မြို့ပြနိုင်ငံ
မြို့ပြနိုင်ငံသည် လွတ်လပ်သော အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်သော မြို့တစ်မြို့ဖြစ်ပြီး ၎င်းနှင့်ဆက်နွှယ်နေသော နယ်မြေတစ်လျှောက် နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဘဝ၏ ဗဟိုချက်ဖြစ်သည်။ [၁] ၎င်းတို့သည် ရောမ ၊ အေသင် ၊ စပါတာ၊ ကားသေ့နှင့် အလယ်ခေတ်နှင့် ဉာဏ်သစ် အရေးတော်ပုံခေတ်များတွင် ဖြစ်သည့် ဖလောရင့်၊ ဗင်းနစ်၊ ဂျီနိုအာနှင့် မီလန်တို့ကဲ့သို့ မြို့ကြီးများ အပါအဝင် ကမ္ဘာ့အစိတ်အပိုင်း အများအပြားတွင် သမိုင်း၏ အရုဏ်ဦး ကတည်းက တည်ရှိ လာခဲ့သည်။
ကမ္ဘာတစ်ဝန်းတွင် ခေတ်သစ်နိုင်ငံများ ထွန်းကားလာမှုနှင့်အတူ ခေတ်မီ အချုပ်အခြာအာဏာပိုင် မြို့ပြနိုင်ငံ အနည်းငယ်သာ တည်ရှိပြီး အရည်အချင်းပြည့်မီမှုအပေါ် သဘောထားကွဲလွဲမှုအချို့ ရှိနေသည်။ မိုနာကို၊ စင်္ကာပူနှင့် ဗာတီကန်စီးတီးတို့က ယင်းကဲ့သို့ လက်ခံထားကြသည်။ စင်္ကာပူသည် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်မှုအပြည့်အ၀၊ ကိုယ်ပိုင်ငွေကြေး၊ ကြံ့ခိုင်သောစစ်တပ်နှင့် လူဦးရေ ၅.၅ သန်းရှိသော အရှင်းလင်းဆုံးဥပမာဖြစ်သည်။ [၂]
အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်မဟုတ်သော မြို့အများအပြားသည် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ကို မြင့်မားစွာခံစားကြပြီး တစ်ခါတစ်ရံ မြို့ပြနိုင်ငံအဖြစ် သတ်မှတ်ကြသည်။ ဟောင်ကောင် ၊ မကာအို ၊ [၃] [၄] နှင့် အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စု၏ အဖွဲ့ဝင်များ—အထူးသဖြင့် ဒူဘိုင်းမြို့နှင့် အဘူဒါဘီမြို့တို့ကို မကြာခဏ ကိုးကားဖော်ပြကြသည်။ [၅] [၆] [၇]
သမိုင်းနောက်ခံ
[ပြင်ဆင်ရန်]အီတလီ
[ပြင်ဆင်ရန်]
အီတလီ မြောက်ပိုင်း နှင့် အလယ်ပိုင်းတွင် အလယ်ခေတ်နှင့် လက်ရာမြောက်သည့်ကာလများအတွင်း၊ ဆက်စပ်မြေပမာဏအမျိုးမျိုးဖြင့် မြို့ပြနိုင်ငံများသည် စံပြပုံစံဖြစ်လာသည်။ ၎င်းတို့ထဲမှအချို့သည် အတိအကျလွတ်လပ်သောပြည်နယ်များဖြစ်လင့် ဒီဖက်တို သန့်ရှင်းသောရောမအင်ပါယာ ၏တရားဝင်အစိတ်အပိုင်းဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် ၁၁ ရာစုမှ ၁၅ ရာစုအထိ အီတလီနိုင်ငံများ၏ ခေတ်သည် ထူးထူးခြားခြား စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု၊ ကုန်သွယ်မှု၊ ထုတ်လုပ်ရေးနှင့် ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားသည့် အရင်းရှင်စနစ်တို့နှင့်အတူ မြို့ပြချဲ့ထွင်မှု တိုးမြင့်လာကာ မြေထဲပင်လယ်ကမ္ဘာနှင့် ဥရောပတစ်ခွင်တွင် ထူးထူးခြားခြား ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုနှင့်အတူ ထူးခြားသော လက္ခဏာရပ်ဖြစ်သည်။ တစ်ခုလုံး။ ထိုအချိန်တွင် အီတလီမြို့ပြနိုင်ငံအများစုကို Signoria သို့မဟုတ် House of Gonzaga နှင့် House of Sforza ကဲ့သို့သော မင်းဆက်တစ်ခုမှ အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ [၈]
အီတလီမြို့ပြနိုင်ငံများ၏ အခြားဥပမာမှာ အင်အားကြီး ရေကြောင်းဆိုင်ရာ သမ္မတနိုင်ငံ များဖြစ်ကြသည်- ဗင်းနစ် သမ္မတနိုင်ငံ၊ ဂျီနိုအာ သမ္မတနိုင်ငံ၊ အမာလ်ဖီ သမ္မတနိုင်ငံ၊ ပီဆာ သမ္မတနိုင်ငံ၊ အန်ကိုနာသမ္မတနိုင်ငံ နှင့် ဂေတာဒုချိုင်း တို့ဖြစ်သည်။
အရှေ့တောင်အာရှ
[ပြင်ဆင်ရန်]အရှေ့တောင်အာရှ ပြည်မကြီး၏ သမိုင်းတွင် မင်းမျိုးမင်းနွယ်များ၊ ဗုဒ္ဓဘာသာခေါင်းဆောင်များနှင့် အခြားလူမျိုးစုများသည် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ သို့မဟုတ် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရမြို့ပြများအဖြစ် စုစည်းအခြေချနေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ ယင်းတို့ကို မွောင်း ဟု ရည်ညွှန်းကြပြီး အများအားဖြင့် မန်း ဒလာ သို့မဟုတ် အထပ်ထပ် အချုပ်အခြာအာဏာ အဖြစ် ဖော်ပြထားသော မြစ်လက်တက်ဆက်နွယ်မှုများတွင် သေးငယ်သော ပြည်နယ်များသည် သေးငယ်သော နိုင်ငံကြီးများကို အထွတ်အထိပ်သို့ မရောက်မချင်း၊ အယုဒ္ဓယ၊ ပုဂံ၊ ဘန်ကောက် နှင့် အရှေ့တောင်အာရှ မင်းမျိုးမင်းနွယ်များ၏ အလယ်ဗဟိုအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသော အခြားမြို့များ။ ဥရောပအင်အားကြီးများ၏ ကိုလိုနီ ပြုချိန် ၁၉ ရာစုအထိ တည်ရှိခဲ့သည်။ ထိုအချိန်က ဒေသတွင်း အင်အားကြီးနိုင်ငံဖြစ်သည့် သျှမ်းပြည် (ရတနကောသိန္ဒြပြည်) သည် ဥရောပအင်အားကြီးများနှင့် စေ့စပ်ညှိနှိုင်းရန်အတွက် ၎င်းတို့၏ နယ်မြေများကို သတ်မှတ်ရန် လိုအပ်လာသောကြောင့် သျှမ်းအစိုးရမှ နိူင်ငံရေးစနစ် ထူထောင်ကာ ၎င်းတို့၏ လက်တက်မြို့များ ( လင်းဇင်းပြည်၊ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံနှင့် မလေးမြို့အချို့ ) ကို ၎င်းတို့၏ ပိုင်နက်ထဲသို့ ပေါင်းထည့်ကာ ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ [၉] [၁၀] [၁၁]
ခေတ်မီမြို့ပြနိုင်ငံများ
[ပြင်ဆင်ရန်]
မိုနာကို
[ပြင်ဆင်ရန်]မိုနာကို ပဒေသရာဇ်နိုင်ငံတော်သည် ပြင်သစ်နှင့် နယ်နိမိတ်ချင်း ထိစပ်နေသော လွတ်လပ်သော မြို့ပြနိုင်ငံဖြစ်သည်။ Monaco-Ville (ရှေးဟောင်းခံတပ်မြို့) နှင့် မိုနာကို လူသိများသောဒေသ မွန်တီကာလိုမြို့တို့သည် ၁၉၁၇ ခုနှစ်အထိ သီးခြားမြူနီစီပယ် ( ကွန်မြူနတီများ ) သုံးခုဖြစ်ခဲ့သော်လည်း ၎င်းတို့သည် စဉ်ဆက်မပြတ်မြို့ပြဇုန်၏ခရိုင်များဖြစ်သည်။ မိုနာကို၏ကျောင်းအုပ်ကြီးနှင့် မိုနာကိုမြို့ (တစ်ခုစီတွင် သီးခြားအာဏာများရှိသည်) တူညီသောနယ်မြေကို အုပ်ချုပ်သည်။ ၎င်းတို့သည် သေးငယ်သော စစ်တပ်ကို ထိန်းသိမ်းထားသော်လည်း ရန်လိုသောအာဏာကို ရင်ဆိုင်ရာတွင် ပြင်သစ်အား ကာကွယ်ရေးအတွက် အားကိုးနေရဆဲဖြစ်သည်။
စင်္ကာပူ
[ပြင်ဆင်ရန်]စင်ကာပူသည် မလေးရှားနိုင်ငံနှင့် နယ်နိမိတ်ချင်းထိစပ်နေသော အရှေ့တောင်အာရှရှိ ကျွန်းစုမြို့ပြနိုင်ငံဖြစ်သည်။ ၇၂၈.၃ စတုရန်း ကီလိုမီတာ (၂၈၁.၂ စတုရန်းမိုင်) အတွင်း လူပေါင်း 5.6 သန်းခန့် နေထိုင်ပြီး အလုပ်လုပ်ပါသည်။ ၊ [၁၂] စင်ကာပူသည် မိုနာကိုပြီးလျှင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒုတိယလူဦးရေ အထူထပ်ဆုံးနိုင်ငံ ဖြစ်လာသည်။ စင်္ ကာပူသည် ၁၉၆၅ ခုနှစ်တွင် ဖယ်ဒရေးရှင်းမှ နှင်ထုတ်ခြင်း မခံရမီ နှစ်နှစ်တာကာလအတွင်း လွတ်လပ်သော သမ္မတနိုင်ငံ ၊ မြို့ပြနှင့် အချုပ်အခြာအာဏာပိုင် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ Economist က နိုင်ငံကို "ကမ္ဘာ့တစ်ခုတည်းသော အပြည့်အဝလည်ပတ်နိုင်သော မြို့ပြနိုင်ငံ" အဖြစ် ရည်ညွှန်းသည်။ အထူးသဖြင့်၊ ၎င်း၏ကိုယ်ပိုင် ငွေကြေး ၊ စီးပွားရေးဆိုင်ရာ လေဆိပ်ကြီးတစ်ခု၊ ကမ္ဘာပေါ်တွင် အလုပ်အများဆုံး သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး ရေကြောင်းဆိပ်ကမ်း များထဲမှ တစ်ခု၊ နိုင်ငံ၏အချုပ်အခြာအာဏာကို ဒေသတွင်းရန်လာသူများမှ ကာကွယ်ရန် နိုင်ငံ၏အချုပ်အခြာအာဏာကို ကာကွယ်ရန် အပြည့်အ၀ပါဝင် သည့် တပ်ဖွဲ့များ ရှိသည်။ [၁၃] [၁၄] [၁၅]
ဗာတီကန်မြို့
[ပြင်ဆင်ရန်]
၁၈၇၀ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလအထိ ရောမမြို့ကို ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးက သူ၏ ပုပ်ရဟန်းမင်း ကြီး၏ အစိတ်အပိုင်းအဖြစ် ထိန်းချုပ်ထားသည်။ 1870 ခုနှစ်တွင် ဘုရင် Victor Emmanuel II သည် မြို့ကို သိမ်းပိုက်သောအခါတွင် Pope Pius IX သည် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသော အီတလီနိုင်ငံ ကို အသိအမှတ်မပြုရန် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။
ဘုရင်၏အခွင့်အာဏာကို ထိရောက်စွာ အသိအမှတ်ပြုခြင်းမရှိဘဲ ခရီးမသွားနိုင်သောကြောင့် Pius IX နှင့် သူ၏ဆက်ခံသူတိုင်းက " Vatican in the Prisoner " ဟု ဆိုကာ ၀.၄၄ စတုရန်း ကီလိုမီတာ (၀.၁၇ စတုရန်းမိုင်) မှ မထွက်ခွာနိုင်ခဲ့ပါ။ ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးထီးနန်းတက်ပြီးသည်နှင့်
အီတလီအာဏာရှင် ဗင်နီတို မူဆိုလီနီမှ ဘုရင် Victor Emmanuel III နှင့် Pope Pius XI တို့ကြား ညှိနှိုင်းခဲ့သော Lateran Treaties မှ 1929 ခုနှစ်တွင် သောင်မတင်ဖြစ်မှု ကို ဖြေရှင်းခဲ့သည်။ ဤသဘောတူညီချက်အရ ဗာတီကန်ကို လွတ်လပ်သောနိုင်ငံအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခဲ့ပြီး ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးက ၎င်း၏ခေါင်းဆောင်အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်။ ဗာတီကန်စီးတီးပြည်နယ်တွင် ၎င်း၏ နိုင်ငံသား ၊ သံတမန်အဖွဲ့ ၊ အလံ နှင့် စာပို့တံဆိပ်ခေါင်းများ ရှိသည်။ လူဦးရေ ၁၀၀၀ အောက် (အများစုသော ဓမ္မဆရာများ) ဖြင့် ၎င်းသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အသေးငယ်ဆုံးသော အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်နိုင်ငံဖြစ်သည်။
ကိုးကား
[ပြင်ဆင်ရန်]- ↑ city-state | Definition, History, & Facts (in en)။ 19 April 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ You must specify archiveurl = and archivedate = when using {{cite web}}.How a tiny city-state became a military powerhouse with the best air force and navy in Southeast Asia။ 2020-10-15 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။
- ↑ You must specify archiveurl = and archivedate = when using {{cite web}}.City-states never disappeared: Hamburg, Hong Kong, Singapore (in en) (2019-09-06)။ 24 September 2020 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 22 November 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ You must specify archiveurl = and archivedate = when using {{cite web}}.Capital Facts for Hong Kong (in en-US) (2020-09-16)။ 23 April 2021 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 22 November 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Hansen, Mogens. 2000. "Introduction: The Concepts of City-States and City-State Culture." In A Comparative Study of Thirty City-State Cultures, Copenhagen: Copenhagen Polis Centre. Pg. 19
- ↑ Parker, Geoffrey. 2005. Sovereign City: The City-state Through History Chicago: University of Chicago Press.
- ↑ Kotkin, Joel. 2010. "A New Era for the City-State?" In Forbes.
- ↑ Italy - Italy in the 14th and 15th centuries (in en)။ 2021-05-12 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ The Art of Not Being Governed: An Anarchist History of Upland Southeast Asia။ 2009။ 2009။ 2017-10-08 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Winichakul, Thongchai. 1997. Siam Mapped: A History of the Geo-Body of a Nation. Honolulu: University of Hawaii Press
- ↑ Baker, Chris and Pasuk Phongpaichit. 2009. A History of Thailand: 2nd ed. Sydney: Cambridge University Press
- ↑ Environment။ 21 February 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "The Singapore exception"၊ 18 July 2015။
- ↑ Leadership in Asia : persuasive communication in the making of nations။ Newark။ 1989။ p. 200။
- ↑ Singapore 2065 : leading insights on economy and environment from 50 Singapore icons and beyond။ Singapore။ 30 July 2015။