နျူကလိယ
အက်တမ် တစ်ခု၏ နျူကလိယ သည် အလွန် သိပ်သည်းသော နေရာဖြစ်ပြီး နျူကလီယွန် (ပရိုတွန် နှင့် နျူထရွန်) တို့ပါဝင်သည်။ နျူကလိယ တို့၏ သဘောသဘာဝနှင့် အရည်အချင်းများကို မလေ့လာမှ ယင်းတို့မှာ ပါရှိသော ဒြပ်မှုန်များအကြောင်း အကြမ်းဖျင်းလေ့လာ ကြည့်လျှင် နျူကလိယ တွင် ပရိုတွန်( proton ) နှင့် နျူထရွန်(neutron) ဟူသော အခြေခံအမှုန် ၂ မျိုးနှင့်ဖွဲ့စည်းထားသည်ကိုတွေ့မြင်ရသည်။ ဟိုက်ဒရိုဂျင်အက်တမ်၏ နျူကလိယတွင်ပင် ပရိုတွန်တစ်လုံး ပါရှိပြီး ယင်းမှာ လျှပ်စစ် +e ( e = အီလက်ထရွန်ဒြပ်မှုန်တစ်ခုတွင်ရှိသောလျှပ်စစ်ပမာဏ) ရှိသည်။ ဒြပ်ထုမှာ အီလက်ထရွန် ဒြပ်ထုထက် ၁၈၃၀ ဆမျှရှိသည်။ နျူထရွန်သည် လျှပ်စစ်ဓာတ်မရှိ၊ဓာတ်ပြယ်နေသည်။ပရိုတွန်ထက် အနည်းငယ်(၀.၁%)ပို၍လေးသည်။
နျူကလိယ (Nucleus) တစ်ခုတွင် ရှိသော ပရိုတွန် အရေအတွက်နှင့် နျူထရွန် အရေအတွက်တို့ ပေါင်းခြင်းသည် ယင်းနျူကလိယ၏ ဒြပ်ထုကိန်း (mass number)ပင်ဖြစ်သည်။
ဥပမာ..A=Z+N
A = နျူကလိယ ဒြပ်ထုကိန်း
Z = ပရိုတွန် အရေအတွက် (atomic number)
N = နျူထရွန် အရေအတွက်
ယေဘုယျအားဖြင့် နျူကလိယ၏ ဒြပ်ထုကိန်းသည် ၄ဝ တန်ဖိုးအောက် ရောက်ပါက ယင်းတို့အား ပေါ့သော နျူကလီးယပ်အဖြစ် သတ်မှတ်ပါသည်။ တန်ဖိုး ၄ဝ မှ ၁၀ဝ ကြားရှိသော နျူကလိယများကို အလယ်အလတ်လေးသော နျူကလိယများအဖြစ် သတ်မှတ်ပြီး၊ ၁၀ဝ ထက်တန်ဖိုးများသော နျူကလိယများကို လေးသော နျူကလိယအဖြစ်သတ်မှတ်ကြသည်။
နယူကလိယ ဖွဲ့စည်းပုံ[ပြင်ဆင်ရန်]
ပရိုတွန် နှင့် နယူထရွန် ၂ မျိုးခြုံပြီး နယူကလီယွန် (nucleons) လို့ခေါ်လေ့ရှိကြသည်။ နယူကလိယ အမျိုးမျိုးမှာ ပရိုတွန်နှင့် နယူထရွန်အရေအတွက် အချိုးအဆ အမျိုးမျိုး ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေသည်။
အရေအတွက် အချိုးတစ်
ခုရှိသော ပရိုတွန်-နယူထရွန် အဖွဲ့အစည်းကို နယူကလိုက်( nuclide ) တစ်မျိုးဟုခေါ်သည်။ သို့ရာတွင်နယူကလိုက်တစ်ခုသည်အက်တမ်ရဲ့ နယူကလိယ ဖြစ်ချင်မှ ဖြစ်မည်။ တွေ့ရှိပြီး နယူကလိုက် ၁၄၄၀ ကျော်ထဲမှာ အခြေခိုင်သောအမျိုးအစားနှင့်အခြေမခိုင်သော ရေဒီ
ယိုသတ္တိကြွ (radioactive) မှုရှိတဲ့ အမျိုးအစားဆိုပြီး ၂ မျိုးရှိသည်။ သဘာဝဒြပ်စင် အမျိုးအစား ၉၂ မျိုးနှင့်ယှဥ်လျှင် နယူကလိုက်အရေအတွက်မှာ
အတော်များနေသည်။
နယူကလိုက် တစ်ခုကို အကြမ်းဖျင်းအားဖြင့် အလွန်ကျစ်လျစ်ပြီး ခပ်လုံးလုံးပုံစံရှိသော ပရိုတွန်-နယူထရွန် အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုအဖြစ်ယူဆနိုင်သည်။ ဤအဖွဲ့အစည်းမှာ လျှပ်စစ်အဖိုဆောင်ပရိုတွန်များကိုပါ တည်မြဲအောင် စုစည်းထားနိုင်သည်။ပရိုတွန် အချင်းချင်းတွန်းကန်ကြသောလျှပ်မှုန်အချင်းချင်းတွန်းအား (ကူးလောင်း ဟူသည့် ပမာဏပြစကားလုံးဖြင့် တိုင်းတာဖော်ပြလေ့ရှိသည်) များရှိသောကြောင့် နယူကလိယသည် ဤကဲ့သို့ဆိုလျှင် ပြိုကွဲပျက်စီးသွားနိုင်သည်။
သို့သော်ဤသို်ဖြစ်မသွားခြင်းကိုထောက်ပြီး နယူကလိုက်တို့မှာ ကူးလောင်းအားထက် ပြင်းထန်ပြီး ပေါင်းစည်းမှုကိုပေးစွမ်းနိုင်သော အားတစ်မျိုးမျိုးရှိနေသည် ဟုယူဆရပေမည်။
ဤအားမျိုး၏ သဘာဝကို တိတိကျကျ မဖော်ပြနိုင်သေးသော်လည်း ဤအားသည်ပြင်းအားအလွန်ကြီးပြီး နယူကလီယွန်( ပရိုတွန်ရော နယူထရွန်ပါ) များအကြား သက်ရောက်တဲ့ ဆွဲအားအသစ်တစ်မျိုးဟုယူဆရပေမည်။ ယခင်က သိပြီးသားဖြစ်သော ဒြပ်ဆွဲအား နှင့် သံလိုက်အားမျိုးတွေနှင့်ကွာခြားမှုရှိသော တသီးတခြား အားတစ်မျိုးသာ ဖြစ်နိုင်သည်။ ဤအားကို နယူကလိယပေါင်းစည်းအား ( ဝါ ) အပြင်းအားအပြန်အလှန်သက်ရောက်မှုဟု ခေါ်သည်။