ရှေးဟောင်းသုတေသနနှင့် အမျိုးသားပြတိုက် ဦးစီးဌာန

ရှေးဟောင်းသုတေသနနှင့် အမျိုးသားပြတိုက် ဦးစီးဌာန
မြန်မာအစိုးရအဖွဲ့အစည်း
အစိုးရအဖွဲ့အစည်း အကျဉ်းချုပ်
ဖွဲ့စည်းသည့်အချိန်	၁၉၀၂ (ကမ္ပည်းကျောက်စာဌာန); ၁၉၅၄ (ရှေးဟောင်းသုတေသနဦးစီးဌာန၊ ယဉ်ကျေးမှုကောင်စီ); ၁ ဇွန် ၁၉၅၂ (ယဉ်ကျေးမှုဗိမာန်ဦးစီးဌာန);
ယခင်အဖွဲ့အစည်း	မြန်မာနိုင်ငံ ကမ္ပည်းကျောက်စာဌာန; ရှေးဟောင်းသုတေသနဦးစီးဌာန; ယဉ်ကျေးမှုဗိမာန်ဦးစီးဌာန;
ဌာနချုပ်	ရုံးအမှတ် (၃၅)၊ နေပြည်တော်
ဝန်ကြီးများ	သူရဦးအောင်ကို
ဌာနအကြီးအမှူးများ	ဦးကျော်ဦးလွင်၊ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်
မိခင်အဖွဲ့အစည်း	သာသနာရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှု ဝန်ကြီးဌာန
ဝက်ဘ်ဆိုက်	archaeologymm.com

ရှေးဟောင်းသုတေသနနှင့် အမျိုးသားပြတိုက်ဦးစီးဌာန (အင်္ဂလိပ်: Department of Archaeology and National Museum) သည် သာသနာရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှု ဝန်ကြီးဌာနလက်အောက်ရှိ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာဌာနတစ်ခုဖြစ်သည်။

သမိုင်းကြောင်း

ရှေးဟောင်းသုတေသနဦးစီးဌာန

၁၈၈၅ ခုနှစ်မတိုင်မီက တည်ရှိခဲ့သည့် ရွှေ့ပြောင်းနိုင်သော ယဉ်ကျေးမှု ဝတ္ထုပစ္စည်း များနှင့် မရွှေ့ပြောင်းနိုင်သော သမိုင်းဝင်ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ် အဆောက်အအုံများကို ပြုပြင်ထိန်းသိမ်း ရန်နှင့် သုတေသနပြုဖော်ထုတ်ရန် ၁၉၀၂ ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ ကမ္ပည်းကျောက်စာဌာနကို စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၁၉၅၄ ခုနှစ်တွင် ကမ္ပည်း ကျောက်စာဌာနကို ဝန်ထမ်းအင်အား(၉၆)ဦးဖြင့် ရှေးဟောင်းသုတေသနဌာန အဖြစ် ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ထို့နောက်တွင်

၁၉၇၂ ခုနှစ်၊ မတ်လ (၁၆)ရက်နေ့တွင် ရှေးဟောင်းသုတေသနဦးစီးဌာနကို အဆင့်(၃)ဦးစီးဌာနအဖြစ် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။
၁၉၈၇ ခုနှစ်၊ မတ်လတွင် ရှေးဟောင်းသုတေသနဦးစီးဌာနအား စီမံကိန်းနှင့် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာန၏ အုပ်ချုပ်မျုအောက်သို့ လွှဲပြောင်းပေးခဲ့သည်။
၁၉၈၈ ခုနှစ်တွင် အဆင့်(၂)ဦးစီးဌာနအဖြစ် တိုးမြှင့်ခဲ့ပြီး၊ ၁၉၉၂ ခုနှစ်၊ မတ်လတွင် ယဉ်ကျေးမှုဝန်ကြီးဌာန၏ အုပ်ချုပ်မှု အောက်သို့ ပြန်လည်လွှဲပြောင်းခဲသည်။
၁၉၉၅ ခုနှစ်နှင့် ၁၉၉၆ ခုနှစ်တွင် ဝန်ထမ်းအင်အားကို တိုးမြှင့်ခဲ့သည်။
၁၉၉၈ ခုနှစ်တွင် အဆင့်(၁)ဦးစီးဌာနအဖြစ် တိုးချဲ့ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။
၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် ဝန်ထမ်းအင်အားတိုးမြှင့် ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။

ယဉ်ကျေးမှုဗိမာန်ဦးစီးဌာန

၁၉၅၂ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ(၁)ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စုယဉ်ကျေးမှုဝန်ကြီးဌာနက ရန်ကုန်မြူနီစီပယ်အဖွဲ့မှ ဘားနက်ပိဋကတ်တိုက်ကို လွှဲပြောင်းလက်ခံခဲ့ပြီး နိုင်ငံတော် စာကြည့်တိုက်ဟု အမည်ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံတော်စာကြည့်တိုက်၊ ပြတိုက်နှင့် အမျိုးသား ပန်းချီခန်းမဆောင် တို့ကို အုပ်ချုပ်နိုင်ရေးအတွက် ၁၉၅၄ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ (၁)ရက်နေ့တွင် ယဉ်ကျေးမှုဗိမာန် ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ထို့နောက်

၁၉၅၄ ခုနှစ်တွင် ပြည်ထောင်စုယဉ်ကျေးမှုဝန်ကြီးဌာန၏ လုပ်ငန်းအဝဝကို ပံ့ပိုး ကူညီရန် ယဉ်ကျေးမှုကောင်စီကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။
၁၉၆၃ ခုနှစ်တွင် ယဉ်ကျေးမှုကောင်စီဖျက်သိမ်းခဲ့၍ ယဉ်ကျေးမှုကောင်စီ၏ အစီ အစဉ်ဖြင့် ဖွင့်လှစ်ထားသော ပြတိုက်နှင့်စာကြည့်တိုက်များ ယဉ်ကျေးမှုဗိမာန်၏ စီမံခန့်ခွဲမှုအောက်သို့ လွှဲပြောင်းပေးခဲ့သည်။
၁၉၆၆ ခုနှစ်တွင် တောင်တွင်းကြီး ယဉ်ကျေးမှုပြတိုက်ကို လက်ခံရရှိခဲ့သည်။
၁၉၇၁ ခုနှစ်တွင် ကာယကံရှင်များက နိုင်ငံတော်အစိုးရသို့ လွှဲပြောင်းပေးခဲ့၍ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း နေအိမ်ပြတိုက်(နတ်မောက်)ကို ပြတိုက်အဖြစ် ထိန်းသိမ်း ပြသ ခဲ့သည်။
၁၉၇၂ ခုနှစ်၊ မတ်လ(၁၆)ရက်နေ့တွင် ယဉ်ကျေးမှုဗိမာန်ဦးစီးဌာနအမည်ဖြင့် ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး အောက်တိုဘာလ(၁)ရက်နေ့တွင် ကချင်ပြည်နယ်၊ ကယား ပြည်နယ်၊ ကရင်ပြည်နယ်၊ ရှမ်းပြည်နယ် ယဉ်ကျေးမှုဌာနများနှင့် ချင်းဝိသေသ တိုင်းအောက်ရှိ ချင်းပြည်နယ်ယဉ်ကျေးမှုဌာနများသည် ယဉ်ကျေးမှုဗိမာန်ဦးစီး ဌာန လက်အောက်သို့ရောက်ရှိခဲ့သည်။
၁၉၉၀ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ (၁၉)ရက်နေ့တွင် ဝန်ထမ်း အင်အား တိုးချဲ့ ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။
၁၉၉၆ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ(၂)ရက်နေ့တွင် အဆင့်(၁)ဦးစီးဌာနအဖြစ် ပြင်ဆင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။

ရှေးဟောင်းသုတေသနနှင့် အမျိုးသားပြတိုက်ဦးစီးဌာန

၂၀၁၀ ခုနှစ်၊ ဇွန်လတွင် ရှေးဟောင်းသုတေသနဦးစီးဌာနနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဗိမာန် ဦးစီးဌာန(၂)ခုအား ပေါင်း၍ ရှေးဟောင်းသုတေသန၊ အမျိုးသားပြတိုက်နှင့် စာကြည့်တိုက်ဦးစီးဌာန အဖြစ် ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၂၀၁၃ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ(၁)ရက်နေ့မှစ၍ အမျိုးသား စာကြည့်တိုက် (နေပြည်တော်)နှင့် (ရန်ကုန်)တို့အား သမိုင်းသုတေသနဦးစီးဌာန လက်အောက်သို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ပြီး ရှေးဟောင်းသုတေသနနှင့် အမျိုးသားပြတိုက်ဦးစီးဌာနအဖြစ် ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။^[၁]

ဖွဲ့စည်းပုံနှင့် ရည်ရွယ်ချက်များ

စီမံ/ဘဏ္ဍာဌာနခွဲ

ဌာန၏လုပ်ငန်းတာဝန်များ၊ လုပ်ငန်းရည်ရွယ်ချက်များအား အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်ရန်။
စီမံခန့်ခွဲအုပ်ချုပ်ရေးနှင့် ဘဏ္ဍာရေးရာကိစ္စရပ်များအတွက် လုပ်ငန်းစီမံချက်များရေးဆွဲ ပေးရန်။
ဌာနမှလုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ချက်များ၏ တိုးတက်မှုအခြေအနေကို လစဉ်အစီရင်ခံတင်ပြရန်။
ဌာန၏ လုပ်ငန်းစီမံကိန်းများအား ကြီးကြပ်ဆောင်ရွက်ရန်။

ပြုပြင်/ထိန်းသိမ်း/စစ်ဆေးမှတ်တမ်းနှင့် ဓာတုဗေဒဌာနခွဲ

နိုင်ငံတော်မှ ချမှတ်ထားသည့် ရှေးဟောင်းယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များကို မူလအနေ အထားအတိုင်း ပြန်လည်ထိန်းသိမ်းခြင်းဟူသည့် မူဝါဒကို အကောင်အထည်ဖော်ရန်၊
ဒေသအလိုက် တည်ရှိသော ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များကို မူလအနေ အထားအတိုင်း ပြန်လည်ထိန်းသိမ်းခြင်းအတွက် စီမံကိန်းများနှင့် အစီအစဉ်များကို အကောင်အထည်ဖော်ရန်၊
ရှေးဟောင်းအဆောက်အအုံများကို မူလအနေအထားအတိုင်း ပြန်လည်ထိန်းသိမ်းရန်၊ မှတ်တမ်းပြုစုရန်နှင့် ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေရန်။
နံရံဆေးရေးပန်းချီများ၊ အင်္ဂတေပန်းရုပ်လုံးရုပ်ကြွများ၊ ကျောက်ရုပ်လုံးရုပ်ကြွများနှင့် သစ်သားပန်းပုလက်ရာများကဲ့သို့သော ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များ အပါအဝင် မရွှေ့ မပြောင်းနိုင်သော ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များကို သိပ္ပံနည်းကျ နည်းလမ်းများဖြင့် မူလ အနေအထားအတိုင်း ကာကွယ်ထိန်းသိမ်းရန်၊
အရေးကြီးသော စာရွက်စာတမ်းများ၊ ရှားပါးစာအုပ်များ၊ ပေ-ပုရပိုဒ်များနှင့် ကျောက်စာ များ အပါအဝင် စုဆောင်းထားသော အချက်အလက်များအား ခေတ်မီ သိပ္ပံနည်းလမ်း များဖြင့် မူလအနေအထားအတိုင်း ကာကွယ်ထိန်းသိမ်းရန်။
ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များကို ထိန်းသိမ်းခြင်းနှင့် မူလအနေအထားအတိုင်း ကာကွယ် ထိန်းသိမ်းခြင်းတို့၏ သုတေသနစာတမ်းများကို စုဆောင်းရန်နှင့် ကွန်ပြူတာဖြင့် Digitization ပြုလုပ်ရန်။
တူးဖော်သုတေသနပြုခြင်းလုပ်ငန်းများတွင် နိုင်ငံတကာ ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များဖြင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန်။

တူးဖော်/ရှေးပစ္စည်း/ကမ္ပည်းကျောက်စာဌာနခွဲ

ရှေးဟောင်းသုတေသနဆိုင်ရာများအား တူးဖော်သုတေသနပြုရန်နှင့် သမိုင်းမတင်မီ ခေတ်နှင့် သမိုင်းတင်ခေတ်ကာလများ၏ တူးဖော်တွေ့ရှိပစ္စည်းများအား သုတေသနပြု ရန်။
သုတေသနစာတမ်းများ ရေးသားရန်၊ စာတမ်းဖတ်ပွဲများတွင် ဖတ်ကြားရန်။
ကျောက်စာများနှင့် ရှေးဟောင်းကျောက်စာရေးနည်း အတတ်ပညာများကို သုတေသန ပြုလုပ်ရန်နှင့် ထိန်းသိမ်းရန်။
အမျိုးမျိုးသော ကျောက်စာများအား မိတ္တူကူးရန်၊ မှတ်တမ်းပြုစုရန်နှင့် ထိန်းသိမ်းရန်။
ရှေးဟောင်းနေရာဒေသများအား ကွင်းဆင်းလေ့လာရန်နှင့် မှတ်တမ်းပြုစုထားရန်။
ရှေးဟောင်းပစ္စည်းများ စုဆောင်းရှာဖွေလေ့လာ သုတေသနပြုရန်။

===အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဆက်ဆံရေးနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးဌာနခွဲ===

- မြန်မာ့ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များကို ကမ္ဘာတစ်ဝှန်းလုံး*ရှိစေရန်အတွက် နိုင်ငံတကာ နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို တိုးမြှင့်ရန်။

မြန်မာ့ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်ဆိုင်ရာ ထိန်းသိမ်းရေးကိစ္စရပ်များအတွက် နိုင်ငံတကာနှင့် ဒေသဆိုင်ရာတို့မှ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန်။
ဝန်ထမ်းများ၏ အရည်အသွေးမြင့်မားရေးအတွက် ပြည်ပသင်တန်းများ၊ အလုပ်ရုံ ဆွေးနွေးပွဲများ၊ ဆွေးနွေးပွဲများ တက်ရောက်နိုင်ရန်အတွက် နိုင်ငံတကာနှင့် ဆက်သွယ် ညှိနှိုင်း ဆောင်ရွက်ပေးရန်နှင့် စီစဉ်ဆောင်ရွက်ပေးရန်။
အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများအပါအဝင် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာယဉ်ကျေးမှု အဖွဲ့အစည်းများ နှင့် ယဉ်ကျေးမှုနှင့် စီမံခန့်ခွဲရေးဆိုင်ရာစီမံကိန်းများ၊ ညီလာခံများ၊ အလုပ်ရုံဆွေးနွေး ပွဲများ၊ ဆွေးနွေးပွဲများ၊ သုတေသနလုပ်ငန်းနှင့် အခမ်းအနားများကို အကောင်အထည်ဖော် ရန်နှင့် စီစဉ်ရန်။