ရူပက္ခန္ဓာ
| တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖော်ပြချက် |
| ဗုဒ္ဓဘာသာ |
|---|
 |
[၁](က) အတိတ်, အနာဂတ်, ပစ္စုပ္ပန်စသော ရုပ်ဟူသော-အဖွဲ့-အစု-အပုံ-အပေါင်း။
(ခ) အတိတ်, အနာဂတ်, ပစ္စုပ္ပန်စသော ရုပ်တို့၏-အဖို-အစု-အပေါင်း။ [၂] အတိတ် အနာဂတ် ပစ္စုပ္ပန်စသော ရုပ်အစုကို “ရူပက္ခန္ဓာ”ဟု ခေါ်ဆိုသည် [၃]
တစ်နည်း-ကံ, စိတ်, ဥတု, အာဟာရဟု ဆိုအပ်သော အကြောင်းတရား ၄-ပါး ကြောင့်ဖြစ်သည့် ရုပ်အားလုံးကို “ရူပက္ခန္ဓာ”ဟု ခေါ်ဆိုသည်။ [၄]
ရုပ် ၂၈-ပါးတို့မှ လွတ်သော ရူပက္ခန္ဓာမည်သည် မရှိ။ [၅][၆]
ရူပက္ခန္ဓာ၏ ဖြစ်ရာသည်- (၁) ပုဂ္ဂိုလ် (၂)ဘုံဟူ၍ ၂-ပါးအပြား ရှိ၏။
ပုဂ္ဂိုလ်အားဖြင့် ရူပက္ခန္ဓာ
[ပြင်ဆင်ရန်]ထိုတွင်—ပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း (၁) ရူပက္ခန္ဓာ ဖြစ်ဆဲပုဂ္ဂိုလ်။ (၂) ရူပက္ခန္ဓာဖြစ်ပြီးပုဂ္ဂိုလ် (၃) ရူပက္ခန္ဓာဖြစ်လတ္တံ ပုဂ္ဂိုလ်ဟူ၍ ၃-ပါး အပြားရှိ၏။
ထိုတွင်—(၁) ရူပက္ခန္ဓာဖြစ်ဆဲ ပုဂ္ဂိုလ်ဟူသည်-အသညသတ် ဥပပဇ္ဇန္တ ဖြစ်သော သုဂတိ အဟိတ်ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ်နှင့် ပဉ္စဝေါကာရဥပပဇ္ဇန္တဖြစ်သော ပုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်, အောက်ဖလဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ် ၃-ယောက်တို့ဖြစ်သည်။
(၂) ရူပက္ခန္ဓာဖြစ်ပြီး ပုဂ္ဂိုလ်ဟူသည်-ခပ်သိမ်းသောဥပပဇ္ဇန္တစဝန္တ ဖြစ်သော ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်, ဖလဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်တို့ဖြစ်သည်။
(၃) ရူပက္ခန္ဓာ ဖြစ်လတ္တံ့ ပုဂ္ဂိုလ်ဟူသည်-ပဉ္စဝေါကာရဘုံ၌ နောင်ဖြစ်ပြန်ကောင်းသော ပဉ္စဝေါကာရ ဥပပဇ္ဇန္တစဝန္တဖြစ်သော ပုထုဇဉ် ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်, အောက်ဖလဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ် ၃-ယောက်, အသညသတ် ဥပပဇ္ဇန္တစဝန္တ ဖြစ်သော သုဂတိအဟိတ် ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ်, အရူပဥပပဇ္ဇန္တစဝန္တဖြစ်သော တိဟိတံပုထု ဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ်တို့ဖြစ်သည်။
ရူပက္ခန္ဓာ၏ ဖြစ်ရာဘုံ
[ပြင်ဆင်ရန်]ရူပက္ခန္ဓာ၏ ဖြစ်ရာဘုံသည်—ကာမ (၁၁)ဘုံ, ရူပ (၁၆)ဘုံအားဖြင့် (၂၇)ဘုံတို့ဖြစ်သည်။
ထို့အတူ ရူပက္ခန္ဓာ၏ ချုပ်ရာသည်လည်း (၁) ပုဂ္ဂိုလ် (၂)ဘုံဟူ၍ ၂-ပါး အပြားရှိ၏။
ပုဂ္ဂိုလ်အားဖြင့် ရူပက္ခန္ဓာ၏ ချုပ်ရာ
[ပြင်ဆင်ရန်]ထိုတွင် ပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း- (၁) ရူပက္ခန္ဓာ ချုပ်ဆဲပုဂ္ဂိုလ်။ (၂) ရူပက္ခန္ဓာ ချုပ်ပြီးပုဂ္ဂိုလ်။ (၃) ရူပက္ခန္ဓာ ချုပ်လတ္တံ့ ပုဂ္ဂိုလ်ဟူ၍ ၃-ပါး အပြားရှိ၏။
ထိုတွင် (၁) ရူပက္ခန္ဓာ ချုပ်ဆဲ ပုဂ္ဂိုလ်ဟူသည် အသညသတ်စဝန္တဖြစ်သော သုဂတိအဟိတ် ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ်နှင့် ပဉ္စဝေါကာရစဝန္တဖြစ်သော ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်, ဖလဋ္ဌာန် ပုဂ္ဂိုလ်၄-ယောက်တို့ဖြစ်သည်။
(၂) ရူပက္ခန္ဓာ ချုပ်ပြီးပုဂ္ဂိုလ်ဟူသည်-ခပ်သိမ်းသော ဥပပဇ္ဇန္တစဝန္တဖြစ်သော ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်, ဖလဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်တို့ ဖြစ်သည်။
(၃) ရူပက္ခန္ဓာ ချုပ်လတ္တံ ပုဂ္ဂိုလ် ဟူသည်-ပဉ္စဝေါကာရဘုံ၌ နောင်ချုပ် ပြန်ကောင်းသော ပဉ္စဝေါကာရဥပပဇ္ဇန္တ-စဝန္တဖြစ်သော ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်, အောက်ဖလဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ် ၃-ယောက်, အသညသတ်ဥပပဇ္ဇန္တစဝန္တဖြစ်သော သုဂတိအဟိတ် ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ်၊ အရူပဥပပဇ္ဇန္တစဝန္တဖြစ်သော တိဟိတ်ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ်တို့ဖြစ်သည်။
ရူပက္ခန္ဓာ၏ ချုပ်ရာဘုံ
[ပြင်ဆင်ရန်]ရူပက္ခန္ဓာ၏ ချုပ်ရာဘုံသည် ကာမ(၁၁)ဘုံ, ရူပ (၁၆)ဘုံအားဖြင့် (၂၇)ဘုံတို့ဖြစ်သည်။
ရူပက္ခန္ဓာကို ပိုင်းခြား၍သိသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း-(၁) ရူပက္ခန္ဓာကို ပိုင်းခြား၍ သိဆဲပုဂ္ဂိုလ်၊ (၂) ရူပက္ခန္ဓာကို ပိုင်းခြား၍ သိပြီးပုဂ္ဂိုလ်၊ (၃) ရူပက္ခန္ဓာကို ပိုင်းခြား၍ သိလတ္တံ့ပုဂ္ဂိုလ်ဟူ၍ (၃)ပါး အပြားရှိ၏။
ရူပက္ခန္ဓာကို ပိုင်းခြား၍သိသော ပုဂ္ဂိုလ်
[ပြင်ဆင်ရန်]ထိုတွင် (၁) ရူပက္ခန္ဓာကို ပိုင်းခြား၍ သိဆဲ ပုဂ္ဂိုလ်ဟူသည်-အရဟတ္တမဂ္ဂဋ္ဌာန် ပုဂ္ဂိုလ်တည်း။
(၂) ရူပက္ခန္ဓာကို ပိုင်းခြား၌ သိပြီး ပုဂ္ဂိုလ်ဟူသည် အရဟတ္တဖလဋ္ဌာန် ပုဂ္ဂိုလ်တည်း။
(၃) ရူပက္ခန္ဓာကို ပိုင်းခြား သိလတ္တံ့ ပုဂ္ဂိုလ်ဟူသည် ကျွတ်ထိုက်သော ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ်, အောက်မဂ္ဂဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ် ၃-ယောက် အောက်ဖလဋ္ဌာန် ပုဂ္ဂိုလ် ၃-ယောက်တို့တည်း။ [၇] [၆]
ကိုးကား
[ပြင်ဆင်ရန်]- ↑ ရူပက္ခန္ဓ (ပု) [ရူပ+ခန္ဓ။ ရူပကာယနှင့် တွဲကြည့်။ ရူပက္တန္ဓ-သက္ကတပိဋက။] ရူပက္ခန္ဓာ-
- ↑ (က) (ခ) ကော နု ခေါ ဘန္တေ ဟေတု ကော ပစ္စယော ရူပက္ခန္ဓဿ ပညာပနာယ။ မ၊၃၊၆၇။ ပဉ္စက္ခန္ဓာ ရူပက္ခန္နော, ဝေဒနာက္ခန္ဓာ, သညာက္ခန္ဓာ, သင်္ခါရက္ခန္ဓော, ဝိညာဏက္ခန္ဓော။ အဘိ၊ဝိ၊၁။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၇၃။ (အဘိ၊ဝိ၊၁၃၊ ၄၄၁)။ ရူပက္ခန္ဓော ကတီဟိ ခန္ဓေဟိ ကတိဟာယတနေဟိ ကတီဟိ ဓာတုဟိ သင်္ဂဟိတော။ အဘိ၊ပု၊၃၊ ၁၀၁။ (အဘိ၊က၊၂၅၁၊ ၃၀၇၊ ၄၁၉။ ယမက၊၁၊၁၇-၈၊ ၂၁၊ ၇၀။ ပဋိသံ၊၅၃။ ဒီ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၇၅။ ဒီ၊ဋ္ဌ၊၂၊၅၃၊ ၆၄၊ ၃၁၅။ မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၂။ သံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၀၊ ၄၃။ သံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၆၊ ၆၁၊ ၆၃။ အံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၆။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၄၁၂။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁-၃။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၃၊၄။ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၁၇။ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၇၂။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၁၊၂၉၉။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၇၃၊ ၃၂၉။ မူလဋီ၊၁၊၁၃၊ ၁၄၃။ မူလဋီ၊၂၊၃။ မူလဋီ၊၃၊၈၊ ၁၀။ အနုဋီ၊၁၊၇၁။ အနုဋီ၊၂၊၄။ အနုဋီ၊၃၊၁၀၊ ၁၃၊ ၁၈)။ ရူပက္ခန္ဓောတိ ရူပရာသီ ရူပကေဋ္ဌာသော၊ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂။ သဗ္ဗမ္ပေတံ ဝုတ္တပ္ပကာရံ ရူပံ ရုပ္ပနလက္ခဏသင်္ခါတေ ဧကေဝိဘာဝေ ပညာယ ရာသိံ ကတွာ ရူပက္ခန္ဓော နာမာတိ ဝုစ္စတိတိ၊ ဧတေန သဗ္ဗမ္ပိ ရူပံ ရုပ္ပန လက္ခဏေ၊ ရာသိဘာဝူပဂမနေန ရူပက္ခန္ဓောတိ ဒဿိတံ ဟောတိ။ န ဟိ ရူပတော အညော ရူပက္ခန္ဓော နာမ နတ္ထိ။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၆။ ဧတေန သဗ္ဗေ ရူပံ ။ ပ။ ဒဿိတံ ဟောတီတိ ဧတေန ရူပက္ခန္ဓ-သဒ္ဒဿ သမာနာဓိကရဏသမာသဘာဝံ ဒဿေတိ။ မူလဋီ၊၂၊၆။ တသ္မာ အတီတာဒိဝိဘာဝဘိန္နံ သဗ္ဗံ ရူပံ ရာသိဝသေန ဗုဒ္ဓိယာ ဧကဇ္ဈံ ဂဟေတွာ “ရူပမေဝ ခန္ဓော ရူပက္ခန္ဓော”တိ သမာနာဓိကရဏသမာသော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဝိသုဒ္ဓိ၊ဋီ၊၂၊၈၅။ အတီတာဒိဘေဒဘိန္နာနံ ရူပါနံ ခန္ဓော ရာသီတိ ရူပက္ခန္ဓော။ ပရမတ္ထဒီပနီ၊ဋီ၊၃၁၈။
- ↑ (အဘိ၊ဝိ၊၁၊မ၊၃၊၆၇။ သံ၊၂၊၃၉၊ ၈၃။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၊ ၆)။
- ↑ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃။
- ↑ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၆။
- ↑ ၆.၀ ၆.၁ တိပိဋကအဘိဓာန် အတွဲ-၁၇
- ↑ ယမက၊၁၊၃၁-၅၊ ၄၄-၈၊ ၆၈-၉။ ယမိုက် အရကောက်။ ရူပက္ခန္ဓာနှင့် စပ်၍ မှုတ်သားဖွယ်အကျယ်ကို အဘိ၊ဝိ၊၂၊၃၊၁၃-၅။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၇၂-၈၂။တို့ကိုကြည့်။ ရူပကို လည်း—ကြည့်။