ဝေဒနာက္ခန္ဓာ

တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖော်ပြချက်
ဗုဒ္ဓဘာသာ
သမိုင်း ဗုဒ္ဓဝင် ဂေါတမဗုဒ္ဓ သင်္ဂါယနာများ
ဓမ္မ\ ဝိနယ သစ္စာလေးပါး ခန္ဓာငါးပါး အနိစ္စ ဒုက္ခ အနတ္တ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် မဇ္ဈိမပဋိပဒါ သုညတ ကံ သံသရာ ၃၁-ဘုံ
ဗုဒ္ဓဘာသာ ကျမ်းစာများ တိပိဋက ပိဋကတ် သုံးပုံ ဝိနည်းပိဋကတ် သုတ်ပိဋကတ် အဘိဓမ္မာပိဋကတ်
ကျင့်စဉ်များ ရတနာသုံးပါး ဗုဒ္ဓ ဓမ္မ သံဃာ သီတင်းသီလ ငါးပါးသီလ ရှစ်ပါးသီလ ကိုးပါးသီလ ပါရမီ သမထ ဝိပဿနာ သတိပဋ္ဌာန် ဓုတင် ကမ္မဋ္ဌာန်း ဒုက္ကရစရိယာ
နိဗ္ဗာန် ပုထုဇဉ် ကိုရင် ရဟန်း သောတာပန် သကဒါဂါမ် အနာဂါမ် ရဟန္တာ ဧတဒဂ် ဘုရား
Traditions ထေရဝါဒ မဟာယာန တန္တရ တိဘက်ဗုဒ္ဓဘာသာ
နိုင်ငံအလိုက် ဗုဒ္ဓဘာသာ ကမ္ဘောဒီးယား ကိုရီးယား ဂျပန် တရုတ် တိဗက် ထိုင်း ထိုင်ဝမ် ဗီယက်နမ် ဘူတန် မြန်မာ မွန်ဂိုးလီးယား ရုရှား လာအို သီရိလင်္ကာ အိန္ဒိယ

အတိတ်, အနာဂတ်, ပစ္စုပ္ပန်စသော ဝေဒနာအစုကို “ဝေဒနာက္ခန္ဓာ” ဟုခေါ်ဆိုသည်။

(တစ်နည်း) ရှစ်ပါးသော ကာမာဝစရကုသိုလ်စိတ် အစရှိကုန်သော တစ်ခုယုတ်ကိုးဆယ်သောစိတ်တို့နှင့် တကွဖြစ်သော ဝေဒနာစေတသိက်ကို “ဝေဒနာက္ခန္ဓာ”ဟု ခေါ်ဆိုသည်။

ဝေဒနာ စေတသိက်မှ လွတ်သော ဝေဒနာက္ခန္ဓာမည်သည် မရှိ။

ဝေဒနာက္ခန္ဓာ၏ ဖြစ်ရာသည်-(၁) ပုဂ္ဂိုလ်၊ (၂)ဘုံဟူ၍ ၂-ပါးအပြားရှိသည်။

ပုဂ္ဂိုလ်အားဖြင့် ဝေဒနာက္ခန္ဓာ ၃-ပါး

ထိုတွင် ပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း (၁) ဝေဒနာက္ခန္ဓာဖြစ်ဆဲ ပုဂ္ဂိုလ်၊ (၂) ဝေဒနာက္ခန္ဓာ ဖြစ်ပြီးပုဂ္ဂိုလ်၊ (၃) ဝေဒနာက္ခန္ဓာဖြစ်လတ္တံ့ ပုဂ္ဂိုလ်ဟူ၍ ၃-ပါး အပြားရှိသည်။

ထိုတွင် (၁) ဝေဒနာက္ခန္ဓာ ဖြစ်ဆဲပုဂ္ဂိုလ်ဟူသည်-စတုဝေါကာရဥပပဇ္ဇန္တ ဖြစ်သော တိဟိတ်ပုထုဇဉ်, အောက်ဖလဋ္ဌာန် ပုဂ္ဂိုလ် ၃-ယောက်တို့နှင့် ပဉ္စဝေါကာရ ဥပပဇ္ဇန္တဖြစ်သော ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်, အောက် ဖလဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ် ၃-ယောက်တို့တည်း။

(၂) ဝေဒနာက္ခန္ဓာဖြစ်ပြီး ပုဂ္ဂိုလ်ဟူသည် ခပ်သိမ်းသောဥပပဇ္ဇန္တ, စဝန္တဖြစ်သော ပုထုဇဉ် ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်, ဖလဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက် တို့တည်း။

(၃) ဝေဒနာက္ခန္ဓာဖြစ်လတ္တံ့ ပုဂ္ဂိုလ် ဟူသည် ပစ္ဆိမဘဝိကမှတစ်ပါး ခပ်သိမ်းသော ဥပပဇ္ဇန္တ, စဝန္တဖြစ်သော ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်, အောက်ဖလဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ် ၃-ယောက် တို့တည်း။

ဝေဒနာက္ခန္ဓာ၏ ဖြစ်ရာဘုံ

ဝေဒနာက္ခန္ဓာ၏ ဖြစ်ရာဘုံဟူသည် စတုဝေါကာရ ၄-ဘုံ, ပဉ္စဝေါကာရ ၂၆-ဘုံအားဖြင့် ၃၀-သော ဘုံတို့တည်း။

ဝေဒနာက္ခန္ဓာ၏ ချုပ်ရာ ပုဂ္ဂိုလ်

ထို့အတူ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ၏ ချုပ်ရာသည်လည်း (၁) ပုဂ္ဂိုလ်, (၂)ဘုံဟူ၍ ၂-ပါး အပြားရှိသည်။

ထိုတွင် ပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း (၁) ဝေဒနာက္ခန္ဓာချုပ်ဆဲပုဂ္ဂိုလ်, (၂) ဝေဒနာက္ခန္ဓာချုပ်ပြီးပုဂ္ဂိုလ်၊ (၃) ဝေဒနာက္ခန္ဓာ ချုပ်လတ္တံ့ ပုဂ္ဂိုလ်ဟူ၍ ၃-ပါး အပြားရှိသည်။

ထိုတွင် (၁) ဝေဒနာက္ခန္ဓာ ချုပ်ဆဲပုဂ္ဂိုလ် ဟူသည် စတုဝေါကာရ, ပဉ္စဝေါကာရစဝန္တ ဖြစ်သော ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ်, ၄-ယောက်, ဖလဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်တို့တည်း။

(၂) ဝေဒနာက္ခန္ဓာချပ်ပြီးပုဂ္ဂိုလ်ဟူသည် ခပ်သိမ်းသော ဥပပဇ္ဇန္တ, စဝန္တဖြစ်သောပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်, ဖလဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်တို့တည်း။

(၃) ဝေဒနာက္ခန္ဓာ ချုပ်လတ္တံ့သော ပုဂ္ဂိုလ်ဟူသည် ပရိနိဗ္ဗန္တမှတစ်ပါး ခပ်သိမ်းသော ဥပပဇ္ဇန္တ, စဝန္တဖြစ်သော ပုထုဇဉ် ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်, အောက်ဖလဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ် ၃-ယောက်တို့တည်း။

ဝေဒနာက္ခန္ဓာ၏ ချုပ်ရာ ဘုံ

ဝေဒနာက္ခန္ဓာ၏ချုပ်ရာ ဘုံဟူသည် စတုဝေါကာရ ၄-ဘုံ, ပဉ္စဝေါကာရ ၂၆-ဘုံအားဖြင့် ၃၀-သောဘုံတို့တည်း။

ဝေဒနာက္ခန္ဓာကို ပိုင်းခြား၍ သိသော ပုဂ္ဂိုလ်

ဝေဒနာက္ခန္ဓာကို ပိုင်းခြား၍ သိသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း-(၁) ဝေဒနာက္ခန္ဓာကို ပိုင်းခြား၍ သိဆဲပုဂ္ဂိုလ်။ (၂) ဝေဒနာက္ခန္ဓာကို ပိုင်းခြား၍ သိပြီးပုဂ္ဂိုလ်။ (၃) ဝေဒနာက္ခန္ဓာကို ပိုင်းခြား၍ သိလတ္တံ့ ပုဂ္ဂိုလ်ဟူ၍ ၃-ပါးအပြား ရှိသည်။

ထိုတွင် (၁) ဝေဒနာက္ခန္ဓာကို ပိုင်းခြား၍ သိဆဲပုဂ္ဂိုလ်ဟူသည် အရဟတ္တမဂ္ဂဋ္ဌာန် ပုဂ္ဂိုလ်တည်း။

(၂) ဝေဒနာက္ခန္ဓာကို ပိုင်းခြား၍သိပြီးပုဂ္ဂိုလ်ဟူသည် အရဟတ္တဖလဋ္ဌာန် ပုဂ္ဂိုလ်တည်း။

(၃) ဝေဒနာက္ခန္ဓာကိုပိုင်းခြား၍ သိလတ္တံ့ပုဂ္ဂိုလ်ဟူသည် ကျွတ်ထိုက်သော ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ်, အောက်မဂ္ဂဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ် ၃-ယောက်, အောက်ဖလဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ် ၃-ယောက် တို့တည်း။

ပိဋကလမ်းညွန်လာ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ

ဝေဒနာက္ခန္ဓနိဒ္ဒေသ - သုတ္တန္တဘာဇနီယ။ ။ အဘိဓမ္မာဘာဇနီယ။ ဝေဒနာပဒနိဒ္ဒေသ၊ (ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ)၊ ။ ဝေဒနာပုဒ်အဖွင့်၊ ။ ဝေဒနာတိကဝဏ္ဏနာ၊ ။ လက္ခဏ-ရသ စသည်ကို ပြဆိုခန်း။ ။ ဝေဒနာဝါရဝဏ္ဏနာ၊ ။ ဝေဒနာနာနတ္တသုတ်၊ ။ ဝေဒနာသံယုတ္တ၊ ။ ဝေဒနာသုတ်၊ (ပ-ဒု) အကျယ် ဝေဖန်၍ ဟောထား၏။ ။ ဝေဒနာကမ္မဋ္ဌာနဝဏ္ဏနာ၊ ။ ။ ဝေဒနာလက္ခဏပဥှ၊

ဝေဒနာနှင့်စပ်၍ မှတ်သားဖွယ်များ

ဝေဒနိယကမ္မ-၃-မျိုးကိုအရကောက် ပြပုံ၊ (သုခ၊ ဒုက္ခ၊ အဒုက္ခမသုခ)၊ ။ ဝေဒနာနှင့်စပ်၍၎င်း၊ ဝေဒနာ၌ အနုသယ ကိန်းမကိန်းနှင့် စပ်၍၎င်း၊ မေးခဏ်း၊ ဝေဒနာ-၂ ပါးဖြစ်ပုံကို ပြဆိုခဏ်း၊ (ပဉ္စဒွါရ၌ဖြစ်သော ဝေဒနာ၊ မနောဒွါရ၌ဖြစ်သော ဝေဒနာ)၊ ။ ဝေဒနာ ၂-မျိုးခွဲပြပုံ၊ (သာမိသဝေဒနာ၊ နိရာမိသဝေဒနာ)၊ အဂါရဝသုတ်။ ။ ဝေဒနာဖြစ်ကြောင်း ၈-ပါးဂါထာ၊ သီဝကသုတ်၊ ။ ဝေဒနာ၊ ဝေဒနာသမုဒယ၊ ဝေဒနာနိရောဓ၊ ဝေဒနာနိရောဓဂါမိနိပဋိပဒါ-လေးချက်ခွဲပြ ပုံဟောသော အညတရဘိက္ခုသုတ်၊ ပုဗ္ဗသုတ်၊ ဉာဏသုတ်၊ သမ္ဗဟုလဘိက္ခုသုတ်၊ ။ ဝေဒနာပဥှာသုတ်၊ ။ ဝေဒနာ၌ သစ္စာလေးပါးညွှန်ပြပုံ၊ ဝေဒနာ၏ အကြောင်းများကို ဟောထားသော ဝိဟာရသုတ်၊ (ပ-ဒု) ။ ဝေဒနာဖြစ်ကြောင်း ချုပ်ကြောင်းများကို ဟောထားသော ဥပ္ပဋိပါဋိကသုတ်-သံ။ ။ ဝေဒနာ ၅-ပါးဖြစ်ကြောင်းကိုဟောထားသော ကဋ္ဌောပမသုတ်-သံ။ ။ ဝေဒနာ၌ဖြစ်သော အနုသယကိုပယ်ရန် ဟောထားသော ပဟာနသုတ်-သံ၊ ဝေဒနာကို သည်းခံနိုင်ရန် သတိပဋ္ဌာန်ကို ပွါးများရမည်ဟု ဟောထားသော မာနဒိန္နသုတ်-သံ။ ။ ဝေဒနာသုံးပါးကို အနိစ္စဟု ဟောထားသော ရဟောဂတသုတ်-သံ။ ။ ဝေဒနာသုံးပါးချုပ်လျှင် နိဗ္ဗာန်မြင်ရကြောင်း ဟောထားသော သမာဓိသုတ်-သံ။ ။ ဝေဒနာ၌ နိဒါန-ဝေမတ္တ-ဝိပါက-နိရောဓ-နိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ-၅-ချက်ဖြင့် ဝေဖန်၍ ဟောထားသော နိဗ္ဗေဓိကသုတ်၊

ဝေဒနာနုပဿနာဝဏ္ဏနာ -၊ ကျယ်ဝန်းစွာပြဆိုထား၏။ ။ ဂေလညသုတ် (ပ-ဒု)၊ အကျယ်၊ ဤ၌ အနိစ္စလက္ခဏာတင်ပြပုံ မှတ်သားဖွယ် ကောင်းလှ၏။ ။ ။ ဝေဒနာကမ္မဋ္ဌာနဝဏ္ဏနာ၊ ဥဒ္ဒေသ။ ။ နိဒ္ဒေသ။ ။ (သတိပဋ္ဌာနသုတ်၊ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ-ပုဒ် အဖွင့်တိုင်း၌လည်း ရှိ၏)။ ။ ဝေဒနာ ၆-ပါး၊ စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ စသည် ၆-ပါး၊ ။ ဒီဃနခသုတ်-။ သဠာယတနဝိဘင်္ဂသုတ် လက်ဖျောက်တချက်တီးရာကာလ၌ ဝေဒနာကို ကုဋေတသိန်း မက ဖြစ်ပျက်ကြကြောင်း မိန့်ဆိုထားပုံ၊ ။