မာတိကာသို့ ခုန်သွားရန်

ကျူလီယမ်

ဝီကီပီးဒီးယား မှ
(Thulium မှ ပြန်ညွှန်းထားသည်)
ကျူလီယမ်  69Tm
ယေဘုယျ ဂုဏ်သတ္တိများ
အမည်၊ သင်္ကေတကျူလီယမ်, Tm
အသံထွက်/ˈθjuːliəm/ or /ˈθliəm/
THEW-lee-əm or THOO-lee-əm
အဆင်းsilvery gray
ဒြပ်စင်အလှည့်ကျဇယားရှိ ကျူလီယမ်
Element 1: ဟိုက်ဒရိုဂျင် (H), Other non-metal
Element 2: ဟီလီယမ် (He), Noble gas
Element 3: လီသီယမ် (Li), Alkali metal
Element 4: ဘယ်ရီလီယမ် (Be), Alkaline earth metal
Element 5: ဘိုရွန် (B), Metalloid
Element 6: ကာဗွန် (C), Other non-metal
Element 7: နိုက်ထရိုဂျင် (N), Other non-metal
Element 8: အောက်ဆီဂျင် (O), Other non-metal
Element 9: ဖလိုရင်း (F), Halogen
Element 10: နီယွန် (Ne), Noble gas
Element 11: ဆိုဒီယမ် (Na), Alkali metal
Element 12: မဂ္ဂနီစီယမ် (Mg), Alkaline earth metal
Element 13: အလူမီနီယမ် (Al), Other metal
Element 14: ဆီလီကွန် (Si), Metalloid
Element 15: ဖော့စဖောရပ် (P), Other non-metal
Element 16: ဆာလဖာ (S), Other non-metal
Element 17: ကလိုရင်း (Cl), Halogen
Element 18: အာဂွန် (Ar), Noble gas
Element 19: ပိုတက်ဆီယမ် (K), Alkali metal
Element 20: ကယ်လဆီယမ် (Ca), Alkaline earth metal
Element 21: စကန္ဒီယမ် (Sc), Transition metal
Element 22: တိုင်‌တေနီယမ် (Ti), Transition metal
Element 23: ဗနေဒီယမ် (V), Transition metal
Element 24: ခရိုမီယမ် (Cr), Transition metal
Element 25: မက်ဂနိစ် (Mn), Transition metal
Element 26: သံ (သတ္တု) (Fe), Transition metal
Element 27: ကိုဘော့ (ဒြပ်စင်) (Co), Transition metal
Element 28: နီကယ် (Ni), Transition metal
Element 29: ကြေးနီ (Cu), Transition metal
Element 30: သွပ် (Zn), Transition metal
Element 31: ဂဲလီယမ် (Ga), Other metal
Element 32: ဂျာမေနီယမ် (Ge), Metalloid
Element 33: စိန်ဖြူ (As), Metalloid
Element 34: ဆီလီနီယမ် (Se), Other non-metal
Element 35: ဘရိုမင်း (Br), Halogen
Element 36: ကရစ်ပတွန် (Kr), Noble gas
Element 37: ရူဘီဒီယမ် (Rb), Alkali metal
Element 38: စထရွန်တီယမ် (Sr), Alkaline earth metal
Element 39: အိတ်တြီယမ် (Y), Transition metal
Element 40: ဇာကိုနီယမ် (Zr), Transition metal
Element 41: နိုင်အိုဘီယမ် (Nb), Transition metal
Element 42: မိုလိပ်ဒီနမ် (Mo), Transition metal
Element 43: တက္ကနက်တီယမ် (Tc), Transition metal
Element 44: ရက်သီနီယမ် (Ru), Transition metal
Element 45: ရိုဒီယမ် (Rh), Transition metal
Element 46: ပယ်လေဒီယမ် (Pd), Transition metal
Element 47: ငွေ (သတ္တု) (Ag), Transition metal
Element 48: ကတ်မီယမ် (Cd), Transition metal
Element 49: အိန္ဒီယမ် (In), Other metal
Element 50: သံဖြူ (Sn), Other metal
Element 51: ခနောက်စိမ်း (Sb), Metalloid
Element 52: တယ်လူရီယမ် (Te), Metalloid
Element 53: အိုင်အိုဒင်း (I), Halogen
Element 54: ဇီနွန် (Xe), Noble gas
Element 55: ဆယ်ဆီယမ် (Cs), Alkali metal
Element 56: ဘေရီယမ် (Ba), Alkaline earth metal
Element 57: လန်သနမ် (La), Lanthanoid
Element 58: ဆယ်ရီယမ် (Ce), Lanthanoid
Element 59: ပရာဆီယိုဒိုင်ယမ် (Pr), Lanthanoid
Element 60: နီယိုဒိုင်မီယမ် (Nd), Lanthanoid
Element 61: ပရိုမီသီယမ် (Pm), Lanthanoid
Element 62: ဆမ္မာရီယမ် (Sm), Lanthanoid
Element 63: ယူရိုပီယမ် (Eu), Lanthanoid
Element 64: ဂါဒိုလီနီယမ် (Gd), Lanthanoid
Element 65: တာဘီယမ် (Tb), Lanthanoid
Element 66: ဒိုင်စပရိုဆီယမ် (Dy), Lanthanoid
Element 67: ဟိုမီယမ် (Ho), Lanthanoid
Element 68: အာဘီယမ် (Er), Lanthanoid
Element 69: ကျူလီယမ် (Tm), Lanthanoid
Element 70: အိတ္တာဘီယမ် (Yb), Lanthanoid
Element 71: လူတက်သီယမ် (Lu), Lanthanoid
Element 72: ဟက်ဖ်နီယမ် (Hf), Transition metal
Element 73: တန်တလမ် (Ta), Transition metal
Element 74: တန်စတင် (W), Transition metal
Element 75: ရီနီယမ် (Re), Transition metal
Element 76: အော့စမီယမ် (Os), Transition metal
Element 77: အိုင်ရီဒီယမ် (Ir), Transition metal
Element 78: ရွှေဖြူ (Pt), Transition metal
Element 79: ရွှေ (Au), Transition metal
Element 80: ပြဒါး (Hg), Transition metal
Element 81: သယ်လီယမ် (Tl), Other metal
Element 82: ခဲ (သတ္တု) (Pb), Other metal
Element 83: ကြွပ် (Bi), Other metal
Element 84: ပိုလိုနီယမ် (Po), Metalloid
Element 85: အက်စ်တက်တိုင်း (At), Halogen
Element 86: ရေဒွန် (Rn), Noble gas
Element 87: ဖရန်စီယမ် (Fr), Alkali metal
Element 88: ရေဒီယမ် (Ra), Alkaline earth metal
Element 89: အက်တီနီယမ် (Ac), Actinoid
Element 90: သိုရီယမ် (Th), Actinoid
Element 91: ပရိုတက်တီနီယမ် (Pa), Actinoid
Element 92: ယူရေနီယမ် (U), Actinoid
Element 93: နပ်ကျူနီယမ် (Np), Actinoid
Element 94: ပလူတိုနီယမ် (Pu), Actinoid
Element 95: အမေရိစီယမ် (Am), Actinoid
Element 96: ကျူရီယမ် (Cm), Actinoid
Element 97: ဘာကီလီယမ် (Bk), Actinoid
Element 98: ကာလီဖိုနီယမ် (Cf), Actinoid
Element 99: အိုင်စ်တိုင်နီယမ် (Es), Actinoid
Element 100: ဖာမီယမ် (Fm), Actinoid
Element 101: မန်ဒယ်လီဗီယမ် (Md), Actinoid
Element 102: နိုဘယ်လီယမ် (No), Actinoid
Element 103: လော်ရန်စီယမ် (Lr), Actinoid
Element 104: ရူသာဖော်ဒီယမ် (Rf), Transition metal
Element 105: ဒပ်ဘ်နီယမ် (Db), Transition metal
Element 106: ဆီဘော်ဂျီယမ် (Sg), Transition metal
Element 107: ဘိုဟ်ရီယမ် (Bh), Transition metal
Element 108: ဟက်စ်စီယမ် (Hs), Transition metal
Element 109: မိုက်ဒ်နီရီယမ် (Mt), Transition metal
Element 110: ဒမ်စတဒ်တီယမ် (Ds), Transition metal
Element 111: ရွန့်ဂန္နီယမ် (Rg), Transition metal
Element 112: ကော့ပါနီဆီယမ် (Cn), Transition metal
Element 113: နီဟိုနီယမ် (Uut)
Element 114: ဖလရိုဗီယမ် (Uuq)
Element 115: မော်စကိုဗီယမ် (Uup)
Element 116: လီဗာမိုရီယမ် (Uuh)
Element 117: တန်နဆီး (Uus)
Element 118: အိုဂန်နက်ဆွန် (Uuo)


Tm

Md
အာဘီယမ်ကျူလီယမ်အိတ္တာဘီယမ်
အက်တမ် အမှတ်စဉ် (Z)69
အုပ်စုဘလော့group n/a
ဒြပ်စင်အလှည့်ကျဇယားperiod 6
ဒြပ်စင် ကဏ္ဍ  lanthanide
စံ အက်တောမစ် အလေးချိန် (±) (Ar)168.93422(2)[]
အီလက်ထရွန် ပြုပြင်မှု[Xe] 4f13 6s2
အခွံတစ်ခုလျင် အီလက်ထရွန်ပါဝင်မှု2, 8, 18, 31, 8, 2
ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဂုဏ်သတ္တိများ
ဖေ့စ်အစိုင်အခဲ
အရည်ပျော်မှတ်1818 K ​(1545 °C, ​2813 °F)
အရည်ဆူမှတ်2223 K ​(1950 °C, ​3542 °F)
သိပ်သည်းမှု (အခန်းအပူချိန်)9.32 g/cm3
8.56 g/cm3
ဖျူးရှင်းအပူ16.84 kJ/mol
အငွေ့ပျံခြင်း အပူ191 kJ/mol
မိုလာ အပူအင်အား27.03 J/(mol·K)
ငွေ့ရည်ဖိအား
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k
at T (K) 1117 1235 1381 1570 (1821) (2217)
အက်တောမစ် ဂုဏ်အင်များ
အောက်ဆိုဒ်ဒေးရှင်း အခြေနေ2, 3 ​(a base oxide)
အီလက်ထရွန် ဆန့်ကျင်ဘက်ဓာတ်Pauling scale: 1.25
အိုင်ယွန်းပြုခြင်းစွမ်းအင်1st: 596.7 kJ/mol
2nd: 1160 kJ/mol
3rd: 2285 kJ/mol
အက်တောမစ် အချင်းဝက်empirical: 176 pm
ကိုဗေးလန့်အချင်းဝက်190±10 pm
Miscellanea
ပုံဆောင်ခဲ ဖွဲ့စည်းပုံhexagonal close-packed (hcp)
Hexagonal close packed crystal structure for ကျူလီယမ်
အပူ ပြန့်ကားမှုpoly: 13.3 µm/(m·K) (at r.t.)
အပူစီးကူးမှု16.9 W/(m·K)
လျှပ်စစ် ခုခံမှုpoly: 676 nΩ·m (at r.t.)
သံလိုက်ဓာတ်paramagnetic (at 300 K)
သံလိုက် ထိတွေ့နိုင်မှု (χmol)+25,500·10−6 cm3/mol (291 K)[]
Young's modulus74.0 GPa
Shear modulus30.5 GPa
Bulk modulus44.5 GPa
ပိုင်ဆွန် အချိုး0.213
Vickers hardness470–650 MPa
Brinell hardness470–900 MPa
CAS Number7440-30-4
သမိုင်းကြောင်း
အမည်တပ်ခြင်းafter Thule, a mythical region in Scandinavia
ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုနှင့် ပထမဆုံးခွဲထုတ်ခြင်းPer Teodor Cleve (၁၈၇၉)
အတည်ငြိမ်ဆုံး ကျူလီယမ်၏ အိုင်ဆိုတုပ်များ
iso NA သက်တမ်းဝက် DM DE (MeV) DP
167Tm syn 9.25 d ε 0.748 167Er
168Tm syn 93.1 d ε 1.679 168Er
169Tm 100% is stable with 100 neutrons
170Tm syn 128.6 d β 0.968 170Yb
171Tm syn 1.92 y β 0.096 171Yb
ဝီကီဒေတာတွင် | | ကိုးကား

ကျူလီယမ် သည် ဒြပ်စင်အလှည့်ကျဇယား၏ အမှတ်စဉ် ၆၉ တွင် ရှိသော ဒြပ်စင်တစ်ခုဖြစ်သည်။ သင်္ကေတအားဖြင့် Tm ဖြစ်ပြီး အင်္ဂလိပ်ဘာသာတွင် Thulium ဟု စာလုံးပေါင်းသည်။ Lanthanide အုပ်စုဝင် ဒြပ်စင်တစ်ခုဖြစ်ပြီး ပြောင်လက်တောက်ပသော ငွေရေင် ရှိသည်။ ဓားဖြင့်လှီးဖြတ်နိုင်သည်။ ၎င်းသည် သတ္တုအဖြစ် လုပ်ဆောင်ရလွယ်ကူပြီး ရှားပါး ဒြပ်စင်များတွင် ပေါများမှု အနည်းဆုံး ဒြပ်စင်များထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ များစွာသော ရှားပါဒြပ်စင်များထက် ဓာတ်တိုးခြင်းဖြစ်ဖို့ ခံနိုင်ရည် ပိုမိုရှိသော်လည်း လေထုထဲတွင် နှေးကွေးစွာ အညှိတက်သည်။ ခြောက်သွေ့သော လေထုထဲတွင် ချေးတက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ရှိပြီး ပုံသွင်းရလွယ်ကူသည်။ သဘာဝတွင် ဖြစ်တည်နေသော ကျူလီယမ်းကို တည်ငြိမ်သော အိုက်ဆိုတုပ် Tm169 မှရရှိသည်။

အသုံးပြုခြင်း

[ပြင်ဆင်ရန်]

စီးပွားရေးနယ်ပယ်တွင် အနည်းငယ်သာ အသုံးပြုကြသည်။ အသုံးဝင်မှုလည်း နည်းပါးသည်။ ဓာတုဗေဒဆိုင်ရာ သုတေသန လုပ်ငန်းများတွင် အသုံးပြုသည်။ လေဆာပြုလုပ်ရာတွင်လည်း သုံးသည်။ တည်ငြိမ်သော Tm169 ကို နျူကလီးယား ဓာတ်ပေါင်းဖိုများတွင် အသုံးပြုပြီးနောက် X-ray ကိရိယာအတွင်း ဓာတ်ရောင်ခြည်ထုတ်သော အရင်းအမြစ်အဖြစ် အသုံးပြုနိုင်သည်။ ၎င်းကို မိုက်ခရိုဝေ့ဖ်သုံးပစ္စည်း ကိရိယာများတွင် ceramic ferrimagnetic oxide of iron အဖြစ် အသုံးပြုသည်။ ကယ်လ်ဆီယမ် ဆာလဖိတ်နှင့် ကျူလီယမ်ကို လူခန္ဓာကိုယ်တွင် ဓာတ်ရောင်ခြည်သင့်မှုကို အလင်းဖြာခြင်းအားဖြင့် တိုင်းတာနိုင်သည်။ များသောအားဖြင့် အဆင့်နိမ့်သော ရောင်ခြည်သင့်မှုတွင်သာ သုံးသည်။

သဘာဝတွင် တွေ့ရှိမှု အခြေအနေ

[ပြင်ဆင်ရန်]

ကျူလီယမ်ကို အခြားသော ရှားပါးဒြပ်စင်များနှင့် ရောပြီး ပမာဏ အနည်းငယ်သာ တွေ့ရှိရပြီး သီးသန့်လွတ်လပ်စွာ မတွေ့ရှိရပါ။ အဓိကအားဖြင့် သတ္တုရိုင်းများဖြစ်ကြသော မိုနဇိုက်တွင် ၀.၀၀၀၇ ရာခိုင်နှုန်းနှင့် ဘက်နက်ဆိုင်တွင် ၀.၀၀၈ ရာခိုင်နှုန်း ပါဝင်သည်။ အဓိက သတ္တုတွင်းနေရာများမှာ တရုတ်၊ အမေရိက၊ ဘရာဇီး၊ အိန္ဒိယ၊ သီရိလင်္ကာနှင့် ဩစတြေးလျ တို့ဖြစ်သည်။ ထုတ်လုပ်သန့်စင်ပြီး ပမာဏမှာ တန်ပေါင်း ၁၀၀၀၀၀ ခန့်ရှိပြီး ကျူလီယမ်အောက်ဆိုဒ်အဖြစ် ကမ္ဘာ့ထုတ်လုပ်သန်စင်မှု နှုန်းမှာ တစ်နှစ်လျှင် တန် ၅၀ ခန့်ရှိသည်။ ကျူလီယမ်သည် ပရိုမီသီယမ် ပြီးလျှင် ဒုတိယ အရှားပါးဆုံးဖြစ်သည်။

ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများ

[ပြင်ဆင်ရန်]

ပျော်ဝင်နိုင်သော ကျူလီယမ်ဆားများသည် ပမာဏအတော်များပါက အဆိပ်အတောက် အနည်းငယ်ဖြစ်စေပြီး ပျောင်ဝင်နိုင်ခြင်းမရှိသော ဆားများမှာ အဆိပ်အတောက် လုံးဝမဖြစ်စေနိုင်ပါ။

ပတ်ဝန်းကျင်သို့ သက်ရောက်မှုများ

[ပြင်ဆင်ရန်]

ကျူလီယမ်သည် အပင်များနှင့် သတ္တဝါများကို ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ မည်သည့် ထိခိုက်မှုမှမဖြစ်စေပါ။

ကိုးကား

[ပြင်ဆင်ရန်]
  1. Standard Atomic Weights 2013. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights
  2. Weast၊ Robert (1984)။ CRC, Handbook of Chemistry and Physics။ Boca Raton, Florida: Chemical Rubber Company Publishing။ pp. E110။ ISBN 0-8493-0464-4