ရှင်ဘို့မယ်

ရှင်ဘို့မယ် (၁၃၉၇?-?) သည် အင်းဝခေတ်၌ မင်းငါးဆက် မိဖုရားမြှောက်ခံရသူ ဖြစ်သည်။

ငယ်ဘဝ

မြန်မာသက္ကရာဇ် ၇၅၉ ခုတွင် မင်းကြီးစွာစောကဲနှမ ဇာလာကဒေဝီဘွဲ့ခံ စောမြတ်နှင့် သိင်္ဃသူစောနှောင်းသား သိင်္ဃသူငယ် တို့မှ မွေးသည်။ မင်းကြီးစွာစော်ကဲသမီးတော် ဇာလာကဒေဝီနှင့် သိင်္ဃသူငယ်တို့မှ မြင်သည်လည်း ဆိုသည်။ မွေးချင်းမောင်မှာ မင်းဥဂ္ဂါ တည်း။

မင်းငါးဆက် မိဖုရား

မင်းခေါင်

မြန်မာသက္ကရာဇ် ၇၆၃ ခုတွင် မင်းဆွေက မင်းခေါင်ဘွဲ့နှင့် နန်းတက်သော် အသက် ၈ နှစ်အရွယ် ရှင်ဘို့မယ်ကို တောင်ညာတင်သည်။

၇၆၉ ခု၌ ဘုရင်မင်းခေါင် ဟံသာဝတီသို့ စစ်ချီရာ မိဖုရား ရှင်ဘို့မယ်နှင့် ရှင်မိနောက်ကို ခေါ်သည်။ ရိက္ခာမလောက်၍ စစ်ဆုတ်စဉ် မွန်တို့ အပြင်းလိုက်ရာ ရှင်မိနောက်ကို ဆင်နှင့်တကွ မွန်တို့ ရသည်။ ရှင်ဘို့မယ်မှာ ဆင်မှကျ၍ ချောင်းနားတွင်ကျန်သဖြင့် ဆင်ကဲက ဆောင်ခဲ့သည်။ နောက် မယုံသဖြင့် ဆင်ကဲကို ဘုရင်မင်းခေါင် ကွပ်သည်။ ဦးကုလား ရာဇဝင်ကြီး၌မူ မောင်းမငယ်တဦးဟုသာ ဆိုသည်။

၇၈၃ ခုတွင် မင်းခေါင် လွန်သည်။ ရှင်ဘို့မယ်၌ သားသမီး မမြင်။ ရှင်မိနောက်သား သီဟသူ နန်းတက်ရသည်။

ဆင်ဖြူရှင် သီဟသူ

တောင်ညာစံမှာ စောမင်းလှ ဖြစ်သော်လည်း ရှင်ဘို့မယ်ကို သာ၍ နှစ်လိုသဖြင့် စောမင်းလှ နန်းမှဆင်း၍ ရွှေစေတီအနောက်၌ တန်ဆောင်းဆောက်ကာ နေသည်။ သို့ဖြင့် ရာဇဝင်များ၌ တန်ဆောင်းရှင် စောမင်းလှ ဟု ရေးကြသည်။

ရာဇဓိရာဇ်လွန်သည့်နောက် အင်အားနည်းလာသော မွန်တို့က မင်းသမီး ရှင်စောပုကို ဆက်သည်။ ရှင်စောပုထံ သီဟသူ စိတ်လည်ပြန်သည်။ အသက် ၂၄ နှစ်အရွယ်ကို ကွင်းကာ အသက် ၂၉-နှစ် ကလေး ၃-ယောက်အမေ ရှင်စောပုကို အာရုံကျသဖြင့် အုန်းဘောင်စော်ဘွား လယ်သံဘွားကို သီဟသူ အောင်ပင်လယ်၌ပျော်ပါးခိုက် လုပ်ကြံရန် စေသည်။

ဆင်တော် ရဲခက်စံလှကို စီး၍ ခံသော်လည်း မြားသင့်၍ သီဟသူ ကံကုန်သည်။ သို့သော် မှူးမတ်တို့ ခံနိုင်သဖြင့် အုန်းဘောင်စော်ဘွား နန်းမရ။

မင်းလှငယ်

၇၈၇ ခု တော်သလင်းလတွင် စောမင်းလှသား အသက် ၉ နှစ်အရွယ် မင်းလှငယ် နန်းတက်လာသည်။ ရှင်ဘို့မယ်နှင့် ရှင်စောပုတို့ မိဖုရားအရာ ရသည်။

သို့သော် နန်းကို ဦးဆောင်သူမှာ စောမင်းလှဖြစ်နေသဖြင့် နန်းစံ ၃ လခန့်တွင်ရှင်ဘို့မယ်က မင်းလှငယ်ကို အဆိပ်ပေးသည်။ ဆင်ဖြူရှင်တရဖျား၏သား ကလေးစား ကျေးတောင်ညိုကို အခေါ်လွှတ်ကာ နန်းတက်သည်။

ကလေးကျေးတောင်ညို

၇၈၇ ခု နတ်တော်လ၌ ကလေးကျေးတောင်ညို နန်းတက်သည်။ ရှင်ဘို့မယ်နှင့် ရှင်စောပုကို မိဖုရားဆက်မြှောက်သည်။ နန်းတက်စတွင်ပင် မိုးညှင်းစား သတိုး အင်းဝသို့ချီလာ၍ ရှင်စောပုကို ပခန်းစား တရဖျားအား ပေးသည်။ ထို့နောက် ဘယဂါမဏိကို ရှေ့တည်ထားကာ ရခိုင်သို့ ပြေးသည်။ မရောက်မီ ပဲလွန်တောင်၌ပင် နာဖျား၍ သေလေသည်။

ရှင်ဘို့မယ်က ဟံသာဝတီပြေးရန် ပြင်သော်လည်း ဘယဂါမဏိက ဘိသိက်ခံမိဖုရားကို နောက်မင်းတို့ မရှုတ်ချဖူး၍ ပြည်ထဲရေးမျှော်ကာ နေသင့်ကြောင်း လျှောက်သဖြင့် မန်းစက်တော်ရာ၌ တပ်တည်နေသည်။

မိုးညှင်း သတိုး

၇၈၈ ခုတွင် မိုးညှင်းမင်း အင်းဝသို့ သိမ်းပြီးနောက် မန်းစက်တော်ရာမှ ရှင်ဘို့မယ်ကို ရွှေလှေနှင့်ဆောင်သည်။ ဘယဂါမဏိကို သံခြေကျဉ်းနှင့် ဆောင်သည်။ ရောက်လျှင် ကိုယ်ကျန်းမကျန်း မေးသည်ကိုပင် "ကျွန်စော်နံသည်" ဆိုသည်။ မိုးညှင်းမင်းကား မင်းဆွေ မင်းသားဘဝက အလုပ်အကျွေး မင်းဥဒိန် ဖြစ်သောကြောင့်တည်း။

မိဖုရားဆက်မြှောက်သော်လည်း နန်းတွင်း၌ အိမ်ဆောက်ကာသာ နေစေသည်။

ရှင်ဘို့မယ် (ခေါ်) စောဘို့မယ်သည် အင်းဝခေတ် မင်း(၅)ပါး (ပထမမင်းခေါင်၊ သီဟသူ၊ မင်းလှငယ်၊ ကလေးကျေးတောင်ညိုနှင့်မိုးညှင်းသတိုး) တို့၏ မိဖုရား ဖြစ်သည်။

မင်းဆက်ငါးသွယ်၊ ရှင်ဘို့မယ်၊ နန်းလယ်တင့်သည်သာဟု ကဝိလက္ခဏာ သတ်ပုံတွင် ရည်ညွှန်းစပ်ဆိုခံရလောက်အောင် မင်း(၅)ဆက်တိုင်တိုင် မိဖုရားတင်မြှောက်ခံရသူဖြစ်သည်။ စလေဦးပုညက အိုတယ်သာဆိုရအစချီသော တေးထပ်တွင် ရှင်ဘို့မယ် ထားသက်နှင်း၊ ငါးဆက်မင်း၊ မြောက်သည့်ပုံလိုဟူ၍လည်းကောင်း၊ အချုပ်တန်းဆရာဖေက ရှင်ဘို့မယ် တစ်သက်၊ မင်းဆက်ကငါးသွယ်၊ နှင်းမပျက် စလျားခြယ်သည်၊ ထားတသွယ်ဥဒါန်းဟူ၍လည်းကောင်း အသီးသီး စပ်ဆိုတော်မူကြသည်။ ရှင်ဘို့မယ်ကား ပင်းယခေတ်တစ်စီးရှင် သီဟသူ၏ မြစ်၊ မင်းကြီးစွာစော်ကဲ၏ တူဖြစ်သော သိင်္ခသူငယ်နှင့် မင်းကြီးစွာစော်ကဲ၏ သမီးတော်ဇာလာကဒေဝီတို့ စုံဖက်ရာမှ မြင်သောသမီးတော်ဖြစ်သည်။ ရှင်ဘို့မယ်ကား ရုပ်အဆင်းလှသည်။ မာန ခက်ထန်သည်။ ရက်စက်လေသည်။

ကောင်းမှုကုသိုလ်

၇၉၂ ခု၌ ရတနာပူရတွင် ဘုရားတည်သည်။ ရှင်ဘို့မယ်ဘုရားဟု ယခုတိုင် တွင်သည်။

ဘဝနိဂုံး

မိုးညှင်းမင်းနန်းစံစဉ် အင်းဝတွင်ပင် လွန်လေသည်။

စာပေ အနုပညာတို့၌ ဖော်ပြခံရခြင်း

ကဝိလက္ခဏသတ်ပုံတွင် "မင်းဆက်ငါးသွယ် ရှင်ဘို့မယ် နန်းလယ်တင်သည်သာ" ဟု ဖော်ပြသည်။

စလေဦးပုညက "အိုတယ်သာဆိုရ"ချီ တေးထပ်၌ "ရှင်ဘို့မယ်ထားသက်နှင်း ငါးဆက်မင်းမြှောက်သည့်ပုံလို" ဟူ၍လည်းကောင်း၊ အချုပ်တန်းဆရာဖေက တခုလပ်တေးထပ်တွင် "ရှင်ဘို့မယ်တသက် မင်းဆက်ကငါးသွယ် နှင်းမပျက် ရုံးချယ်သည် ထုံးတသွယ်ဥဒါန်း" ဟူ၍လည်းကောင်း စပ်သည်။

"ဘို့မယ်နှင့်ဆင်ကဲ" ပြဇာတ်လည်း ကဖူးသည်။