မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဘုရင်များ စာရင်း
ဤ ဆောင်းပါး သို့မဟုတ် အပိုင်းသည် ချဲ့ကားရေးသားနေဆဲ သို့မဟုတ် အကြီးစား ပြန်လည်တည်းဖြတ်နေဆဲဖြစ်ပြီး သင်လည်း ပါဝင်ကူညီ ရေးသားနိုင်သည်။ အကယ်၍ ဤဆောင်းပါး သို့မဟုတ် အပိုင်းသည် ရက်အနည်းငယ်ကြာသည်အထိ ပြင်ဆင်ခြင်းမရှိပါက ဤတမ်းပလိတ်ကို ကျေးဇူးပြု၍ ဖယ်ရှားလိုက်ပါ။ အကယ်၍ သင်သည် ဤတမ်းပလိတ်ကို ထည့်သွင်းသူ ဖြစ်ပြီး တည်းဖြတ်နေဆဲဖြစ်ပါက တည်းဖြတ်မှု တစ်ခုနှင့် တစ်ခုအကြားတွင် ကျေးဇူးပြု၍ ဤတမ်းပလိတ်အား {{in use}} ဖြင့် အစားထိုးပါ။
ဤ ဆောင်းပါး အား Ninjastrikers (ဆွေးနွေး | ပံ့ပိုး) မှ ၂ စက္ကန့် အကြာက နောက်ဆုံးပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ (ရှင်းသန့်ရန်) |
ဗမာ၏ ပြည့်ရှင်မင်း | |
---|---|
Burmese Green Peacock | |
အသေးစိတ်များ | |
အခေါ်အဝေါ် | His Majesty |
ပထမဆုံးဘုရင် | အဘိရာဇာ |
နောက်ဆုံးဘုရင် | သီပေါမင်း |
ဖွဲ့စည်းပုံ | ဘီစီ ၈၅၀ |
စွန့်လွှတ် | ၂၉ နိုဝင်ဘာ ၁၈၈၅ |
Pretender(s) | စိုးဝင်း |
ဤသည်မှာ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဘုရင်များ စာရင်းဖြစ်ပြီး၊ ယနေ့ခေတ် ဗမာ (မြန်မာ) နိုင်ငံတွင် တည်ရှိခဲ့သော အဓိက ပြည်ထောင်များအားလုံး၏ ဘုရင်များကို ဖော်ပြထားသည်။ မြန်မာရာဇဝင်ကျမ်းများ အစဉ်အလာအရ ဗမာပြည်၏ ဘုရင်စနစ်များ (မွန်၊ ဗမာ၊ ရခိုင်) သည် ဘီစီ ၉ ရာစုတွင် စတင်ခဲ့သည်ဟု ဆိုသော်လည်း၊ သမိုင်းအရ အတည်ပြုနိုင်သော အချက်အလက်များမှာ အနော်ရထာ ပုဂံထီးနန်းတက်သည့် အေဒီ ၁၀၄၄ ခုနှစ်မှသာ စတင်သည်။ အချက်အလက်များသည် ၁၀၄၄ ခုနှစ်နှင့် ပိုဝေးလေလေ၊ အတည်ပြုရန် ပိုခက်ခဲလေလေ ဖြစ်သည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ ၉ ရာစုတွင် ပုဂံမြို့တည်ခြင်းကို အတည်ပြုနိုင်သည် - သို့သော် ရာဇဝင်များတွင် ဖော်ပြထားသည့် အတိအကျ ရက်စွဲဖြစ်သော ၈၄၉ ခုနှစ်၏ တိကျမှန်ကန်မှုမှာ မေးခွန်းထုတ်စရာ ဖြစ်နေသေးသည် - သို့သော် ၂ ရာစုဟု သတ်မှတ်ထားသော ရှေးဦးပုဂံမင်းဆက်၏ အစကို အတည်မပြုနိုင်ပါ။[၁] ရှေးခေတ်ဦးတိုင်းပြည်များအတွက် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရှေးဦးနှင့် ဒဏ္ဍာရီလာ ဘုရင်များ စာရင်းကို ကြည့်ပါ။
နန်းစံကာလ ရက်စွဲများသည် အပိုင်းတစ်ခုစီတွင် ဆွေးနွေးထားသည့် နောက်ဆုံးအတည်ပြုနိုင်သော ရက်စွဲများကို လိုက်နာထားသည်။
အစောပိုင်း ပြည်ထောင်များ
[ပြင်ဆင်ရန်]ပုဂံ (၈၄၉–၁၂၉၇)
[ပြင်ဆင်ရန်]ခေတ်ဦးပုဂံပြည် (၁၀၄၄ အထိ)
[ပြင်ဆင်ရန်]ဤသည်မှာ ပင်မရာဇဝင်ကျမ်း လေးစောင်မှ ဖော်ပြထားသော ရှေးခေတ်ပုဂံဘုရင်များ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း စာရင်းဖြစ်သည်။ အနော်ရထာမင်းမတိုင်မီ ကျောက်စာအထောက်အထားများမှာ ညောင်ဦးစောရဟန်း နှင့် ကွမ်းဆော်ကြောင်းဖြူ တို့အတွက်သာ ယခုအချိန်ထိ တွေ့ရှိရသည်။ စာရင်းသည် မှန်နန်းရာဇဝင် အရ ပုဂံမြို့ကို ခိုင်ခံ့စေခဲ့သော ပျဉ်ပြားမင်းမှ စတင်သည်။ ဇာတာတော်ပုံရာဇဝင် ကို ပုဂံခေတ်အတွက် အတိကျဆုံး ရာဇဝင်အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။
အမည် | ဇာတာတော်ပုံရာဇဝင် အရ နန်းသက် | မဟာရာဇဝင်ကြီး အရ နန်းသက် | မဟာရာဇဝင်သစ် နှင့် မှန်နန်း ရာဇဝင် အရ နန်းသက် | ယခင်ဆက်ခံသူများနှင့် တော်စပ်ပုံ |
---|---|---|---|---|
ပျဉ်ပြားမင်း | ၈၄၆–၈၈၆ | ၈၄၆–၈၅၈ | ၈၄၆–၈၇၈ | ညီအစ်ကို |
တန်နက် | ၈၈၆–၉၀၄ | ၈၅၈–၈၇၆ | ၈၇၈–၉၀၆ | သား |
စလေငခွေး | ၉၀၄–၉၃၄ | ၈၇၆–၉၀၁ | ၉၀၆–၉၁၅ | ထီးနန်းကျူးကျော်သူ |
သိန်းခိုမင်း | ၉၃၄–၉၅၆ | ၉၀၁–၉၁၇ | ၉၁၅–၉၃၁ | သား |
ညောင်ဦးစောရဟန်း | ၉၅၆–၁၀၀၁ | ၉၁၇–၉၅၀ | ၉၃၁–၉၆၄ | ထီးနန်းကျူးကျော်သူ |
ကွမ်းဆော်ကြောင်းဖြူ | ၁၀၀၁–၁၀၂၁ | ၉၅၀–၉၇၁ | ၉၆၄–၉၈၆ | တန်နက် ၏ သား |
ကျည်စိုး | ၁၀၂၁–၁၀၃၈ | ၉၇၁–၉၇၇ | ၉၈၆–၉၉၂ | ညောင်ဦးစောရဟန်း ၏ သား |
စုက္ကတေး | ၁၀၃၈–၁၀၄၄ | ၉၇၇–၁၀၀၂ | ၉၉၂–၁၀၁၇ | ညီအစ်ကို |
ဤစာရင်းသည် ယေဘုယျအားဖြင့် ရာဇဝင်ကျမ်းများတွင် ဖော်ပြထားသော အစဉ်လိုက်နှင့် နန်းစံကာလများကို လိုက်နာထားသည်။ ဂေါ်ဒင် လုစ်သည် နရသိင်္ဃ မင်းကို အသိအမှတ်မပြုဘဲ ၁၁၆၅ နှင့် ၁၁၇၄ ခုနှစ်အကြား ကိုးနှစ်တာ ဘုရင်မဲ့ကာလ ဖြစ်နိုင်သည်ဟု အဆိုပြုခဲ့သည်။ သို့သော် လုစ် ၏ အဆိုပြုချက်ကို ပြင်းထန်စွာ မေးခွန်းထုတ်ခြင်းခံခဲ့ရပါသည်။ ထို့အပြင် လုစ် သည် နရသိင်္ဃ ဥဇနာမင်းသည် ၁၂၃၁ နှင့် ၁၂၃၅ ခုနှစ်အကြား နန်းစံခဲ့သည်ဟု အဆိုပြုခဲ့သော်လည်း ၎င်းအဆိုပြုချက်သည်လည်း အပြည့်အဝ လက်ခံခြင်း မခံရသေးပါ။[၂]
အမည် | ပုံ | မှ | အထိ | ယခင်ဆက်ခံသူများနှင့် တော်စပ်ပုံ |
---|---|---|---|---|
အနော်ရထာ | ၁၁ ဩဂုတ် ၁၀၄၄ | ၁၁ ဧပြီ ၁၀၇၇ | ကွမ်းဆော်ကြောင်းဖြူ၏ သား | |
စောလူး | ၁၁ ဧပြီ ၁၀၇၇ | c. ၂၁ ဧပြီ ၁၀၈၄ | သား | |
ကျန်စစ်သား | ၂၁ ဧပြီ ၁၀၈၄ | ၁၁၁၂/၁၃ | ဝမ်းကွဲညီအစ်ကို | |
အလောင်းစည်သူ | ၁၁၁၂/၁၃ | ၁၁၆၇ | မြေး | |
နရသူ | ၁၁၆၇ | c. ဖေဖော်ဝါရီ ၁၁၇၁ | သား | |
နရသိင်္ခ | c. ဖေဖော်ဝါရီ ၁၁၇၁ | မေ ၁၁၇၄ | သား | |
နရပတိစည်သူ | မေ ၁၁၇၄ | ၁၈ ဩဂုတ် ၁၂၁၁ | ညီအစ်ကို | |
ဇေယျသိင်္ခ | ၁၈ ဩဂုတ် ၁၂၁၁ | ၁၉ ဇူလိုင် ၁၂၃၅ | သား | |
နရသိင်္ဃ ဥဇနာ (as regent) |
c. ၁၂၃၁?/၃၅ | ၁၉ ဇူလိုင် ၁၂၃၅ | သား | |
ကျစွာမင်း | ၁၉ ဇူလိုင် ၁၂၃၅ | c. မေ ၁၂၅၁ | ဇေယျသိင်္ခ ၏ သား | |
ဥဇနာ | c. မေ ၁၂၅၁ | c. ၆ မေ ၁၂၅၆ | သား | |
နရသီဟပတေ့ | ၆ မေ ၁၂၅၆ | ၁ ဇူလိုင် ၁၂၈၇ | သား | |
Interregnum (၁၂၈၇–၁၂၈၉) | ||||
ကျော်စွာ | ၃၀ မေ ၁၂၈၉ | ၁၇ ဒီဇင်ဘာ ၁၂၉၇ | သား |
ပြည်ထောင်ငယ်များ
[ပြင်ဆင်ရန်]မြင်စိုင်း (၁၂၉၇–၁၃၁၃)
[ပြင်ဆင်ရန်]မှန်နန်း ရာဇဝင် မတိုင်မီ အဓိက ရာဇဝင်ကျမ်းအားလုံးက ပူးတွဲအုပ်ချုပ်မှုသည် မြန်မာသက္ကရာဇ် ၆၇၄ ခုနှစ် (၁၃၁၂/၁၃) တွင် အဆုံးသတ်သည်ဟု ဆိုသော်လည်း မှန်နန်းရာဇဝင် က မြန်မာသက္ကရာဇ် ၆၇၂ ခုနှစ် (၁၃၁၀/၁၁) တွင် အဆုံးသတ်သည်ဟု ဆိုထားသည်။ ကျောက်စာအထောက်အထားများအရ ပထမညီအစ်ကိုသည် ၁၃၁၀ ပြည့်နှစ်၊ ဧပြီလ ၁၃ ရက်နေ့တွင် ကွယ်လွန်ခဲ့သော်လည်း ဒုတိယညီအစ်ကိုမှာ အသက်ရှင်နေဆဲဖြစ်ကြောင်း ပြသနေပါသည်။
အမည် | ပုံ | မှ | အထိ | ယခင်ဆက်ခံသူများနှင့် တော်စပ်ပုံ |
---|---|---|---|---|
အသင်္ခယာ ရာဇသင်္ကြန် သီဟသူ |
၁၇ ဒီဇင်ဘာ ၁၂၉၇ | ၁၃ ဧပြီ ၁၃၁၀ | တည်ထောင်သူ၊ ညီအစ်ကိုနှင့် ပူးတွဲအုပ်ချုပ်သူများ | |
ရာဇသင်္ကြန် သီဟသူ |
၁၃ ဧပြီ ၁၃၁၀ | ၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၃၁၃ မတိုင်မီ | ပူးတွဲအုပ်ချုပ်သူ |
ပင်းယ (၁၃၁၃–၁၃၆၄)
[ပြင်ဆင်ရန်]အောက်ပါ ရက်စွဲအများစုသည် သန်းထွန်းနှင့် ဂေါ်ဒင် လုစ် တို့ထံမှ ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် ရာဇဝင်များတွင် ဖော်ပြထားသော ရက်စွဲများကို ကျောက်စာများနှင့် တိုက်ဆိုင်စစ်ဆေးခဲ့သည်။ မြင်စိုင်းစည်သူ မင်းသည် မည်သည့်ရာဇဝင်တွင်မျှ မပါဝင်ပါ။[၃]
အမည် | ပုံ | မှ | အထိ | ယခင်ဆက်ခံသူများနှင့် တော်စပ်ပုံ |
---|---|---|---|---|
သီဟသူ | ၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၃၁၃ | c. ဖေဖော်ဝါရီ ၁၃၂၅ | အသင်္ခယာ နှင့် ရာဇသင်္ကြန် တို့နှင့် ညီအစ်ကို | |
ဥဇနာ (ပင်းယ) | c. ဖေဖော်ဝါရီ ၁၃၂၅ | ၁ စက်တင်ဘာ ၁၃၄၀ | သီဟသူ၏ မွေးစားသား၊ ကျော်စွာ (ပုဂံ) ၏ သား | |
စည်သူ (as regent) |
၁ စက်တင်ဘာ ၁၃၄၀ | ၂၉ မတ် ၁၃၄၄ | မိခင်ဖက်မှ ဦးလေး? | |
ငါးစီးရှင် ကျော်စွာ | ၂၉ မတ် ၁၃၄၄ | ၁၂ ဒီဇင်ဘာ ၁၃၅၀ | တူနှင့် သားမက် | |
လေးစီးရှင် ကျော်စွာ | ၁၂ ဒီဇင်ဘာ ၁၃၅၀ | ၁၉ မတ် ၁၃၅၉ | သား | |
နရသူ (မောပါမင်း) | ၁၉ မတ် ၁၃၅၉ | ဇွန် ၁၃၆၄ | ညီအစ်ကို | |
ဥဇနာပြောင် | ဇွန် ၁၃၆၄ | စက်တင်ဘာ ၁၃၆၄ | ညီအစ်ကို |
စစ်ကိုင်း (၁၃၁၅–၁၃၆၄)
[ပြင်ဆင်ရန်]အမည် | ပုံ | မှ | အထိ | ယခင်ဆက်ခံသူများနှင့် တော်စပ်ပုံ |
---|---|---|---|---|
အသင်္ခယာ စောယွန်း | ၁၅ မေ ၁၃၁၅ | ၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၃၂၇ | သီဟသူ ၏ သား | |
တရဖျားကြီး | ၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၃၂၇ | ၁၃၃၅/၃၆ | မိခင်ဖက်မှ ဝမ်းကွဲ | |
ရွှေတောင်တက် | ၁၃၃၅/၃၆ | c. ဩဂုတ် ၁၃၃၉ | သား | |
ကျစွာ (စစ်ကိုင်း) | c. ဩဂုတ် ၁၃၃၉ | c. မတ် ၁၃၄၉ | စောယွန်း ၏ သား | |
နော်ရထာ မင်းရဲ | c. ဧပြီ ၁၃၄၉ | c. နိုဝင်ဘာ ၁၃၄၉ | ညီအစ်ကို | |
တရဖျားငယ် | c. နိုဝင်ဘာ ၁၃၄၉ | ၂၃ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၃၅၂ | ညီအစ်ကို | |
မင်းပြောက် သီဟပတေ့ | ၂၃ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၃၅၂ | ဧပြီ ၁၃၆၄ | ယောက်ဖ |
အင်းဝ (၁၃၆၄–၁၅၅၅)
[ပြင်ဆင်ရန်]မှတ်စုများ
[ပြင်ဆင်ရန်]ကိုးကား
[ပြင်ဆင်ရန်]ကျမ်းပြုစာရင်း
[ပြင်ဆင်ရန်]- Aung-Thwin၊ Michael (1985)။ Pagan: The Origins of Modern Burma။ Honolulu: University of Hawai'i Press။ ISBN 0-8248-0960-2။
- Aung-Thwin၊ Michael (2005)။ The mists of Rāmañña: The Legend that was Lower Burma (illustrated ed.)။ Honolulu: University of Hawai'i Press။ ISBN 9780824828868။
- Charney၊ Michael W. (2006)။ Powerful Learning: Buddhist Literati and the Throne in Burma's Last Dynasty, 1752–1885။ Ann Arbor: University of Michigan။
- Eade၊ J.C. (1989)။ Southeast Asian Ephemeris: Solar and Planetary Positions, A.D. 638–2000။ Ithaca: Cornell University။ ISBN 0-87727-704-4။
- Hall၊ D.G.E. (1960)။ Burma (3rd ed.)။ Hutchinson University Library။ ISBN 978-1-4067-3503-1။
- Harvey၊ G. E. (1925)။ History of Burma: From the Earliest Times to 10 March 1824။ London: Frank Cass & Co. Ltd။
- Htin Aung၊ Maung (1967)။ A History of Burma။ New York and London: Cambridge University Press။
- Htin Aung၊ Maung (1970)။ Burmese History before 1287: A Defence of the Chronicles။ Oxford: The Asoka Society။
- Kala၊ U (1724)။ Maha Yazawin Gyi (Burmeseဘာသာစကားဖြင့်)။ 1–3 (2006, 4th printing ed.)။ Yangon: Ya-Pyei Publishing။CS1 maint: အသိအမှတ်မပြုသော ဘာသာစကား (link)
- Lieberman၊ Victor B. (2003)။ Strange Parallels: Southeast Asia in Global Context, c. 800–1830, volume 1, Integration on the Mainland။ Cambridge University Press။ ISBN 978-0-521-80496-7။
- Phayre၊ Lt. Gen. Sir Arthur P. (1883)။ History of Burma (1967 ed.)။ London: Susil Gupta။
- Royal Historians of Burma (c. 1680)။ U Hla Tin (Hla Thamein) (ed.)။ Zatadawbon Yazawin (1960 ed.)။ Historical Research Directorate of the Union of Burma။
- Royal Historical Commission of Burma (1832)။ Hmannan Yazawin (Burmeseဘာသာစကားဖြင့်)။ 1–3 (2003 ed.)။ Yangon: Ministry of Information, Myanmar။CS1 maint: အသိအမှတ်မပြုသော ဘာသာစကား (link)
- Sandamala Linkara၊ Ashin (1931)။ Rakhine Yazawinthit Kyan (Burmeseဘာသာစကားဖြင့်)။ 1–2 (1997 ed.)။ Yangon: Tetlan Sarpay။CS1 maint: အသိအမှတ်မပြုသော ဘာသာစကား (link)
- Than Tun (December 1959). "History of Burma: A.D. 1300–1400". Journal of Burma Research Society XLII.
- Than Tun (1964)။ Studies in Burmese History (Burmeseဘာသာစကားဖြင့်)။ 1။ Yangon: Maha Dagon။CS1 maint: အသိအမှတ်မပြုသော ဘာသာစကား (link)