ဝေဒနာ
| တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖော်ပြချက် |
| ဗုဒ္ဓဘာသာ |
|---|
 |
ဝေဒနာ[၁] ဆိုသည်မှာ "ဝေဒယတီတိ ဝေဒနာ" ခံစားတတ်သောကြောင့် ဝေဒနာ မည်သည်။ ဖဿဓာတ်၏ ကြိတ်နယ်ထိတွေ့မှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော အာရုံ၏အရသာကို ခံစားတတ်သောတရားသည် "ဝေဒနာ" မည်သည်။[၂] [၃] [၄]
ဝေဒနာဖြစ်ကြောင်းတရား
[ပြင်ဆင်ရန်]ဖဿဟူသောအကြောင်းကြောင့် ဝေဒနာ ဖြစ်သည်။ [၅]
(တစ်နည်း) အဝိဇ္ဇာ, တဏှာ, ကံ, ဖဿဟူသော အကြောင်းတို့ကြောင့် ဝေဒနာဖြစ်သည်။ [၆]
ထိုတွင် ဖဿဟူသော အကြောင်းကြောင့် ဝေဒနာဖြစ်ပုံကား-စက္ခုပသာဒနှင့်ရူပါရုံတို့ကို စွဲ၍ စက္ခုဝိညာဉ်ဖြစ်သည်။ ထိုစက္ခုပသာဒ, ရူပါရုံ, စက္ခုဝိညာဉ်ဟူသောတရား ၃-ပါးတို့ ပေါင်းဆုံမိခြင်းကြောင့် ဖဿဖြစ်သည်။ ဖဿ ဟူသော အကြောင်းကြောင့် (စက္ခုသမ္ဖဿဇာ) ဝေဒနာဖြစ်သည်။
သောတပသာဒနှင့် သဒ္ဒါရုံတို့ကိုစွဲ၍ သောတဝိညာဉ်ဖြစ်သည်။ ထိုသောတပသာဒ, သဒ္ဒါရုံ, သောတဝိညာဉ် ဟူသောတရား ၃-ပါးတို့ ပေါင်းဆုံမိခြင်းကြောင့် ဖဿဖြစ်သည်။ ဖဿဟူသော အကြောင်းကြောင့် (သောတသမ္ဖဿဇာ) ဝေဒနာဖြစ်သည်။
ဃာနပသာဒနှင့် ဂန္ဓာရုံတို့ကိုစွဲ၍ဃာနဝိညာဉ်ဖြစ်သည်။ ထိုယာနပသာဒ, ဂန္ဓာရုံ, ဃာနဝိညာဉ်ဟူသောတရား ၃-ပါးတို့ ပေါင်းဆုံမိခြင်းကြောင့် ဖဿဖြစ်သည်။ ဖဿ ဟူသောအကြောင်းကြောင့် (ဃာနသမ္ဖဿဇာ) ဝေဒနာဖြစ်သည်။
ဇိဝှါပသာဒနှင့် ရသာရုံတို့ကိုစွဲ၍ ဇိဝှါဝိညာဉ်ဖြစ်သည်။ ထိုဇိဝှါပသာဒ, ရသာရုံ, ဇိဝှါဝိညာဉ်ဟူသောတရား ၃-ပါး ပေါင်းဆုံမိခြင်းကြောင့် ဖဿဖြစ်သည်။ ဖဿ ဟူသောအကြောင်းကြောင့် (ဇိဝှါသမ္မဿဇာ) ဝေဒနာဖြစ်သည်။
ကာယပသာဒနှင့် ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံတို့ကိုစွဲ၍ ကာယဝိညာဉ်ဖြစ်သည်။ ထိုကာယပသာဒ, ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ, ကာယဝိညာဉ် ဟူသောတရား ၃-ပါးတို့ပေါင်းဆုံမိခြင်းကြောင့် ဖဿဖြစ်သည်။ ဖဿဟူသော အကြောင်းကြောင့် (ကာယသမ္ဖဿဇာ) ဝေဒနာဖြစ်သည်။
ဘဝင်စိတ်နှင့် လောကီဓမ္မာရုံတို့ကိုစွဲ၍ အာဝဇ္ဇန်း (ဇော) ဟူသော မနောဝိညာဉ် ဖြစ်သည်။ ထိုဘဝင်စိတ်, လောကီဓမ္မာရုံ, အာဝဇ္ဇန်း (ဇော) ဟူသော မနောဝိညာဉ် တရား ၃-ပါးတို့ပေါင်းဆုံမိခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။ ဖဿဟူသောအကြောင်းကြောင့် (မနောသမ္ဖဿဇာ) ဝေဒနာဖြစ်သည်။ [၇][၄]
မှီရာ အပြားအားဖြင့် ဝေဒနာ ၂-ပါး
[ပြင်ဆင်ရန်]ဝေဒနာသည် ခံစားတတ်သော အနက် ၁-ပါးသာ အဖို့ရှိသော်လည်းအားဖြင့် မှီရာ အပြားအားဖြင့် ကာယိကဝေဒနာ, စေတသိကဝေဒနာဟူ၍ ၂-ပါးအပြားရှိသည်။ [၈]
ဇာတ်၏အစွမ်းအားဖြင့် ဝေဒနာ ၃-ပါး
[ပြင်ဆင်ရန်]ဇာတ်၏အစွမ်းအားဖြင့် ကုသိုလ်ဝေဒနာ, အကုသိုလ်ဝေဒနာ, အဗျာကတ ဝေဒနာဟူ၍ ၃-ပါးအပြားရှိသည်။ [၉]
(တစ်နည်း) အနုဘဝနလက္ခဏာအားဖြင့် သုခဝေဒနာ, ဒုက္ခဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခ ဝေဒနာ(ဥပေက္ခာဝေဒနာ)ဟူ၍ ၃-ပါး အပြား ရှိသည်။ [၁၀]
ယောနိ၏ အစွမ်းအားဖြင့် ဝေဒနာ ၄-ပါး
[ပြင်ဆင်ရန်]ယောနိ၏ အစွမ်းအားဖြင့် အဏ္ဍဇသတ္တဝါ၌ ဖြစ်သောဝေဒနာ, ဇလာဗုဇ သတ္တဝါ၌ ဖြစ်သော ဝေဒနာ, သံသေဒဇ သတ္တဝါ၌ ဖြစ်သော ဝေဒနာ, ဩပပါတိက သတ္တဝါ၌ဖြစ်သော ဝေဒနာဟူ၍ ၄-ပါးအပြား ရှိသည်။ [၁၁]
ဂတိ၏အစွမ်းအားဖြင့် ဝေဒနာ
[ပြင်ဆင်ရန်]ဂတိ၏အစွမ်းအားဖြင့် ငရဲဘုံ၌ဖြစ်သော ဝေဒနာ, တိရစ္ဆာန်ဘုံ၌ဖြစ်သော ဝေဒနာ, ပြိတ္တာဘုံ၌ဖြစ်သော ဝေဒနာ, လူ့ဘုံ၌ဖြစ်သော ဝေဒနာ, နတ်ဘုံ၌ဖြစ်သော ဝေဒနာဟူ၍ ၅-ပါးအပြားရှိသည်။ [၁၂]
ဣန္ဒြေ၏ အစွမ်းအားဖြင့် ဝေဒနာ
[ပြင်ဆင်ရန်](တစ်နည်း) ဣန္ဒြေ၏ အစွမ်းအားဖြင့် သုခဝေဒနာ, ဒုက္ခဝေဒနာ, သောမနဿဝေဒနာ, ဒေါမနဿဝေဒနာ, ဥပေက္ခာဝေဒနာ ဟူ၍ ၅-ပါးအပြားရှိသည်။ [၁၃]
ဒွါရ၏အစွမ်းအားဖြင့် ဝေဒနာ
[ပြင်ဆင်ရန်]ဒွါရ၏အစွမ်းအားဖြင့် စက္ခုသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ, သောတသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ, ဃာနသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ, ဇိဝှါသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ, ကာယသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ, မနောသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာဟူ၍ ၆-ပါးအပြားရှိသည်။ [၁၄]
အာရုံ၏အစွမ်းအားဖြင့် ဝေဒနာ
[ပြင်ဆင်ရန်](တနည်း) အာရုံ၏အစွမ်းအားဖြင့် ရူပါရုံ ကိုခံစားတတ်သော ဝေဒနာ, သဒ္ဒါရုံကိုခံစားတတ်သော ဝေဒနာ, ဂန္ဓာရုံကို ခံစားတတ်သော ဝေဒနာ, ရသာရုံကို ခံစားတတ်သော ဝေဒနာ, ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံကို ခံစားတတ်သော ဝေဒနာ, ဓမ္မာရုံကို ခံစားတတ်သော ဝေဒနာ ဟူ၍ ၆-ပါး အပြားရှိသည်။ [၁၅]
ကိလေသာယှဉ် မယှဉ် အားဖြင့် ဝေဒနာ
[ပြင်ဆင်ရန်](တစ်နည်း) ကိလေသာဟူသော အာမိသ မယှဉ်သော သုခဝေဒနာ, ကိလေသာဟူသော အာမိသနှင့် ယှဉ်သော ဒုက္ခဝေဒနာ, မယှဉ်သော ဒုက္ခဝေဒနာ, ကိလေသာဟူသော အာမိသနှင့် ယှဉ်သော အဒုက္ခမသုခ (ဥပေက္ခာ) ဝေဒနာ, မယှဉ်သော အဒုက္ခမသုခ (ဥပေက္ခာ) ဝေဒနာဟူ၍ ၆-ပါးအပြားရှိသည်။ [၁၆]
ဝိညာဏဓာတ်၏ အစွမ်းအားဖြင့် ဝေဒနာ
[ပြင်ဆင်ရန်]ဝိညာဏဓာတ်၏ အစွမ်းအားဖြင့်— စက္ခုဝိညာဏဓာတ်, သောတဝိညာဏဓာတ်, ဃာနဝိညာဏဓာတ်, ဇိဝှါဝိညာဏဓာတ်, ကာယဝိညာဏဓာတ်, မနောဓာတ်, မနောဝိညာဏဓာတ်တို့နှင့်ယှဉ်သော ဝေဒနာဟူ၍ ၇-ပါး အပြားရှိသည်။ [၁၇]
လောကဓံတရား၏အစွမ်းအားဖြင့် ဝေဒနာ
[ပြင်ဆင်ရန်]လောကဓံတရား၏အစွမ်းအားဖြင့် လာဘ်ရ ခြင်းကြောင့်ဖြစ်သောဝေဒနာ, လာဘ်မရခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော ဝေဒနာ, အခြံအရံရှိခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော ဝေဒနာ, အခြံအရံမရှိခြင်းကြောင့်ဖြစ်သောဝေဒနာ, ကဲ့ရဲ့ခံရခြင်းကြောင့် ဖြစ်သော ဝေဒနာ, ချီးမွမ်းခံရခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော ဝေဒနာ, ချမ်းသာခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော ဝေဒနာ, ဆင်းရဲခြင်းကြောင့်ဖြစ်သောဝေဒနာ ဟူ၍ ၈-ပါး အပြားရှိသည်။ [၁၈]
ကာလ၏အစွမ်းအားဖြင့် ဝေဒနာ
[ပြင်ဆင်ရန်]ကာလ၏အစွမ်းအားဖြင့် အတိတ်ကာလ၌ဖြစ်သော သုခဝေဒနာ, ဒုက္ခဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခဝေဒနာ, ပစ္စုပ္ပန်ကာလ၌ ဖြစ်သောသုခဝေဒနာ, ဒုက္ခဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခဝေဒနာ, အနာဂတ်ကာလ၌ ဖြစ်သော သုခဝေဒနာ, ဒုက္ခဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခဝေဒနာဟူ၍ ၉-ပါး အပြားရှိသည်။ [၁၉]
ဝေဒနာ ၁၈-ပါး
[ပြင်ဆင်ရန်]ထိုဝေဒနာ ၉-ပါးတို့ကိုပင် သန္တာန်ဖြင့် မြှောက်ပွါးသော် အဇ္ဈတ္တသန္တာန်၌ ဖြစ်သော ဝေဒနာ ၉-ပါး, ဗဟိဒ္ဓသန္တာန်၌ဖြစ်သော ဝေဒနာ ၉-ပါးဟူ၍ ၁၈-ပါးအပြား ရှိသည်။ [၂၀]
(တစ်နည်း) အာရုံ၏ အစွမ်းအားဖြင့် ဖြစ်သော ဝေဒနာ ၆-ပါးတို့ကို သုခ, ဒုက္ခ, အဒုက္ခမသုခဟူသော ဝေဒနာ ၃-ပါးတို့ဖြင့် မြှောက်ပွါးသော် ရူပါရုံကို ခံစားတတ်သော ဝေဒနာ ၃-ပါး, သဒ္ဒါရုံကို ခံစားတတ်သော ဝေဒနာ ၃-ပါး, ဂန္ဓာရုံကို ခံစားတတ်သော ဝေဒနာ ၃-ပါး, ရသာရုံကို ခံစားတတ်သော ဝေဒနာ ၃-ပါး, ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံကို ခံစားတတ်သော ဝေဒနာ ၃-ပါး, ဓမ္မာရုံကို ခံစားတတ်သော ဝေဒနာ ၃-ပါးဟူ၍ ၁၈-ပါး အပြားရှိသည်။ [၂၁]
စိတ်၏ကျက်စားခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့် ဝေဒနာ
[ပြင်ဆင်ရန်](တစ်နည်း) စိတ်၏ကျက်စားခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့် မျက်စိဖြင့်ရူပါရုံကို မြင်ခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော သောမနဿဝေဒနာ, ဒေါမနဿဝေဒနာ, ဥပေက္ခာဝေဒနာ၊ နားဖြင့် သဒ္ဒါရုံကို ကြားခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော သောမနဿဝေဒနာ, ဒေါမနဿဝေဒနာ, ဥပေက္ခာဝေဒနာ၊ နှာခေါင်းဖြင့် အနံ့ကိုနမ်းခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော သောမနဿဝေဒနာ, ဝေဒနာ ဒေါမနဿဝေဒနာ, ဥပေက္ခာဝေဒနာ၊ လျှာဖြင့် အရသာကို လျက်ခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော သောမနဿဝေဒနာ, ဒေါမနဿဝေဒနာ, ဥပေက္ခာဝေဒနာ၊ ကိုယ်ဖြင့်အတွေ့ကို တွေ့ ထိခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော သောမနဿဝေဒနာ, ဒေါမနဿဝေဒနာ, ဥပေက္ခာဝေဒနာ၊ စိတ်ဖြင့် သဘောကို သိခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော သောမနဿဝေဒနာ, ဒေါမနဿဝေဒနာ, ဥပေက္ခာဝေဒနာဟူ၍ ၁၈-ပါးအပြားရှိသည်။ [၂၂]
ဝေဒနာ ၃၆-ပါး
[ပြင်ဆင်ရန်]ကာမဂုဏ် ၅-ပါးကိုမှီသော သောမနဿ ဝေဒနာ ၆-ပါး, ဒေါမနဿဝေဒနာ ၆-ပါး, ဥပေက္ခာဝေဒနာ ၆-ပါး, ကာမဂုဏ်မှ ထွက် မြောက်ခြင်း (ဈာန်) ကိုမှီသော သောမနဿ ဝေဒနာ ၆-ပါး, ဒေါမနဿဝေဒနာ ၆-ပါး, ဥပေက္ခာဝေဒနာ ၆-ပါးဟူ၍ ၃၆-ပါးအပြား ရှိသည်။ [၂၃]
ဝေဒနာ ၁၀၈-ပါး
[ပြင်ဆင်ရန်]ယင်း ၃၆-ပါးကို ကာလ၏အစွမ်းဖြင့် မြှောက်ပွါးသည် ရှိသော် အတိတ်ကာလ၌ ဝေဒနာ ၃၆-ပါး, အနာဂတ်ကာလ၌ ဝေဒနာ ၃၆-ပါး, ပစ္စုပ္ပန် ကာလ၌ ဝေဒေနာ ၃၆-ပါးဟူ၍ ၁၀၈-ပါးရှိသည်။ [၂၄]
ဝေဒနာ ၈၉, ၁၂၁-ပါး
[ပြင်ဆင်ရန်]အကျဉ်းအားဖြင့် စိတ် (၈၉)ပါး၌ ယှဉ်သောဝေဒနာ (၈၉)ပါး၊ အကျယ်အားဖြင့် စိတ် (၁၂၁)ပါး၌ယှဉ်သော ဝေဒနာ (၁၂၁)ပါး အပြားရှိသည်။ [၂၅]
“ဝေဒနာ၏လက္ခဏာဒိစတုက္က”
[ပြင်ဆင်ရန်]- ဝေဒနာသည် ခံစားတတ်သည်၏အဖြစ်လျှင် မှတ်ကြောင်းလက္ခဏာရှိ၏။
- ခံစားခြင်းလျှင် ကိစ္စရှိ၏။ (တစ်နည်း) အာရုံ၏က္ကဋ္ဌ အခြင်းအရာကို သုံးဆောင်ခံစားခြင်းကိစ္စရှိ၏။
- စိတ်၌မှီလျက် သာယာတတ်သောတရားဟူ၍ ဉာဏ်အားရှေးရှုထင်တတ်၏။
- ကိုယ်စိတ်တို့၏ ငြိမ်းအေးခြင်းလျှင် နီးစွာသော အကြောင်း ရှိ၏။ [၂၆]
- (တစ်နည်း) ဝေဒနာသည် ခံစားခြင်းလျှင် မှတ်ကြောင်းလက္ခဏာ ရှိ၏။
- အာရုံဟူသော အရသာကို သုံးဆောင် ခံစားခြင်းကိစ္စရှိ၏။
- ချမ်းသာစေတတ်သော တရား, ဆင်းရဲစေတတ်သော တရားဟူ၍ ဉာဏ်အား ရှေးရှုထင်တတ်၏။
- ဖဿတရားလျှင် နီးစွာသောအကြောင်းရှိ၏။ [၂၇]
မှတ်သားစရာ အဖုံဖုံ
[ပြင်ဆင်ရန်]ဝေဒနာတို့၏ဖြစ်ကြောင်းကား တွေ့ထိမှု ဟူသော ဖဿတည်း။
ဝေဒနာတို့၏ ထူးသည်၏အဖြစ်ကား ကိလေသာဟူသော အာမိသနှင့် ယှဉ်မှု, မယှဉ်မှုတည်း။
ဝေဒနာတို့၏ အကျိုးကား ခံစားအပ်သော ဝေဒနာအားလျော်သော အတ္တဘောကို ဖြစ်စေခြင်းတည်း။
ဝေဒနာတို့၏ ချုပ်ငြိမ်းမှုဟူသည် တွေ့ထိမှုဟူသော ဖဿ၏ ချုပ်ငြိမ်းမှုပင်တည်း။
ဝေဒနာတို့၏ ချုပ်ငြိမ်းရာသို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကား မဂ္ဂင် ၈-ပါး တရားတို့ပင်တည်း။ [၂၈]
ဝေဒနာကို အနိစ္စ စသောအားဖြင့် ပိုင်းခြား၍ မသိသောသူသည် ဝဋ်ဆင်းရဲကုန်ခြင်းငှါ မထိုက်။ [၂၉]
ဝေဒနာကိုစွဲ၍ ချမ်းသာမှု, ဝမ်းမြောက်မှု ဖြစ်ရခြင်းသည် ဝေဒနာ၏ သာယာဖွယ်မည်၏။ ဝေဒနာ၏ မမြဲမှု, ဆင်းရဲမှု, ဖောက်ပြန်မှု သဘောသည် ဝေဒနာ၏ အပြစ်မည်၏။ ဝေဒနာ၌ လိုချင် တပ်မက်မှုကို ပယ်ဖျောက်ခြင်း, ပယ်စွန့်ခြင်းသည် ဝေဒနာ၏ ထွက်မြောက်ရာထွက် မြောက်ကြောင်းမည်၏။ [၃၀]
ဝေဒနာကိုနှစ်သက်သောသူသည် ဆင်းရဲကို နှစ်သက်သည်မည်၏။ ဆင်းရဲကို နှစ်သက်သောသူသည် ဆင်းရဲမှ မလွတ်မြောက်နိုင်။ ဝေဒနာကို မနှစ်သက်သောသူသည် ဆင်းရဲကို မနှစ်သက်သည်မည်၏။ ဆင်းရဲကို မနှစ်သက်သောသူသည် ဆင်းရဲမှ လွတ်မြောက်နိုင်၏။ [၃၁]
ဝေဒနာဖြစ်ခြင်းသည် ဆင်းရဲ၏ ဖြစ်ခြင်းမည်၏။ ဝေဒနာတည်ခြင်းသည် အနာရောဂါတို့၏ တည်ခြင်းမည်၏။ ဝေဒနာ ထင်ရှားစွာ ဖြစ်ပေါ်ခြင်းသည် အိုခြင်း, သေခြင်း၏ ထင်ရှားစွာ ဖြစ်ပေါ်ခြင်းမည်၏။ ဝေဒနာချုပ်ခြင်းသည် ဆင်းရဲချုပ်ခြင်းမည်၏။ ဝေဒနာ၏ ငြိမ်းခြင်းသည် အနာရောဂါတို့ ငြိမ်းခြင်းမည်၏။ ဝေဒနာ၏ ပျက်ခြင်းသို့ ရောက်ခြင်းသည် အိုခြင်း, သေခြင်း၏ ပျက်ခြင်းသို့ ရောက်ခြင်းမည်၏။ [၃၂]
ဝေဒနာ၌ ငြီးငွေ့ခြင်း များသည်ဖြစ်၍ နေသောသူသည် ဝေဒနာကို ပိုင်းခြား၍ သိ၏။ ဝေဒနာကို ပိုင်းခြား၍ သိသော သူသည် ဝေဒနာ, ပဋိသန္ဓေနေခြင်း, (အိုခြင်း, သေခြင်းကြောင့်) စိုးရိမ်ခြင်း, ငိုကြွေးခြင်း, ဆင်းရဲခြင်း, နှလုံးမသာယာခြင်း, ပြင်းစွာပင် ပန်းခြင်းတို့မှ လွတ်-လွတ်မြောက်-၏။ [၃၃]
ဝေဒနာ၌ အမြဲမရှိဟု ရှူလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေသောသူ, ဆင်းရဲ၏ဟု ရှုလေ့ရှိ သည်ဖြစ်၍နေသောသူ, အတ္တမဟုတ်ဟု ရှု လေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေသောသူသည် ဝေဒနာကို ပိုင်းခြား၍သိ၏။ ဝေဒနာကို ပိုင်းခြား၍ သိသောသူသည် ဝေဒနာ, ပဋိသန္ဓေနေခြင်း, အိုခြင်း, သေခြင်း, စိုးရိမ်ပူဆွေးခြင်း, ငိုကြွေးခြင်း, ဆင်းရဲခြင်း, နှလုံးမသာယာခြင်း, ပြင်းစွာ ပင်ပန်းခြင်းတို့မှ လွတ်-လွတ်မြောက်-၏။ [၃၄] [၄]
“ဝေဒနာနှင့် ရေပွက်ဥပမာ”
[ပြင်ဆင်ရန်]ရေပွက်သည် အနှစ်မရှိသကဲ့သို့ ဝေဒနာသည်လည်း အနှစ်မရှိ။ ရေပွက်သည်အား မရှိ, ကိုင်ယူအပ်သည်၏အဖြစ်သို့ မရောက်။ ထိုရေပွက်ကို ကိုင်ယူ၍ ပျဉ်ချပ်ကိုသော်လည်းကောင်း, ညောင်စောင်းအင်းပျဉ်စသော နေရာကိုသော်လည်းကောင်း ပြုခြင်းငှါ မတတ်ကောင်း၊ ကိုင်ယူအပ် ကိုင်ယူအပ်သော ရေပွက်သည်လည်း ပြိုကွဲပျက်စီးသည်သာလျှင် ဖြစ်သကဲ့သို့ ဝေဒနာသည်လည်း အားမရှိ ကိုင်ယူအပ်သည်၏ အဖြစ်သို့ မရောက်၊ မြဲ၏ ဟူ၍သော်လည်းကောင်း, ခိုင်ခံ့၏ဟူ၍သော်လည်းကောင်း ယူခြင်းငှါ မတတ်ကောင်း၊ ယူအပ်သော ဝေဒနာသည်လည်း မြဲသောအခြင်းအရာ, ခိုင်ခံ့သော အခြင်းအရာအားဖြင့် မတည်။ ထိုထိုရေပေါက်၌ ရေပွက်သည် ဖြစ်လည်းဖြစ်, ချုပ်လည်းချုပ်၏၊ ကြာမြင့်စွာ မတည်နိုင်သကဲ့သို့ ထို့အတူ ဝေဒနာသည်လည်း ဖြစ်လည်းဖြစ်, ချုပ်လည်းချုပ်၏။ ကြာမြင့်စွာမတည်နိုင်။ လက်ဖျစ်တစ်တွက်ခန့် ကာလအတွင်း၌ ဝေဒနာပေါင်း ကုဋေ တစ်သိန်းမျှ ဖြစ်၍ ချုပ်၏။
ရေပွက်သည် ရေအပြင်, ရေပေါက်, ရေအစေး, စုရုံး၍ အထုပ်ပြုပြီး ယူကြောင်း လေဟူသောအကြောင်း ၄-ပါးတို့ကို စွဲ၍ဖြစ် သကဲ့သို့ ထို့အတူ ဝေဒနာသည်လည်း မှီရာ ဝတ္ထုရုပ်, အာရုံ, ကိလေသာဟူသော အစေး, ဖဿ၏ ထိခိုက်ခြင်းဟူသော အကြောင်း ၄-ပါးတို့ကို စွဲ၍ဖြစ်သည်။ [၃၅]
ငရဲ၌ ဒုက္ခဝေဒနာ, ဥပေက္ခာဝေဒနာ ၂-ပါးရှိသော်လည်း ဒုက္ခဝေဒနာကသာ အားရှိ၍ ဥပေက္ခာဝေဒနာကား အဗ္ဗောဟာရိက အရာ၌ တည်၏။ [၃၆]
(၂) အနာရောဂါကိုလည်း ဝေဒနာဟု ခေါ်သည်။ [၃၇]
ကိုးကား
[ပြင်ဆင်ရန်]- ↑ ဝေဒနာ (ထီ) [ဝိဒ+ယု။ နီတိ၊ ဓာတု။၃၁၂။ ဝေဒယတီတိ ဝေဒနာ။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၅၂။ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၈၄။ ဥဒါန၊ဋ္ဌ၊၃၉။ ရူ။ ၆၀၀။ နီတိ၊ သုတ္တ၊ ၁၁၄၀။ ဓာန်၊ဋီ၊၁၅၄။ အာရမ္မဏရသံ ဝေဒယန္တိ၊ အနုဘဝန္တီတိ ဝေဒနာ။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၈၄။ (မ၊ဋီ၊၁၊၃၆၈။ အံ၊ဋီ၊၁၊၂၃၆။ ဝိဘာဝိနီ၊၁၀၅)။ ဝေဒနာ-သံ။ ဝေဒဏာ-ပြာ၊ အဒ္ဓမာဂဓီ။]
- ↑ လယ်တီပဏ္ဍိတ ဆရာဦးမောင်ကြီး (ဘာသာပြန်ဆိုသူ)။ ကျေးဇူးရှင် လယ်တီဆရာတော်ဘုရားကြီး၏ ဥရောပဗုဒ္ဓဘာသာအလင်းပြကျမ်း (တတိယအကြိမ် ed.)။
- ↑ (၁) လေခံ ပဿိတွာ မရိဿာမီတိ ဒုက္ခံ ဝေဒနံ ဥပ္ပါဒေတိ။ ဝိ၊၁၊၉၆။ ဝေဒနာ အနတ္တာ၊ ဝေဒနာ စ ဟိဒံ ဘိက္ခဝေ အတ္တာ အဘဝိဿ။ ဝိ၊၃၊၁၈။ သံ၊၂၊၅၅။ ဝေဒနာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ဝိဒိတွာ။ ဒီ၊၁၊၁၆။ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ၊ ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ။ ဒီ၊၂၊၄၈။ အံ၊၃၊၄၀၅။ ဥဒါန၊၇၇။ မိလိန္ဒ၊၅၁။ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရတိ။ မ၊၁၊၇၀။ သံ၊၃၊၈၊ ၁၂၃။ အံ၊၃၊၂၅၀။ အဘိ၊ဝိ၊၂၀၂။ ဝေဒနာတိ တိသော ဝေဒနာ၊ တာ စ လောကိယာ ဧဝ။ မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၅၀။ သံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၁၆။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၁၁။ “ဝေဒနာ ဝေဒနာ” တိ အာဝုသော ဝုစ္စတိ၊ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ အာဝုသော ဝေဒနာ” တိ ဝုစ္စတီတိ။ မ၊၁၊၃၆၇။ တသ္မိံ သမယေ ဖဿော ဟောတိ၊ ဝေဒနာ ဟောတိ။ အဘိ၊ဓ၊၁၇၊ ၄၄။ (ဒီ၊၂၊၈၁။ မ၊၂၊၂။ မ၊၃၊၆၈၊ ၁၂၆။ သံ၊၁၊၃၂၀၊ ၃၂၂။ သံ၊၂၊၃၊ ၂၁၈။ အဘိ၊ဓ၊၄၆။ အဘိ၊က၊၃၅။ အံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၈၂။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၊၂၂၃)။
- ↑ ၄.၀ ၄.၁ ၄.၂ ၄.၃ တိပိဋကအဘိဓာန် အတွဲ-၂၀
- ↑ ဝိ၊၃၊၁။
- ↑ ပဋိသံ၊၅၄။
- ↑ မ၊၁၊၁၅၈။
- ↑ မ၊၂၆၀။ မ၊ဋ္ဌ၊၃၊၈၀။ ဣတိဝုတ်၊ဋ္ဌ၊၁၈၂။
- ↑ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၉၀။
- ↑ ဒီ၊၂၊၅၆။ ဒီ၊၃၊၃။ ၁၈၁။ မ၊၂၊၆၀။ သံ၊၃၊၁၇၊ ၅၃။ အဘိ၊ဓ၊၁။ ခုဒ္ဒက၊၃။ အံ၊ဋ္ဌ၊၁၈၂။ ၅၂။ ၃၅၀၊ ၃၆၀။ မ၊ဋ္ဌ၊၃၊၈၀။ မ၊ဋ္ဌ၊၃၊၈၀။ ဣတိဝုတ်၊ဋ္ဌ၊၁၈၂။ သင်္ဂဟ၊၃၉။ ဝိဘာဝိနီ၊၁၂၂-၃။ မဏိမဉ္ဇူ၊၁၊၃၇၆။
- ↑ ဣတိဝုတ်၊ဋ္ဌ၊၁၈၃။
- ↑ ဣတိဝုတ်၊ဋ္ဌ၊၁၈၃။
- ↑ ဣတိဝုတ်၊ဋ္ဌ၊၁၈၃။
- ↑ ဒီ၊၃၊၂၀၂။ ဣတိဝုတ်၊ဋ္ဌ၊၁၈၃။
- ↑ ဣတိဝုတ်၊ဋ္ဌ၊၁၈၃
- ↑ အံ၊၂၊၃၆၀။
- ↑ ဣတိဝုတ်၊ဋ္ဌ၊၁၈၃။
- ↑ ဣတိဝုတ်၊ဋ္ဌ၊၁၈၃။
- ↑ ဣတိဝုတ်၊ဋ္ဌ၊၁၈၃။
- ↑ ဣတိဝုတ်၊ဋ္ဌ၊၁၈၃။
- ↑ ဣတိဝုတ်၊ဋ္ဌ၊၁၈၃။
- ↑ အံ၊၁၊၁၇၇။ ဣတိဝုတ်၊ဋ္ဌ၊၁၈၃။
- ↑ ဣတိဝုတ်၊ဋ္ဌ၊၁၈၃။
- ↑ ဣတိဝုတ်၊ဋ္ဌ၊၁၈၃။
- ↑ သင်္ဂဟ၊၃၈။ ဝိဘာဝိနီ၊၁၂၁-၂။
- ↑ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၅၂။
- ↑ ဥဒါန၊ဋ္ဌ၊၃၉။
- ↑ အံ၊၂၊၃၅၈-၆၁။
- ↑ သံ၊၂၊၂၂။
- ↑ သံ၊၂၊၂၃-၄။
- ↑ သံ၊၂၊၂၆။
- ↑ သံ၊၂၊၂၆-၇။
- ↑ သံ၊၂၊၃၃-၄။
- ↑ သံ၊၂၊၃၄။
- ↑ သံ၊၂၊၁၁၆။ သံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၉၅။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၁။
- ↑ အံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၉၀။)
- ↑ ဣတိ ပုရာဏဉ္စ ဝေဒနံ ပဋိဟင်္ခါမိ၊ နဝဉ္စ ဝေဒနံ န ဥပ္ပါဒေဿာမီ (ဒီ၊၃၊၁၀၇။ မ၊၁၊၁၂-၃။ သံ၊၂၊၃၂၃။ အံ၊၂၊၃၄၁။ မဟာနိ၊၃၉၇။) တိ ဧတံ ဣမိနာ ပိဏ္ဍပါတပဋိသေဝနေန ... ပုရာဏဉ္စ ဇိဃစ္ဆာဝေဒနံ ပဋိဟင်္ခါမိ၊ နဝဉ္စ ဝေဒနံ အပရိမိတဘောဇနပစ္စယံ... န ဥပ္ပါဒေဿာမီတိ ပဋိသေဝတိ။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၁၊၃၁။ ဝေဒနံ ဖရုသံ ဇာနိံ၊ သရီရဿဝဘေဒနံ။ ဓမ္မ၊၃၄။ ဝေဒနန္တိ သီသရောဂါဒိဘေဒံ ဖရုသံ ဝေဒနံ။ ဓမ္မ၊ ဋ္ဌ။၊၂၊၄၅။
- ↑ (၃) ဓာတု ဖဿဉ္စ နော စေတံ၊ ဝေဒနာ အပရေ ဒုဝေ။ သံ၊၁၊၃၆၃။ စက္ခု ရူပဉ္စ ဝိညာဏံ၊ သဗ္ဗသော ဝေဒနာယ စ။ သံ၊၁၊၄၄၂။ (သံ၊၂၊၁၈၉၊ ၁၉၃၊ ၁၉၆၊ ၄၅၄။ သံ၊၃၊၅၄)။ (ဝေဒနာသုတ် (၈) သုတ် ဟူသည် (၁) (၂) သံယုတ္တနိကာယ၊ နိဒါနဝဂ္ဂ သံယုတ္တပါဠိ။ ၃-သံယုတ်၊ ၁-ဝဂ်၊ ၄-၅-သုတ်၊ သံ၊၁၊၁၅၉။ (၃) သံယုတ္တနိကာယ၊ နိဒါနဝဂ္ဂ သံယုတ္တပါဠိ။ ၇-သံယုတ်၊ ၁-ဝဂ်၊ ၅-သုတ်၊ သံ၊၁၊၄၄၀။ (၄) သံယုတ္တနိကာယ၊ ခန္ဓဝဂ္ဂ သံယုတ္တပါဠိ။ ၄-သံယုတ်၊ ၅-သုတ်၊ သံ၊၂၊၁၈၉။ (၅) သံယုတ္တနိကာယ၊ ခန္ဓဝဂ္ဂသံယုတ္တ ပါဠိ။ ၅-သံယုတ်၊ ၅-သုတ်၊ သံ၊၂၊၁၉၁။ (၆) သံယုတ္တနိကာယ၊ သဠာယတနဝဂ္ဂသံယုတ္တပါဠိ။ ၆-သံယုတ်၊ ၅-သုတ်၊ သံ၊၂၊၁၉၅။ (၇) သံယုတ္တနိကာယ၊ သဠာယတနဝဂ္ဂသံယုတ္တ ပါဠိ။ ၄-သံယုတ်၊ ၇-သုတ်။ သံ၊၂၊၄၅၀။ (၈) သံယုတ္တနိကာယ၊ မဟာဝဂ္ဂသံယုတ္တပါဠိ။ ၁-သံယုတ်၊ ၇-ဝဂ်၊ ၉-သုတ်၊ သံ၊၃၊၅၃။ တို့ဖြစ်သည်။)