ပရာဆီယိုဒိုင်ယမ်

ဝီကီပီးဒီးယား မှ
ပရာဆီယိုဒိုင်ယမ်  59Pr
ယေဘုယျ ဂုဏ်သတ္တိများ
အမည်၊ သင်္ကေတပရာဆီယိုဒိုင်ယမ်, Pr
အသံထွက်/przəˈdɪmiəm/[၁]
pray-zee-ə-DIM-ee-əm
အဆင်းgrayish white
ဒြပ်စင်အလှည့်ကျဇယားရှိ ပရာဆီယိုဒိုင်ယမ်
Element 1: ဟိုက်ဒရိုဂျင် (H), Other non-metal
Element 2: ဟီလီယမ် (He), Noble gas
Element 3: လီသီယမ် (Li), Alkali metal
Element 4: ဘယ်ရီလီယမ် (Be), Alkaline earth metal
Element 5: ဘိုရွန် (B), Metalloid
Element 6: ကာဗွန် (C), Other non-metal
Element 7: နိုက်ထရိုဂျင် (N), Other non-metal
Element 8: အောက်ဆီဂျင် (O), Other non-metal
Element 9: ဖလိုရင်း (F), Halogen
Element 10: နီယွန် (Ne), Noble gas
Element 11: ဆိုဒီယမ် (Na), Alkali metal
Element 12: မဂ္ဂနီစီယမ် (Mg), Alkaline earth metal
Element 13: အလူမီနီယမ် (Al), Other metal
Element 14: ဆီလီကွန် (Si), Metalloid
Element 15: ဖော့စဖောရပ် (P), Other non-metal
Element 16: ဆာလဖာ (S), Other non-metal
Element 17: ကလိုရင်း (Cl), Halogen
Element 18: အာဂွန် (Ar), Noble gas
Element 19: ပိုတက်ဆီယမ် (K), Alkali metal
Element 20: ကယ်လဆီယမ် (Ca), Alkaline earth metal
Element 21: စကန္ဒီယမ် (Sc), Transition metal
Element 22: တိုင်‌တေနီယမ် (Ti), Transition metal
Element 23: ဗနေဒီယမ် (V), Transition metal
Element 24: ခရိုမီယမ် (Cr), Transition metal
Element 25: မက်ဂနိစ် (Mn), Transition metal
Element 26: သံ (သတ္တု) (Fe), Transition metal
Element 27: ကိုဘော့ (ဒြပ်စင်) (Co), Transition metal
Element 28: နီကယ် (Ni), Transition metal
Element 29: ကြေးနီ (Cu), Transition metal
Element 30: သွပ် (Zn), Transition metal
Element 31: ဂဲလီယမ် (Ga), Other metal
Element 32: ဂျာမေနီယမ် (Ge), Metalloid
Element 33: စိန်ဖြူ (As), Metalloid
Element 34: ဆီလီနီယမ် (Se), Other non-metal
Element 35: ဘရိုမင်း (Br), Halogen
Element 36: ကရစ်ပတွန် (Kr), Noble gas
Element 37: ရူဘီဒီယမ် (Rb), Alkali metal
Element 38: စထရွန်တီယမ် (Sr), Alkaline earth metal
Element 39: အိတ်တြီယမ် (Y), Transition metal
Element 40: ဇာကိုနီယမ် (Zr), Transition metal
Element 41: နိုင်အိုဘီယမ် (Nb), Transition metal
Element 42: မိုလိပ်ဒီနမ် (Mo), Transition metal
Element 43: တက္ကနက်တီယမ် (Tc), Transition metal
Element 44: ရက်သီနီယမ် (Ru), Transition metal
Element 45: ရိုဒီယမ် (Rh), Transition metal
Element 46: ပယ်လေဒီယမ် (Pd), Transition metal
Element 47: ငွေ (သတ္တု) (Ag), Transition metal
Element 48: ကတ်မီယမ် (Cd), Transition metal
Element 49: အိန္ဒီယမ် (In), Other metal
Element 50: သံဖြူ (Sn), Other metal
Element 51: ခနောက်စိမ်း (Sb), Metalloid
Element 52: တယ်လူရီယမ် (Te), Metalloid
Element 53: အိုင်အိုဒင်း (I), Halogen
Element 54: ဇီနွန် (Xe), Noble gas
Element 55: ဆယ်ဆီယမ် (Cs), Alkali metal
Element 56: ဘေရီယမ် (Ba), Alkaline earth metal
Element 57: လန်သနမ် (La), Lanthanoid
Element 58: ဆယ်ရီယမ် (Ce), Lanthanoid
Element 59: ပရာဆီယိုဒိုင်ယမ် (Pr), Lanthanoid
Element 60: နီယိုဒိုင်မီယမ် (Nd), Lanthanoid
Element 61: ပရိုမီသီယမ် (Pm), Lanthanoid
Element 62: ဆမ္မာရီယမ် (Sm), Lanthanoid
Element 63: ယူရိုပီယမ် (Eu), Lanthanoid
Element 64: ဂါဒိုလီနီယမ် (Gd), Lanthanoid
Element 65: တာဘီယမ် (Tb), Lanthanoid
Element 66: ဒိုင်စပရိုဆီယမ် (Dy), Lanthanoid
Element 67: ဟိုမီယမ် (Ho), Lanthanoid
Element 68: အာဘီယမ် (Er), Lanthanoid
Element 69: ကျူလီယမ် (Tm), Lanthanoid
Element 70: အိတ္တာဘီယမ် (Yb), Lanthanoid
Element 71: လူတက်သီယမ် (Lu), Lanthanoid
Element 72: ဟက်ဖ်နီယမ် (Hf), Transition metal
Element 73: တန်တလမ် (Ta), Transition metal
Element 74: တန်စတင် (W), Transition metal
Element 75: ရီနီယမ် (Re), Transition metal
Element 76: အော့စမီယမ် (Os), Transition metal
Element 77: အိုင်ရီဒီယမ် (Ir), Transition metal
Element 78: ရွှေဖြူ (Pt), Transition metal
Element 79: ရွှေ (Au), Transition metal
Element 80: ပြဒါး (Hg), Transition metal
Element 81: သယ်လီယမ် (Tl), Other metal
Element 82: ခဲ (သတ္တု) (Pb), Other metal
Element 83: ကြွပ် (Bi), Other metal
Element 84: ပိုလိုနီယမ် (Po), Metalloid
Element 85: အက်စ်တက်တိုင်း (At), Halogen
Element 86: ရေဒွန် (Rn), Noble gas
Element 87: ဖရန်စီယမ် (Fr), Alkali metal
Element 88: ရေဒီယမ် (Ra), Alkaline earth metal
Element 89: အက်တီနီယမ် (Ac), Actinoid
Element 90: သိုရီယမ် (Th), Actinoid
Element 91: ပရိုတက်တီနီယမ် (Pa), Actinoid
Element 92: ယူရေနီယမ် (U), Actinoid
Element 93: နပ်ကျူနီယမ် (Np), Actinoid
Element 94: ပလူတိုနီယမ် (Pu), Actinoid
Element 95: အမေရိစီယမ် (Am), Actinoid
Element 96: ကျူရီယမ် (Cm), Actinoid
Element 97: ဘာကီလီယမ် (Bk), Actinoid
Element 98: ကာလီဖိုနီယမ် (Cf), Actinoid
Element 99: အိုင်စ်တိုင်နီယမ် (Es), Actinoid
Element 100: ဖာမီယမ် (Fm), Actinoid
Element 101: မန်ဒယ်လီဗီယမ် (Md), Actinoid
Element 102: နိုဘယ်လီယမ် (No), Actinoid
Element 103: လော်ရန်စီယမ် (Lr), Actinoid
Element 104: ရူသာဖော်ဒီယမ် (Rf), Transition metal
Element 105: ဒပ်ဘ်နီယမ် (Db), Transition metal
Element 106: ဆီဘော်ဂျီယမ် (Sg), Transition metal
Element 107: ဘိုဟ်ရီယမ် (Bh), Transition metal
Element 108: ဟက်စ်စီယမ် (Hs), Transition metal
Element 109: မိုက်ဒ်နီရီယမ် (Mt), Transition metal
Element 110: ဒမ်စတဒ်တီယမ် (Ds), Transition metal
Element 111: ရွန့်ဂန္နီယမ် (Rg), Transition metal
Element 112: ကော့ပါနီဆီယမ် (Cn), Transition metal
Element 113: နီဟိုနီယမ် (Uut)
Element 114: ဖလရိုဗီယမ် (Uuq)
Element 115: မော်စကိုဗီယမ် (Uup)
Element 116: လီဗာမိုရီယမ် (Uuh)
Element 117: တန်နဆီး (Uus)
Element 118: အိုဂန်နက်ဆွန် (Uuo)


Pr

Pa
ဆယ်ရီယမ်ပရာဆီယိုဒိုင်ယမ်နီယိုဒိုင်မီယမ်
အက်တမ် အမှတ်စဉ် (Z)59
အုပ်စုဘလော့group n/a
ဒြပ်စင်အလှည့်ကျဇယားperiod 6
ဒြပ်စင် ကဏ္ဍ  lanthanide
စံ အက်တောမစ် အလေးချိန် (±) (Ar)140.90766(2)[၂]
အီလက်ထရွန် ပြုပြင်မှု[Xe] 4f3 6s2
အခွံတစ်ခုလျင် အီလက်ထရွန်ပါဝင်မှု2, 8, 18, 21, 8, 2
ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဂုဏ်သတ္တိများ
ဖေ့စ်အစိုင်အခဲ
အရည်ပျော်မှတ်1208 K ​(935 °C, ​1715 °F)
အရည်ဆူမှတ်3403 K ​(3130 °C, ​5666 °F)
သိပ်သည်းမှု (အခန်းအပူချိန်)6.77 g/cm3
6.50 g/cm3
ဖျူးရှင်းအပူ6.89 kJ/mol
အငွေ့ပျံခြင်း အပူ331 kJ/mol
မိုလာ အပူအင်အား27.20 J/(mol·K)
ငွေ့ရည်ဖိအား
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k
at T (K) 1771 1973 (2227) (2571) (3054) (3779)
အက်တောမစ် ဂုဏ်အင်များ
အောက်ဆိုဒ်ဒေးရှင်း အခြေနေ5, 4, 3, 2 ​(a mildly base oxide)
အီလက်ထရွန် ဆန့်ကျင်ဘက်ဓာတ်Pauling scale: 1.13
အိုင်ယွန်းပြုခြင်းစွမ်းအင်1st: 527 kJ/mol
2nd: 1020 kJ/mol
3rd: 2086 kJ/mol
အက်တောမစ် အချင်းဝက်empirical: 182 pm
ကိုဗေးလန့်အချင်းဝက်203±7 pm
Miscellanea
ပုံဆောင်ခဲ ဖွဲ့စည်းပုံdouble hexagonal close-packed (dhcp)
Double hexagonal close packed crystal structure for ပရာဆီယိုဒိုင်ယမ်
အသံ၏အမြန်နှုန်း 2280 m/s (at 20 °C)
အပူ ပြန့်ကားမှုα, poly: 6.7 µm/(m·K) (at r.t.)
အပူစီးကူးမှု12.5 W/(m·K)
လျှပ်စစ် ခုခံမှုα, poly: 0.700 µΩ·m (at r.t.)
သံလိုက်ဓာတ်paramagnetic[၃]
သံလိုက် ထိတွေ့နိုင်မှု (χmol)+5010.0·10−6 cm3/mol (293 K)[၄]
Young's modulusα form: 37.3 GPa
Shear modulusα form: 14.8 GPa
Bulk modulusα form: 28.8 GPa
ပိုင်ဆွန် အချိုးα form: 0.281
Vickers hardness250–745 MPa
Brinell hardness250–640 MPa
CAS Number7440-10-0
သမိုင်းကြောင်း
ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုCarl Auer von Welsbach (1885)
အတည်ငြိမ်ဆုံး ပရာဆီယိုဒိုင်ယမ်၏ အိုင်ဆိုတုပ်များ
iso NA သက်တမ်းဝက် DM DE (MeV) DP
141Pr 100% is stable with 82 neutrons
142Pr syn 19.12 h β 2.162 142Nd
ε 0.745 142Ce
143Pr syn 13.57 d β 0.934 143Nd
ဝီကီဒေတာတွင် | | ကိုးကား

အဝါရောင် ဖျော့ဖျော့ရှိသည့် ပရာဆီယိုဒိုင်မီယမ် (Praseodymium) (ဓာတုသင်္ကေတမှာ-Pr) ဖြစ်သည်။ ပျော့ပြောင်းပြီး ပုံသွင်းရ လွယ်ကူသော သတ္တုတစ်မျိုး ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် Lanthanide အုပ်စုထဲတွင် ပါဝင်သော ဒြပ်စင် တစ်ခုဖြစ်သည်။ အောက်ဆီဂျင်နှင့် နှေးကွေးစွာ ဓာတ်ပြုပါသည်။ လေထုနှင့်ထိတွေ့ စေသောအခါတွင် ပရာဆီယိုဒိုင်မီယမ် (Praseodymium) ကိုထပ်မံ ဓာတ်တိုးစေနိုင်သော အစိမ်းရောင် အောက်ဆိုဒ် ဖြစ်သွားသည်။ ၎င်းဒြပ်စင်သည် အခြားသော ကမ္ဘာ့ရှားပါး ဒြပ်စင်များထက် ပွတ်တိုက် ထိခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ရှိသော်လည်း ဆီဖြင့်သော်လည်းကောင်း ပလပ်စတစ် ဖုံးအုပ်၍ သော်လည်းကောင်း သိုလောင်ထားရန်လိုအပ်သည်။ အကြောင်းမှာ ရေနှင့် လျင်မြန်စွာ ဓာတ်ပြုလွယ်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။

မော်နဇိုက်

အသုံးပြုခြင်း[ပြင်ဆင်ရန်]

ပရာဆီယိုဒိုင်မီယမ် (Praseodymium) ကို အဓိက အသုံးပြုမှုမှာ စီးကရက်မီးခြစ်များတွင် မီးခြစ်ကျောက်အဖြစ် အသုံးပြုပါသည်။ Pr ဓာတ်ပေါင်းက အမျိုးမျိုး ကွဲပြားစွာ အသုံပြုကြသည်။ ပရာဆီယိုဒိုင်မီယမ် (Praseodymium) အောက်ဆိုဒ် ကို arc မီးချောင်းများရှိ ကာဗွန် Electrodes (လျှပ်တိုင်) များတွင် အသုံးပြုပါသည်။ ၎င်း အောက်ဆိုဒ် သည် ဖန်သားကို လှပသော အဝါရောင် ပေးစွမ်းနိုင်စွမ်း ရှိသည်။ ပရာဆီယိုဒိုင်မီယမ် (Praseodymium) ပါဝင်သော ဖန်သားသည် အနီအောက်ရောင်ခြည်ကို တားဆီးနိုင်စွမ်းရှိ သည့်အတွက် ဂဟေဆော်ရာတွင် မျက်ကာမှန်အဖြစ်လည်း အသုံးပြုပါသည်။ Pr ဆားများသည် ကြွေရည်များ နှင် ဖန်များကို အရောင် ဆိုးရန်အတွက်အသုံးပြုပါသည်။

ပရာဆီယိုဒိုင်မီယမ်(Praseodymium) ကို ပိုမို ခိုင်ခံစေရန်အတွက် Mg နှင့် ရောစပ်၍ သတ္တုစပ် အဖြစ် လေယာဉ် အင်ဂျင် အစိတ် အပိုင်းများတွင် အသုံးပြုပါသည်။ Pr သည် အိမ်သုံး ပစ္စည်းများဖြစ်သည့် ရောင်စုံ ရုပ်မြင်သံကြားစက်များ၊ မီးချောင်းများ၊ စွမ်းအင် ချွေတာရေး မီးချောင်းများနှင့် ဖန်ထည်ပစ္စည်းများတွင် တွေ့ရှိနိုင်သည့် ရှားပါသော ဓာတု ဒြပ်စင်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ အားလုံးသော ရှားပါး ဒြပ်စင်များတွင် ကွဲပြားသော ဂုဏ်သတ္တိများရှိကြသည်။ Pr သည် ဓာတ်ကူ ပစ္စည်း ထုတ်လုပ်ရန် အသုံးဝင်ခြင်းနှင့် ဖန်ထည်များ အရောင်တင်ရာတွင် အသုံးဝင်မှုတို့ကြောင့် ယ္ခုထက်ထိ ၎င်းကို အသုံးပြုမှုသည် ဆက်လက် တိုးမြှင့် အသုံးပြု နေကြဆဲ ဖြစ်သည်။

ပါရာဆီယိုဒိုင်ယမ် အရောင်ပါသော ဖန်ခွက်

သဘာဝတွင်တွေ့ရှိမှုအခြေအနေ[ပြင်ဆင်ရန်]

Pr သည်ရှားပါး ဒြပ်စင်များထဲမှ ပို၍ များများ တွေ့ရသော ဒြပ်စင် အမျိုးအစား တစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းပမာဏသည် သံဖြူထက် လေးဆ ပို၍များသည်။ Pr ကိုများသောအားဖြင့် အသွင်ကွဲ သတ္တုရိုင်း နှစ်မျိုး၌သာ တွေ့ရသည်။ Pr ကို တွေ့ရှိရသော အဓိက သတ္တုရိုင်း နှစ်မျိုးမှာ Monazite နဲ့ Bastnasite တို့ပဲဖြစ်ကြသည်။ အဓိက ထွက်ရှိသော သတ္တုတွင်း နေရာများမှာ တရုတ်အမေရိကန်ဘရာဇီးအိန္ဒိယသီရိလင်္ကာ နှင့် ဩစတြေးလျ တို့ဖြစ်ကြသည်။ ထုတ်ယူသန်စင်ပြီး ပမာဏမှာ တန်ပေါင်း ၂ သန်း ဝန်းကျင်နီးပါးရှိသည်။ ကမ္ဘာ့ ထုတ်လုပ် သန့်စင်မှုနှုန်း ပမာဏမှာ တစ်နှစ်လျှင်၂၅၀၀ တန် ရှိသည်။

ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှု[ပြင်ဆင်ရန်]

အားလုံးသော ရှားပါ သတ္တု တွေကဲ့သို့ပင် Pr သည် အဆိပ် အတောက် ဖြစ်နိုင်မှု နိမ့်ကျပါသည်။ ပျော်ဝင်နိုင်သော Pr ဆားများသည် ခန္ဓာကိုယ်အတွင်း အဆိပ်အတောက် ဖြစ်စေမှု နည်းပါသည်။ မပျော်ဝင်နိုင်သော ဆားများသည် အဆိပ်အတောက် မဖြစ်နိုင်ပါ။ အဆိပ်တောက်ဖြစ်သော အခါ အရေပြားနှင့် မျက်လုံးတို့ကို နာကျင်ကျိန်းစပ် စေသည်။ Pr အသုံးပြုသော အလုပ်ခွင် ပတ်ဝန်းကျင်တွင် လူကို အများဆုံး အန္တရာယ် ဖြစ်စေသည်။ ၎င်းအစိုဓာတ် နှင့် ဓာတ်ငွေ့များသည် လေနှင့်အတူ အသက်ရှူ လမ်းကြောင်းအတွင်း ဝင်လာနိုင်ပြီး အဆုတ်ကို ထိခိုက်စေနိုင်သည်။ အချိန်ကြာရှည်စွာ ရှူရှိုက်မိလေ ပိုမို ဆိုးရွားလေဖြစ်သည်။ Pr သည် လူ့ခန္ဓာကိုယ်အတွင်း စုဆောင်းမိသောအခါ အသည်းကို အန္တရာယ် ပိုမိုပေးနိုင်သည်။

ပတ်ဝန်းကျင်သို့သက်ရောက်မှု[ပြင်ဆင်ရန်]

Pr သည် ပတ်ဝန်းကျင်၏ များစွာသော နေရာများတွင် ပျံ့နှံနေတတ်သည်။ အဓိကအားဖြင့် လောင်စာဆီ ထုတ်လုပ်သော စက်ရုံများမှ စွန့်ပစ် ပစ္စည်းများကြောင့်ဖြစ်သည်။ Pr ပါဝင်သော အိမ်သုံး ပစ္စည်းများ ကို စွန့်ပစ်ခြင်းမှလည်း ပတ်ဝန်းကျင်သို့ Pr ရောက်လာနိုင်ပါသေးသည်။ Pr သည် ကုန်းတွင်းနှင့် ရေအောက်ပိုင်းမြေဆီလွှာများတွင် ဖြည်းဖြည်းချင်းစုပုံနေပြီး ၎င်းမှတစ်ဆင့် လူ၊ တိရစ္ဆာန်နှင့်သဘာဝမြေဆီများတွင် ပါဝင်မှု တိုးပွားလာသည်။ မျိုးပွားမှုနှင့် အာရုံကြော စနစ် လုပ်ဆောင်မှုအပေါ်ကို ပျက်စီးစေသော ရေသတ္တဝါများ၏ ဆဲလ် အမြှေးပါးတွေကို Pr က ပျက်စီးစေသည်။

ကိုးကား[ပြင်ဆင်ရန်]

  1. "praseodymium"Oxford English Dictionary (3rd ed.)၊ Oxford University Press၊ September 2005 မရေရာသော |mode=CS1 (အကူအညီ) (Subscription or UK public library membership required.)
  2. Standard Atomic Weights 2013. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights
  3. Jackson, M. (2000). "Magnetism of Rare Earth". The IRM quarterly 10 (3). 
  4. Weast၊ Robert (1984)။ CRC, Handbook of Chemistry and Physics။ Boca Raton, Florida: Chemical Rubber Company Publishing။ pp. E110။ ISBN 0-8493-0464-4