သစ်ကျုတ်

ဤဆောင်းပါးသည် အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့် "Cheetah" ဟုခေါ်သည့် ကြောင်မျိုးရင်းဝင်တိရစ္ဆာန်အကြောင်းဖြစ်သည်။
"ချီတာ"သည် 'ကျားသစ် (Leopard)' မဟုတ်ပါ။

သစ်ကျုတ် (ဝါ) ချီတာ (အင်္ဂလိပ်: Cheetah) Temporal range: Pleistocene–Holocene, 1.9–0 Ma PreЄ Є O S D C P T J K Pg N ↓
တောင်အာဖရိကနိုင်ငံမှ သစ်ကျုတ် တစ်ကောင်
ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရေး အဆင့်အတန်း
မျိုးသုဉ်းအန္တရာယ်ကျရောက်နိုင် (IUCN 3.1)
မျိုးသုဉ်းရန် အန္တရာယ်ရှိ (ESA)
မျိုးရိုးခွဲခြားခြင်း
လောက:	Animalia
မျိုးပေါင်းစု:	Chordata
မျိုးပေါင်း:	Mammalia
မျိုးစဉ်:	Carnivora
Suborder:	Feliformia
မျိုးရင်း:	Felidae
မျိုးရင်းသေး:	Felinae
မျိုးစု:	Acinonyx
မျိုးစိတ်:	A. jubatus
ဒွိနာမ
Acinonyx jubatus (Schreber, 1775)
မျိုးစိတ်ခွဲ
စာရင်း အရှေ့တောင်အာဖရိက သစ်ကျုတ် (A. j. jubatus) (Schreber, 1775) အာရှ သစ်ကျုတ် (A. j. venaticus) (Griffith, 1821) အရှေ့မြောက်အာဖရိက သစ်ကျုတ် (A. j. soemmeringii) (Fitzinger, 1855) အနောက်မြောက်အာဖရိက သစ်ကျုတ် (A. j. hecki) (Hilzheimer, 1913)
The range of the cheetah as of 2015
Synonyms
စာရင်း Acinonyx venator Brookes, 1828 A. guepard Hilzheimer, 1913 A. rex Pocock, 1927 A. wagneri Hilzheimer, 1913 Cynaelurus guttatus Mivart, 1900 Cynaelurus jubata Mivart, 1900 Cynaelurus lanea Heuglin, 1861 Cynailurus jubatus Wagler, 1830 Cynailurus soemmeringii Fitzinger, 1855 Cynofelis guttata Lesson, 1842 Cynofelis jubata Lesson, 1842 Felis fearonii Smith, 1834 F. fearonis Fitzinger, 1855 F. megabalica Heuglin, 1863 F. megaballa Heuglin, 1868 Guepar jubatus Boitard, 1842 Gueparda guttata Gray, 1867 Guepardus guttata Duvernoy, 1834 Guepardus jubatus Duvernoy, 1834

ချီတာ (ခေါ်) သစ်ကျုတ် (အင်္ဂလိပ်: Cheetah) သည် အာဖရိကတိုက်နှင့် အာရှတိုက်တွင် အီရန်နိုင်ငံအလယ်ပိုင်းတို့၏ ဒေသရင်းမျိုးစိတ် ကြောင်မျိုးရင်းဝင် သားရဲတိရစ္ဆာန်တစ်မျိုးဖြစ်သည်။ ချီတာနှင့် ပူမာတို့သည် အရွယ်အစားအတန်အသင့် ကြီးမားသည့် ကြောင်မျိုးရင်းဝင် တိရစ္ဆာန်များ ဖြစ်သော်လည်း ကျား၊ ခြင်္သေ့၊ ဂျိုက်ဂွါး၊ အင်းကျား စသည့် တိရစ္ဆာန်များနှင့် မျိုးရင်းခွဲ မတူကြဘဲ အိမ်မွေးကြောင်ကဲ့သို့ အရွယ်အစားသေးငယ်သည့် ကြောင်များနှင့် မျိုးရင်းခွဲတူ ဖြစ်လေသည်။ ချီတာသည် ကြောင်မျိုးရင်းခွဲ ဖဲလိုင်နီး(Felinae) တွင်ပါဝင်သော အစီနိုနိတ်စ်(Acinonyx) မျိုးစုမှဖြစ်ပြီး ၎င်း၏ သိပ္ပံအမည်မှာ "အစီနိုနိတ်စ် ဂျုဘာတတ်စ် (Acinonyx jubatus)" ဖြစ်သည်။ ချီတာများသည် ဆူညံသံပေးခြင်းမှလွှဲ၍ ဟိန်းသံ မပြုနိုင်ချေ။ ယင်းအချက်သည် ကြောင်မျိုးရင်းခွဲ (Felinae) နှင့် ကြောင်ကြီးမျိုးရင်းခွဲ (Pantherinae) ၏ အဓိကကွဲပြားချက်ပင် ဖြစ်လေသည်။

ကမ္ဘာ့အမြန်ဆုံး ကုန်းနေသတ္တဝါ "ချီတာ"

ချီတာသည် တစ်နာရီလျှင် မိုင် ၅၀ မှ ၈၀ (ကီလိုမီတာ ၈၀ မှ ၁၂၉) ကြား အမြန်နှုန်းပြေးနိုင်သဖြင့် "ကုန်းပေါ်တွင်နေထိုင်သော တိရစ္ဆာန်များထဲတွင် အမြန်ဆုံးတိရစ္ဆာန်" ဖြစ်လေ၏။ မှတ်တမ်းတင်ထားသည့် အမြန်နှုန်းများအနေဖြင့် ၅၈ မှ ၆၀ mph (၉၃ မှ ၉၇ km/h) ပျမ်းမျှရှိသည်ဟု သိရသည်။

ခန္ဓာကိုယ်ဖွဲ့စည်းပုံ နှင့် သွင်ပြင်ပုံသဏ္ဌာန်

မျက်ရည်ကဲ့သို့သော မျက်နှာပေါ်မှ အနက်ရောင်အစင်းကြောင်း

သစ်ကျုတ်များသည် ဤကဲ့သို့သော အမြန်နှုန်းဖြင့်ပြေးနိုင်ရခြင်းမှာလည်း ၎င်းတို့၏ ပေါ့ပါးကျစ်လျစ်သော ခန္ဓာကိုယ်တည်ဆောက်မှု၊ သွယ်ပြီးရှည်လျားသော ခြေတံများနှင့် ပြေးသည့်အချိန်တွင် ခန္ဓာကိုယ်ဟန်ချက်ကို ထိန်းပေးသော အမြီးရှည်များ ပါဝင်သောကြောင့် ဖြစ်လေ၏။

သွင်ပြင်ပုံသဏ္ဌာန်

၎င်း၏ ဦးခေါင်းသည် သေးငယ်၍လုံးဝန်းကာ နှာတံတိုပြီး မျက်နှာတစ်ဖက် တစ်ချက်စီတွင် မျက်လုံးရှေ့မှ နှာတံတလျှောက် အနက်ရောင်အစင်းကြောင်းပါရှိသည်။ ခန္ဓာကိုယ်၏ အရောင်အသွေးသည် များသောအားဖြင့် ခရင်မ်ဖြူ (သို့) နီညိုရောင် ခပ်ဖျော့ဖျော့ရှိပြီး ၎င်းအရောင်များဖြင့် ခန္ဓာကိုယ်တစ်ခုလုံးအပေါ်တွင် အနက်ရောင်အစက်အပြောက်များဖြင့် အညီအမျှ ဖုံးအုပ်ထားသည်။

ဇီဝမျိုးရိုးခွဲခြားမှု

၎င်း၏ ပေါ့ပါးကျစ်လျစ်ပြီး သွယ်လျသည့် ခန္ဓာကိုယ်ပုံစံ၊ ရှည်လျားသည့် အမြီးနှင့် အစက်ပြောက်များဖုံးလွှမ်းနေသော အရောင်အသွေးတို့ကို တွေ့မြင်နိုင်သည်။

ချီတာ နှင့် အခြားကြောင်မျိုးရင်းဝင်များ၏ မျိုးရိုးဆင်းသက်ပုံ ဇယားကားချပ်

ကြောင်မျိုးရင်း

ကြောင်မျိုးရင်းခွဲ   လျင့်ဇ်မျိုး   ကြောင်မြီးတို(L. lynx) (Lynx)  ပူမာမျိုး   ကူဂါ(P. concolor) (Puma)  ချီတာမျိုး   "သစ်ကျုတ်"(A. jubatus) (Acinonyx)  အိမ်ကြောင်မျိုး   ကြောင်(F. catus) (Felis)  သစ်ကြောင်မျိုး   သစ်ကြောင်(P. bengalensis) (Prionailurus)    အခြားမျိုးရင်းခွဲတူ မျိုးစု (၈)စု   (Felinae)  ကြောင်ကြီးမျိုးရင်းခွဲ   ကြောင်ကြီးမျိုး   (မျိုးစိတ် ၅ ခု) (Panthera)  အင်းကျားမျိုး   (မျိုးစိတ် ၂ ခု) (Neofelis) (Pantherinae)

(Felidae)