ထားဝယ်လူမျိုး

ထားဝယ်လူမျိုး Dawegian (အင်္ဂလိပ်:Tavoyan) သည် ဘာသာဗေဒပညာရှင်တို့၏ အဆိုအရ တိဗက်-ဗမာနွယ်ဝင် လူမျိုးတစ်မျိုး ဖြစ်သည်ဟုဆိုပါသည်။ သို့သော် အခြားမြန်မာအုပ်စုဝင်များဖြစ်ကြသော ဓနု၊ တောင်ရိုး၊ မရူ စသည်တို့ကဲ့သို့ မဟုတ်မူဘဲ၊ မြန်မာလူမျိုးတို့နှင့် ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု၊ ဓလေ့ယဉ်ကျေးမှု၊ ဝတ်စားဆင်ယင်မှုတို့တွင် ထပ်တူနီးပါးမျှတူညီ​ပြီး ကွဲလွဲမှုအနည်းငယ် ရှိသည်။ ဗမာ၊ရခိုင်၊ထားဝယ်၊ဓနု၊အင်းသား၊တောင်ရိုး၊မြိတ်၊ယောစသည်တို့သည် မျိုးနွယ်တစ်ခုတည်းမှဆင်းသက်လာကြသည်ဟု ယူဆရသည်။ထားဝယ်လူမျိုးများတွင် မီးပုံပျံဦးကျော်ရင်၊သူရမချစ်ပို၊ဗိုလ်ကြီးဗထူး၊ဝန်ကြီးဦးဗဆွေ/တွေ့မရှောင်(လက်ဝှေ့)တို့သည်ထင်ရှားသည်။

Dawei

ထားဝယ်
ထားဝယ်အမျိုးသားအလံ
အများစု နေထိုင်သည့် နေရာ
မြန်မာ	၈၀၀.၀၀၀
ထိုင်း	၁၅၀.၀၀၀
ဘာသာစကား
ထားဝယ်စကား
ကိုးကွယ်မှု
ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ
ဆက်စပ် တိုင်းရင်းသား အုပ်စုများ
ဗမာ, ရခိုင်, အင်းသား

ဇစ်မြစ်

ထားဝယ်လူမျိုးများသည် မြန်မာ့သမိုင်းမတင်မီကာလ ကျောက်ခေတ် ကြေးခေတ်၊သံခေတ်၊ ကမ္ဘာဦးလူသားအရင်းမြစ် စတင်ပေါ်ပေါက်စဉ်အချိန်ကတည်းက ထားဝယ်ဒေသတွင် လူသားများ စတင်နေထိုင်လာပြီး ခေတ်ကာလအလိုက် လူမျိုးဟူသော ဝေါဟာရ ပေါ်လာရပုံ၌ အဆိုအမျိုးမျိုး ရှိကြသော်လည်း ထားဝယ်လူမျိုးသည် ယနေ့အချိန်ထိ အထင်အရှား ရှိနေသေးသည်။

ထားဝယ်ယဉ်ကျေးမှုပြတိုက်တွင် ထားဝယ်ဒေသ၏ သမိုင်းစဉ်ကို ကျောက်ခေတ်ဦး ကျောက်ခေတ်လယ် ကျောက်ခေတ်နှောင်း ကြေးခေတ် သံခေတ် ပျူခေတ် ပုဂံခေတ် စသည်ဖြင့် ခေတ်အဆက်ဆက် လူသားများနေထိုင်ခဲ့မှုဖြစ်စဉ် အထောက်အထားများကို စနစ်တကျ ခင်းကျင်းပြသထားသည်။

အချို့ကမူ မြတ်စွာဘုရား ထက်ဝယ်ဖွဲ့ ခွေ ဆွမ်းဘုဉ်းပေးသောအရပ်အား မြန်မာတို့က 'ဓဝါယ်' ဟုခေါ်ရာမှ ထားဝယ်ဖြစ်လာသည်ဟုဆို၍ အချို့ပုဂ္ဂိုလ် များကလည်း နရပတိစည်သူမင်းကြီးသည် ယခု ထားဝယ်ခရိုင်၊ လောင်းလုံးမြို့နယ်၊ ကျောက်တွင်းရွာဒေသအနီး၊ ထောင့်ကွယ်မြို့ကို တည်ထောင်၍၊ ထိုထောင့်ကွယ်မှ ထားဝယ်ဟု ရွေ့လျားပြောင်းလဲလာသည်ဟု ဆိုကြပြန်သည်။

ထားဝယ်ဟူသော ဝေါဟာရကို လတ်တလော အစောဆုံးတွေ့ရှိရသည်မှာ AD-(5-6) ရာစု လျန်မင်းဆက်သမိုင်းမှတ်တမ်းတွင် ထော်ဝမ်ဟူသော အမည်ဖြင့် မှတ်တမ်းတင်ထားပြီး ဖြစ်သည်ကို တွေ့ရသည်။ ပြည်တွင်း စာမှတ် တမ်းအနေဖြင့် AD-11-12 ရာစုကာလတွင် အစောဆုံးတွေ့ရသည်။

ထားဝယ်လူမျိုးသည် ကျောက် ကြေး သံ ပျူ စသည့် အဆက်ဆက်သော ခေတ်များအလိုက် အစုအဖွဲ့တစ်ခုခုကို ​လူမျိုးဟူသော အမည်ပညတ် မခေါ်ဝေါ်ကြမီကတည်းကပင် ထားဝယ်ဒေသတွင် အစဉ်အဆက် မှီတင်းနေထိုင်လာခဲ့ကြပြီး ပျူခေတ်လယ်ဟူ၍ ခေါ်နိုင်သော AD-5-6 ရာစုတွင် ထားဝယ်ဟူသောလူမျိုး ထားဝယ်ဟူသောဒေသ အဖြစ် ​ခေတ်ပြိုင်သမိုင်းမှတ်တမ်းမှ ပီပြင်ထင်ရှားစွာ ရှိနှင့်နေပြီ ဖြစ်သည်ကို အခိုင်အမာတွေ့ရှိရသည်။

အထောက်အထားအရဆိုလျင် ထားဝယ်အရပ်သည် မြန်မာမင်းတို့ ယိုးဒယားသို့ စစ်ချီရာ၌ စစ်လမ်းကျသဖြင့် ပုဂံခေတ်ကပင်လျှင်၊ အဆက်အဆံ အကူးအလူး ရှိဟန်တူသည်။ ထားဝယ်လူမျိုးတို့သည် မြန်မာအမျိုးသားအား ဂံသားဟု ပုဂံသားအဖြစ် ရည်ညွှန်းခေါ်ဝေါ်သည်ကို ထောက်ထားနိုင်လေသည်။

(ဒဝယ်ဆောင်/ဓားဝယ်ဆောင်မှ အသံထွက်ထားဝယ်ဆောင်ဖြစ်လာသည်။ )

ယခုအခါ တောင်ပိုင်းရှမ်းပြည်၊ အင်းလေးဒေသတွင် မှီတင်းနေထိုင်ကြသော အင်းသားတို့သည်လည်း၊ ထားဝယ်လူမျိုးဆက် ဖြစ်ကြောင်း ဆိုကြသည်။ အင်းသားစကားနှင့် ထားဝယ်စကားတို့မှာ များစွာတူကြ၏။ သို့ရာတွင် ထားဝယ်သားများ မည်သို့မည်ပုံ အင်းထဲသို့ရောက်ရှိလာသည်ဆိုသောအချက်၌ကား အယူအဆ အမျိုးမျိုးရှိကြ၏။

ထားဝယ်လူမျိုးများသည် သက်မွေးဝမ်းကျောင်းမှုအတွက် ကုန်သွယ်လယ်လုပ် ယာခုတ်၊ ဥယျာဉ်စိုက်ခြင်းနှင့် ယက်ကန်လုပ်ငန်း၊ ပင်လာ်ငါးဖမ်းလုပ်ငန်း၊သတ္တုတွင်း ရှာဖွေတူးဖော်ခြင်းအမှုတို့ကို ပြုကြသည်။ ထားဝယ်ခရိုင်သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင်းရှိ အခြားအခြားသော ဒေသများနှင့် ကုန်းလမ်း၊ ရေလမ်း၊ လေလမ်းခရီး ဆက်သွယ်ကောင်းမွန်သဖြင့် ထားဝယ်သားများသည် မြန်မာနိုင်ငံအနှံ့အပြား နေထိုင်လျက် ရှိကြသည်။

ထားဝယ်သားများသည် များသောအားဖြင့် ဖြောင့်မတ်ရိုးသား၍ မဟုတ်မခံသော ဇွဲသတ္တိရှိသူများ ဖြစ်ကြသည်။ ထားဝယ်သားအချင်းချင်း စည်းလုံးညီညွတ်စွာ နေတတ်ကြသည်။

၁၉ဝ၁ ခုနှစ် သန်းခေါင်စာရင်းအရ ထားဝယ်လူမျိုးဦးရေ ၉၄၈ ယောက်ရှိသော်လည်း ၁၉၅၁ ခုနှစ် သန်းခေါင်စာရင်းအရမူ ၁၅၉,၁၇၄ ယောက်ရှိသည်။ တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး၏ ပင်ရင်းလူမျိုးဖြစ်ပြီး တိုင်းအတွင်းလူဦးရေးအများဆုံးနေထိုင်ကြောင်း ၂၀၁၄ ခုနှစ်သန်းခေါင်စာရင်းအရ သိရှိရပါသည်။

ဘာသာစကား

အကျယ်တဝင့် ဖော်ပြထားသောဆောင်းပါး - ထားဝယ်စကား

ယနေ့ ထားဝယ်လူမျိုးများ ပြောဆိုနေကြသော စကားများတွင် ပေါရာဏ၊ မြန်မာ၊ ရှမ်း၊ မွန်စကားများ ရောစပ်လျက်ရှိ၏။ သို့ရာတွင် အခြားမည်သည့် လူမျိုးများနှင့်မျှ မဆက်စပ်သော ထားဝယ်စကားစစ်စစ် ပေါရဏစကားလုံးများလည်း ရှိသည်။ မြန်မာ၊မြိတ်၊ထားဝယ်တို့သည် ဘာသာဗေဒအရတော်တော်နီးစပ်မှုလည်းရှိသည်ကိုတွေ့ရသည်။

ထားဝယ်=မြန်မာ

ဗြန်/ကပ်=ပိုက်ဆံ
ခွ.ခေါဗော့ =တံခါး
ဟဲလော=စဉ့်အိုးကြီး
ဘုထောန့်=မီးဖိုဆောင်

ဖုန်ကီးက္လော=ဘုန်းကြီးကျောင်း

ပ္လန်ကွေ့=ပြန်ကွေ့

မုက္လောဆီ.မုလတ်သုပ်.မုဗန်. =မုန့်ဟင်းခါး

နောနော်/မဲမယ်=ကိုကို/မမ

ရှိ့ခိုသီး=သင်းဘောသီး

စီခွားသီး=ဖရဲသီး

ခွားသီး=သခွားသီး

မ္ဟောလေသီး=မလာကာသီး

ယဉ်ကျေးမှု

ထားဝယ်လူမျိုးတို့သီဆိုကြသော ထားဝယ်ဒိန်းသီချင်းမှာကား ထားဝယ်တို့၏ ကျော်ကြားသော ယဉ်ကျေးမှုအနုပညာတစ်ခု ဖြစ်လေသည်။ မြန်မာတို့ အိုးစည်ဝိုင်းနှင့် အနည်းငယ်ဆင်သည်ဟု ဆိုရပေမည်။ ဒိန်းသီချင်းကို တစ်ယောက်ကတိုင်၍ သံပြိုင်တွင် အများက လိုက်၍ဆိုရသည်။ သပိတ်မျှောပွဲ ရေအိုးရွက်အက နှစ်ဆယ်ကျစ်ဆူဘုရားပွဲ တို့မှာထင်ရှားသည်။

ရှေးထားဝယ် အကတစ်ခုဖြစ်သော ရမ်းက (ယန်းအက) ဟူသော အကမှာလည်း ထင်ရှားကျော်ကြားသည်။ ယခုအခါတွင် အရပ်ထဲတွင် သီးခြားကလေ့ မရှိ​ကြ​တော့ဘဲ ထားဝယ်ရိုးရာ​ပွဲတော်များနှင့် နိုင်ငံ​​တော်မှကျင်းပသော ပြည်ထောင်စုပွဲကဲ့သို့သော အခမ်းအနား​များတွင်သာ ကပြဖျော်ဖြေကြသည်ကို တွေ့ရသည်။ ထားဝယ်ကျေးလက်တောရွာတို့တွင် မြန်မာတို့၏ ကြက်တိုက်ပွဲကျင်းပသကဲ့သို့ ခေတ်စားသော ပျော်ရွှင်မှုတစ်ရပ်ကား ထားဝယ်လူမျိုးတို့၏ ကျွဲတိုက်ပွဲများပင် ဖြစ်၏။

ကျန်စစ်သားမင်းကြီး၏ နန်းတည် ရှေးမြန်မာကျောက်စာ (အေဒီ-၁၁၀၂)တွင် မြန်မာကို "မိရ္မာ" (မြန်မာမဖြစ်သေး)ပေါ်ချိန်တွင် ထားဝယ်မြို့စားများလှူဒါန်းပူဇော် သည့် အုတ်ခွက်ရုပ်ပွားဆင်းတုတော်များ၌ (ထားဝယ်ဘာသာဖြင့်) "ဝါယ်" ပေါ်နေနှင့်ပြီး ဖြစ်သည်။ လက်ရှိ ထားဝယ်မြို့မြောက်ဘက် ရှစ်မိုင်ခန့်အကွာတွင်ရှိသည့် (သာဂရ) ခေါ် ထားဝယ်မြို့ဟောင်း(လက်ရှိ- မြို့ဟောင်းကျေးရွာ) သည် သက္ကရာဇ်(၁၁၃-၁၂၃)/ အေဒီ-(၇၅၁-၇၆၁)တွင် တည်သည်ဟု အထောက်အထားရှိခဲ့သည်။ အေဒီ(၅၀၀)မှ အေဒီ(၈၃၂)အထိ တည်ရှိခဲ့သော ဒုတိယ ပျူနိုင်ငံတော်သရေခေတ္တရာနှင့်ခေတ်ပြိုင်ဖြစ်နေသည်။

ယနေ့ မြန်မာစကား၊ စာအရေးအသားတို့တွင် လုံးဝမရှိသော (လ-ဆွဲ)သံများ၊ (အော)သရနောက် "န" သတ်သံများသည် ထားဝယ်စကား၌ ယနေ့တိုင်သုံးစွဲနေဆဲ ဖြစ်ပြီး၊ ထိုအသံ(စာလုံးပေါင်းများ)သည် မြန်မာထက်စော၍ ပေါ်ခဲ့သည်ဟု ပညာရှင် များ ခန့်မှန်းအဆိုပြုထားသည့် ပျူစာတွင် ရှိနေခြင်း၊ ကောင်းကင်ဓာတ်ပုံမှ ဖတ်ရှုလေ့လာချက်အရ၊ သာဂရ(ထားဝယ်မြို့ဟောင်း) ၏ မြို့ရိုးသဏ္ဌာန်သည် ဘဲဥပုံလည်းမက စက်ဝိုင်းပုံလည်းမကျသော အဝန်းအဝိုင်း ပုံသဏ္ဌာန်ရှိပြီး သရေခေတ္တရာမှ မြို့ရိုးများနှင့်ဆင်တူနေခြင်း။ ဦးအောင်မြင့်(သစ်တော)၏ စာတမ်းများကို အထောက်အထားပြု၍ တရားဝင် မြန်မာ့သမိုင်း ကျမ်းစာတစ်စောင်တွင် ရှေးဟောင်းမြို့ဝိုင်းငါးမြို့ (သရေခေတ္တရာ၊ မိုင်းမော၊ ဝေသာလီ၊ ဝတီး နှင့် သာဂရ) တို့ကို စကေးပုံနှင့်တကွ အရွယ်ပမာဏချင်း နှိုင်းယှဉ်ဖော်ပြထားရာ၊ သရေခေတ္တရာသည် အကြီးဆုံးဖြစ်၍ မိုင်းမောသည် ဒုတိယ ဖြစ်သည်ကို တွေ့ရသည်။ ဝေသာလီ၊ ဝတီး နှင့် သာဂရတို့မှာ တတိယ၊ စတုတ္ထ နှင့် ပဉ္စမ အသီးသီးတို့ဖြစ်သည်။ အရွယ်ပမာဏအားဖြင့် ခြားနားမှုရှိသော် လည်း မြို့ဝိုင်းပုံမှာ ဆင်တူသည်ဟု ဖော်ပြနေသည်။

နေထိုင်ရာနေရာ

ထားဝယ်လူမျိုးများသည် မြန်မာနိုင်ငံတောင်ပိုင်း၊တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး တလျောက်ပြန့်နှံ့နေထိုင်ကြသည်။ထားဝယ်မြို့နယ်၊လောင်းလုံမြို့နယ်၊ရေဖြူမြို့နယ်နှင့် သရက်ချောင်းမြို့နယ်တို့တွင် ထားဝယ်လူမျိုးအများဆုံးနေထိုင်ကြပြီး ဒေသလူဦးရေ၏ ၈၅% ခန့်သည် ထားဝယ်လူမျိုးများဖြစ်ကြသည်။ထိုထားဝယ်ခရိုင်‌(၄)မြို့နယ်ထဲမှလောင်းလုံမြို့နယ်သည်ထားဝယ်လူမျိုးသီးသန့်နေထိုင်သည့်မြို့နယ်တစ်ခုအဖြစ်ထင်ရှားသည်။ မြိတ်ခရိုင်ရှိ ပုလောမြို့နယ်၊ပလ မြို့နယ်(ခွဲ) တွင်လည်း အများစုနေထိုင်ကြပြီး ဒေသလူဦးရေ၏ ၅၉% ခန့်သည် ထားဝယ်လူမျိုးများဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် မြိတ်ခရိုင် နှင့် ကော့သောင်းခရိုင်တို့တွင်လည်း ပြန့်နှံနေထိုင်ကြပါသည်။

ထားဝယ်မြို့ ရွှေတောင်စားစေတီတော်

ကိုးကား

<div class="reflist reflist-columns references-column-width " style="column-width: <ref name="akp">အာကာဖြိုး(ကံပေါက်)၊ သမိုင်းမတင်မီခေတ်ထားဝယ်နှင့် သမိုင်းတင်ပြီးခေတ် ထားဝယ်။ ၂၀၁၇။ <ref name=>နောန်အောန်မျိုး၊ ထားဝယ်တိုင်းရင်းသားဓလေ့ထုံးတမ်း၊ ၂၀၂၁။

">