နိုင်ပန်းလှ

ဒေါက်တာ နိုင်ပန်းလှ B.Sc., Ph.D., LLD.
မွေးဖွား	(1923-03-20)မတ် ၂၀၊ ၁၉၂၃ ကော့ဗိန်း၊ ဂျိုင်းမြစ်ကမ်း၊ ကရင်ပြည်နယ်
ကွယ်လွန်	ဇွန် ၁၈၊ ၂၀၁၀(2010-06-18) (အသက် ၈၇) ရန်ကုန်မြို့
သေဆုံးရခြင်း အကြောင်းရင်း	လေဖြတ်ခြင်း
နိုင်ငံလူမျိုး	မြန်မာ
လူမျိုး	မွန်
ပညာရေး	ကရင် ကေဘီအမ် အထက၊ မော်လမြိုင် မြို့မအထက်တန်းကျောင်း၊ ရန်ကုန်
မိခင်ကျောင်း	Pacific Western တက္ကသိုလ်၊ လော့စ်အိန်ဂျယ်လိစ်မြို့
အလုပ်အကိုင်	ပါမောက္ခ၊ မွန်စာပေနှင့် ယဉ်ကျေးမှု၊ ဂျပန်တိုကျိုတက္ကသိုလ် (၁၉၈၈) အမြဲတမ်းပါမောက္ခ၊ မေယိုတက္ကသိုလ်၊ ဂျပန် (၁၉၉၄)
ကျော်ကြားမှုအရင်းခံ	ခေတ်ဟောင်းနှင့် ခေတ်သစ် မွန်စာပေနှင့် ကျောက်စာ c
ထင်ရှားသည့် လုပ်ဆောင်မှု	ရာဇဓိရာဇ်အရေးတော်ပုံကျမ်း (၁၉၅၈)
ဘွဲ့	ယဉ်ကျေးမှု မနုဿဗေဒ B.Sc., Ph.D. (၁၉၉၁) ဥပဒေပါရဂူ LL.D. (၁၉၉၂)
မိဘ(များ)	ဦးကြွ၊ ဒေါ်ချို
ဆွေမျိုးသားချင်း	မွေးချင်း ၇ ဦး
နိုင်ပန်းလှ အကျိုးဆောင် အတွင်းရေးမှူး၊ ရာမညမွန်အသင်းချုပ် တာဝန်သက်တမ်း ၁၉၄၆ – . မွန်ယဉ်ကျေးမှု အထက်တန်းအရာရှိ၊ ယဉ်ကျေးမှုဝန်ကြီးဌာန တာဝန်သက်တမ်း ၁၉၅၃ – ၁၉၈၆ တိုကျိုတက္ကသိုလ် ဧည့်ပါမောက္ခ တာဝန်သက်တမ်း ၁၉၈၈ – . မေယိုတက္ကသိုလ် အမြဲတမ်းပါမောက္ခ တာဝန်သက်တမ်း ၁၉၉၄ – .

နိုင်ပန်းလှကို မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၂၈၄ ခုနှစ် နှောင်းတန်ခူးလဆန်း ၄ ရက် အင်္ဂါနေ့ (ခရစ်နှစ် ၁၉၂၃ ခုနှစ် မတ်လ ၂၀ ရက်)တွင် ကရင်ပြည်နယ် ဂျိုင်းမြစ်ကမ်းပေါ်ရှိ ကော့ဗိန်း(အိုးသည်ကုန်း)ရွာ၌ ရွာသူကြီး ဦးကြွနှင့် ဒေါ်ချိုတို့မှ ဖွားမြင်သည်။ မွေးချင်း ၇ ဦးအနက် စတုတ္ထမြောက် သား ဖြစ်သည်။

ငယ်စဉ်က ဖခင် တည်ထောင်ခဲ့သော ရွာဘုန်းကြီးကျောင်းတွင် မွန်၊ မြန်မာ၊ အင်္ဂလိပ်စာ များကို ဆရာတော် ဦးဝိသုဒ္ဓ ထံတွင် စတင်သင်ကြားခဲ့သည်။ ရွာရှိ အစိုးရအလယ်တန်းကျောင်းမှ စတုတ္ထတန်းအောင်မြင်ပြီး မော်လမြိုင် ကရင် ကေဘီအမ် အထကတွင် ဆက်လက် ပညာသင်ရာ ၁၉၃၉ - ၄၀ ပြည့်နှစ်တွင် သတ္တမတန်း အောင်သည်။ ထိုနှစ်မှာ ရန်ကုန် သန်းခေါင်စာရင်းရုံးတွင် စတင် အမှုထမ်း သည်။ မကြာခင် မိဘများ ပြန်ခေါ်၍ မော်လမြိုင် အစိုးရ အထက်တန်းကျောင်းတွင် အဌမတန်းမှာ ပညာဆက်လက် သင်ယူခဲ့သည်။ ထိုနှစ်မှာ စစ်ဖြစ်လာ၍ ကော့ဗိန်းတွင် ပြန်နေရသည်။ ရွာတွင် အင်္ဂလိပ်စာကို ဒေါက်တာ သန်းမြင့်ထံ သင်ကြားရင်း ရွာရှိ ကလေးများအတွက် မွန်အမျိုးသားကျောင်း တည်ထောင်ပေးကာ အင်္ဂလိပ်၊ မြန်မာ၊ မွန်စာပေများကို သင်ကြားပေးသည်။ ၁၉၄၆ - ခုနှစ် စစ်ကြီးအပြီးတွင် ရန်ကုန်သို့ တပည့်လေးယောက်ကို စရိတ်ခံ ခေါ်ယူကာ အပြီးအပိုင် ပြောင်းနေသည်။ ရန်ကုန်မြို့ မြို့မ အထက်တန်းကျောင်း တက္ကသိုလ်ဝင်တန်းတွင် ၃ လကြာ ပညာသင်ကြားခဲ့သည်။

ထို့နောက် ဓာတုဗေဒမင်းကြီး ရုံး၊ ဓာတ်ခွဲခန်း လက်ထောက်နှင့် ဒုတိယ စာရေးအဖြစ်အမှုထမ်းရင်း နိုင်ငံရေးမပါသော ရာမညမွန်အသင်းချုပ်တွင် အကျိုးဆောင် အတွင်း ရေးမှူးအဖြစ် ဥက္ကဋ္ဌ ဦးချစ်သောင်း (ဓာတုဗေဒမင်းကြီး) နှင့်အတူ ဆောင်ရွက်သည်။

မွန်ရိုးရာကို ထိန်းသိမ်းသူ

မွန်ဘာသာ စကားသည် မထိန်းသိမ်းလျှင် အနှစ် ၄၀ အတွင်း ကွယ်ပျောက်တော့မည်ဟု အဆိုပါ အင်တာဗျူးတွင် ပြောထားပြီး The Nation သတင်းစာက မွန်ဘာသာ စကားကို ကယ်တင်သူ ဟူ၍ ရည်ညွှန်း ဖော်ပြခဲ့သည်။

ဒေါက်တာနိုင်ပန်းလှသည် ဂျပန်မှ ပြန်ရောက်ချိန်မှစ၍ ခေတ်ဟောင်းနှင့် ခေတ်သစ် မွန်ကျောက်စာနှင့် စာပေကို ရန်ကုန်မြို့တွင် သင်ကြားပို့ချခဲ့ပြီး မွန်ပညာရှင် မျိုးဆက်သစ်များကိုလည်း မွေးထုတ်ပေးခဲ့သည်။ ယဉ်ကျေးမှု သုတေသန၏ မြန်မာ့အသံရေဒီယို အစီအစဉ်မှ ယဉ်ကျေးမှု သုတေသနဆိုင်ရာများကို မကြာခဏ တင်ပြထုတ်လွှင့်ခဲ့သည်။

၂၀ဝ၉ အောက်တိုဘာလတွင် တစ်လကြာ ဆေးရုံတက်ရသည်။ လေဖြတ်ပြီး စကားသိပ်မပြောနိုင်တော့ချေ။ ဆေးရုံတွင် တစ်လနေပြီး ပြန်ဆင်းလာသည်။

ရာဇာဓိရာဇ် အရေးတော်ပုံကျမ်း

ဒေါက်တာနိုင်ပန်းလှသည် ထိုင်းနိုင်ငံ၊ ဘန်ကောက်မြို့အနီးရှိ ပတ်လတ်ကျေးရွာမှ တွေ့ရှိရသည့် မွန်ပေမူကို အခြေပြု၍ မွန်နှင့် မြန်မာ ပေမူများ၊ ဦးကုလားရာဇဝင်၊ မှန်နန်းရာဇဝင်တို့နှင့် တိုက်ဆိုင်စစ်ဆေးကာ “ရာဇာဓိရာဇ် အရေးတော်ပုံကျမ်း” ကို ပြုစုခဲ့ရာ နောက်အကျဆုံးနှင့် အပြည့်စုံဆုံး ကျမ်းအဖြစ် ထင်ရှားသည်။

ရာဇာဓိရာဇ် အရေးတော်ပုံကျမ်းကို ၁၉၅၈ ခုနှစ်တွင် မွန်ဘာသာဖြင့် ရှင်းလင်းချက်များနှင့်တကွ မြန်မာနိုင်ငံ သုတေသနအသင်းမှ ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ နောင် ဆယ်နှစ် အကြာတွင်မှ မြန်မာဘာသာဖြင့် ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့သည်။

ပညာရေး

မော်လမြိုင်မြို့ရှိ ကရင် ကေဘီအမ် အထက်တန်းကျောင်း၊ ရန်ကုန်မြို့ရှိ မြို့မ အထက်တန်းကျောင်းတို့တွင် ပညာသင်ယူသည်။

၁၉၅၃ ခုနှစ်တွင် ယဉ်ကျေးမှု ဝန်ကြီးဌာန၌ မွန်ယဉ်ကျေးမှု အထက်တန်းအရာရှိအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်သည်။ ၁၉၅၈ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်နိုင်ငံ၊ ဟားဗတ် တက္ကသိုလ်၌ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ နှီးနှောဖလှယ်ပွဲ၌ မွန်မြန်မာယဉ်ကျေးမှုသမိုင်း သုတေသနကျောက်စာ မနုဿဗေဒ ဆိုင်ရာများကို တင်ပြဆွေးနွေးခဲ့ပြီး ကမ္ဘာတစ်ပတ် သုံးလကြာ လှည့်လည်ခွင့် ရခဲ့သည်။ ဟားဗတ် တက္ကသိုလ်၏ ဖိတ်ကြားမှုကို ယဉ်ကျေးမှုဝန်ကြီးက မလွှတ်၍ ဝန်ကြီးချုပ် ဦးနုထံ စာရေးတင်ပြရာ ဦးနုအမိန့်ဖြင့် သွားခွင့်ရခဲ့သည်။ ဦးနုသည် သူ၏ကျေးဇူးရှင်ဟု အမြဲပြောသည်။ ၁၉၆၇-ခုနှစ်တွင် တရုတ်ပြည်သို့ ရှေးဟောင်းသုတေသန အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် သွားရောက်လေ့လာခဲ့ရသည်။

၁၉၈၆-ခုနှစ်၊ ဇွန်လ(၃)ရက်နေ့တွင် အစိုးရဝန်ထမ်း အဖြစ်မှ အနားယူသည်။

၁၉၈၈ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ တိုကျိုတက္ကသိုလ်၌ ဧည့်ပါမောက္ခအဖြစ် ဆောင်ရွက်ရင်း သမိုင်းနှင့် ယဉ်ကျေးမှု ဆိုင်ရာ စာအုပ် ၄ အုပ်ကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့် ထုတ်ဝေသည်။

၁၉၉၁ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်နိုင်ငံ၊ လော့စ်အိန်ဂျယ်လိစ်ရှိ Pacific Western တက္ကသိုလ်မှ ယဉ်ကျေးမှု မနုဿဗေဒ အထူးပြုဖြင့် B.Sc. နှင့် Ph.D. ဘွဲ့များကို ဂုဏ်ထူးနှင့် ရရှိခဲ့သည်။

၁၉၉၂ ခုနှစ်တွင် မွန်ဓမ္မသတ် ၁၁ မျိုးကို ကျမ်းပြုသဖြင့် ဥပဒေ ပါရဂူ (LL.D.) ဘွဲ့ကို ယင်းတက္ကသိုလ်မှပင် ချီးမြှင့်ခြင်း ခံရသည်။

ဒေါက်တာ နိုင်ပန်းလှသည် အသက် ၇၀ နားနီးတွင်မှ အဆင့်မြင့်ဘွဲ့များကို ဆက်တိုက် ရရှိခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

တက္ကသိုလ် ဆရာဘဝ

၁၉၉၄ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ၊ အိုကီနာဝါကျွန်းရှိ မေယိုတက္ကသိုလ်၌ အမြဲတမ်း ပါမောက္ခအဖြစ် အရှေ့တောင်အာရှ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် သမိုင်းဘာသာရပ်များကို ပို့ချပေးခဲ့သည်။ မြန်မာ့ ရှေးဟောင်းသုတေသန ဦးစီးဌာနတွင်လည်း သုတေသနမှူးအဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့သေးသည်။

နောက်ဆုံးအချိန်

သမိုင်းနှင့် မွန်-မြန်မာ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ ပညာရှင် ဒေါက်တာ နိုင်ပန်းလှသည် ရန်ကုန်မြို့၌ ၂၀၁၀ ဇွန်လ ၁၈ ရက်နေ့တွင် လေဖြတ်ထားသည့် ဒဏ်ဖြင့် ကွယ်လွန်သွားသည်။ ကွယ်လွန်ချိန်တွင် အသက် ၈၈ နှစ် ရှိပြီဖြစ်သည်။