မြောင်းမြမြို့

(မံၚ်မလ) မြောင်းမြမြို့
(မံၚ်မလ) မြောင်းမြမြို့
ကိုဩဒိနိတ်: 16°35′0″N 94°54′30″E
နိုင်ငံ	မြန်မာ
တိုင်းဒေသကြီး	ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး
ခရိုင်	မြောင်းမြခရိုင်
လူဦးရေ
• လူမျိုးများ	ဗမာ၊ ကရင်
• ကိုးကွယ်မှု	ဗုဒ္ဓဘာသာ၊ ခရစ်ယာန်ဘာသာ
အချိန်ဇုန်	မြန်မာစံတော်ချိန် (UTC+6:30)

မြောင်းမြမြို့ သည် မြန်မာနိုင်ငံ၊ ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး၊ မြောင်းမြခရိုင်၊ မြောင်းမြမြို့နယ်တွင် တည်ရှိသည်။

မွန်ဘုရင်ရာဇာဓိရာဇ်၏ အရေးတော်ပုံများတွင် ဖော်ပြပါရှိသော မြောင်းမြမြို့မှာ ရာမညတိုင်း မွန် ၃ ရပ်တွင် ပါဝင်သည့် ပုသိမ် ၃၂ မြို့တွင် အဝင်အပါဖြစ်၍၊ ထိုစဉ်က ကျိုက်ဇလဲထော်မြို့ဟု တွင်ခဲ့သည်။ ယခု မြောင်းမြမြို့သစ် တည်ရှိသော ဆိပ်ကြီးခေါ်ဒေသသည် ကျိုက်အမါန်မြို့ဟု ခေါ်တွင်ကြောင်း ရှေးစာဟောင်းများတွင် တွေ့ရသည်။ ထိုမြောင်းမြမြို့ဟောင်းသည်ကား ယခုမြောင်းမြမြို့သစ်နှင့် ၇ မိုင်ကွာ အနောက်တောင်ထောင့် အရပ် ရွှေဘုံသာ တောင်ခြေတွင် ကရင်အမျိုးသားများ နေထိုင်သည့် မြို့ဟောင်းခေါ် ရွာတန်းရှည်ကြီးအဖြစ် တည်ရှိလေသည်။ ဟံသာဝတီပြည့်ရှင် ဗညားဦး၏ ညီတော်လောက်ဖျား မင်းသားတည်ထောင်ခဲ့၍၊ ထိုမြောင်းမြစားလောက်ဖျားသည် ဗညားဦး၏ အရိုက်အရာကို ဆက်ခံသော မွန်ဘုရင် ရာဇာဓိရာဇ်ကို တော်လှန်ပုန်ကန်ခဲ့သည်ကို အကြောင်းပြု၍ မြောင်းမြမြို့သည် ရာဇဝင် သမိုင်းတို့တွင် ထင်ရှားလာခြင်း ဖြစ်ပေသည်။ မြောင်းမြဟူ၍ ခေါ်တွင်သည်မှာ ချောင်းမြောင်း မြစ်များနှင့်တကွ စိမ်းလန်းသော တောတောင်တို့နှင့် သာယာသည်ကို အစွဲပြု၍ ခေါ်သည်ဟုလည်းကောင်း၊ (ရှေး လူကြီးများ ပါးစပ် ရာဇဝင်အရ) လောက်ဖျားမင်း မြို့တည်စက ကျုံးမြောင်းများ တူးဖော်ရာတွင် ထိုကျုံးမြောင်းထည်းမှ မြသပိတ်ကြီးတစ်လုံးရသဖြင့် မြောင်းထည်းမှ မြသပိတ်ရည်ကို အကြောင်းပြု၍ ခေါ်သည်ဟု လည်းကောင်း ဆိုလေသည်။ သို့သော် မွန်ဘာသာရေး ရာဇာဓိရာဇ် အရေးတော်ပုံကျမ်း တွင် မြောင်းမြမြို့မှာ မံင်မလ(မောင်မလဲ့) ဟု ဖော်ပြပါရှိရာ၊ ထိုစကားမှ ဆင်းသက်လာသည်ဟု ယူဆဖွယ် ဖြစ်သည်။ မံင်မလ ဟူသော စကားတွင် မံင် Ó နေသည်(နေရာ) × မလ Ó မြတ်ရာပင်ဖြစ်ရာ၊ မြတ်ရာကုန်းဟု ယူသော် ရတန်ရာသည်။ မူလမြောင်းမြမြို့ဟောင်း၌ သစ်သားပန်းပုတို့ဖြင့် ခြယ်လှယ်ထားသော ဘုန်းကြီးကျောင်းများ၊ ဇရပ်များတည်ရှိ၍ အလွန်လှပတင့်တယ်သည်ဟု အဆိုရှိ၏။ ခရစ် သက္ကရာဇ် ၁၈၆၁ ခုနှစ်တွင် ထိုမြောင်းမြမြို့ဟောင်းသည် မီးအကြီး အကျယ်လောင်လေရာ၊ မြို့ပျက်ပမာတမျှ ဖြစ်သွားခဲ့သည်။ ထိုနောက် ယခုမြောင်းမြမြို့ဟု တွင်သော ဆိပ်ကြီးအရပ်တွင် မြို့သစ် တည်ထောင်သည်။ ဤသို့ တည်ထောင်ရာမှ ရုံး၊ ဂတ်၊ ဈေး စသည်တို့ တည်ဆောက်လာခဲ့သည်။ မြောင်းမြခရိုင်ဟူ၍ ၁၈၉၃ ခုနှစ်ခန့်မှ စတင်၍ တည်ရှိခဲ့ရာ၊ မြောင်းမြမြို့မှာ ထိုအချိန်မှစ၍ ခရိုင်ရုံးစိုက်မြို့ဖြစ်ခဲ့ပြီးလျှင် ထိုစဉ်အခါက အငယ်ဆုံးသော ခရိုင်ရုံးစိုက်မြို့တစ်မြို့ ဖြစ်ခဲ့ပေသည်။ မြောင်းမြမြို့သည် ဧရာဝတီမြစ်၏ မြစ်ခွဲတစ်ခုဖြစ်သော မြောင်းမြမြစ်( ဆိပ်ကြီးမြစ်)၏ လက်ျာဘက် ကမ်းပေါ်တွင် ရှိ၏။ ထိုမြစ်သည် ခရိုင်နယ်၏ အနောက်ဘက် နယ်နိမိတ်အနီးကို ဖြတ်သန်းစီးသွားသည်။ မြို့၏ အချို့နေရာများမှာ မြေနိမ့်ပိုင်း၌ တည်ရှိသော်လည်း များသောအားဖြင့် လူနေရပ်ကွက်များမှာ ကုန်းမြင့်တို့တွင် သာယာစွာတည်ရှိလေသည်။ မြို့၏ အကျယ်အဝန်းမှာ ၁.၂ဝ၃ စတုရန်းမိုင်ခန့်ရှိသည်။ ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်ပြီးသည့် အချိန်မှစ၍ လူနေရပ်ကွက်နှင့် အိုးအိမ်များ တိုးချဲ့ဆောက်လုပ်လာခဲ့ရာ၊ ယခုအခါ ယခင်ကထက်များစွာ စည်ကားလျက်ရှိသည်။ မြောင်းမြမြို့ကို တောင်ပိုင်း (ရှမ်းကုန်းပိုင်း) အလယ်ပိုင်း၊ မြောက်ပိုင်းစသည်ဖြင့် ပိုင်းခြားခေါ်ဝေါ်ခဲ့ရာမှ ယခုအခါ စံပြ ကွက်သစ်၊ ကံလှကွက်သစ်၊ အောင်ဆန်းကွက်သစ်၊ ဘုရားချောင်းကွက်သစ်၊ မဟာစည်ကွက်သစ် စသော ကွက်သစ်အများအပြားတိုးချဲ့ ပေါ်ပေါက်လာသည်။ ၁၉၆၃ ခုနှစ်ခန့်မှန်းခြေအရ မြောင်းမြမြို့၏ လူဦးရေမှာ ၂၉ယ ၂၃၇ ယောက်ဖြစ်သည်။ ဗုဒ္ဓအယူဝါဒီ ဗမာလူမျိုး များသည်။ မြောင်းမြ မျူနီစီပယ်အဖွဲ့ကို ၁၈၈၆ ခုနှစ်တွင်မှ စတင်ဖွဲ့စည်းသည်။ အစိုးရ စိုက်ပျိုးရေးဌာနမှ စံပြဥယျာဉ် တစ်ခုလည်း မြောင်းမြမြို့၌ ရှိသည်။ ဆန်စပါး အကြီးအကျယ် ထွက်သော အရပ်ဒေသဖြစ်သောကြောင့်လည်း မြို့ဆင်ခြေဖုံးနှင့် အနီးအနားတို့တွင်ဆန်စက်များ ရှိလေသည်။ မြောင်းမြမြို့သည် ခရိုင် ရုံးစိုက်ရာ မြို့ကြီးဖြစ်သည့် အားလျော်စွာ အစိုးရ အဆောက်အအုံများဖြင့် သိုက်မြိုက် စွာရှိသည်။ ခရိုင်ဝန်းရုံး၊ ခရိုင်တရားမနှင့် စက်ရှင်တရား သူကြီးရုံး၊ ငွေတိုက်၊ ခရိုင်ရဲဝန်ရုံး၊ မြေစာရင်းဌာန စသည့်အုပ်ချုပ်ရေးဌာနဆိုင်ရာရုံးများ၊ စစ်တပ် အဆောက်အအုံများ၊ မျူနီစီပယ်ရုံး၊ ဗဟို အကျဉ်းထောင်ကြီး၊ ရဲဌာနာ၊ ရဲအိမ်ခြေစု၊ အစိုးရ အရာရှိများ၏ နေအိမ် စသည်တို့ သည် လူနေရပ်ကွက်နှင့် သီးသန့် တည်ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေး ရပြီးသည့်နောက်တွင် ပညာရေး အဆောက် အအုံများလည်း တိုးကတ်များပြားလာသည်။ ယခုအခါ မြောင်းမြမြို့တွင် အစိုးရတန်းမြင့်ကျောင်း ၁၁ကျောင်း အထိရှိလာ၍၊ စိုက်ပျိုးရေး အထက်တန်းကျောင်း၊ အလယ်တန်းကျောင်းများနှင့် မူလတန်းကျောင်းများလည်း ရှိသေးသည်။

မြောင်းမြမြို့ရှိ ထင်ရှားသော စေတီပုထိုးများမှာ မြို့ဦးထိပ်ရှိ စကြာနန္ဒစေတီ၊ တာဝတိံသာ ဘုရား၊ ရွှေသာလျောင်း ဘုရား၊ မဟီယဂ‡နဘုရားနှင့် ဗောဓိအောင်မြေဘုရားတို့ ဖြစ်သည်။ စကြာနန္ဒစေတီကို သက္ကရာဇ် ၆၂၅ ခုနှစ်တွင် ပုသိမ် ရာဇဝင်လာ သမုဒ္ဒ ဃောသမင်းကြီးနှင့် ဥမ္မာဒန္တီ မိဖုရားကြီးတို့ တည်ခဲ့သည်။ ရှေးက ကျိုက်ခမီစေတီခေါ်သည်။ ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်မဖြစ်မီအထိ စကြာနန္ဒ ဘုရားပွဲတော်ကို နှစ်စဉ် တပေါင်းလတွင် ဇာတ်၊ ရုပ်သေးပွဲလမ်းသဘင်တို့ဖြင့် စည်ကားသိုက်မြိုက်စွာ ကျင်းပခဲ့လေသည်။ မြောင်းမြမြို့ဟောင်းအနီးတွင် လောက်ဖျားမင်းတည်ခဲ့သော စေတီကို ပြန်လည် တည်ထားသည့် ရွှေဘုံသာစေတီ၊ ဥက္ကဋ္ဌစေတီနှင့် မြစိမ်းရောင် စေတီတို့လည်း ရှိသေးသည်။ ထို့အပြင် မြို့ပေါ်တွင် မင်းကျောင်းကြီးကျောင်း၊ တာဝတိံသာ ကျောင်း၊ အလယ်တောရ ကျောင်း၊ ခါတော်မှီကျောင်း၊ ဝေဠုဝန်ကျောင်း၊ သုဇိတာရုံကျောင်း စသည်တို့အပြင်၊ ပဇ္ဇောတာရုံ စာသင်တိုက်၊ ဇေယျမေဒနီ စာသင်တိုက် စသည်တို့နှင့်တကွ ဝေဠုဝတီ ကျောင်းတိုက် စသည့် ဝိပဿနာကမ္မဋ္ဌာန်း ကျောင်းတိုက် များလည်းရှိသည်။ ဗုဒ္ဓအယူဝါဒီ မြန်မာလူမျိုး များသည့် အလျောက် ဗုဒ္ဓအယူဝါဒီတို့၏ အစဉ်အလာပွဲတော်များကို ရိုးရာမပျက် ကျင်းပလေ့ ရှိသည်။ အထူးသဖြင့် နှစ်စဉ် မြန်မာနှစ်ဆန်း ၁ ရက်နေ့တွင် မြို့လုံးကျွတ် သံဃဒါန ဆွမ်းဆန်စိမ်း လောင်းလှူပွဲကြီးကို စည်ကား သိုက်မြိုက်စွာကျင်းပလာခဲ့ရာ၊ သက္ကရာဇ် ၁၃၂၆ ခုနှစ်တွင် အကြိမ် ၃ဝ မျှ ရှိခဲ့ပြီဖြစ်၏။ မြောင်းမြမြို့သည် ဝါးခယ်မ၊ အိမ်မဲ၊ စသည့် ခရိုင်တွင်းရှိ မြို့များနှင့်လည်းကောင်း၊ ပုသိမ်၊ မအူပင်၊ ရန်ကုန် စသော ခရိုင်ပမြို့များနှင့်လည်းကောင်း ရေလမ်း/ကုန်းလမ်းအဆက်အသွယ်ရှိသည်။ ခရိုင်တွင်းရှိ မြို့များနှင့် သော်ကား နေ့ချင်းပေါက် သင်္ဘောလမ်း/ကားလမ်း အဆက် အသွယ်ရှိသည်။ အရောင်းအဝယ် သင့်တင့်သည်။ မြောင်းမြမြို့သည် မြောင်းမြနယ်၏ ရုံးစိုက်မြို့လည်း ဖြစ်သည်။ မြောင်းမြမြို့၏ နယ်အကျယ်အဝန်းမှာ ၅၉၆ စတုရန်းမိုင်ဖြစ်၍၊ လူဦးရေမှာ ၃၇၅,၅၂၈ ဖြစ်လေသည်။