သဒ္ဓါ
| တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖော်ပြချက် |
| ဗုဒ္ဓဘာသာ |
|---|
 |
[၁] (၁) သဒ္ဓါ၊ သဒ္ဓါတရား၊ ယုံကြည်-ကြည်ညို-ခြင်း၊ ယုံကြည်ကြောင်း-ယုံကြည်တတ်သော-ယုံကြည်ခြင်းမျှ ဖြစ်သော-တရား၊ သဒ္ဓါစစ်၊ သဒ္ဓါစေတသိက်။[၂]
(က) ကံ, ကံ၏အကျိုးနှင့် ရတနာသုံးပါးကို ယုံကြည်ခြင်း။ [၃]
(ခ) အဖန်ဖန်-အထပ်ထပ်-အဖန်တလဲလဲ-ထပ်တလဲလဲ-ဖြစ်သော-သဒ္ဓါ။ [၄]
(ဂ) လောကုတ္တရာတရားကို လိုချင်သော သမ္မာဆန္ဒကြောင့်ဖြစ်သော ကံ, ကံ၏အကျိုး နှင့် ရတနာသုံးပါးကို ယုံကြည်သော သဒ္ဓါ။ [၅]
(ဃ) ရတနာသုံးပါး၌-ယုံကြည်-ကြည်ညို-ခြင်း။[၆]
(င) ဘုရား ဟောတော်မူအပ်သည့် တရားတော်နှင့်ဘုရား၌ ယုံကြည်သော အခြင်းအရာ။ [၇]
(စ) ဘုရားနှင့် တရားတော်၌ မတုန်မလှုပ် ယုံကြည်ခြင်း။ [၈]
(ဆ) ဓမ္မကထိက ဖြစ်သော တပည့်သာဝကနှင့် တရားတော်၌ ယုံကြည်မှု။ [၉]
(ဇ) ကံ, ကံ၏အကျိုးနှင့် တမလွန်လောကကို ယုံကြည်သော သဒ္ဓါတရား။ [၁၀]
(ဈ) လောကီ, လောကုတ္တရာအားဖြင့် နှစ်ပါးသော သဒ္ဓါ။ [၁၁]
(ည) သဒ္ဓေယျဝတ္ထုသို့ သက်ဝင်၍ ယုံကြည်သော၊ ပသာဒနီယဝတ္ထု၌လည်း အလွန်ကြည်ညိုသော၊ သဒ္ဓါ။ [၁၂]
(ဋ) မတုန်မလှုပ် သက်ဝင်ယုံ ကြည်သည်ဖြစ်၍ ဖြစ်သောသဒ္ဓါ။ [၁၃]
(ဌ) မဂ်ဖြင့်-လာ-ကပ်-ရောက်-ရသော ယုံကြည်မှု သဒ္ဓါ။ [၁၄]
(ဍ) လှူဒါန်းကြောင်းဖြစ်သော သဒ္ဓါ။ [၁၅]
(ဎ) ပစ္စဝေက္ခနာဇော နှင့်ယှဉ်သော သဒ္ဓါ။ [၁၆]
(ဏ) သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို အလွန်ကြည်လင်စေတတ်သော၊ သမ္ပယုတ်တရားတို့၏ အလွန်ကြည် လင်ကြောင်းဖြစ်သော-သဒ္ဓါ၊ သဒ္ဓါတရား။ [၁၇]
(၂) သဒ္ဓါသုတ် (၄) သုတ် (D.P.P.N-၌ကား-သံ၊၃၊၁၉၇။ အံ၊၃၊၂၆၄-တို့၌ လာသော အာပဏသုတ်, ဈာနသုတ်ပါ ထည့်၍ ခြောက်သုတ်-ဟုပြသည်။) [၁၈]
(၃) ယုံ-ယုံကြည်-ခြင်း(သဒ္ဓါအတု၊ သဒ္ဓါဟနာကာရ-အဓိမောက္ခ တရား)။ [၁၉]
(၄) သဒ္ဓါမည်သော ဥပါသိကာမ။ [၂၀]
(၅) (သိကြားမင်း၏ သမီးတော်) သဒ္ဓါနတ်သမီး။[၂၁][၂၂]
သဒ္ဓါစေတသိက်၏ လက္ခဏာ စသည်
[ပြင်ဆင်ရန်]သဒ္ဓါသည် သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ကြည်စေခြင်းလက္ခဏာရှိ၏၊
နောက်သို့မဆုတ် စုပ်စုပ် နှစ်လျက် ... သက်ဝင်ခြင်း လက္ခဏာရှိ၏။
တစ်နည်း— ရတနတ္တယကမ္မကမ္မဖလ-ဟုဆိုအပ်သော သဒ္ဓေယျဝတ္ထုကို ယုံကြည်ခြင်း လက္ခဏာရှိ၏။
(တစ်နည်း) “ဤဝတ္ထုသည် ဤသို့ သဘောရှိ၏ " ဟု သဒ္ဒေယျဝတ္ထုသို့ သက်ဝင်၍ ကြံစည်ယုံကြည်ခြင်း လက္ခဏာ ရှိ၏။
ရေနောက် မြူနယ်ကို ကြည်စေတတ်သော စက္ကဝတ်မင်းဖျား (စကြဝတေးမင်း)၏ ပတ္တမြားရတနာကဲ့သို့ နောက်ကျခြင်းဟူသောအညစ်အကြေးကို ပယ်ထုတ်၍ သမ္ပယုတ် တရားတို့ကို ကြည်စေခြင်း ကိစ္စရှိ၏။
(တစ်နည်း)မိကျောင်း, မကာရ်းစသည်ဖြင့် ပြွမ်းသောရေအယဉ်ကို မကြောက်မရွံ့မဆုတ် မနစ် ကူးခတ်ဝံ့သော ယောက်ျားကဲ့သို့ ဒါန, သီလ စသည်တို့၌ မသက်ဝင်နိုင်သည်ဖြစ်၍ ဆုတ်နစ်သော သဟဇာတ်တရားတို့ကို မနစ် မစုတ် စုပ်စုပ် သက်ဝင်စေခြင်း ကိစ္စရှိ၏။
ဝါ၊ လွတ်လွတ် စုပ်စုပ်အားဖြင့် အာရုံသို့ သက်ဝင်ခြင်း ကိစ္စရှိ၏။
သမ္ပယုတ်တရားတို့၏ မနောက် မကျုသည်၏အဖြစ်ဖြင့် ဉာဏ်အား ရှေးရှုထင်တတ်၏။
(တစ်နည်း) ကြည်ညိုအပ်သော ဘုရားအစရှိသောအရာ၌ ကြည်ညို ခြင်းမှ ဖောက်ပြန်သော အကုသိုလ်ဟူသော အဿဒ္ဓိယ, မကြည်ညိုအပ်သော ပူရဏကဿပ အစရှိသည်တို့၌ ကြည်ညိုခြင်းဟုဆိုအပ်သော မိစ္ဆာအဓိမောက္ခ၏ ဆန့်ကျင်ဘက် ဖြစ်၍ သဒ္ဓေယျဝတ္ထု၌တည်လျက် ဆုံးဖြတ် တတ်သောတရားဟူ၍ ဉာဏ်အား ရှေးရှုထင် တတ်၏။
ရတနတ္တယ, ကမ္မ, ကမ္မဖလ-ဟူသော ယုံကြည်အပ်သော ဝတ္ထုလျှင် နီးစွာသော အကြောင်းရှိ၏။ (တစ်နည်း) သဒ္ဓမ္မသဝန စသော သောတာပတ္တိမဂ်၏ အင်္ဂါလျှင် နီးစွာသော အကြောင်းရှိ၏။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၆၂-၃။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၉၄။ မဟာနိ၊ဋ္ဌ၊၄၇။) [၂၂]
“သဒ္ဓါစစ်, သဒ္ဓါတု "
[ပြင်ဆင်ရန်]ရတနာ ၃-ပါး, ဤပစ္စုပ္ပန်-လောက-ဘဝ, နောက် တမလွန်-လောက-ဘဝ, ကံ, ကံ၏ အကျိုးတရားတို့ကို ဧကန်စင်စစ် ရှိ၏ ဟူ၍ ယုံကြည်မှု သဘောတရားသည် သဒ္ဓါအစစ် ဖြစ်၍ ပူရဏကဿပ စသည့် ဂိုဏ်းခေါင်းဆောင် တိတ္ထိဆရာတို့ကို ယုံကြည်မှုကား သဒ္ဓါအတု (မိစ္ဆာဓိမောက္ခ) ဖြစ်သည်။ [၂၃][၂၂]
“သဒ္ဓါ၏ ဥပမာများ”
[ပြင်ဆင်ရန်]သဒ္ဓါတရားကို စကြဝတေးမင်း၏ ပတ္တမြားရတနာ,
စစ်မြေပြင်၌ အလွန်ရဲရင့်သော စစ်ဗိုလ်ချုပ်ကြီးတို့နှင့်လည်းကောင်း၊ [၂၄]
လက်=နှာမောင်း, စည်းစိမ်ဥစ္စာ, မျိုးစေ့တို့နှင့် လည်းကောင်း၊ [၂၅]
ရေနှင့်လည်းကောင်း၊ [၂၆]
ပန်းနှင့် လည်းကောင်း၊ [၂၇]
အဆီ အစေးနှင့်လည်းကောင်း၊ [၂၈]
တံခါးတိုင်နှင့် လည်းကောင်း၊ [၂၉]
တန်ဖိုးငွေ နှင့်လည်းကောင်း [၃၀] ဥပမာပြု၍ ဟောကြားတော်မူသည်။ [၂၂]
ကိုးကား
[ပြင်ဆင်ရန်]- ↑ သဒ္ဓါ (ထီ) [သံ+ဓာ+အ။ ကစ္စည်း။ ၆၃၈။ ရူ။ ၆၆၀။ နီတိ၊ သုတ္တ၊ ၁၂၄၈။ သဒ္ဓ-လည်းကြည့်။ ဂြဒ္ဓါ-သံ။ သဍ္ဎာ-ပြာ၊ အဒ္ဓမာဂဓီ။
- ↑ (၁) သဒ္ဓါ၊ သဒ္ဓါတရား၊ ယုံကြည်-ကြည်ညို-ခြင်း၊ ယုံကြည်ကြောင်း-ယုံကြည်တတ်သော-ယုံကြည်ခြင်း မျှဖြစ်သော-တရား၊ သဒ္ဓါစစ်၊ သဒ္ဓါစေတသိက်။ ယာ တသ္မိံ သမယေ သဒ္ဓါ သဒ္ဓဟနာ ဩကပ္ပနာ အတိပ္ပသာဒေါ သဒ္ဓါ။ အဘိ၊ဓ၊၁၉။ သဒ္ဒဟန္တိ, ဧတာယ သယံ ဝါ သဒ္ဒဟတိ, သဒ္ဒဟနမတ္တမေဝ ဝါ ဧသာတိ သဒ္ဓါ။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၆၂။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၉၄။ မဟာနိ၊ဋ္ဌ၊၄၇။
- ↑ (က) ကံ, ကံ၏အကျိုးနှင့် ရတနာသုံးပါးကို ယုံကြည်ခြင်း။ သဒ္ဓါ (ဥဒါန၊၈၉) တိ သဒ္ဓါယ ကမ္မဖလသမ္ပဒါယ ရတနတ္တယသဒ္ဓါယ စ။ ဥဒါန၊ဋ္ဌ၊၉၃။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊ဋီ၊၁၊၂၀၀)။
- ↑ (ခ) အဖန်ဖန်-အထပ် ထပ်-အဖန်တလဲလဲ-ထပ်တလဲလဲ-ဖြစ်သော-သဒ္ဓါ။ သဒ္ဓါ (သံ၊၁၊၂၆၈) တိ အပရာပရံ ဥပ္ပဇ္ဇနသဒ္ဓါ။ သံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၅၀။
- ↑ (ဂ) လောကုတ္တရာ တရားကို လိုချင်သော သမ္မာဆန္ဒကြောင့်ဖြစ်သော ကံ, ကံ၏အကျိုးနှင့် ရတနာသုံးပါးကို ယုံကြည်သော သဒ္ဓါ။ သဒ္ဓါယာ (ထေရ၊၂၃၀)တိ ဓမ္မစ္ဆန္ဒသမုဋ္ဌာနာယကမ္မဖလသဒ္ဓါယ စေဝ ရတနတ္တယသဒ္ဓါယ စ။ ထေရ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၄၈။
- ↑ (ဃ) ရတနာသုံးပါး၌-ယုံကြည်-ကြည်ညို-ခြင်း။ တတော သဒ္ဓံ ပဋိလဘ (ထေရ၊၂၇၃) န္တိ ---ရတနတ္တယေ သဒ္ဓံ ပဋိလဘိ။ ထေရ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၄။
- ↑ (င) ဘုရားဟောတော်မူအပ်သည့် တရားတော်နှင့် ဘုရား၌ ယုံကြည်သော အခြင်းအရာ။ ပမုဉ္စန္တု၊ သဒ္ဓ (ဝိ၊၃၊၁၀) န္တိ —— မယာ ဒေသိတေ အတ္တနော သဒ္ဓဟနာကာရံ ဥပဋ္ဌာပေန္တူတိ အတ္ထော။ သာရတ္ထ၊၃၊၁၅၉။
- ↑ (စ) ဘုရားနှင့် တရားတော်၌ မတုန်မလှုပ် ယုံကြည်ခြင်း။ သဒ္ဓံ ပဋိလဘတီတိ “သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝတ သော ဘဂဝါ ယော ဧဝရူပဿ ဓမ္မဿ ဒေသေတာ”တိ တထာဂတေ “သွာက္ခာတော ---ဧကန္တပရိသုဒ္ဓေါတိ အာဒိနာ ဓမ္မေ စ သဒ္ဓံ လဘတိ။ နေတ္တိ၊ဋ္ဌ၊၅၃။ သဒ္ဓံ လဘတိ--- အစလသဒ္ဓံ လဘတိ။ နေတ္တိ၊ဝိ၊၇၁။
- ↑ (ဆ) ဓမ္မကထိကဖြစ်သော တပည့်သာဝက နှင့် တရားတော်၌ ယုံကြည်မှု။ တထာ “ယော သာဝကော --- သဒ္ဓဟိတဗ္ဗဝစနော” တိ ဒေသကေ သာဝကေ စ “တာဒိသေန သာဝကေန ဒေသိတော --- အမှေဟိ စ သဒ္ဒဟိတဗ္ဗော” တိ သာဝကေန ဒေသိတဗ္ဗဓမ္မေ စ သဒ္ဓံ သဒ္ဒဟနံ အတ္တနော သန္တာနေ ပုနပ္ပုနံ ဥပ္ပါဒေတီတိ အတ္ထော။ နေတ္တိ၊ဝိ၊၇၂။
- ↑ (ဇ) ကံ, ကံ၏အကျိုးနှင့် တမလွန်လောကကို ယုံကြည်သော သဒ္ဓါတရား။ သဒ္ဓါယဟံ ပဗ္ဗဇိတောမှိ ရာဇ။ ဇာ၊၂၊၁၇။ ကမ္မဉ္စ ဖလဉ္စ ပရလောကဉ္စ သဒ္ဒဟိတွာ ပဝတ္တာယ သဒ္ဓါယ အဟံ ပဗ္ဗဇိတော။ ဇာ၊ဋ္ဌ၊၅၊၁၇၈။
- ↑ (ဈ) လောကီ လောကုတ္တရာအားဖြင့် နှစ်ပါးသော သဒ္ဓါ။ သဒ္ဓါယ သီလေန ဝီရိယေန စ။ ဓမ္မ၊၃၅။ လောကိယလောကုတ္တရာယ ဒုဝိဓာယ သဒ္ဓါယ စ။ ဓမ္မ၊ဋ္ဌ၊၂၊၅၅။ သဒ္ဓါပတိဋ္ဌိတာ (ဓမ္မ၊၆၁) တိ လောကိယ-လောကုတ္တရတော ဒုဝိဓာပိ သဒ္ဓါ။ ဓမ္မ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၂၆။ (ဥဒါန၊ဋ္ဌ၊၂၆၅-၆)။
- ↑ (ည) သန္ဓေယျဝတ္ထုသို့ သက်ဝင်၍ ယုံကြည်သော၊ ပသာဒနီယဝတ္ထု၌လည်း အလွန်ကြည်ညို သော၊ သဒ္ဓါ။ သဒ္ဓါယာ (ဒီ၊၃၊၁၃၄) တိ ဩကပ္ပနသဒ္ဓါယ ပသာဒသဒ္ဓါယ။ ဒီ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၁၈။
- ↑ (ဋ) မတုန်မလှုပ် သက်ဝင် ယုံကြည် သည်ဖြစ်၍ဖြစ်သော သဒ္ဓါ။ သဒ္ဓါယ မူလံ နာမာ (မ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၈၆) တိ အဝေစ္စပ္ပသာဒ-ဘူတာယ သဒ္ဓါယ၊ မ၊ဋီ၊၂၊၃၀၄။
- ↑ (ဌ) မဂ် ဖြင့်-လာ-ကပ်-ရောက်-ရသော ယုံကြည်မှု သဒ္ဓါ။ သဒ္ဓါ (သံ၊၁၊၂၃၄) တိ မဂ္ဂေနာဂတ-သဒ္ဓါ။ သံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၂၀။ သဒ္ဓါ(အံ၊၁၊၃၆၈)တိ သောတာပန္နဿ သဒ္ဓါ အဓိပ္ပတာ။ အံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၁၀။ သောတာပန္နဿ သဒ္ဓါ အဓိပ္ပတာတိ သောတာပန္နဿ မဂ္ဂေနာဂတာ သဒ္ဓါ အဓိပ္ပတာ။ အံ၊ဋီ၊၂၊၃၀၆။ (အံ၊ဋီ၊၃၊၂၁)။
- ↑ (ဍ) လှူဒါန်းကြောင်းဖြစ်သော သဒ္ဓါ။ သဒ္ဓါ (အံ၊၃၊၆၈) တိ ယာယ သဒ္ဓါယ ဒါနံ ဒေတိ၊သာ သဒ္ဓါ။ အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၂၉။
- ↑ (ဎ) ပစ္စဝေက္ခနာဇောနှင့် ယှဉ်သော သဒ္ဓါ။ သဒ္ဓါ (သံ၊၃၊၁၉၈)တိ ပစ္စဝေက္ခနသဒ္ဓါ။ သံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၇၉။
- ↑ (ဏ) သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို အလွန် ကြည်လင်စေတတ်သော သဒ္ဓါ သမ္ပယုတ်တရားတို့၏ အလွန် ကြည်လင် ကြောင်းဖြစ်သော သဒ္ဓါ၊ သဒ္ဓါတရား၊ အဓိမောက္ခောတိ သဒ္ဓါ၊ ဝိပဿနာသမ္ပယုတ္တာ ယေဝ ဟိဿ စိတ္တစေတသိကာနံ အတိသယ ဗလဝတီ သဒ္ဓါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ န ပသာဒဘူတာ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၇၂။ အဓိမောက္ခောတိ သဒ္ဓါ၊ န ယေ ဝါ ပနကာဓိမောက္ခောတိ အဓိပ္ပါယော။သာ စေတ္ထ န ကမ္မဖလံ ရတနတ္တယံ ဝါ သဒ္ဒဟနဝသေန ပဝတ္တာ၊ —သမ္ပယုတ္တာနံ အတိဝိယ ပသန္နဘာဝဟေတုဘူတာ။ ဝိသုဒ္ဓိ၊ဋီ၊၂၊၄၃၁။
- ↑ (၂) သဒ္ဓါသုတ် (၄) သုတ် (D.P.PN. ၌ကား-သံ၊၃၊၁၉၇။ အံ၊၃၊၂၆၄-တို့၌ လာသော အာပဏသုတ်, ဈာနသုတ်ပါထည့်၍ ခြောက်သုတ်ဟု ပြသည်။) သဒ္ဓါ သမယော သကလိကံ။ သံ၊၁၊၂၈။ (အံ၊၂၊၃၈။ အံ၊၃၊၁၅၀)။
- ↑ (၃) ယုံ-ယုံကြည်-ခြင်း (သဒ္ဓါအတု၊ သဒ္ဓါဟနာကာရ-အဓိမောက္ခ တရား)။ အညတြေဝသဒ္ဓါယာ (သံ၊၂၊၃၅၁)တိ ဝိနာ သဒ္ဓါယ သစ္စံ အပနေတွာ။ ဧတ္ထ စ သဒ္ဓါတိ န ပစ္စက္ခာ သဒ္ဓါ၊ ယော ပန ပရဿ ဧဝံ ကိရ ဧဝံ ကိရာတိ ကထေန္တဿ သုတွာ ဥပ္ပန္နော သဒ္ဒဟနာကာရော၊ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ သံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၄၇။
- ↑ (၄) သဒ္ဓါမည်သော ဥပါသိကာမ။ သဒ္ဓါ နာမ ဥပါသိကာ-မုဓပ္ပသန္နာ ဟောတိ။ ဝိ၊၁၊၄၉။
- ↑ (၅) (သိကြားမင်း၏ သမီးတော်) သဒ္ဓါနတ်သမီး။ တဒါ တံ သဒ္ဓါ သက္ကဿ အာသာ သဒ္ဓါ သိရီ ဟိရီတိ စတာ ဂီတရော ဟောန္တိ။ ဇာ၊ဋ္ဌ၊၅၊၄၁၇။
- ↑ ၂၂.၀ ၂၂.၁ ၂၂.၂ ၂၂.၃ တိပိဋကအဘိဓာန် အတွဲ-၂၁
- ↑ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၉၂။ မူလဋီ၊၁၊၁၂၀။ အနုဋီ၊၁၊၁၂၆။ သံ၊ဋီ၊၂၊၃၁၇။ မဏိမဉ္ဇူ၊၁၊၃၃၆-၇။)
- ↑ (မိလိန္ဒ၊၃၄-၅။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊ ၁၆၂-၃။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၉၄။ မဟာနိ၊ဋ္ဌ၊၄၇)
- ↑ (သံ၊၁၊၂၁၆။ အံ၊၂၊၃၀၄။ သုတ္တနိ၊၃၀၆။ ထေရ၊၃၁၈။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၆၃။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၉၄။ မဟာနိ၊ဋ္ဌ၊၄၇။)
- ↑ (ဥဒါန၊ဋ္ဌ၊၂၅၈)
- ↑ (ဇာ၊ဋ္ဌ၊၅၊၂၉၇)
- ↑ (သံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၃၁။ သံ၊ဋီ၊၂၊၁၄၀။)
- ↑ (အံ၊၂၊၄၈၀။ မိလိန္ဒ၊၃၁၆။ အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၈၃။)
- ↑ (မိလိန္ဒ၊၃၂၄)