မြန်မာနိုင်ငံရှိ ဂျူးလူမျိုးများ
 | |
| လူဦးရေ စုစုပေါင်း | |
|---|---|
| ၂၀ –၂၅ | |
| အများစု နေထိုင်သည့် နေရာ | |
| ရန်ကုန်မြို့ | |
| ဘာသာစကား | |
| ဗမာ၊ အင်္ဂလိပ်၊ ဟေဗြဲ | |
| ကိုးကွယ်မှု | |
| ဂျူး | |
| ဆက်စပ် တိုင်းရင်းသား အုပ်စုများ | |
| ဘဂ္ဂဒက်နွယ် ဂျူးများ |
မြန်မာနိုင်ငံရှိ ဂျူးလူမျိုးများသည် ဗြိတိသျှကိုလိုနီခေတ်အတွင်း ရာနှင့်ချီသော ဂျူးလူမျိုးများ အီရတ်နိုင်ငံမှ ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်လာချိန် ၁၉ ရာစုအလယ်ပိုင်းတွင် စတင်ခဲ့သည်။ ကိုချင်ဂျူးလူမျိုးများသည် အိန္ဒိယမှ ဆင်းသက်လာပြီး ၎င်းတို့အုပ်စု နှစ်ခုလုံးသည် ဗြိတိသျှဧကရာဇ်နိုင်ငံတော်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဗြိတိသျှတို့နှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၁၉၄၀ ခုနှစ်တွင် ၎င်း၏ အမြင့်တွင်တိုင်းပြည်ရှိ ဂျူးအသိုင်းအဝိုင်းတွင်အဖွဲ့ဝင် ၂,၅၀၀ ရှိသည်။ [၁]
ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်းနှင့် အပြီးတွင် ဂျူးအများအပြားသည် မြန်မာနိုင်ငံမှ ဂျပန်တို့ သိမ်းပိုက်မှု၏ ဖိအားများအောက်မှ ထွက်ခွာခဲ့ကြပြီး နောက်ပိုင်းတွင် လွတ်လပ်သော အမျိုးသားရေးဝါဒီ မြန်မာအစိုးရသစ် လက်ထက်တွင် ဖိနှိပ်မှုများကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံမှ ထွက်ခွာခဲ့ကြသည်။ မြို့တော် ရန်ကုန်တွင် တရားဟောရုံတစ်ခု ရှင်သန်နေပြီး ၂၁ ရာစုတွင် ခရီးသွားဦးရေ တိုးများလာစေရန် ဆွဲဆောင်လျက်ရှိသည်။
သမိုင်း[ပြင်ဆင်ရန်]
၁၈ ရာစုတွင် အလောင်းဘုရား၏ တပ်တွင် စစ်သူကြီးအဖြစ် အမှုထမ်းခဲ့သော ဆော်လမွန်ဂါဘီရိုသည် တိုင်းပြည်တွင် ပထမဆုံးမှတ်တမ်းတင်ထားသော ဂျူးလူမျိုးဖြစ်သည်။ [၂] သို့သော် ဗြိတိသျှကိုလိုနီခေတ် ၁၉ ရာစု အလယ်ပိုင်းတွင် အီရတ်နှင့် အိန္ဒိယမှ ဂျူးကုန်သည်များသည် ရန်ကုန်နှင့် မန္တလေးမြို့တို့တွင် ကြီးမားသော လူ့အသိုင်းအဝိုင်းကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့ကြသည်။ ဘဂ္ဂဒက်နွယ် ဂျူးတို့၏ နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းမှုမှ လွတ်ကင်းရန် နှင့် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများ၏ လက်အောက်ခံအဖြစ် အီရတ်မှ ပြောင်းရွှေ့လာခဲ့ကြသည်။ ၎င်းတို့တွင် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူ အများစုပါဝင်သည်။ [၃] Cochin Jews နှင့် Bene Israel တို့သည် အိန္ဒိယမှလာသည်။ ဗြိတိသျှအုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင်၊ ကုန်သည်များသည် အသေးစားစီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို တီထွင်ကြသဖြင့် ကုန်သည်များသည် ချည်နှင့်ဆန်ဖြင့် လုပ်ကိုင်ကြသောကြောင့် ဒေသခံ ဂျူးအသိုင်းအဝိုင်းကြီးပွားတိုးတက်ခဲ့သည်။ [၄]
ဘဂ္ဂဒက်နွယ် ဂျူးများသည် ရန်ကုန်မြို့ Musmeah Yeshua (မွတ်စ်မယ်ယာ ယေရှုယ) ဘုရားရှိခိုးကျောင်း (ဆီးနီးဂေါ့) တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ရန်ကုန်မြို့သော်လည်းကောင်း၊ မြန်မာပြည်တွင် တည်ရှိလျက်သော တစ်ခုတည်းသော ဆီးနီးဂေါ့်ဖြစ်သည်။ [၃] ၎င်းကို ၁၈၅၀ ခုနှစ်များတွင် ပထမဆုံး သစ်သားပုံစံဖြင့် တည်ဆောက်ခဲ့ပြီး ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် ပြန်လည်တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ သင်္ချိုင်း ၇၀၀ ပါဝင်သော ဂျူးသင်္ချိုင်းသည် ခြောက်မိုင်ခန့်အကွာတွင်ရှိသည်။ အလယ်တန်းကျောင်းအထိ ကလေးများအတွက် ဂျူးကျောင်းတစ်ခုသည် ၁၉၁၀ ခုနှစ်တွင် အထွတ်အထိပ်၌ ကျောင်းသား ၂၀၀ ရှိသည်။ [၃] ထို့နောက်တွင် အချို့သောမိဘများသည် သားသမီးများကို လောကီကျောင်းများသို့ ပို့လိုက်ကြပြီး အထူးသဖြင့် ဂျူးအမျိုးသားအများစုသည် ဗမာ သို့မဟုတ် အခြားတိုင်းရင်းသားအမျိုးသမီးများနှင့် လက်ထပ်ကြသည်။ အချို့ကိစ္စများတွင် ကလေးများကို အဆင့်မြင့်ပညာရေးအတွက် အိန္ဒိယ သို့မဟုတ် ဗြိတိန်သို့ ပို့လိုက်ကြသည်။
ဂျူးလူမျိုးများသည် ၎င်းတို့၏အဓိကအသိုက်အဝန်းတွင် တည်ရှိလာသောကြောင့် ၂၀ ရာစုအစောပိုင်းတွင် ရန်ကုန်နှင့် ပုသိမ်တို့နှစ်ဦးစလုံးသည် ဂျူးမြို့တော်ဝန်များကို ရွေးချယ်ခဲ့ကြသည်။ ဤအသိုင်းအဝိုင်းတွင် ယောက်ျားအတော်များများသည် မြန်မာအမျိုးသမီးများကို “လက်ထပ်” ကြသည်။ ဂျူးအသိုက်အဝန်းသည် ဗြိတိသျှ ကိုလိုနီခေတ် အရာရှိများနှင့် စီးပွားရေးသမားများနှင့်လည်း အဆက်အသွယ် ထူထောင်ခဲ့သည်။ ဒုတိယ ဆီးနီးဂေါ့ဖြစ်သည့် Beth El (ဘက်သ် အဲလ်) ကို ၁၉၃၂ ခုနှစ်တွင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့ပြီး လူဦးရေတိုးပွားမှုကို ရောင်ပြန်ဟပ်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၀ ခုနှစ်တွင် လူ့အဖွဲ့အစည်းသည် လူပေါင်း ၂၅၀၀ ၏ အထွတ်အထိပ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ “တချို့က ရေခဲစက်ရုံတွေနဲ့ ပုလင်းစက်ရုံတွေ ပိုင်တယ်၊ တချို့က အထည်အလိပ်နဲ့ သစ်လုပ်ငန်းနဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေမှာ အများစု ပါဝင်ကြတယ်။ ကျန်သူများသည် အဓိကအားဖြင့် အကောက်ခွန်အရာရှိများနှင့် ကုန်သည်များဖြစ်သည်။" [၃]
နှစ်ဆယ်ရာစု အစောပိုင်းတွင်၊ တိုင်းရင်းသား ကရင်လူမျိုးများ အပါအဝင် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ထူထောင်ရန် လူနည်းစု အသီးသီးမှ စတင်လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြသည်။ မြန်မာတို့မူ အမျိုးသားရေးဝါဒကို ဦးတည်လုပ်ဆောင်နေပါသည်။ ၎င်းတို့သည် ရှေးခေတ်နှောင်းပိုင်းတွင် တရုတ်နိုင်ငံမှ ရွှေ့ပြောင်းလာသူများဖြစ်သည်။
၁၉၄၂ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်ကျူးကျော်မှု နှင့်အတူ ဂျူးအများအပြား အိန္ဒိယ သို့ ထွက်ပြေးခဲ့ကြကာ ၎င်းတို့၏ ဗြိတိသျှမဟာမိတ်များက ဂျပန်ကို ရန်လိုမှုဖြစ်စေခဲ့သည်။ ဂျပန်တို့သည် နာဇီတို့၏ မဟာမိတ်များဖြစ်သော်လည်း၊ ဂျူးများအပေါ် ထူးခြားသော အာဃာတများ မရှိချေ။ တစ်ချိန်တည်းတွင် ၎င်းတို့သည် ဒေသခံဂျူးများကို ဗြိတိန်လိုလားသူနှင့် ဥရောပအဖွဲ့တစ်ခုအဖြစ် သံသယဖြင့် ရှုမြင်ကြသည်။
လွတ်လပ်ရေးကြိုးပမ်းမှုတွင် ဗမာအများစုသည် လူနည်းစုအုပ်စုများကို ချေမှုန်းရန်နှင့် အစိုးရသစ်တွင် ၎င်းတို့၏အခွင့်အရေးများကို တင်းတင်းကျပ်ကျပ် ကန့်သတ်ရန် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။
မြန်မာနိုင်ငံသည် ဣသရေလနိုင်ငံကို အသိအမှတ်ပြုသည့် ပထမဆုံး အာရှနိုင်ငံဖြစ်ပြီး၊ ဂျူးနိုင်ငံနှင့် သံတမန်ဆက်ဆံရေးကို ထိန်းသိမ်းထားသည်။ ဣသရေလသည် ၎င်း၏ ပထမဆုံး သံတမန်မစ်ရှင်ကို ၁၉၅၃ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန်မြို့၌ ဖွင့်လှစ်ခဲ့ပြီး ၁၉၅၇ ခုနှစ်တွင် သံရုံး ဖြစ်လာခဲ့သည်။ နှစ်နိုင်ငံစလုံးသည် ၎င်းတို့၏ အစောပိုင်းနှစ်များတွင် ဆိုရှယ်လစ်အမြင်ကို မျှဝေခဲ့ကြပြီး သက်ဆိုင်ရာ ခေါင်းဆောင်များကြားတွင် ကျယ်ပြန့်သော အဆက်အသွယ်များ ရှိခဲ့သည်။ [၅]
၁၉၆၄ ခုနှစ်တွင် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို ပြည်သူပိုင်သိမ်းပြီးနောက် ကျန်ရှိသော ဂျူးအသိုက်အဝန်းသည် ပိုမိုကျဆင်းလာခဲ့သည်။ ဘက်သ် အဲလ်သည်လည်း ပိတ်သည်။ အဖွဲ့ဝင်အများစုသည် အခြားနိုင်ငံများသို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ကြသည်။ [၆] နိုင်ငံ၏နောက်ဆုံးရဗ္ဗိသည် ၁၉၆၉ ခုနှစ်တွင်ကျန်ရစ်ခဲ့သည်။
၂၀ ရာစုနှောင်းပိုင်းမှစ၍ တိဗက်မှဆင်းသက်လာပြီး အိန္ဒိယနယ်စပ်ရှိ မြန်မာပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် နေထိုင်ကြသော မီဇိုလူမျိုးအချို့ကို ဂျူးများအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ကြသည်။ ယုဒဘာသာနှင့် ဆင်တူသော ဓလေ့ထုံးတမ်းအချို့ကို အခြေခံ၍ ပျောက်ဆုံးနေသော မနာရှေအနွယ်မှ ဆင်းသက်လာသည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။ အချို့က ဂျူးဘာသာသို့ကူးပြောင်းပြီး အစ္စရေးသို့ ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်ကြသည်။ အစ္စရေးတွင် ၎င်းတို့၏ အခြေချနေထိုင်သူများသည် Orthodox Judaism (သူတို့ကို နိုင်ငံသားအဖြစ်သတ်မှတ်ရန် Orthodoxy သို့ပြောင်းလဲရမည်) နှင့် Judea ၊ Samaria နှင့် Gush Katif တို့တွင် အခြေချနေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ ၎င်းတို့ကို Bnei Menashe ဟုခေါ်သည်။
၂၁ ရာစု ရန်ကုန်မြို့ရှိ ဂျူးအသိုင်းအဝိုင်း[ပြင်ဆင်ရန်]
၂၀၀၂ ခုနှစ်အထိ ဂျူးလူမျိုး အယောက် (၂၀) သည် မြို့တော်ဖြစ်သည့် ရန်ကုန်တွင်သာ ကျန်ရှိတော့သည်။ အိန္ဒိယလွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက် နှစ်များအတွင်း ဗမာဂျူးအများအပြားသည် အစ္စရေးသို့ ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်ခဲ့ကြသည် ။ [၆] ဒေသခံဂျူးများသည် Musmeah Yeshua ဘုရားရှိခိုးကျောင်း ကို အသုံးပြုသော်လည်း ဘာသာရေးအပြည့်အ၀ဆောင်ရွက်ရန် လူများ လိုအပ်သော အထမြောက် မှုကို ဆွဲယူခဲပါသည်။ မကြာခဏဆိုသလို၊ အစ္စရေးသံရုံးမှ ဝန်ထမ်းများသည် ပုံမှန်ဝန်ဆောင်မှုများကို ထိန်းသိမ်းထားရန် ကူညီပေးပါသည်။ အီရတ်မှ ဂျူးလူမျိုး ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများ၏ ဇာတိဖွား မောရှေဆမွေလသည် ၎င်း၏ ဖခင်၏ အုတ်ဂူနှင့်အတူ တရားဇရပ်၏ ဂေါပကအဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့သည်။ သူ၏သား Sammy Samuels သည်လည်း တရားဇရပ်၏အနာဂတ်အတွက် ကတိပြုခဲ့သည်။ [၆] Senior Samuels သည် ဧည့်သည်များကို ခရီးစဉ်များစွာ ပေးခဲ့သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် အသင်းတော်တွင် ဂျူး ၄၅ ယောက်ရှိသည်။ [၇]
2007 ခုနှစ်တွင် US-ASEAN Council for Business and Technology, US-ASEAN Business Council 's 501(c)(3) အခွန်ကင်းလွတ်ခွင့်အဖွဲ့အစည်းသည် United States Department of Treasury's Office of Foreign Assets Control (OFAC) ထံမှ လိုင်စင်ရရှိခဲ့သည်။ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ ပရောဂျက်တစ်ခုအတွက် ရန်ပုံငွေရှာဖွေခြင်း- ရန်ကုန်မြို့ရှိ Musmeah Yeshua ဘုရားရှိခိုးကျောင်းကို ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းခြင်းနှင့် ပြန်လည်ထူထောင်ရေး။ (လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများကြောင့် မြန်မာအစိုးရအပေါ် အမေရိကန်၏ စီးပွားရေး ပိတ်ဆို့အရေးယူမှု ပြင်ပတွင် လုပ်ကိုင်ရန် လိုင်စင် လိုအပ်ပြီး၊ ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများကို ရုတ်သိမ်းခဲ့သည်။ ) ကောင်စီသည် တရားဇရပ်၏လစဉ်အသုံးစရိတ်များကို ထောက်ပံ့ပေးရန် စီစဉ်ထားသည်။ တရားဇရပ်ကို အပြီးအစီး ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းခြင်း၊ သင်္ချိုင်းအသစ်ကို ဝယ်ယူ၍ တည်ထောင်ရန် တရားဇရပ်ကို ကူညီပေးရန် စီစဉ်သည်။ [၈]
၂၀၁၃ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၈ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံ သမ္မတဆိုင်ရာ ဝန်ကြီး ဦးအောင်မင်း၊ အမေရိကန် သံအမတ်ကြီး ဒဲရစ် မစ်ချယ်၊ အစ္စရေး သံအမတ်ကြီး Hagay Moshe Behar၊ ရန်ကုန်သာသနာရေး ကောင်စီနှင့် အခြားဧည့်သည်တော်များ တက်ရောက်ကြပြီး ဘာသာပေါင်းစုံ ပွဲတော်ကို ပြန်လည်မွမ်းမံ ဆောက်လုပ်ပြီးစီးကြောင်း အခမ်းအနားသို့ တက်ရောက်ခဲ့ကြသည်။ - ထောက်ခံခြင်း။ ရန်ကုန်ရှိ ဂျူးအသိုက်အဝန်းသမိုင်းကို ရေးသားခဲ့သော မနုဿဗေဒပညာရှင် Ruth Cernea အား ချီးကျူးဂုဏ်ပြုခဲ့ကြသည်။ ကောင်စီမှ Laura Hudson နှင့် Stuart Spencer တို့သည် ဤပရောဂျက်၏ ခေါင်းဆောင် သုံးဦးအဖြစ် တရားဇရပ်၏ လူစုလူဝေးအဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးဖြစ်သည်။ Yangon Heritage Trust သည် ၎င်း၏ သမိုင်းဆိုင်ရာ အရေးပါမှုကို အမှတ်အသားပြု၍ အပြာရောင်ကမ္ပည်းပြား တပ်ဆင်ခဲ့သည်။ [၈]
၂၀၂၀ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၂၆ ရက်နေ့တွင် MICCI Myanmar - Israel Chamber of Commerce, Industry and Innovation အား UMFCCI ၏ ဥက္ကဋ္ဌ Sammy Samuels နှင့် UMFCCI ဥက္ကဋ္ဌ Ronen Gilor တို့မှ ရန်ကုန်မြို့ရှိ Musmea Yeshua ဘုရားရှိခိုးကျောင်း၌ ဖွင့်လှစ်ခဲ့ပါသည်။ မြန်မာနှင့် အစ္စရေး စီးပွားရေးခေါင်းဆောင်များနှင့်အတူ၊ MICCI ကို ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနှင့် နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေး ဝန်ကြီးဌာန DICA မှ ပေါင်းစပ်ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါသည်။
အခြားမီဒီယာများတွင် ကိုယ်စားပြုမှု[ပြင်ဆင်ရန်]
- Charmaine Craig ၏ Miss Burma (2017) ဝတ္ထုသည် သူမ၏မိခင် Louisa Charmaine Benson Craig နှင့် မိခင်ဘိုးဘွားများ၏ ဘဝများနှင့် မြန်မာ့သမိုင်းတွင် ၎င်းတို့၏ အခန်းကဏ္ဍများမှ စိတ်ကူးစိတ်သန်းဖြစ်သည်။ အဘွားဖြစ်သူ နော်ချစ်ခင်သည် ကရင်အမျိုးသမီးဖြစ်ပြီး ၎င်း၏အဘိုး စောဘင်ဆင် (Moses Ben-Zion Koder) မှာ ဂျူးလူမျိုးဖြစ်သည်။ ၎င်း၏မိခင်သည် ၁၉၅၆ ခုနှစ်တွင် "Miss Burma" ကို ပထမဆုံး အလှမယ်အဖြစ် ဆွတ်ခူးခဲ့သည်။ [၉]
ကိုးကား[ပြင်ဆင်ရန်]
- ↑ Nathan Katz and Ellen S. Goldberg, "The last Jews in India and Burma", Jerusalem Center for Public Affairs, Jerusalem Letter, n° 101, 15 Avril 1988.
- ↑ Secret Yangon II: The Lost Tribe: ThingsAsian Archived 2010-09-14 at the Wayback Machine.
- ↑ ၃.၀ ၃.၁ ၃.၂ ၃.၃ Naing, Saw Yan."Meet the family behind Burma’s last synagogue", Jewish Journal, 28 October 2015; accessed 25 January 2018
- ↑ McDonald-Gibson, Charlotte. "Myanmar Jews count on tourism", Globe and Mail, 02 December 2006
- ↑ Fredman Cernea, Ruth. Almost Englishmen: Baghdadi Jews in British Burma, New York: Lexington Books, 2006 (paperback), p. 122
- ↑ ၆.၀ ၆.၁ ၆.၂ Mydans, Seth. "Yangon Journal; Burmese Jew Shoulders Burden of His Heritage", New York Times 23 July 2002
- ↑ "Moses dreams of reversing Jewish exodus", Mizzima
- ↑ ၈.၀ ၈.၁ "Musmeah Yeshua Restoration - Yangon, Myanmar" Archived 20 January 2021 at the Wayback Machine., US-ASEAN Business Council, 2017
- ↑ Charmaine Craig, Miss Burma, New York: Grove Press, 2017