မုံလူမျိုး
မုံ သို့မဟုတ် မြောင်ဇီးလူမျိုး (RPA: , CHV: Hmôngz, Nyiakeng Puachue: 𞄀𞄩𞄰, Pahawh Hmong: 𖬌𖬣𖬵, hmn, တရုတ်: 苗族蒙人) သည် အရှေ့တောင်အာရှတွင် နေထိုင်သော တိုင်းရင်းသားလူမျိုးတစ်ခုဖြစ်ပြီး Hmong–Mien ဘာသာစကားပြောအုပ်စုဝင်ပါဝင်သည်။ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံ၏ တရားဝင်အသိအမှတ်ပြုတိုင်းရင်းသားများတွင်တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်ပြီး မုံလူမျိုးများသည် အဓိကအားဖြင့် တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံတောင်ပိုင်း၊ လာအို၊ ဗီယက်နမ်၊ ထိုင်းနိုင်ငံ စသည့်နိုင်ငံများတွင် နေထိုင်ကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ခန့်မှန်းချေအားဖြင့်လူဦးရေ ၅၀၀၀မှ ၁၀၀၀၀ထိ နေထိုင်လျက်ရှိသည်။ [၁]
| 𖬌𖬣𖬵 ၊ 𞄀𞄩𞄰 | |
|---|---|
 ရိုးရာအဝတ်အစား ဝတ်ဆင်ထားသော မုံလူမျိုးအမျိုးသမီးများ | |
| လူဦးရေ စုစုပေါင်း | |
| ဘာသာစကား | |
| မုံဘာသာ (မုံဒွယ်, မုံလင်း) | |
| ကိုးကွယ်မှု | |
| ယုံကြည်မှု (ဘာသာမဲ့,ဗုဒ္ဓဘာသာ,ခရစ်ယာန်ဘာသာ) | |
| ဆက်စပ် တိုင်းရင်းသား အုပ်စုများ | |
| မြောင်လူမျိုး,အခြားတရုတ်တောင်ပိုင်းလူမျိုးများ |
သမိုင်း
[ပြင်ဆင်ရန်]မုံလူမျိုးများသည် တရုတ်နိုင်ငံ၏ အနောက်တောင်ပိုင်းနှင့် ယန်စီမြစ်ဒေသတွင် သမိုင်းတလျှောက် နေထိုင်ခဲ့ကြသည်ဟု ရှာဖွေခဲ့ကြသည်။ သမိုင်းမှတ်တမ်းများအရ မုံလူမျိုးများသည် ခြေသလုံးအိမ်တိုင်လူမျိုးများအဖြစ် အီယာန်နိယန်မြစ်ဝှမ်းနှင့် မန်လင်းဒေသများတွင် နေထိုင်ခဲ့ပြီး တိုင်လူမျိုးများနှင့် ဆက်နွယ်မှုရှိခဲ့သည်။ မုံများသည် တရုတ်ရဲ့ ချင်အင်ပါယာခေတ်တွင် အကြမ်းဖက်နယ်ချဲ့မှုနှင့် တိုက်ပွဲများကြောင့် တရုတ်အတွင်းပိုင်းမှ တောင်ဘက်သို့ရွှေ့ပြောင်းခဲ့ကြပြီး လာအို၊ ဗီယက်နမ်၊ ထိုင်းနိုင်ငံသို့ တဖြည်းဖြည်း ပြန်လည်အရောက်ရောက်လာကြသည်။[၅]
ဘာသာစကား
[ပြင်ဆင်ရန်]မုံဘာသာသည် Hmong-Mien ဘာသာစကားအုပ်စုတွင် ပါဝင်ပြီး မုံဒွယ် (မုံဖြူ) နှင့် မုံလင်း (မုံစိမ်း) ဟူသော အဓိကစကားရပ်များရှိသည်။ မုံဘာသာကို RPA (Romanized Popular Alphabet) စနစ်ဖြင့် ရေးသားနိုင်ပြီး ယခင်က သီးသန့်လက်ရေးအက္ခရာများကို အသုံးပြုခဲ့သည်။[၆]
ယဉ်ကျေးမှု
[ပြင်ဆင်ရန်]မုံလူမျိုးများ၏ ယဉ်ကျေးမှုတွင် အဝတ်အစားထုံးတမ်း၊ ဂီတ၊ ကာရန်နတ်ယုံကြည်မှုများနှင့် သဘာဝနတ်နည်းယုံကြည်မှုများပါဝင်သည်။ ရိုးရာအဝတ်အစားများတွင် မုံအမျိုးအစားပေါ်မူတည်ပြီး အလွန်တန်ဖိုးရှိသော ချည်ချည်အလှဆင်များ၊ အထူးထိုးချည်ပုံစံများ ပါဝင်သည်။ သီချင်းများ၊ ဖလူ (Qeej) အသံတူတူ အသုံးပြုသော ဂီတပစ္စည်းများကလည်း မုံယဉ်ကျေးမှုတွင် အရေးပါသည်။[၇]
မျိုးရိုးဗီဇ
[ပြင်ဆင်ရန်]မုံလူမျိုးများ၏ မျိုးရိုးဗီဇတွင် အဓိကအားဖြင့် Y-DNA Haplogroups O3, C, N, D4, B5 စသည်တို့ပါဝင်ပြီး တရုတ်တောင်ပိုင်းနှင့် တိုင်လူမျိုးများနှင့် အနီးစပ်ဆွေမျိုးဖြစ်ကြောင်း ပြသထားသည်။ ယင်းသည် သမိုင်းတလျှောက် တရုတ်နှင့် တိုင်နယ်မြေများအကြား လမ်းကြောင်းအတွင်း ရှိနေထိုင်မှုနှင့် ဆက်စပ်သည်ဟု သုတေသီများက ဖော်ပြထားသည်။[၈]
- မုံ ( ရှမ်းပြည်နယ် အရှေ့ပိုင်း )
ကိုးကား
[ပြင်ဆင်ရန်]
 | ဤ မြန်မာနိုင်ငံနှင့် သက်ဆိုင်သော ဆောင်းပါးမှာ ဆောင်းပါးတိုတစ်ပုဒ် ဖြစ်သည်။ ဖြည့်စွက်ရေးသားခြင်းဖြင့် မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားကို ကူညီပါ။ |
- ↑ Lee, G. Y., Diaspora and the Predicament of Origins: Interrogating Hmong Postcolonial History and Identity, Hmong Studies Journal, Vol. 2, 1998.
- ↑ National Bureau of Statistics of China, 2020 Census
- ↑ General Statistics Office of Vietnam, 2019 Census
- ↑ U.S. Census Bureau, American Community Survey, 2019
- ↑ Mottin, J., History of the Hmong, Bangkok: Odeon Store, 1980.
- ↑ Ratliff, Martha, Hmong-Mien Language History, Pacific Linguistics, 2010.
- ↑ Tapp, N., The Hmong of China: Context, Agency, and the Imaginary, Brill, 2001.
- ↑ Li, H. et al., Phylogeography of Y-chromosome Haplogroup O3 in East Asia, Molecular Biology and Evolution, 2007.