နိုဘယ်လီယမ်

ဝီကီပီးဒီးယား မှ
နိုဘယ်လီယမ်  102No
ယေဘုယျ ဂုဏ်သတ္တိများ
အမည်၊ သင်္ကေတနိုဘယ်လီယမ်, No
အသံထွက်/nˈbɛliəm/ ( ) or /nˈbliəm/
noh-BEL-ee-əm or noh-BEE-lee-əm
ဒြပ်စင်အလှည့်ကျဇယားရှိ နိုဘယ်လီယမ်
Element 1: ဟိုက်ဒရိုဂျင် (H), Other non-metal
Element 2: ဟီလီယမ် (He), Noble gas
Element 3: လီသီယမ် (Li), Alkali metal
Element 4: ဘယ်ရီလီယမ် (Be), Alkaline earth metal
Element 5: ဘိုရွန် (B), Metalloid
Element 6: ကာဗွန် (C), Other non-metal
Element 7: နိုက်ထရိုဂျင် (N), Other non-metal
Element 8: အောက်ဆီဂျင် (O), Other non-metal
Element 9: ဖလိုရင်း (F), Halogen
Element 10: နီယွန် (Ne), Noble gas
Element 11: ဆိုဒီယမ် (Na), Alkali metal
Element 12: မဂ္ဂနီစီယမ် (Mg), Alkaline earth metal
Element 13: အလူမီနီယမ် (Al), Other metal
Element 14: ဆီလီကွန် (Si), Metalloid
Element 15: ဖော့စဖောရပ် (P), Other non-metal
Element 16: ဆာလဖာ (S), Other non-metal
Element 17: ကလိုရင်း (Cl), Halogen
Element 18: အာဂွန် (Ar), Noble gas
Element 19: ပိုတက်ဆီယမ် (K), Alkali metal
Element 20: ကယ်လဆီယမ် (Ca), Alkaline earth metal
Element 21: စကန္ဒီယမ် (Sc), Transition metal
Element 22: တိုင်‌တေနီယမ် (Ti), Transition metal
Element 23: ဗနေဒီယမ် (V), Transition metal
Element 24: ခရိုမီယမ် (Cr), Transition metal
Element 25: မက်ဂနိစ် (Mn), Transition metal
Element 26: သံ (သတ္တု) (Fe), Transition metal
Element 27: ကိုဘော့ (ဒြပ်စင်) (Co), Transition metal
Element 28: နီကယ် (Ni), Transition metal
Element 29: ကြေးနီ (Cu), Transition metal
Element 30: သွပ် (Zn), Transition metal
Element 31: ဂဲလီယမ် (Ga), Other metal
Element 32: ဂျာမေနီယမ် (Ge), Metalloid
Element 33: စိန်ဖြူ (As), Metalloid
Element 34: ဆီလီနီယမ် (Se), Other non-metal
Element 35: ဘရိုမင်း (Br), Halogen
Element 36: ကရစ်ပတွန် (Kr), Noble gas
Element 37: ရူဘီဒီယမ် (Rb), Alkali metal
Element 38: စထရွန်တီယမ် (Sr), Alkaline earth metal
Element 39: အိတ်တြီယမ် (Y), Transition metal
Element 40: ဇာကိုနီယမ် (Zr), Transition metal
Element 41: နိုင်အိုဘီယမ် (Nb), Transition metal
Element 42: မိုလိပ်ဒီနမ် (Mo), Transition metal
Element 43: တက္ကနက်တီယမ် (Tc), Transition metal
Element 44: ရက်သီနီယမ် (Ru), Transition metal
Element 45: ရိုဒီယမ် (Rh), Transition metal
Element 46: ပယ်လေဒီယမ် (Pd), Transition metal
Element 47: ငွေ (သတ္တု) (Ag), Transition metal
Element 48: ကတ်မီယမ် (Cd), Transition metal
Element 49: အိန္ဒီယမ် (In), Other metal
Element 50: သံဖြူ (Sn), Other metal
Element 51: ခနောက်စိမ်း (Sb), Metalloid
Element 52: တယ်လူရီယမ် (Te), Metalloid
Element 53: အိုင်အိုဒင်း (I), Halogen
Element 54: ဇီနွန် (Xe), Noble gas
Element 55: ဆယ်ဆီယမ် (Cs), Alkali metal
Element 56: ဘေရီယမ် (Ba), Alkaline earth metal
Element 57: လန်သနမ် (La), Lanthanoid
Element 58: ဆယ်ရီယမ် (Ce), Lanthanoid
Element 59: ပရာဆီယိုဒိုင်ယမ် (Pr), Lanthanoid
Element 60: နီယိုဒိုင်မီယမ် (Nd), Lanthanoid
Element 61: ပရိုမီသီယမ် (Pm), Lanthanoid
Element 62: ဆမ္မာရီယမ် (Sm), Lanthanoid
Element 63: ယူရိုပီယမ် (Eu), Lanthanoid
Element 64: ဂါဒိုလီနီယမ် (Gd), Lanthanoid
Element 65: တာဘီယမ် (Tb), Lanthanoid
Element 66: ဒိုင်စပရိုဆီယမ် (Dy), Lanthanoid
Element 67: ဟိုမီယမ် (Ho), Lanthanoid
Element 68: အာဘီယမ် (Er), Lanthanoid
Element 69: ကျူလီယမ် (Tm), Lanthanoid
Element 70: အိတ္တာဘီယမ် (Yb), Lanthanoid
Element 71: လူတက်သီယမ် (Lu), Lanthanoid
Element 72: ဟက်ဖ်နီယမ် (Hf), Transition metal
Element 73: တန်တလမ် (Ta), Transition metal
Element 74: တန်စတင် (W), Transition metal
Element 75: ရီနီယမ် (Re), Transition metal
Element 76: အော့စမီယမ် (Os), Transition metal
Element 77: အိုင်ရီဒီယမ် (Ir), Transition metal
Element 78: ရွှေဖြူ (Pt), Transition metal
Element 79: ရွှေ (Au), Transition metal
Element 80: ပြဒါး (Hg), Transition metal
Element 81: သယ်လီယမ် (Tl), Other metal
Element 82: ခဲ (သတ္တု) (Pb), Other metal
Element 83: ကြွပ် (Bi), Other metal
Element 84: ပိုလိုနီယမ် (Po), Metalloid
Element 85: အက်စ်တက်တိုင်း (At), Halogen
Element 86: ရေဒွန် (Rn), Noble gas
Element 87: ဖရန်စီယမ် (Fr), Alkali metal
Element 88: ရေဒီယမ် (Ra), Alkaline earth metal
Element 89: အက်တီနီယမ် (Ac), Actinoid
Element 90: သိုရီယမ် (Th), Actinoid
Element 91: ပရိုတက်တီနီယမ် (Pa), Actinoid
Element 92: ယူရေနီယမ် (U), Actinoid
Element 93: နပ်ကျူနီယမ် (Np), Actinoid
Element 94: ပလူတိုနီယမ် (Pu), Actinoid
Element 95: အမေရိစီယမ် (Am), Actinoid
Element 96: ကျူရီယမ် (Cm), Actinoid
Element 97: ဘာကီလီယမ် (Bk), Actinoid
Element 98: ကာလီဖိုနီယမ် (Cf), Actinoid
Element 99: အိုင်စ်တိုင်နီယမ် (Es), Actinoid
Element 100: ဖာမီယမ် (Fm), Actinoid
Element 101: မန်ဒယ်လီဗီယမ် (Md), Actinoid
Element 102: နိုဘယ်လီယမ် (No), Actinoid
Element 103: လော်ရန်စီယမ် (Lr), Actinoid
Element 104: ရူသာဖော်ဒီယမ် (Rf), Transition metal
Element 105: ဒပ်ဘ်နီယမ် (Db), Transition metal
Element 106: ဆီဘော်ဂျီယမ် (Sg), Transition metal
Element 107: ဘိုဟ်ရီယမ် (Bh), Transition metal
Element 108: ဟက်စ်စီယမ် (Hs), Transition metal
Element 109: မိုက်ဒ်နီရီယမ် (Mt), Transition metal
Element 110: ဒမ်စတဒ်တီယမ် (Ds), Transition metal
Element 111: ရွန့်ဂန္နီယမ် (Rg), Transition metal
Element 112: ကော့ပါနီဆီယမ် (Cn), Transition metal
Element 113: နီဟိုနီယမ် (Uut)
Element 114: ဖလရိုဗီယမ် (Uuq)
Element 115: မော်စကိုဗီယမ် (Uup)
Element 116: လီဗာမိုရီယမ် (Uuh)
Element 117: တန်နဆီး (Uus)
Element 118: အိုဂန်နက်ဆွန် (Uuo)
Yb

No

(Uph)
မန်ဒယ်လီဗီယမ်နိုဘယ်လီယမ်လော်ရန်စီယမ်
အက်တမ် အမှတ်စဉ် (Z)102
အုပ်စုဘလော့group n/a
ဒြပ်စင်အလှည့်ကျဇယားperiod 7
ဒြပ်စင် ကဏ္ဍ  actinide
စံ အက်တောမစ် အလေးချိန် (Ar)[259]
အီလက်ထရွန် ပြုပြင်မှု[Rn] 5f14 7s2
အခွံတစ်ခုလျင် အီလက်ထရွန်ပါဝင်မှု2, 8, 18, 32, 32, 8, 2
ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဂုဏ်သတ္တိများ
ဖေ့စ်အစိုင်အခဲ (predicted)[၁]
အရည်ပျော်မှတ်1100 K ​(827 °C, ​1521 °F) (predicted)[၁]
သိပ်သည်းမှု (အခန်းအပူချိန်)9.9(4) g/cm3 (predicted)[၂]
အက်တောမစ် ဂုဏ်အင်များ
အောက်ဆိုဒ်ဒေးရှင်း အခြေနေ2, 3
အီလက်ထရွန် ဆန့်ကျင်ဘက်ဓာတ်Pauling scale: 1.3 (predicted)[၃]
အိုင်ယွန်းပြုခြင်းစွမ်းအင်1st: 641.6 kJ/mol
2nd: 1254.3 kJ/mol
3rd: 2605.1 kJ/mol (all estimated)
Miscellanea
ပုံဆောင်ခဲ ဖွဲ့စည်းပုံface-centered cubic (fcc)
Face-centered cubic crystal structure for နိုဘယ်လီယမ်

(predicted)[၂]
CAS Number10028-14-5
သမိုင်းကြောင်း
အမည်တပ်ခြင်းအဲလ်ဖရက် နိုဘယ်အားအစွဲပြု၍
ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုJoint Institute for Nuclear Research (1966)
အတည်ငြိမ်ဆုံး နိုဘယ်လီယမ်၏ အိုင်ဆိုတုပ်များ
iso NA သက်တမ်းဝက် DM DE (MeV) DP
253No syn 1.6 min 80% α 8.14, 8.06, 8.04, 8.01 249Fm
20% β+ 253Md
254No syn 51 s 90% α 250Fm
10% β+ 254Md
255No syn 3.1 min 61% α 8.12, 8.08, 7.93 251Fm
39% β+ 2.012 255Md
257No syn 25 s 99% α 8.32, 8.22 253Fm
1% β+ 257Md
259No syn 58 min 75% α 7.69, 7.61, 7.53.... 255Fm
25% ε 259Md
10% SF
ဝီကီဒေတာတွင် | | ကိုးကား

နိုဘယ်လီယမ် သည် ရေဒီယိုသတ္တိကြွမှု မရှိသော ဒုတိယ transferium element အမျိုးအစားဖြစ်သည်။ ၎င်း၏အတည်ငြိမ်ဆုံး အခြေအနေဖြစ်သည့် isotope (၂၅၉) တွင် သက်တမ်းဝက်(half life) ၅၈ မိနစ်ဖြစ်သည်။ ဓာတုဗေဒဆိုင်ရာ အချက်အလက်များအရ ၎င်း၏ atomic number, half-life နှင့် isotopes အရေအတွက် ပမာဏမှာအနည်းအကျင်းသာဖြစ်သည်။ ၎င်းဒြပ်စင်၏ အလေးချိန်(atomic weight) ပြောင်းလည်းမှုများမှာ Isotopes(၂၄၉) မှ (၂၆၂)အထိရှိသည်။ဓာတုသင်္ကေတ No ဖြင့် ဖော်ပြသည်။ ၎င်း ဒြပ်စင်ကို နိုဗယ်လ်ဆုတည်ထောင်သူ ဆွီဒင်သိပ္ပံပညာရှင် Alfred Nobel အားအစွဲပြု၍ Nobelium ဟုအမည်ပေးခဲ့သည်။

အသုံးပြုခြင်း[ပြင်ဆင်ရန်]

Transferium element အမျိုးအစားဖြစ်သော ၎င်းဒြပ်စင် အကြောင်းကို အနည်းငယ်သာ သိရှိထားပြီး အသုံးပြုရန် နည်းလမ်းတစုံတရာ မရှိသေးပါ။

သဘာဝ တွေ့ရှိမှုအခြေအနေ[ပြင်ဆင်ရန်]

Transferium element များသည် သဘာဝတွင် တိတိကျကျ မတွေ့ရှိရပါ။ ၎င်းတို့တွင် မတည်ငြိမ်သော နျုကလိုင်း(Unstable nuclei)ပါရှိခြင်းကြောင့် ပြုလုပ်ရန်ခက်ခဲရုံသာမက ရှာဖွေတွေ့ရှိရန် မလွယ်ကူပါ။

ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ အကျိုးသက်ရောက်မှု[ပြင်ဆင်ရန်]

နိုဘယ်လီယမ်သည် သဘာဝအရ မတွေ့ရှိရပါ။ မတည်ငြိမ်သော ဒြပ်စင်(unstable element) ဖြစ်၍ ယို့ယွင်းပျက်စီးလွယ်ပြီး အခြား ဒြပ်စင်များအဖြစ် လျင်မြန်စွာ ပြောင်းလဲသွားခြင်းကြောင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် တွေ့ရှိရန် မလွယ်ကူပါ။ ထိုကြောင့် လူသားတို့၏ ကျန်းမာရေးအပေါ် အကျိုးသက်ရောက်မှုကို လေ့လာရန် မဖြစ်နိုင်ပါ။

ပတ်ဝန်းကျင်ပေါ် အကျိုးသက်ရောက်မှု[ပြင်ဆင်ရန်]

နိုဘယ်လီယမ်(Nobelium) သည် သက်တမ်းဝက်(half-life) အလွန်တိုတောင်းသောကြောင့် ပတ်ဝန်းကျင် အပေါ် အကျိုးသက်ရောက်မှုကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားစရာ မလိုပါ။

ကိုးကား[ပြင်ဆင်ရန်]

  1. ၁.၀ ၁.၁ Lide, D. R., ed. (2003)။ CRC Handbook of Chemistry and Physics (84th ed.)။ Boca Raton (FL): CRC Press။ ISBN 0-8493-0484-9
  2. ၂.၀ ၂.၁ Fournier, Jean-Marc (1976). "Bonding and the electronic structure of the actinide metals". Journal of Physics and Chemistry of Solids 37 (2): 235–244. doi:10.1016/0022-3697(76)90167-0. 
  3. J.A. Dean, ed. (1999)။ Lange's Handbook of Chemistry (15 ed.)။ McGraw-Hill။ Section 4; Table 4.5, Electronegativities of the Elements။