မောရှမ်းလူမျိုး
မောရှမ်းလူမျိုး (သို့မဟုတ်) တိုင်းမောဝ်လူမျိုးသည် မြန်မာနိုင်ငံအစိုးရမှ တရားဝင် အသိအမှတ်ပြုထားသည့် တိုင်းရင်းသား ၁၃၅ မျိုးထဲတွင် ပါဝင်သည်။ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးကြီး ၈ မျိုးအနက် ရှမ်းတိုင်းရင်းသားထဲမှ လူမျိုးစု တစ်စုဖြစ်သည်။[၁]
| တႆးမၢဝ်း ᥖᥭᥰ ᥛᥣᥝᥰ | |
|---|---|
 ရှမ်းပြည်နယ်အလံ | |
| လူဦးရေ စုစုပေါင်း | |
| ~၁၂၀၀၀၀[၂] | |
| အများစု နေထိုင်သည့် နေရာ | |
 မြန်မာ (ရှမ်းပြည်နယ်)
 တရုတ် (ယူနန်ပြည်နယ်) | |
| ဘာသာစကား | |
| မောရှမ်းဘာသာစကား၊ရှမ်းကြီးဘာသာစကား၊မြန်မာဘာသာစကား၊တရုတ်ဘာသာစကား | |
| ကိုးကွယ်မှု | |
| ဗုဒ္ဓဘာသာ (ထေရဝါဒ) | |
| ဆက်စပ် တိုင်းရင်းသား အုပ်စုများ | |
| ရှမ်း၊ တိုင်းလေ့၊ အခြား တိုင်လူမျိုးများ |
မောရှမ်းလူမျိုးများသည် ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ မြောက်သိန္နီ၊ တောင်သိန္နီ၊ သီပေါ၊ မိုးမိတ်၊ လားရှိုးနှင့် အရှေ့မြောက်နယ်စပ်တွင် နေထိုင်ကြသည်။[၃]
သမိုင်းအကျဉ်း
[ပြင်ဆင်ရန်]မောရှမ်းများသည် နိုင်ငံတော်တချို့ကို တည်ထောင်ခဲ့ကြပြီး တရုတ်နိုင်ငံ၊ မြန်မာနိုင်ငံနှင့် လွန်ခဲ့သော ရာစုနှစ်များကတည်းက နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးအတွက် အရေးကြီးသောအခန်းကဏ္ဍကို ထမ်းဆောင်ခဲ့ကြသည်။ကုန်းဘောင်ခေတ် တွင် ပြည်မမှကုန်းဘောင်မင်းများသည် တရုတ်နှင့်ရှမ်းနယ်မြေများအကြားတွင် လုံခြုံရေးနှင့် ထိန်းချုပ်မှုရရှိရန် မောရှမ်းစော်ဘွားများနှင့် ဆက်ဆံမှုများရှိခဲ့သည်။နိင်ငံရေးတိုးချဲ့မှုများအတွင်း၌ မောရှမ်းနယ်မြေများကို လက်အောက်ခံအဖြစ်ထည့်သွင်းခဲ့ပြီး၊ မောရှမ်းစော်ဘွားများသည် ကုန်းဘောင်မင်းများ၏ ညှိနှိုင်းရေးရာအဖြစ် လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြသည်။ [၄] [၅] [၆]
မျိုးရိုးဗီဇ
[ပြင်ဆင်ရန်]မောရှမ်း (Tai Mao) လူမျိုးများမှာ အရှေ့တောင်အာရှရှိ ခရာ-ဒိုင်မျိုးနွယ်ဝင်များဖြစ်ကြသည်။မောရှမ်းတို့၏ မျိုးရိုးဗီဇသည် တိုင်းရင်းသား တိုင်လူမျိုးစုများနှင့်အတူ ထိုင်း၊ လာအိုနှင့် မြန်မာနိုင်ငံတို့ တွင် တွေ့ရသည်။ မျိုးဗီဇပံ့ပိုးမှုအရ၊ မောရှမ်းလူမျိုးများသည် D-M174 နှင့် O-M122 haplogroupများနှင့်ဆက်နွယ်ကြောင်း သိပ္ပံပညာရှင်များကသက်သေပြထားသည်။[၇] ထို haplogroup များမှာ တရုတ်နိုင်ငံတောင်ပိုင်း၊ မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ထိုင်းမြောက်ပိုင်းဒေသများတွင် နေထိုင်ကြသော တိဗက်-ဗမာအုပ်စု နှင့် တိုင်လူမျိုးများ တွေ့နိုင်သည်။တချို့ဒေသများရှိ မောရှမ်းလူမျိုးများတွင် တရုတ်လူမျိုးစုများနှင့် ရောနှောမှုများရှိနေပြီး ယင်းသည်၎င်းတို့၏ မျိုးဗီဇပုံစံကို အခြားတိုင်လူမျိုးစုများနှင်အနည်းငယ်ကွဲပြားစေသည်။ [၈]
ဘာသာစကား
[ပြင်ဆင်ရန်]မောရှမ်းလူမျိုးသည် ခရာ-တိုင်ဘာသာစကားအုပ်စုတွင်ပါဝင်သော တိုင်မောဝ်ဘာသာစကားကို ပြောကြသည်။ တိုင်ဘာသာစကားမျိုးစုအတွင်း တစ်ခုတည်းသောအဖွဲ့ဖြစ်ပြီး၊ မူလအခြေခံသံများနှင့် အသံဖွဲ့စည်းပုံများမှာ ရှမ်းကြီး(တိုင်းလုံ) နှင့် တိုင်းလေ(တိုင်းနေ) တို့နှင့်ဆင်တူသော်လည်း၊ တချို့သော သရုပ်ဖော်မှုများ၊အသံဖွဲ့စည်းပုံများအနည်းငယ်ကွဲပြားသည်။[၉]
နာမည်၏အဓိပ္ပါယ်
[ပြင်ဆင်ရန်]“မော” (Mao) ဆိုသည်မှာ မြန်မာနိုင်ငံနှင့်တရုတ်နိုင်ငံနယ်စပ်ဒေသရှိ ရွှေလီမြစ်အမည်ဖြစ်သည်။ မောရှမ်းဆိုသည်မှာ “မောမြစ်ဘေးတွင်နေထိုင်သော တိုင်လူမျိုး” ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ ထိုနာမည်သည် တရုတ်အထွေထွေသုံးစကားလုံး “茂” (Mào) နှင့် ဆက်စပ်မှုရှိနိုင်သည်ဟုသတ်မှတ်ရသည်။[၁၀]
ယဉ်ကျေးမှု
[ပြင်ဆင်ရန်]မောရှမ်းများသည်ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များဖြစ်ကြပြီး သံဃာတော်များကို အထူးလေးစားကြသည်။ ဘုန်းကြီးကျောင်းသည် ရွာစွန်းယဉ်ကျေးမှု၏ အခြေခံကျသောအဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သည်။မောရှမ်းရိုးရာအစားအစာများတွင် ချဉ်ရည်၊ ဆားတင်မှုနှင့် သံပုယျအမွှေးအကြိုင်အပင်များ အဓိကပါဝင်သည်။မောရှမ်းများသည် ရိုးရာစကားလုံးများ၊ ရှမ်းစာအက္ခရာ ကို အသုံးပြုကြသည်။ ရိုးရာဂီတ၊ ကပွဲများကို ထိန်းသိမ်းကြပြီးတော်သလင်းလပြည့်နေ့က ဗုဒ္ဓနေ့ (Poi Lu Fha) နှင့် ရှမ်းနှစ်သစ်ကူးပွဲတော် (Poi Sang Long) တို့ကို အထူးအရေးပေးကြသည်။မောရှမ်းသည် ရှမ်းရိုးရာဝတ်စုံဖြင့် ထင်ရှားပြီး အမျိုးသမီးများသည် ထမီလျှပ်လျှပ် ဝတ်ဆင်သည်။
ကိုးကား
[ပြင်ဆင်ရန်]- ↑ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစု ၁၃၅ မျိုးနှင့်ပတ်သက်၍ မည်သည့်အစိုးရလက်ထက်တွင် စာရင်းပြုစုပြီး ရရှိလာခဲ့သည်နှင့် စပ်လျဉ်းသည့်မေးခွန်း။ 3 February 2020 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 19 February 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ PeopleGroups.org: Tai Mao population estimate
- ↑ ချင်းစု။ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများရေးရာဝန်ကြီးဌာန။ 25 September 2020 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ ၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၀ တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Daniels, Christian. “The Tai of Yunnan: Ethnohistory and Historical Ethnolinguistics.” In *Tai Culture*, vol. 2, no. 1, 1997.
- ↑ Scott, J.G. (1901). Gazetteer of Upper Burma and the Shan States. Rangoon: Government Printing.
- ↑ Daniels, Christian (2012). "Scripts and literacy in the history of Tai people". In Daniels, Christian; Watson Andaya, Leonard Y. (eds.). Challenging the historiography of Southeast Asia. University of Tokyo.
- ↑ Li, H. et al. (2020). "Y-Chromosome Evidence for a Northward Migration of Tai People". *Human Genetics*. 139(4): 423–435.
- ↑ Sun, J. & Chen, L. (2008). "Genetic markers in Tai populations in Myanmar and China". *Asian Journal of Genetics*. 12(3): 201–215.
- ↑ Edmondson, Jerold A., and David B. Solnit, eds. *Comparative Tai: Linguistic Studies in Tonal Features, Lexical Borrowing, and Genetic Classification.* Summer Institute of Linguistics and the University of Texas at Arlington, 1988.
- ↑ Chamberlain, James R. "The Origin of the Tai Peoples." *Journal of the Siam Society* 98 (2010): 27-48.
 | ဤ မြန်မာနိုင်ငံနှင့် သက်ဆိုင်သော ဆောင်းပါးမှာ ဆောင်းပါးတိုတစ်ပုဒ် ဖြစ်သည်။ ဖြည့်စွက်ရေးသားခြင်းဖြင့် မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားကို ကူညီပါ။ |
ရင်းမြစ်
[ပြင်ဆင်ရန်]- Scott၊ James George (1900)။ Gazetteer of Upper Burma and the Shan States။ 1။ Government Printing, Rangoon။
- Harvey၊ G. E. (1925)။ History of Burma။ Frank Cass & Co. Ltd.။