တိုင်‌တေနီယမ်

တိုင်‌တေနီယမ်  ₂₂Ti

ယေဘုယျ ဂုဏ်သတ္တိများ
အမည်၊ သင်္ကေတ	တိုင်‌တေနီယမ်, Ti
အဆင်း	silvery grey-white metallic
ဒြပ်စင်အလှည့်ကျဇယားရှိ တိုင်‌တေနီယမ်
– ↑ Ti ↓ Zr စကန္ဒီယမ် ← တိုင်‌တေနီယမ် → ဗနေဒီယမ်
အက်တမ် အမှတ်စဉ် (Z)	22
အုပ်စု၊ ဘလော့	group 4
ဒြပ်စင်အလှည့်ကျဇယား	period 4
စံ အက်တောမစ် အလေးချိန် (Ar)
အီလက်ထရွန် ပြုပြင်မှု	[Ar] 3d2 4s2
အခွံတစ်ခုလျင် အီလက်ထရွန်ပါဝင်မှု	2, 8, 10, 2
ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဂုဏ်သတ္တိများ
အရည်ပျော်မှတ်	1941 K ​(1668 °C, ​3034 °F)
အရည်ဆူမှတ်	3560 K ​(3287 °C, ​5949 °F)
သိပ်သည်းမှု (အခန်းအပူချိန်)	4.506 g/cm3
4.11 g/cm3
ဖျူးရှင်းအပူ	14.15 kJ/mol
အငွေ့ပျံခြင်း အပူ	425 kJ/mol
မိုလာ အပူအင်အား	25.060 J/(mol·K)
ငွေ့ရည်ဖိအား P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K) 1982 2171 (2403) 2692 3064 3558
အက်တောမစ် ဂုဏ်အင်များ
အီလက်ထရွန် ဆန့်ကျင်ဘက်ဓာတ်	Pauling scale: 1.54
အိုင်ယွန်းပြုခြင်းစွမ်းအင်	1st: 658.8 kJ/mol 2nd: 1309.8 kJ/mol 3rd: 2652.5 kJ/mol (more)
အက်တောမစ် အချင်းဝက်	empirical: 147 pm
ကိုဗေးလန့်အချင်းဝက်	160±8 pm
Miscellanea
ပုံဆောင်ခဲ ဖွဲ့စည်းပုံ	​hexagonal close-packed (hcp)
အသံ၏အမြန်နှုန်း ပါးလွှာသော သံချောင်း	5090 m/s (at r.t.)
အပူ ပြန့်ကားမှု	8.6 µm/(m·K) (at 25 °C)
အပူစီးကူးမှု	21.9 W/(m·K)
လျှပ်စစ် ခုခံမှု	420 nΩ·m (at 20 °C)
သံလိုက်ဓာတ်	paramagnetic
သံလိုက် ထိတွေ့နိုင်မှု (χmol)	6996153000000000000♠+153.0×10−6 cm3/mol (293 K)
Young's modulus	116 GPa
Shear modulus	44 GPa
Bulk modulus	110 GPa
ပိုင်ဆွန် အချိုး	0.32
Mohs hardness	6.0
Vickers hardness	830–3420 MPa
Brinell hardness	716–2770 MPa
CAS Number	7440-32-6
သမိုင်းကြောင်း
ရှာဖွေတွေ့ရှိမှု	William Gregor (၁၇၉၁)
ပထမဆုံး ခွဲထုတ်မှု	ယန်စ် ယာကော့ဘ် ဘာရှဲလီယော့စ် (၁၈၂၅)
အမည်တပ် ခဲ့	Martin Heinrich Klaproth (၁၇၉၅)
အတည်ငြိမ်ဆုံး တိုင်‌တေနီယမ်၏ အိုင်ဆိုတုပ်များ
iso NA သက်တမ်းဝက် DM DE (MeV) DP 44Ti syn 63 y ε – 44Sc γ 0.07D, 0.08D – 46Ti 8.25% is stable with 24 neutrons 47Ti 7.44% is stable with 25 neutrons 48Ti 73.72% is stable with 26 neutrons 49Ti 5.41% is stable with 27 neutrons 50Ti 5.18% is stable with 28 neutrons

တိုင်‌တေနီယမ်သတ္တုကို ၁၇၉၁ ခုနှစ်တွင် အင်္ဂလိပ်လူမျိုး ဝီလျံဂရက်ဂါဆိုသူက စတင်‌တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဂျာမန်လူမျိုး အမ်၊ အိပ်၊ ကလပ်ပရုပ်ဆိုသူက ရူတီး‌ခေါ် တိုင်‌တေးနီယမ်‌အောက် ဆိုက် တွင်းထွက်ပစ္စည်းရိုင်းမှ ‌အောင်မြင်စွာ ထုတ်ယူရရှိ၍ ဂရိဒဏ္ဍာရီ၌ပါ‌သော ယူ‌ရေးနပ်၏သား တိုင်တန်ကို အစွဲပြုပြီးလျှင် တိုင်‌တေးနီယမ်ဟု အမည်‌ပေးခဲ့သည်။ ကမ္ဘာ့အ‌ပေါ်ယံ ‌မြေလွှာတွင် တိုင်‌တေးနီယမ်သည် ရာခိုင်နှုန်း ဝ. ၆၅ မျှပါဝင် သည်။ ကမ္ဘာ‌ပေါ်တွင် အ‌တွေ့ရအများဆုံး ဒြပ်စင်စာရင်းတွင် ယင်းသည် နဝမ‌မြောက် ဒြပ်စင်ဖြစ်သည်။ အစ်လမင်နိုက်နှင့် ရူတီး တွင်းထွက်ပစ္စည်းရိုင်းနှစ်မျိုးသည် တိုင်‌တေးနီယမ်သတ္တုမှ ထုတ်ယူ ရရှိ‌သော အဓိက ပစ္စည်းနှစ်မျိုးဖြစ်သည်။ သို့‌သော် တိုင်‌တေးနီဖာရပ် မက်ဂနက်တိုက်၊ တိုင်တင်းနိုက်၊ ပီ‌ရော့စ ကိုက်နှင့် အခြားတွင်းထွက်ပစ္စည်းရိုင်များတွင်လည်း ဤသတ္တု ပါဝင်သည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ ကနေဒါနိုင်ငံ၊ ဆွီဒင်နိုင်ငံ၊ ဩစတြေးလျနိုင်ငံ၊ သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ ဘရာဇီးနိုင်ငံ၊ ရုရှနိုင်ငံနှင့် ‌နော်ဝေနိုင်ငံများတွင် တိုင်‌တေနီယမ် တွင်းထွက်ပစ္စည်းရိုင်းကို အနှံ့အပြား ‌တွေ့ရ သည်။