သမ္မာသမာဓိ
| တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖော်ပြချက် |
| ဗုဒ္ဓဘာသာ |
|---|
 |
သမ္မာသမာဓိ [၁] ဟူသည် ကောင်းစွာ-စိတ်ကိုအာရုံ၌ထား-တည်ကြည်တတ်-တည် ကြည်ကြောင်းဖြစ်-ချီးမွမ်းအပ်-ကောင်းမြတ်-သော သမာဓိ (သမ္မာသမာဓိမဂ္ဂင်) ဖြစ်သည်။ [၂] သမ္မာသမာဓိအကြောင်းနှင့် မဂ္ဂင်ရှစ်ပါး ပြည့်စုံမှုဆိုင်ရာ အချက်များကို အောက်ပါအတိုင်း ရှင်းလင်းဖော်ပြအပ်ပါသည်။
၁။ သမ္မာသမာဓိ ဆိုသည်မှာ အဘယ်နည်း
[ပြင်ဆင်ရန်]ဘုရားရှင်သည် မဟာသတိပဋ္ဌာနသုတ္တန်တွင် သမ္မာသမာဓိကို ဈာန်လေးပါး (ပထမဈာန်၊ ဒုတိယဈာန်၊ တတိယဈာန်၊ စတုတ္ထဈာန်) တို့ဖြင့် တိုက်ရိုက် ရှင်းပြတော်မူပါသည်။
- ပထမဈာန်: ကာမဂုဏ်နှင့် အကုသိုလ်တရားတို့မှ ကင်းဆိတ်၍ ဝိတက်၊ ဝိစာရ၊ ပီတိ၊ သုခ၊ ဧကဂ္ဂတာ တို့နှင့် ပြည့်စုံသော သမာဓိ။
- ဒုတိယဈာန်: ဝိတက်၊ ဝိစာရ ငြိမ်းပြီး အတွင်းစိတ် ကြည်လင်ကာ သမာဓိကြောင့်ဖြစ်သော ပီတိ၊ သုခ၊ ဧကဂ္ဂတာ တို့နှင့် ပြည့်စုံသော သမာဓိ။
- တတိယဈာန်: ပီတိကင်းပြီး ဥပေက္ခာ၊ သတိ၊ သမ္ပဇဉ် ရှိလျက် ကာယိကသုခကို ခံစားရကာ ဧကဂ္ဂတာနှင့် ပြည့်စုံသော သမာဓိ။
- စတုတ္ထဈာန်: သုခ၊ ဒုက္ခ၊ သောမနဿ၊ ဒေါမနဿ တို့ကို ပယ်ပြီး ဥပေက္ခာကြောင့်ဖြစ်သော သတိ၏ စင်ကြယ်မှုနှင့် ဧကဂ္ဂတာတို့နှင့် ပြည့်စုံသော သမာဓိ။[၃]
ဤသို့ ဈာန်လေးပါးကို တိုက်ရိုက်ညွှန်းဆိုခြင်းသည် ဝိပဿနာဉာဏ်၏ အကောင်းဆုံး အခြေခံဖြစ်သော သမာဓိကို ဥက္ကဋ္ဌ်နည်းဖြင့် ညွှန်ပြခြင်း ဖြစ်သည်။
တစ်နည်းအားဖြင့် အလယ်ဖြစ်သော ရူပဈာန်လေးပါးကို ဟောခြင်းဖြင့် အစဖြစ်သော ဥပစာရသမာဓိ (ကာမာဝစရသမာဓိ၏ အထွတ်အထိပ်) နှင့် အဆုံးဖြစ်သော အရူပဈာန်လေးပါး တို့ကိုလည်း သိမ်းကျုံးယူသော မဇ္ဈေဒီပကနည်း ဖြစ်သည်။
ထို့ကြောင့် ဝိသုဒ္ဓိမဂ်အလိုအရ စိတ္တဝိသုဒ္ဓိ ဆိုသည်မှာ ဥပစာရသမာဓိနှင့်တကွ သမာပတ်ရှစ်ပါး (ရူပဈာန် ၄ ပါး + အရူပဈာန် ၄ ပါး) ကို ဆိုလိုပြီး၊ ၎င်းသည်ပင် မဂ္ဂင်ရှစ်ပါး အကျင့်စဉ်၌ သမ္မာသမာဓိမဂ္ဂင် ဖြစ်သည်။ (ဝေါဟာရ ကွဲသော်လည်း တရားကိုယ် တူသည်)။[၄]
၂။ မဂ္ဂင်ရှစ်ပါး ပြည့်စုံရန် လိုအပ်ပါသလား
[ပြင်ဆင်ရန်]- လိုအပ်ပါသည်။ ဒုက္ခချုပ်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြောင်းကျင့်စဉ် (ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိပဋိပဒါ အရိယသစ္စာ) သည် သမ္မာဒိဋ္ဌိ အစ သမ္မာသမာဓိ အဆုံးရှိသော မဂ္ဂင်ရှစ်ပါး ပင် ဖြစ်ကြောင်း ဓမ္မစကြာ၊ မဟာသတိပဋ္ဌာန် စသော သုတ္တန်များစွာတို့၌ ဘုရားရှင် ဟောကြားထားပါသည်။ မဂ္ဂင်ရှစ်ပါး စုံညီမှသာ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။
- အကယ်၍ သမာဓိထူထောင်ရန် မလိုဟု အစွဲသန်နေလျှင် မဂ္ဂင်ရှစ်ပါး မပြည့်ဘဲ ခုနစ်ပါးသာ ဖြစ်နေမည် ဖြစ်သည်။
- ခြွင်းချက်: ဒုတိယဈာန် အစရှိသော အထက်ဈာန်များကို ဝိပဿနာရှုရင်း အရိယမဂ်သို့ ဆိုက်သောအခါ၊ ထိုမဂ်၌ ဝိတက် (သမ္မာသင်္ကပ္ပ) မပါဝင်တော့သဖြင့် သမ္မာသင်္ကပ္ပမဂ္ဂင် မပါသော မဂ္ဂင်ခုနစ်ပါး ဖြင့် အရိယမဂ်ရခြင်းမျိုး ရံဖန်ရံခါ ရှိနိုင်ပါသည်။
- သို့သော် သမ္မာသမာဓိမဂ္ဂင် မပါသော မဂ္ဂင်ခုနစ်ပါး ဖြင့် နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်နိုင်သည့် ထုံး သာသနာတော်၌ လုံးဝ မရှိခဲ့ပါ။
- အရိယမဂ်၏ ရှေးအဖို့ (ပုဗ္ဗဘာဂ) ဖြစ်သော သမထပိုင်း၊ ဝိပဿနာပိုင်း (လောကီသတိပဋ္ဌာနကျင့်စဉ်) ၌ မဂ္ဂင်ရှစ်ပါးလုံး ကို ကျင့်ရမည်ဟု ဘုရားရှင်က မဟာသတိပဋ္ဌာနသုတ္တန်၌ ဟောကြားခဲ့ပါသည်။[၅]
၃။ သမာဓိသည် အနှစ်သာရလော။ သာသနာတွင်းတရား ဟုတ်ပါသလား။
[ပြင်ဆင်ရန်]- အနှစ်သာရ မဟုတ်သော်လည်း အလွန်အရေးကြီးသည်: အရှင်အဿဇိမထေရ်၏ ဖြစ်စဉ်ကို ကိုးကား၍ ဘုရားရှင်က သမာဓိသည် သာသနာတော်၏ အနှစ်သာရ မဟုတ်၊ ဝိပဿနာ၊ မဂ်၊ ဖိုလ် တို့သာ အနှစ်သာရ ဖြစ်ကြောင်း ရှင်းပြခဲ့သည်။ သို့သော် သမာဓိသည် ထိုအနှစ်သာရဖြစ်သော ဝိပဿနာ၊ မဂ်၊ ဖိုလ် တို့ကို ရရှိရန်အတွက် မရှိမဖြစ် လိုအပ်သော မဂ္ဂင်တစ်ပါး ဖြစ်သည်။ သင်္ခါရတရားတို့ကို ဝိပဿနာရှုနိုင်ရန် တည်ကြည်သောစိတ် (သမာဓိ) လိုအပ်ပါသည်။[၆]
- သာသနာတွင်းတရား အစစ်ဖြစ်သည်: သမာဓိ (ဈာန်) သည် သာသနာပ၌လည်း ရှိခဲ့ဖူးသော်လည်း၊ ထိုမျှဖြင့် သာသနာပတရားဟု မဆိုသင့်ပါ။ သီလသည်လည်း သာသနာပ၌ ရှိခဲ့ဖူးသော်လည်း သာသနာတော်၏ အခြေခံအကျဆုံး ကုသိုလ်တရား ဖြစ်သကဲ့သို့၊ သမ္မာသမာဓိသည်လည်း ဘုရားရှင် ဟောကြားတော်မူသော မဂ္ဂင်ရှစ်ပါး အကျင့်မြတ်တရား၏ အရေးပါသော အစိတ်အပိုင်း တစ်ခု ဖြစ်သဖြင့် သာသနာတွင်းတရား အစစ်ဖြစ်ပါသည်။ မဂ္ဂင်ရှစ်ပါးကို သာသနာတွင်းတရားအဖြစ် လက်ခံပါက သမ္မာသမာဓိကို ပယ်ထား၍ မရပါ။
နိဂုံးချုပ်:
[ပြင်ဆင်ရန်]နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုလိုပါက ဘုရားရှင် ဟောကြားတော်မူသည့်အတိုင်း မဂ္ဂင်ရှစ်ပါး အကျင့်မြတ်တရားကို ပြည့်စုံအောင် ကျင့်ကြံအားထုတ်ရမည် ဖြစ်သည်။ ထိုမဂ္ဂင်ရှစ်ပါးတွင် ဝိပဿနာဉာဏ်၏ အခြေခံဖြစ်သော၊ စိတ်၏တည်ကြည်စင်ကြယ်မှု ဖြစ်သော သမ္မာသမာဓိ သည် မရှိမဖြစ် ပါဝင်သော အရေးကြီးသည့် မဂ္ဂင်တစ်ပါး ဖြစ်ပါသည်။ သမာဓိကို ပယ်၍ နိဗ္ဗာန်သို့ သွားရန် လမ်းမရှိကြောင်း အလေးအနက် ဖော်ပြထားပါသည်။[၇]
ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန်
ကိုးကား
- ↑ (ပု) [သမ္မာ+သမာဓိ-သံ+အာ+ဓာ+ဣ။ သမ္မက္သမာဓိ-သံ။]
- ↑ သမာဓိယာတိ သမ္မာ ဝါ တေန သမာဓိယန္တီတိ သမ္မာသမာဓိ။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၆၇။ သမ္မာ သမာဓိယတိ၊ သမ္မာ ဝါ တေန သမာဓိယန္တိ၊ ပသဋ္ဌော သုန္ဒရော ဝါ သမာဓီတိ သမ္မာသမာဓိ။ စူဠနိ၊ဋ္ဌ၊၉၃။
- ↑ ကတမော စ ဘိက္ခဝေ သမ္မာသမာဓိ။ ၁။ ဣဓ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ၂။ ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ၃။ ပီတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ၊ သတော စ သမ္ပဇာနော၊ သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ၊ ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီတိ၊ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ၄။ သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ ဘိက္ခဝေ သမ္မာသမာဓိ။ (ဒီ၊၂၊၂၅၀-၂၅၁။)
- ↑ စိတ္တဝိသုဒ္ဓိ နာမ သဥပစာရာ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၂၂။)
- ↑ အယံ ဝုစ္စတိ သမ္မာသမာဓီတိ ယာ ဣမေသု စတူသု ဈာနေသု ဧကဂ္ဂတာ၊ အယံ ပုဗ္ဗဘာဂေ လောကီယော၊ အပရဘာဂေ လောကုတ္တရော သမ္မာသမာဓိ နာမ ဝုစ္စတီတိ။ ဧဝံ လောကိယ-လောကုတ္တရဝသေန ဘဂဝါ မဂ္ဂသစ္စံ ဒေသေသိ။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၁၃။)
- ↑ ယေ တေ အဿဇိ သမဏဗြဟ္မဏာ သမာဓိသာရကာ သမာဓိသာမညာ၊ တေသံ တံ သမာဓိံ အပ္ပဋိလဘတံ ဧဝံ ဟောတိ နော စဿု မယံ ပရိဟာယာမာတိ။ (သံ၊၂၊၁၀၂။) သမာဓိသာရကာ သမာဓိသာမညာတိ သမာဓိံယေဝ သာရဉ္စ သာမညဉ္စ မညန္တိ။ မယှံ ပန သာသနေ န ဧတံ သာရံ၊ ဝိပဿနာမဂ္ဂဖလာနိ သာရံ။ သော တွံ သမာဓိတော ပရိဟာယန္တော ကသ္မာ စိန္တေသိ သာသနတော ပရိဟာယာမီတိ ဧဝံ ထေရံ အဿာသေတွာ ဣဒါနိဿ တိပရိဝဋ္ဋံ ဓမ္မဒေသနံ အာရဘန္တော တံ ကိံ မညသီတိအာဒိမာဟ။ (သံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၈၉။)
- ↑ နိဗ္ဗာနဂါမိနိပဋိပဒါ - ပထမတွဲ - ဖားအောက်တောရဆရာတော်