ဗမာအိန္ဒိယလူမျိုး

ဗမာအိန္ဒိယလူမျိုး

လူဦးရေ စုစုပေါင်း
၂,၀၀၀,၀၀၀ - ၂,၅၀၀,၀၀၀ မြန်မာ့လူဦးရေ၏ ၄.၅%
အများစု နေထိုင်သည့် နေရာ
ရန်ကုန်မြို့၊ မန္တလေးမြို့၊ တောင်ကြီးမြို့၊ မြစ်ကြီးနားမြို့
ဘာသာစကား
ဗမာ၊ တမီးလ်၊ တေလဂူ၊ ကသည်း (မဏိပူရ), ဘင်္ဂါလီ၊ ဂူဂျာရတ်သီ, အိုဒီယာ၊ ဟိန္ဒူစတန်နီ
ကိုးကွယ်မှု
အဓိက: ဟိန္ဒူဘာသာ အနည်းငယ်: ခရစ်ယာန်ဘာသာ ၊ ဗုဒ္ဓဘာသာ ၊ အစ္စလာမ်ဘာသာ ၊ Sanamahism ၊ ဆစ်ခ်ဘာသာ ၊ ဂျိန်းဘာသာ
ဆက်စပ် တိုင်းရင်းသား အုပ်စုများ
မလေးရှားအိန္ဒိယလူမျိုး၊ စင်ကာပူအိန္ဒိယလူမျိုး

ဗမာအိန္ဒိယလူမျိုး သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် နေထိုင်သော အိန္ဒိယနွယ်ဖွားအုပ်စုဖြစ်သည်။ 'ဗမာအိန္ဒိယ' ဟူသော ဝေါဟာရသည် တောင်အာရှ မှ ကျယ်ပြန့်သော လူမျိုးစုများကို ရည်ညွှန်းပြီး အထူးသဖြင့် ယနေ့ခေတ် နိုင်ငံများဖြစ်သည့် အိန္ဒိယ နှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် တို့မှဖြစ်သည်။ အိန္ဒိယလူမျိုးများသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ရာစုနှစ်ပေါင်းများစွာ နေထိုင်လာခဲ့ကြသော်လည်း လက်ရှိ မြန်မာအိန္ဒိယအသိုက်အဝန်း၏ ဘိုးဘေးအများစုမှာ ၁၉ ရာစုအလယ်ပိုင်းတွင် အင်္ဂလိပ်အုပ်ချုပ်မှုစတင်ချိန်မှ ၁၉၃၇ ခုနှစ်တွင် ဗြိတိသျှတို့ မြန်မာနိုင်ငံကို ဗြိတိသျှအိန္ဒိယမှ ခွဲထွက်ချိန်အထိ မြန်မာနိုင်ငံသို့ ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ ကိုလိုနီခေတ်ကာလတွင် အိန္ဒိယလူမျိုးများသည် စစ်သားများ၊ အစိုးရဝန်ထမ်းများ၊ ကုန်သည်များ၊ ငွေတိုးချေးစားသူများ၊ ရွေ့လျားလုပ်သားများနှင့် သင်္ဘောကျင်းလုပ်သားများအဖြစ်ဖြင့် အစိုးရနှင့် စီးပွားရေး၏ ကျောထောက်နောက်ခံဖြစ်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၀ ခုနှစ်များတွင် အိန္ဒိယဆန့်ကျင်ရေးအဓိကရုဏ်းများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားပြီး ၁၉၄၂ ခုနှစ် ဂျပန်ကျူးကျော်မှုစတင်ချိန်တွင် အစုလိုက်အပြုံလိုက် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်မှုများသည် ၁၉၆၀ ဆယ်စုနှစ်များအတွင်း ရာနှင့်ချီသော အိန္ဒိယလူမျိုးများကို အတင်းအကျပ် ရွှေ့ပြောင်းစေခြင်းဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင်း ပဋိပက္ခများ ပိုမိုဆိုးရွားလာခဲ့သည်။

ယနေ့ဗမာအိန္ဒိယလူမျိုးများသည် မြန်မာနိုင်ငံလူဦးရေ၏ ၅ ရာခိုင်နှုန်းခန့် (လူဦးရေ ၂.၀ မှ ၂.၅ သန်းခန့်) ရှိပြီး အဓိကမြို့ကြီးနှစ်မြို့ဖြစ်သော ရန်ကုန် နှင့် မန္တလေးမြို့များအပြင် ကိုလိုနီခေတ်ဟောင်းမြို့များ ( ပြင်ဦးလွင် နှင့် ကလော စသည်) တို့တွင် အများစု နေထိုင်ကြသည်။ ၎င်းတို့သည် မြန်မာ့စီးပွားရေး အပေါ် ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုနှင့် ထိန်းချုပ်မှုများစွာရှိသည်ဟု ဆိုနိုင်သလို နိုင်ငံအတွင်းတွင် အဓိကကျသော လူမှု-ယဉ်ကျေးမှုများကိုလည်း ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ထင်ရှားသော ဗမာအိန္ဒိယလူမျိုးများတွင် အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ နွယ်ဖွား ဘောလိဝုဒ် ရုပ်ရှင်မင်းသမီး ဟယ်လင်၊ ဝိပဿနာတရားပြဆရာ ဦးဂိုအင်ကာ စသည်တို့ ပါဝင်သည်။

ဝေါဟာရရင်းမြစ်

မြန်မာဘာသာစကား တွင် အိန္ဒိယလူမျိုးများကို အများအားဖြင့် ကုလား ဟုခေါ်ကြသည်။ အခေါ်အဝေါ်၏ မူလဇစ်မြစ်မှာ ငြင်းခုံကြဆဲဖြစ်သည်။ မြန်မာစာအဖွဲ့သည် ကုလား ဟူသောဝေါဟာရ၏ မူလဇစ်မြစ်ကို ပါဠိ ဝေါဟာရ kula (ကုလ) ဟု ဆိုထားကာ “မြင့်မြတ်သော” “အမျိုးမြတ်” သို့မဟုတ် “ဖြူစင်သော” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ဤဝေါဟာရ၏ မူလဇစ်မြစ်ကို ကူး+လာ ("ပင်လယ်မှ ဖြတ်ကူးလာ") ဟု ဆိုကြသော်လည်း အခြေအမြစ်ခိုင်ခိုင်မာမာ မရှိပေ။ ကုလား ဟူသော ဝေါဟာရသည် ဟိန္ဒီ နှင့် အူရဒူ အပါအဝင် အင်ဒစ်ဘာသာစကားအများအပြားတွင် "အနက်ရောင်" ဟူသော စကားလုံးနှင့် ဆင်တူပြီး အိန္ဒိယလူမျိုးများမှ အသားမည်းသူများနှင့် အာဖရိကန်လူမျိုးများအတွက် လူမျိုးရေးခွဲခြားသော အသုံးအနှုန်းအဖြစ် အသုံးပြုသည်။

ဗမာဘာသာစကား ဝေါဟာရဖြစ်သော ကုလား အသုံးအနှုန်းကို ရှမ်း (ၵလႃး)၊ မွန် (ဂလာ) ၊ စကောကရင် ( kola ), နှင့်၊ ခမာ (កុឡា) တို့က မွေးစားဝေါဟာရများ ဖန်တီးထားသည်။ ခမာဝေါဟာရ Kola သည် ယနေ့ခေတ် ရှမ်းပြည်မှ ရွှေ့ပြောင်းအခြေချနေထိုင်သည့် မတူကွဲပြားသောလူမျိုးများကို ရည်ညွှန်းသည်။

ကုလား ဟူသော အသုံးအနှုန်းကို ဗမာအိန္ဒိယအသိုင်းအဝန်းမှ အချို့က ရှုတ်ချသော ဝေါဟာရအဖြစ် သတ်မှတ်ကြသည်။ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု အပြီးတွင် လူမှုကွန်ယက်ကုမ္ပဏီ ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်သည် ၎င်း၏ဆင်ဆာဖြတ်ထားသောစကားလုံးများတွင် ကုလား ကိုထည့်သွင်းခဲ့ပြီး ကုလားထိုင်နှင့် ကုလားပဲကဲ့သို့သော ဆက်စပ်စကားလုံးများအတွက် ဆင်ဆာဖြတ်တောက်မှုများကို ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

ကိုးကွယ်မှု

ကိုလိုနီခေတ်ကတည်ဆောက်ခဲ့သော ဘင်္ဂါလီဆွန်နီဂျမေဗလီသည် ရန်ကုန်မြို့ရှိ ဗလီများစွာထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။

ဗမာအိန္ဒိယလူမျိုးများသည် ဟိန္ဒူဘာသာ၊ အစ္စလာမ်ဘာသာ၊ ဆစ်ခ်ဘာသာ၊ ဗုဒ္ဓဘာသာ နှင့် ခရစ်ယာန်ဘာသာတို့ကို ကိုးကွယ်ကြသည်။ မြန်မာ-အိန္ဒိယ ဟိန္ဒူဘာသာဝင်များ သည် ဇာတိဗမာများနှင့် ကောင်းမွန်ငြိမ်းချမ်းသော ဆက်ဆံရေးရှိသည်။

ဗမာအိန္ဒိယလူမျိုးအများစုမှာ ဟိန္ဒူဖြစ်သည်။ ဗမာ အိန္ဒိယလူမျိုးများအကြား ဟိန္ဒူဘာသာကို ကျင့်သုံးခြင်းသည်လည်း ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ လွှမ်းမိုးမှုဖြစ်သည်။ ဟိန္ဒူနတ်ဘုရားများအပြင် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားကိုလည်း ကိုးကွယ်ကြပြီး မြန်မာနိုင်ငံရှိ ဟိန္ဒူဘုရားကျောင်းများတွင် ဗုဒ္ဓရုပ်ပွားတော်များ အများအပြား ကိုးကွယ်ကြသည်။

ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေတွင် လွတ်လပ်စွာ ကိုးကွယ်ယုံကြည်ခွင့်အပေါ် ကန့်သတ်ချက်များရှိသော်လည်း ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေပါ ပုဒ်မအချို့အပြင် အခြားသော ဥပဒေများနှင့် မူဝါဒများသည် အဆိုပါအခွင့်အရေးများကို ကန့်သတ်ထားသည်။ လက်တွေ့တွင် အစိုးရက ထိုကန့်သတ်ချက်များကို ချမှတ်ခဲ့သည်။ “မွတ်စလင်တွေဟာ တရားဥပဒေ၊ စီးပွားရေး၊ ဘာသာရေး၊ ပညာရေး၊ လူမှုရေး ကန့်သတ်ချုပ်ချယ်မှုတွေနဲ့ ခွဲခြားဆက်ဆံမှုတွေရဲ့ အပြင်းထန်ဆုံး ပုံစံတွေကို ဆက်လက် တွေ့ကြုံနေရဆဲပါ။ စစ်အာဏာရှင်စနစ်သည် နိုင်ငံအတွင်း ဗလီများဆောက်ရန် သို့မဟုတ် ဘာသာရေးအခမ်းအနားများအတွက် ပြည်ပသို့သွားသည့်အခါ ၎င်းတို့၏တောင်းဆိုမှုများကို ငြင်းပယ်ခြင်း သို့မဟုတ် လျစ်လျူရှုခံရခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဘာသာရေးလွတ်လပ်ခွင့် အကန့်အသတ်ရှိသော်လည်း ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် ရခိုင်-ရိုဟင်ဂျာ အဓိကရုံးကြောင့် ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် အိဒ်ပွဲတော် မကျင်းပရန် မူဆလင်တို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။

စီးပွားရေးကဏ္ဍ

သမိုင်းကြောင်းအရ ဗမာအိန္ဒိယလူမျိုးများသည် ကုန်သည်များ၊ ဈေးဆိုင်ရှင်များအပြင် ကူလီများ၊ သင်္ဘောကျင်းလုပ်သားများ၊ စည်ပင်ဝန်ထမ်းများ၊ ဆိုက်ကားသမားများ၊ မြင်းလှည်းမောင်းသူများ၊ အလုပ်ကြမ်းသမားများအဖြစ် အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းပြုခဲ့ကြသည်။ အစိုးရဝန်ထမ်း ၊ တက္ကသိုလ်ကထိက၊ ဆေးဝါးပညာရှင်၊ မျက်စိဆရာဝန်များ၊ ရှေ့နေများနှင့် ဆရာဝန်များကဲ့သို့ အချို့သော အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းများတွင်လည်း ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။ ၎င်းတို့သည် ကားအစိတ်အပိုင်းများနှင့် လျှပ်စစ်ပစ္စည်းများ၊ သံထည်ပစ္စည်းနှင့် ဟာ့ဒ်ဝဲ၊ ပုံနှိပ်ခြင်းနှင့် စာအုပ်ချုပ်ခြင်း၊ စာအုပ်များနှင့် စာရေးကိရိယာများ၊ စက္ကူနှင့် ပုံနှိပ်စက်မှင်၊ စက်ချုပ်ခြင်းနှင့် အခြောက်ခံသန့်ရှင်းရေး၊ အင်္ဂလိပ်ကျူရှင်နှင့် ငွေထုတ်ချေးခြင်းစသည့် လုပ်ငန်းအမျိုးအစားများစွာကို လွှမ်းမိုးထားသည်။ အထည်အလိပ်၊ ရွှေနှင့် လက်ဝတ်ရတနာများ ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားကြပြီး ဈေးကွက်ကို အစဉ်အလာအားဖြင့် မြန်မာအမျိုးသမီးများက လွှမ်းမိုးထားကြသည်။ ချစ်တီးးများသည် ငွေတိုးချေးစားသူများအဖြစ် လုပ်ကိုင်ခဲ့ပြီး ကိုလိုနီခေတ်အတွင်း မြန်မာနိုင်ငံ၏ လယ်ယာထွက်ကုန် တိုးတက်မှုတွင် အရေးကြီးသော နေရာမှ ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။ ယနေ့ခေတ်တွင် အိန္ဒိယလူမျိုးအများစုသည် ရန်ကုန်မြို့လယ်ရှိ ဆူးလေဘုရားလမ်းနှစ်ဘက်ခြမ်းတွင် နေထိုင်ကြပြီး စားသောက်ဆိုင်များ၊ လက်ဝတ်ရတနာဆိုင်များနှင့် ငွေလဲလှယ်မှုများအပါအဝင် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများတွင် အဓိကပါဝင်လုပ်ကိုင်နေကြပါသည်။