ပရိုတွန်
 The quark content of a proton. The color assignment of individual quarks is arbitrary, but all three colors must be present. Forces between quarks are mediated by gluons. | |
| ခွဲခြားမှု | Baryon |
|---|---|
| ပါဝင်မှု | 2 en:up quarks (u), 1 en:down quark (d) |
| စာရင်းဝင် | ဖာမီယွန် |
| အတွင်းစည်း | ဒြပ်ဆွဲအား၊ လျှပ်စစ်သံလိုက်၊ အားပျော့၊ အားပြင်း |
| သင်္ကေတ | p , p+ , N+ , 1 1H+ |
| ဆန့်ကျင်ဘက်အမှုန် | ဆန့်ကျင်ဘက်ပရိုတွန် |
| သီအိုရီပြု | William Prout (1815) |
| ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ | Observed as H+ by en:Eugen Goldstein (1886). Identified in other nuclei (and named) by Ernest Rutherford (1917–1920). |
| ဒြပ်ထု | 1.67262192369(51)×10−27 kg[၁] 1.007276466621(53) Da[၂] |
| သက်တမ်း | > 2.1×1029 years (stable) |
| လျှပ်စစ် | +1 e 1.602176634×10−19 C[၂] |
| လျှပ်စစ်အချင်းဝက် | 0.8414(19) fm[၂] |
| Electric dipole moment | < 5.4×10−24 e⋅cm |
| Electric polarizability | 1.20(6)×10−3 fm3 |
| သံလိုက်ရွေ့လျားမှု | 1.41060679736(60)×10−26 J⋅T−1[၂] 2.79284734463(82) μN[၂] |
| Magnetic polarizability | 1.9(5)×10−4 fm3 |
| စပင် | 1/2 |
| အိုင်ဆိုစပင် | 1/2 |
| Parity | +1 |
| Condensed | I(JP) = 1/2(1/2+) |
ပရိုတွန် (အင်္ဂလိပ်: proton) သည် ကွာ့ခ်၃ခုက ဒြပ်မှုန် ၁ခု သဖွယ် စုစည်းမှုကြောင့် ရလဒ်ဖြစ်ပေါ်နေသည့် အက်တမ်အောက်အမှုန် တစ်မျိုး ဖြစ်သည်။ လျှပ်ဓာတ်ပိုင်ဆိုင်မှုမှာ အီလက်ထရွန်နှင့် ပမာဏချင်းတူလျက် လက္ခဏာသဘာဝချင်း ဆန့်ကျင်ဘက် ဖြစ်သည်။ သဘာဝအားဖြင့် ပရိုတွန်တို့သည် အက်တမ်၏ နျူကလိယ (nucleus) အဖြစ် ပါဝင်တည်ရှိတတ်သည်။ အီလက်ထရွန်၏ လျှပ်ဓာတ်ပမာဏနှင့် ယှဉ်ပြောရသော် ပရိုတွန်မှာ အဖို 2/3 unit (+⅔) ဆောင်သော အထက်ကွာ့ခ် နှစ်ခုနှင့် အမ 1/3 unit (-⅓) ဆောင်သော အောက်ကွာ့ခ် တစ်ခု ပါဝင်နေသဖြင့် လျှပ်စစ်အဖိုဓာတ် (positive charge) အသားတင် ဆောင်သည်။ ပရိုတွန်တစ်ခု၏ ဒြပ်ပမာဏမှာ 1.67262192369(51)×10−27 kg ဖြစ်၍ အီလက်ထရွန်ဒြပ်၏ အဆပေါင်း ၁၈၄၀ ခန့် ဖြစ်သည်။
အခြား အက်တမ်အောက်အမှုန် ဖြစ်သော နျူထရွန် နှင့်အတူ ပရိုတွန်တို့က နျူကလီးယပ်စ် အဖြစ် စုဖွဲ့တည်ရှိကြခြင်းဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်း နယူထရွန်နှင့် ပရိုတွန် ၂မျိုးလုံးကို ခြုံငုံ၍ နျူကလီယွန် ဟု ခေါ်နိုင်သည်။
ကိုးကား[ပြင်ဆင်ရန်]
 | ဤ ရူပဗေဒနှင့် သက်ဆိုင်သော ဆောင်းပါးမှာ ဆောင်းပါးတိုတစ်ပုဒ် ဖြစ်သည်။ ဖြည့်စွက်ရေးသားခြင်းဖြင့် မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားကို ကူညီပါ။ |