ဝိညာဏက္ခန္ဓာ
| တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖော်ပြချက် |
| ဗုဒ္ဓဘာသာ |
|---|
 |
[၁] (က) ဝိညာဉ်-စိတ်-ဟူသော-အဖို့-အစု-အပုံ-၃ အပေါင်း။
(ခ) ဝိညာဉ်-စိတ်-တို့၏-အဖို့-အစု-အပုံ-အပေါင်း။ [၂]
အတိတ်, အနာဂတ်, ပစ္စုပ္ပန်စသော-ဝိညာဉ်-စိတ်-အစုကို “ဝိညာဏက္ခန္ဓာ” ဟုခေါ်ဆိုသည်။ [၃]
စိတ် ၈၉-ပါးမှ လွတ်သော ဝိညာဏက္ခန္ဓာမည်သည် မရှိ။ [၄] [၅]
ဝိညာဏက္ခန္ဓာ၏ ဖြစ်ရာသည်-- (၁) ပုဂ္ဂိုလ်၊ (၂)ဘုံ ဟူ၍ ၂-ပါးအပြားရှိ၏။
ဝိညာဏက္ခန္ဓာ၏ ဖြစ်ရာ ပုဂ္ဂိုလ်
[ပြင်ဆင်ရန်]ထိုတွင် ပုဂ္ဂိုလ်သည် (၁) ဝိညာဏက္ခန္ဓာ ဖြစ်ဆဲပုဂ္ဂိုလ်၊ (၂) ဝိညာဏက္ခန္ဓာဖြစ်ပြီး ပုဂ္ဂိုလ်၊ (၃) ဝိညာဏက္ခန္ဓာဖြစ်လတ္တံ ပုဂ္ဂိုလ် ဟူ၍ ၃-ပါး အပြားရှိ၏။
ထိုတွင် (၁) ဝိညာဏက္ခန္ဓာ ဖြစ်ဆဲ ပုဂ္ဂိုလ်ဟူသည် စတုဝေါကာရ ဥပပဇ္ဇန္တဖြစ်သော တိဟိတ်ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ်, အောက် ဖလဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ် ၃-ယောက်, ပဉ္စဝေါကာရ ဥပပဇ္ဇန္တဖြစ်သော ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက် အောက်ဖလဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ် ၃-ယောက်တို့တည်း။
(၂) ဝိညာဏက္ခန္ဓာဖြစ်ပြီးပုဂ္ဂိုလ် ဟူသည်— ခပ်သိမ်းသော ဥပပဇ္ဇန္တ, စဝန္တဖြစ်သော ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်, ဖလဋ္ဌာန် ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်တို့တည်း။
(၃) ဝိညာဏက္ခန္ဓာ ဖြစ်လတ္တံ့ ပုဂ္ဂိုလ် ဟူသည်— ပစ္ဆိမဘဝိကမှတစ်ပါး ခပ်သိမ်းသော ဥပပဇ္ဇန္တ, စဝန္တဖြစ်သော ပုထုဇဉ် ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်, အောက်ဖလဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ် ၃-ယောက်တို့တည်း။
ဝိညာဏက္ခန္ဓာ၏ဖြစ်ရာဘုံဟူသည်—— ကာမ ၁၁-ဘုံ, အသညသတ်ကြဉ်သော ရူပ ၁၅-ဘုံ, အရူပ ၄-ဘုံအားဖြင့် ၃၀-သော ဘုံတို့တည်း။
ထို့အတူ ဝိညာဏက္ခန္ဓာ၏ ချုပ်ရာသည်လည်း— (၁) ပုဂ္ဂိုလ် (၂)ဘုံ ဟူ၍ ၂-ပါးအပြားရှိ၏။
ဝိညာဏက္ခန္ဓာ၏ ချုပ်ရာ ပုဂ္ဂိုလ်
[ပြင်ဆင်ရန်]ထိုတွင် ပုဂ္ဂိုလ်သည်—(၁) ဝိညာဏက္ခန္ဓာ ချုပ်ဆဲပုဂ္ဂိုလ်၊ (၂) ဝိညာဏက္ခန္ဓာချုပ်ပြီး ပုဂ္ဂိုလ်၊ (၃) ဝိညာဏက္ခန္ဓာချုပ်လတ္တံ့ ပုဂ္ဂိုလ် ဟူ၍ ၃-ပါးအပြားရှိ၏။
ထိုတွင် (၁) ဝိညာဏက္ခန္ဓာချုပ်ဆဲပုဂ္ဂိုလ် ဟူသည်— စတုဝေါကာရစဝန္တဖြစ်သော တိဟိတ်ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ်, ဖလဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်, ပဉ္စဝေါကာရစဝန္တဖြစ်သော ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်, ဖလဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်တို့တည်း။
(၂) ဝိညာဏက္ခန္ဓာ ချုပ်ပြီးပုဂ္ဂိုလ်ဟူ သည်— ခပ်သိမ်းသောဥပပဇ္ဇန္တ, စဝန္တဖြစ်သော ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်, ဖလဋ္ဌာန် ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်တို့တည်း။
(၃) ဝိညာဏက္ခန္ဓာ ချုပ်လတ္တံ့ပုဂ္ဂိုလ် ဟူသည်— ပရိနိဗ္ဗန္တမှတစ်ပါး ခပ်သိမ်းသော ဥပပဇ္ဇန္တ, စဝန္တဖြစ်သော ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်, အောက်ဖလဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ် ၃-ယောက် တို့တည်း။
ဝိညာဏက္ခန္ဓာ၏ ချုပ်ရာဘုံဟူသည်— ကာမ ၁၁-ဘုံ, အသညသတ်ကြဉ်သော ရူပ ၁၅-ဘုံ, အရူပ ၄-ဘုံအားဖြင့် ၃၀-သော ဘုံတို့တည်း။
ဝိညာဏက္ခန္ဓာကို ပိုင်းခြား၍ သိသော ပုဂ္ဂိုလ်
[ပြင်ဆင်ရန်]ဝိညာဏက္ခန္ဓာကို ပိုင်းခြား၍ သိသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်— (၁) ဝိညာဏက္ခန္ဓာကို ပိုင်းခြား၍သိဆဲပုဂ္ဂိုလ်၊ (၂) ဝိညာဏက္ခန္ဓာကို ပိုင်းခြား၍ သိပြီးပုဂ္ဂိုလ် (၃) ဝိညာဏက္ခန္ဓာကို ပိုင်းခြား၍ သိလတ္တံ့ ပုဂ္ဂိုလ် ဟူ၍ ၃-ပါး အပြားရှိ၏။
ထိုတွင် (၁) ဝိညာဏက္ခန္ဓာကို ပိုင်းခြား၍ သိဆဲပုဂ္ဂိုလ်ဟူသည်— အရဟတ္တ မဂ္ဂဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ်တည်း။
(၂) ဝိညာဏက္ခန္ဓာကို ပိုင်းခြား၍ သိပြီးပုဂ္ဂိုလ်ဟူသည် အရဟတ္တ ဖလဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ်တည်း။
(၃) ဝိညာဏက္ခန္ဓာကို ပိုင်းခြား၍ သိလတ္တံ့ပုဂ္ဂိုလ်ဟူသည် ကျွတ်ထိုက်သော ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ်, အောက် မဂ္ဂဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ် ၃-ယောက်, အောက်ဖလဋ္ဌာန် ပုဂ္ဂိုလ် ၃-ယောက်တို့တည်း။ [၆] [၅]
ကိုးကား
[ပြင်ဆင်ရန်]- ↑ ဝိညာဏက္ခန္ဓ (ပု) [ဝိညာဏ + ခန္ဓ။ ဝိဇာနသ္ကန္ဓ-သံ။] ဝိညာဏက္ခန္ဓာ —
- ↑ (က) (ခ) ယံ တသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ မနော ဝိညာဏံ ဝိညာဏက္ခန္ဓာ။ အဘိ၊ဓ၊၁၈။ ပဉ္စက္ခန္ဓာ ရူပက္ခန္ဓာ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ.. . ဝိညာဏက္ခန္ဓာ။ အဘိ၊ဝိ၊၁။ သင်္ဂဟ၊ သမုစ္စည်းပိုင်း။ ဝိဇာနာတီတိ ဝိညာဏံ၊ ဝိညာဏမေဝ ခန္ဓာ ဝိညာဏက္ခန္ဓာ။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၈၅။ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၁၈။ မဟာနိ၊ဋ္ဌ၊၂၀၊ ၂၅၂။ တတ္ထ ကတမော ဝိညာဏက္ခန္ဓော၊ ယံ ကိဉ္စိ ဝိညာဏံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နေ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ၊ တဒေကဇ္ဈံ အဘိသညူဟိတွာ အဘိသင်္ခိပိတွာ အယံ ဝုစ္စတိ ဝိညာဏက္ခန္ဓာ။ အဘိ၊ဝိ၊၁၀။ ဝေဒနာက္ခန္ဓာတိ ဝေဒနာရာသိ ဝေဒနာကောဋ္ဌာသောတိ ဣမိနာ နယေန သညာက္ခန္ဓာဒီနံ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂။ ယသ္မာ ပန ရာသဋ္ဌောယေဝ ခန္ဓဋ္ဌော န ဟောတိ။ ကောဋ္ဌာသောပိ ခန္ဓဋ္ဌောယေဝ၊ တသ္မာ ကောဋ္ဌာသဋ္ဌေန ဝိညာဏကောဋ္ဌာသောတိပိ အတ္ထော။ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၁၈။ (မ၊၃၊၆၇။ သံ၊၂၊၃၉၊ ၈၃။ အဘိ၊ဓ၊၂၀၊ ၂၆၊ ၃၄-၇။ အဘိ၊ဝိ၊၁၃၊ ၄၉၊ ၁၅၀-၂။ အဘိ၊ပု၊၃၅။ အဘိ၊က၊၂၅၂-၃။ ယမက၊၁၊၁၇-၉။ မ၊ဋ္ဌ၊၄၊၅၂။ သံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၆။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၊၃။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၃၊၅)။ ရူပက္ခန္ဓ (ပရမတ္ထဒီပနီ၊ဋီ၊၃၁၈) လည်းကြည့်။
- ↑ (အဘိ၊ဝိ၊၁၀။ မ၊၃၊၆၇။ သံ၊၂၊၃၉၊ ၈၃။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၀)။
- ↑ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၆)။
- ↑ ၅.၀ ၅.၁ တိပိဋကအဘိဓာန် အတွဲ-၁၉
- ↑ (ယမက၊၁၊၃၁-၅၊ ၄၄-၈၊ ၆၈-၉။ ယမိုက်အရကောက်)။ ဝိညာဏက္ခန္ဓာ၏ အကျယ်ကို အဘိ၊ဝိ၊ ၁၀-၃၊ ၄၉၊ ၅၉။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၈၂-၉၀။တို့၌ ကြည့်)။