ဟက်ဖ်နီယမ်

ဝီကီပီးဒီးယား မှ
ဟက်ဖ်နီယမ်  72Hf
ယေဘုယျ ဂုဏ်သတ္တိများ
အမည်၊ သင်္ကေတဟက်ဖ်နီယမ်, Hf
အဆင်းsteel gray
ဒြပ်စင်အလှည့်ကျဇယားရှိ ဟက်ဖ်နီယမ်
Element 1: ဟိုက်ဒရိုဂျင် (H), Other non-metal
Element 2: ဟီလီယမ် (He), Noble gas
Element 3: လီသီယမ် (Li), Alkali metal
Element 4: ဘယ်ရီလီယမ် (Be), Alkaline earth metal
Element 5: ဘိုရွန် (B), Metalloid
Element 6: ကာဗွန် (C), Other non-metal
Element 7: နိုက်ထရိုဂျင် (N), Other non-metal
Element 8: အောက်ဆီဂျင် (O), Other non-metal
Element 9: ဖလိုရင်း (F), Halogen
Element 10: နီယွန် (Ne), Noble gas
Element 11: ဆိုဒီယမ် (Na), Alkali metal
Element 12: မဂ္ဂနီစီယမ် (Mg), Alkaline earth metal
Element 13: အလူမီနီယမ် (Al), Other metal
Element 14: ဆီလီကွန် (Si), Metalloid
Element 15: ဖော့စဖောရပ် (P), Other non-metal
Element 16: ဆာလဖာ (S), Other non-metal
Element 17: ကလိုရင်း (Cl), Halogen
Element 18: အာဂွန် (Ar), Noble gas
Element 19: ပိုတက်ဆီယမ် (K), Alkali metal
Element 20: ကယ်လဆီယမ် (Ca), Alkaline earth metal
Element 21: စကန္ဒီယမ် (Sc), Transition metal
Element 22: တိုင်‌တေနီယမ် (Ti), Transition metal
Element 23: ဗနေဒီယမ် (V), Transition metal
Element 24: ခရိုမီယမ် (Cr), Transition metal
Element 25: မက်ဂနိစ် (Mn), Transition metal
Element 26: သံ (သတ္တု) (Fe), Transition metal
Element 27: ကိုဘော့ (ဒြပ်စင်) (Co), Transition metal
Element 28: နီကယ် (Ni), Transition metal
Element 29: ကြေးနီ (Cu), Transition metal
Element 30: သွပ် (Zn), Transition metal
Element 31: ဂဲလီယမ် (Ga), Other metal
Element 32: ဂျာမေနီယမ် (Ge), Metalloid
Element 33: စိန်ဖြူ (As), Metalloid
Element 34: ဆီလီနီယမ် (Se), Other non-metal
Element 35: ဘရိုမင်း (Br), Halogen
Element 36: ကရစ်ပတွန် (Kr), Noble gas
Element 37: ရူဘီဒီယမ် (Rb), Alkali metal
Element 38: စထရွန်တီယမ် (Sr), Alkaline earth metal
Element 39: အိတ်တြီယမ် (Y), Transition metal
Element 40: ဇာကိုနီယမ် (Zr), Transition metal
Element 41: နိုင်အိုဘီယမ် (Nb), Transition metal
Element 42: မိုလိပ်ဒီနမ် (Mo), Transition metal
Element 43: တက္ကနက်တီယမ် (Tc), Transition metal
Element 44: ရက်သီနီယမ် (Ru), Transition metal
Element 45: ရိုဒီယမ် (Rh), Transition metal
Element 46: ပယ်လေဒီယမ် (Pd), Transition metal
Element 47: ငွေ (သတ္တု) (Ag), Transition metal
Element 48: ကတ်မီယမ် (Cd), Transition metal
Element 49: အိန္ဒီယမ် (In), Other metal
Element 50: သံဖြူ (Sn), Other metal
Element 51: ခနောက်စိမ်း (Sb), Metalloid
Element 52: တယ်လူရီယမ် (Te), Metalloid
Element 53: အိုင်အိုဒင်း (I), Halogen
Element 54: ဇီနွန် (Xe), Noble gas
Element 55: ဆယ်ဆီယမ် (Cs), Alkali metal
Element 56: ဘေရီယမ် (Ba), Alkaline earth metal
Element 57: လန်သနမ် (La), Lanthanoid
Element 58: ဆယ်ရီယမ် (Ce), Lanthanoid
Element 59: ပရာဆီယိုဒိုင်ယမ် (Pr), Lanthanoid
Element 60: နီယိုဒိုင်မီယမ် (Nd), Lanthanoid
Element 61: ပရိုမီသီယမ် (Pm), Lanthanoid
Element 62: ဆမ္မာရီယမ် (Sm), Lanthanoid
Element 63: ယူရိုပီယမ် (Eu), Lanthanoid
Element 64: ဂါဒိုလီနီယမ် (Gd), Lanthanoid
Element 65: တာဘီယမ် (Tb), Lanthanoid
Element 66: ဒိုင်စပရိုဆီယမ် (Dy), Lanthanoid
Element 67: ဟိုမီယမ် (Ho), Lanthanoid
Element 68: အာဘီယမ် (Er), Lanthanoid
Element 69: ကျူလီယမ် (Tm), Lanthanoid
Element 70: အိတ္တာဘီယမ် (Yb), Lanthanoid
Element 71: လူတက်သီယမ် (Lu), Lanthanoid
Element 72: ဟက်ဖ်နီယမ် (Hf), Transition metal
Element 73: တန်တလမ် (Ta), Transition metal
Element 74: တန်စတင် (W), Transition metal
Element 75: ရီနီယမ် (Re), Transition metal
Element 76: အော့စမီယမ် (Os), Transition metal
Element 77: အိုင်ရီဒီယမ် (Ir), Transition metal
Element 78: ရွှေဖြူ (Pt), Transition metal
Element 79: ရွှေ (Au), Transition metal
Element 80: ပြဒါး (Hg), Transition metal
Element 81: သယ်လီယမ် (Tl), Other metal
Element 82: ခဲ (သတ္တု) (Pb), Other metal
Element 83: ကြွပ် (Bi), Other metal
Element 84: ပိုလိုနီယမ် (Po), Metalloid
Element 85: အက်စ်တက်တိုင်း (At), Halogen
Element 86: ရေဒွန် (Rn), Noble gas
Element 87: ဖရန်စီယမ် (Fr), Alkali metal
Element 88: ရေဒီယမ် (Ra), Alkaline earth metal
Element 89: အက်တီနီယမ် (Ac), Actinoid
Element 90: သိုရီယမ် (Th), Actinoid
Element 91: ပရိုတက်တီနီယမ် (Pa), Actinoid
Element 92: ယူရေနီယမ် (U), Actinoid
Element 93: နပ်ကျူနီယမ် (Np), Actinoid
Element 94: ပလူတိုနီယမ် (Pu), Actinoid
Element 95: အမေရိစီယမ် (Am), Actinoid
Element 96: ကျူရီယမ် (Cm), Actinoid
Element 97: ဘာကီလီယမ် (Bk), Actinoid
Element 98: ကာလီဖိုနီယမ် (Cf), Actinoid
Element 99: အိုင်စ်တိုင်နီယမ် (Es), Actinoid
Element 100: ဖာမီယမ် (Fm), Actinoid
Element 101: မန်ဒယ်လီဗီယမ် (Md), Actinoid
Element 102: နိုဘယ်လီယမ် (No), Actinoid
Element 103: လော်ရန်စီယမ် (Lr), Actinoid
Element 104: ရူသာဖော်ဒီယမ် (Rf), Transition metal
Element 105: ဒပ်ဘ်နီယမ် (Db), Transition metal
Element 106: ဆီဘော်ဂျီယမ် (Sg), Transition metal
Element 107: ဘိုဟ်ရီယမ် (Bh), Transition metal
Element 108: ဟက်စ်စီယမ် (Hs), Transition metal
Element 109: မိုက်ဒ်နီရီယမ် (Mt), Transition metal
Element 110: ဒမ်စတဒ်တီယမ် (Ds), Transition metal
Element 111: ရွန့်ဂန္နီယမ် (Rg), Transition metal
Element 112: ကော့ပါနီဆီယမ် (Cn), Transition metal
Element 113: နီဟိုနီယမ် (Uut)
Element 114: ဖလရိုဗီယမ် (Uuq)
Element 115: မော်စကိုဗီယမ် (Uup)
Element 116: လီဗာမိုရီယမ် (Uuh)
Element 117: တန်နဆီး (Uus)
Element 118: အိုဂန်နက်ဆွန် (Uuo)
Zr

Hf

Rf
လူတက်သီယမ်ဟက်ဖ်နီယမ်တန္တလမ်
အက်တမ် အမှတ်စဉ် (Z)72
အုပ်စုဘလော့group 4
ဒြပ်စင်အလှည့်ကျဇယားperiod 6
စံ အက်တောမစ် အလေးချိန် (Ar)
အီလက်ထရွန် ပြုပြင်မှု[Xe] 4f14 5d2 6s2
အခွံတစ်ခုလျင် အီလက်ထရွန်ပါဝင်မှု2, 8, 18, 32, 10, 2
ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဂုဏ်သတ္တိများ
ဖေ့စ်အစိုင်အခဲ
အရည်ပျော်မှတ်2506 K ​(2233 °C, ​4051 °F)
အရည်ဆူမှတ်4876 K ​(4603 °C, ​8317 °F)
သိပ်သည်းမှု (အခန်းအပူချိန်)13.31 g/cm3
12 g/cm3
ဖျူးရှင်းအပူ27.2 kJ/mol
အငွေ့ပျံခြင်း အပူ648 kJ/mol
မိုလာ အပူအင်အား25.73 J/(mol·K)
ငွေ့ရည်ဖိအား
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k
at T (K) 2689 2954 3277 3679 4194 4876
အက်တောမစ် ဂုဏ်အင်များ
အီလက်ထရွန် ဆန့်ကျင်ဘက်ဓာတ်Pauling scale: 1.3
အိုင်ယွန်းပြုခြင်းစွမ်းအင်1st: 658.5 kJ/mol
2nd: 1440 kJ/mol
3rd: 2250 kJ/mol
အက်တောမစ် အချင်းဝက်empirical: 159 pm
ကိုဗေးလန့်အချင်းဝက်175±10 pm
Miscellanea
ပုံဆောင်ခဲ ဖွဲ့စည်းပုံhexagonal close-packed (hcp)
Hexagonal close packed crystal structure for ဟက်ဖ်နီယမ်
အသံ၏အမြန်နှုန်း 3010 m/s (at 20 °C)
အပူ ပြန့်ကားမှု5.9 µm/(m·K) (at 25 °C)
အပူစီးကူးမှု23.0 W/(m·K)
လျှပ်စစ် ခုခံမှု331 nΩ·m (at 20 °C)
သံလိုက်ဓာတ်paramagnetic[၁]
သံလိုက် ထိတွေ့နိုင်မှု (χmol)+75.0·10−6 cm3/mol (at 298 K)[၂]
Young's modulus78 GPa
Shear modulus30 GPa
Bulk modulus110 GPa
ပိုင်ဆွန် အချိုး0.37
Mohs hardness5.5
Vickers hardness1520–2060 MPa
Brinell hardness1450–2100 MPa
CAS Number7440-58-6
သမိုင်းကြောင်း
အမည်တပ်ခြင်းafter Hafnia. Latin for: Copenhagen, where it was discovered
ကြိုတင်ဟောခြင်းဒမီသရီ အီဗန်နိုဗစ် မန်းဒယ်လိယပ် (၁၈၆၉)
ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုနှင့် ပထမဆုံးခွဲထုတ်ခြင်းDirk Coster and George de Hevesy (၁၉၂၂)
အတည်ငြိမ်ဆုံး ဟက်ဖ်နီယမ်၏ အိုင်ဆိုတုပ်များ
iso NA သက်တမ်းဝက် DM DE (MeV) DP
172Hf syn 1.87 y ε 0.350 172Lu
174Hf 0.16% 2×1015 y α 2.495 170Yb
176Hf 5.26% is stable with 104 neutrons
177Hf 18.60% is stable with 105 neutrons
178Hf 27.28% is stable with 106 neutrons
178m2Hf syn 31 y IT 2.446 178Hf
179Hf 13.62% is stable with 107 neutrons
180Hf 35.08% is stable with 108 neutrons
182Hf syn 8.9×106 y β 0.373 182Ta
ဝီကီဒေတာတွင် | | ကိုးကား

ဟက်ဖ်နီယမ် (Hafnium) သည် ငွေရောင်တောက်ပပြီး ပုံသွင်းလွယ်သော သတ္တုဖြစ်သည်။ ၎င်း၏ ခိုင်မာသော တည်ဆောက်ပုံ နှင့် မျက်နှာပြင်ပေါ်တွင် ဖုံးအုပ်ထားသော အောက်ဆိုဒ်(oxide) အလွှာပါးလေးကြောင့် ပွတ်တိုက် တိုက်စားမှုကို ကြံ့ကြံ့ခံနိုင်သည်။ ဟက်ဖ်နီယမ်သည် ဟိုက်ဒရိုဖလိုရစ်အက်ဆစ်(Hydrofluoric acid) မှတပါး အခြားသော အက်ဆစ်များနှင့် အယ်လ်ကာလီများ (alkalis) ၏ တိုက်စားမှုကို ကာကွယ်နိုင်သည်။ ဟက်ဖ်နီယမ်ကို ၎င်း၏ အုပ်စု ၄ အုပ်စုဝင် (Group 4 partner) ဖြစ်သော ဇာကိုနီယမ်(zirconium) မှခွဲထုတ်ရန် ခက်ခဲပေသည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ဟက်ဖ်နီယမ် နှင့် ဇာကိုနီယမ် တို့သည် အက်တမ်အရေအတွက် တူညီသောကြောင့် ဖြစ်သည်။

ဟက်ဖ်နီယမ်အပိုင်းအစများ
ဟက်ဖ်နီယမ် ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်
ဟက်ဖ်နီယမ်ရောစပ်ပါဝင်သော ဂြိုဟ်တုထိပ်ပိုင်းဘက်

သုံးပြုခြင်း[ပြင်ဆင်ရန်]

နယူထရွန်စုပ်ယူမှု အလွန်ကောင်းခြင်း၊ အရည်ပျော်မှတ် မြင့်မားခြင်း နှင့် ပွတ်တိုက်စားမှု ခံနိုင်ရည်ကောင်းခြင်း တို့ကြောင့် ဟက်ဖ်နီယမ် နှင့် ၎င်း၏ သတ္တုစပ်(alloy)များကို နယူးကလီယား ဒြပ်ပေါင်းဖိုများ နှင့် နယူကလီယား ရေငုပ်သင်္ဘောများတွင် အဓိကထိန်းချူပ်တိုင်(Contorl rods)များ အဖြစ်အသုံးပြူသည်။ အလွန်မြင့်မားသော အပူချိန်တွင် ဟက်ဖ်နီယမ်ကို ကြွေထည်မြေထည် များနှင့် သတ္တုစပ်များ ပြုလုပ်ရာတွင် အသုံးပြုသည်။ ဟက်ဖ်နီယမ်သည် အလွန်မြင့်မားသော အပူချိန်၌သာ အရည်ပျော်နိုင်ပေသည်။

သဘာဝမှာတွေ့ရှိမှုအခြေအနေ[ပြင်ဆင်ရန်]

ဟက်ဖ်နီယမ် သတ္တုရိုင်းများသည် ရှားပါးလှသည်။ သို့သော် ဟက်ဖ်နွန်(hafnon) နှင့် အယ်လ်ဗိုက်(alvite) တို့မှာလူသိများသည်။ စက်မှုလုပ်ငန်းသုံး ဟက်ဖ်နီယမ် ထုတ်လုပ်မှုမှာ ၁ နှစ်လျှင် ၅၀ တန်(tones) ထက်မပိုပေ။ ( 1 ton (or)1 tonne = 1000 kilograms )

ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများ[ပြင်ဆင်ရန်]

ဟက်ဖ်နီယမ်သတ္တုများသည် ပုံမှန်အားဖြင့် မည်သည့် ဆိုးကျိုးပြဿနာမျှ မဖြစ်နိုင်ပေ။ သတ္တုတွင် မူလပါဝင်နေသော အဆိပ်ပမာဏကို ထိန်းချုပ်ထားပြီးဖြစ်ကြောင်း သက်သေအထောက်အထားများ ရှိစေကာမူ ဟက်ဖ်နီယမ်ဒြပ်ပေါင်း များကိုအဆိပ်အဖြစ် စေ့စပ်သေချာစွာဖြင့် သတိရှိရမည်။ ဟက်ဖ်နီယမ်သတ္တု အမှုန့်များသည် မီးလောင် ပေါက်ကွဲစေနိုင်သည်။ ၎င်းသည် ရေ၊ ဆားပျော်ရည် နှင့် ဓာတုပျော်ရည်များတွင် ပျော်ဝင်နိုင်သည်။ ဟက်ဖ်နီယမ်သတ္တုမှုန့်ကို ထိတွေ့ ကိုင်တွယ်ခြင်းဖြင့် ရှုရှိုက်မိနိုင်ပြီး မျက်လုံးနှင့် အရည်ပြား ထဲဝင်စေနိုင်သည်။ သက်ဖ်နီယမ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ထိတွေ့ကိုင်တွယ်ခြင်းဖြင့် မျက်စိ၊ အရည်ပြားနှင့် ချွဲ သလိပ် နှာရည်ထွက်သော အမြှေးပါးများကို အနည်းငယ် ယားယံစေသည်။

ပတ်ဝန်းကျင်သို့ သတ်ရောက်မှုများ[ပြင်ဆင်ရန်]

ဟက်ဖ်နီယမ် သည် သစ်ပင်များနှင့် ပတ်ဝန်းကျင်အပေါ် အန္တရာယ်မပေးနိုင်ပေ။ အပင်များ ကြီးထွားရှင်သန်ရန် အတွက် ဟက်ဖ်နီယမ်ပမာဏ အနည်းငယ်ကို မြေဆီလွှာမှရယူရသည်။

သက်ရှိများအပေါ် အကျိုးသက်ရောက်မှုများ[ပြင်ဆင်ရန်]

သက်ရှိများအပေါ် ဟက်ဖ်နီယမ်သတ္တု၏ အဆိပ်ဖြစ်နိုင်မှုပမာဏမှာ မပြောပလောက်ပေ။ သက်ရှိများဆိုင်ရာ လေ့လာချက်အရ ဟက်ဖ်နီယမ်ဒြပ်ပေါင်းများသည် မျက်လုံး၊အရည်ပြား၊ ချွဲသလိပ် နှာရည်ထွက်သော အမြှေးပါးများကို ယားယံစေသည်။ ထို့အပြင် အသည်းကိုလည်း ပျက်စီး စေနိုင်သည်။ မြေကြွက်များတွင် သေစေနိုင်လောက်သော ဟက်ဖ်နီယမ်ကလိုရိုက် 2.362 mg/kg ရှိပြီး ကြွက်ပေါက်စများတွင် ဟက်ဖ်နီယမ်အောက်ဆိုကလိုရိုက် 112 mg/kg ရှိသည်ဟု ယူဆကြသည်။ သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင်အပေါ် ဟက်ဖ်နီယမ်၏ ဆိုးကျိုးသက်ရောက်မှုများကို မတွေ့ရသေးပေ။

ကိုးကား[ပြင်ဆင်ရန်]

  1. Lide, D. R., ed. (2005)။ "Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds"။ CRC Handbook of Chemistry and Physics (PDF) (86th ed.)။ Boca Raton (FL): CRC Press။ ISBN 0-8493-0486-5
  2. Weast၊ Robert (1984)။ CRC, Handbook of Chemistry and Physics။ Boca Raton, Florida: Chemical Rubber Company Publishing။ pp. E110။ ISBN 0-8493-0464-4