ကလက်စတို (ဂြိုဟ်ရံလ)

Callisto
	Callisto's anti-Jovian hemisphere imaged in 2001 by NASA's Galileo spacecraft. It shows a heavily cratered terrain. The large impact structure Asgard is on the limb at upper right. The prominent rayed crater below and just right of center is Bran.
ရှာဖွေတွေ့ရှိခြင်း
ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သူ	ဂယ်လီလီယို
ရှာဖွေတွေ့ရှိသည့် ရက်စွဲ	7 January 1610
အခြားအမည်များ	Jupiter IV
ပါဝင်အရာဝတ္ထုများ	Callistoan, Callistonian
ပတ်လမ်း ဂုဏ်အင်များ
Periapsis	1869000 km
Apoapsis	1897000 km
ဆီမီး မေဂျာ ဝင်ရိုး	1 882 700 km
ပတ်လမ်း ဗဟိုကျမှု	0.0074
ပတ်လမ်း ကာလ	16.6890184 d
ပျမ်းမျှ ပတ်နှုန်း	8.204 km/s
ပတ်လမ်း တိမ်းစောင်းမှု	2.017° (to the ecliptic); 0.192° (to local Laplace planes)
ဂြိုဟ်ရံလများ	ဂျူပီတာဂြိုဟ်
ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဂုဏ်အင်များ
ပျမ်းမျှ အချင်းဝက်	2410.3±1.5 km (0.378 Earths)
မျက်နှာပြင် ဧရိယာ	7.30×107 km2 (0.143 Earths)
ထုထည်	5.9×1010 km3 (0.0541 Earths)
ဒြပ်ထု	(1.075938±0.000137)×1023 kg (0.018 Earths)
ပျမ်းမျှ သိပ်သည်းဆ	1.8344±0.0034 g/cm3
မျက်နှာပြင် ဒြပ်ဆွဲအား	1.235 m/s2 (0.126 g)
အင်နားရှားကိန်း	0.359±0.005 (estimate)
လွတ်မြောက်အလျင်	2.440 km/s
လှည့်ပတ်ကာလ	synchronous
ဝင်ရိုးတိမ်းစောင်းမှု	zero
Albedo	0.22 (geometric)
မြင်သာသော ပမာဏ	5.65 (opposition)
လေထု
မျက်နှာပြင် လေထုဖိအား	7.5 picobar (7.5×1010 kPa, 7.4019×1012 atm)
လေထု၌ ဓာတုပါဝင်နှုန်း	≈ 4×108 molecules/cm3 ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်;; up to 2×1010 molecules/cm3 မော်လီကျူလာ အောက်ဆီဂျင်(O2)

ကလက်စတို သည် ဂျူပီတာဂြိုဟ်၏ ဂျန်နမိတ်ပြီးလျင် ဒုတိယအကြီးဆုံး ဂြိုဟ်ရံလဖြစ်သည်။ နေအဖွဲ့အစည်းတွင် စနေဂြိုဟ်၏ တိုက်တန်နှင့် ဂျန်နမိတ်ပြီးလျင် တတိယအကြီးမားဆုံး ဂြိုဟ်ရံလဖြစ်ပြီး ၁၆၁၀ ခုနှစ်တွင် ဂယ်လီလီယိုမှ ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။ အချင်းအားဖြင့် ၄၈၂၁ ကီလိုမီတာရှိပြီး ကလက်စတိုသည် မာကျူရီဂြိုဟ်၏ ထုထည် ၉၉ ရာခိုင်နှုန်း ရှိသည်။ ဂျူပီတာမှ ၁၈၈၃၀၀၀ ကီလိုမီတာ ကွာဝေးပြီး^[၂] ကလက်စတို၏ မျက်နှာပြင်တစ်ခြမ်းသည် ဂျူပီတာဘက်သို့ အမြဲတမ်း မျက်နှာမူလျက် လှည့်ပတ်နေသောကြောင့် ကလက်စတို၏ ကောင်းကင်တွင် ဂျူပီတာအား ပြောင်းလဲမှုမရှိဘဲ မြင်ရမည်ဖြစ်သည်။ ကလက်စတိုသည် အခြားသော အတွင်းပိုင်း ဂြိုဟ်ရံများထက်မူ ဂျူပီတာ၏ မဂ္ဂနက်တိုစဖီးယား သက်ရောက်မှုဒဏ်ကို ပိုမိုနည်းပါးစွာ ခံရသည်။^[၉]^[၁၀] ကျောက်စိုင်နှင့် ရေခဲတို့ဖြင့် ကလက်စတိုအား ဖွဲ့စည်းထားပြီး မြေမျက်နှာပြင်တွင် ရေခဲလွှာဖြင့် ဖုံးလွှမ်းထားသည်။^[၁၁] ကလက်စတို၏ မျက်နှာပြင်သည် နေအဖွဲ့အစည်း၌ သက်တမ်းအရင့်ဆုံး ဖြစ်ပြီး^[၁၂] ထိတိုက်ရာများဖြင့် ပြည့်နှက်လျက်ရှိသည်။^[၁၃] ကလက်စတို၌ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ် ပါဝင်သော အင်မတန်ပါးလွှာသည် လေထုရှိပြီး^[၇] မော်လီကျူလာ အောက်ဆီဂျင်လည်း တည်ရှိနိုင်သည်။^[၈]

မှတ်စု

↑ Periapsis is derived from the semimajor axis (a) and eccentricity (e): $a(1-e)$ .
↑ Apoapsis is derived from the semimajor axis (a) and eccentricity (e): $a(1+e)$ .
↑ Surface area derived from the radius (r): $4\pi r^{2}$ .
↑ Volume derived from the radius (r): ${\frac {4}{3}}\pi r^{3}$ .
↑ Surface gravity derived from the mass (m), the gravitational constant (G) and the radius (r): ${\frac {Gm}{r^{2}}}$ .
↑ Escape velocity derived from the mass (m), the gravitational constant (G) and the radius (r): $\textstyle {\sqrt {\frac {2Gm}{r}}}$ .

ကိုးကား

↑ Galilei၊ G. (13 March 1610)။ Sidereus Nuncius။
↑ ^၂.၀ ^၂.၁ ^၂.၂ ^၂.၃ ^၂.၄ Planetary Satellite Mean Orbital Parameters။ Jet Propulsion Laboratory, California Institute of Technology။
↑ ^၃.၀ ^၃.၁ ^၃.၂ ^၃.၃ ^၃.၄ Anderson, J. D. (2001). "Shape, mean radius, gravity field and interior structure of Callisto". Icarus 153 (1): 157–161. doi:10.1006/icar.2001.6664. Bibcode: 2001Icar..153..157A.
↑ "The Galilean Satellites" (1 October 1999). Science 286 (5437): 77–84. doi:10.1126/science.286.5437.77. PMID 10506564.
↑ ^၅.၀ ^၅.၁ Moore၊ Jeffrey M.; Chapman၊ Clark R.; Bierhaus၊ Edward B.; et al. (2004)။ "Callisto" (PDF)။ in Bagenal၊ F.; Dowling၊ T.E.; McKinnon၊ W.B. (eds.)။ Jupiter: The planet, Satellites and Magnetosphere။ Cambridge University Press။ 27 March 2009 တွင် မူရင်း (PDF) အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 19 June 2018 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Classic Satellites of the Solar System။ Observatorio ARVAL။ 13 July 2007 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ ^၇.၀ ^၇.၁ ^၇.၂ Carlson, R. W. (1999). "A Tenuous Carbon Dioxide Atmosphere on Jupiter's Moon Callisto" (PDF). Science 283 (5403): 820–821. doi:10.1126/science.283.5403.820. PMID 9933159. Bibcode: 1999Sci...283..820C. Archived 3 October 2008 at the Wayback Machine. မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ။ 4 June 2016 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 19 June 2018 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ ^၈.၀ ^၈.၁ Liang, M. C. (2005). "Atmosphere of Callisto" (PDF). Journal of Geophysical Research 110 (E2): E02003. doi:10.1029/2004JE002322. Bibcode: 2005JGRE..11002003L. မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ။ 25 February 2009 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 19 June 2018 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Cooper, John F. (2001). "Energetic Ion and Electron Irradiation of the Icy Galilean Satellites" (PDF). Icarus 139 (1): 133–159. doi:10.1006/icar.2000.6498. Bibcode: 2001Icar..149..133C. မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ။ 16 January 2012 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 19 June 2018 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Exploring Jupiter – JIMO – Jupiter Icy Moons Orbiter – the moon Callisto။ Space Today Online။
↑ Chang၊ Kenneth။ "Suddenly, It Seems, Water Is Everywhere in Solar System"၊ New York Times၊ 12 March 2015။ 12 March 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Callisto – Overview – Planets – NASA Solar System Exploration။ NASA Solar System Exploration။ 28 March 2014 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။
↑ Glenday၊ Craig (2013)။ Guinness Book of World Records 2014။ Guinness World Records Limited။ p. 187။ ISBN 978-1-908843-15-9။

[2] Periapsis is derived from the semimajor axis (a) and eccentricity (e): $a(1-e)$ .

[3] Apoapsis is derived from the semimajor axis (a) and eccentricity (e): $a(1+e)$ .

[6] Surface area derived from the radius (r): $4\pi r^{2}$ .

[7] Volume derived from the radius (r): ${\frac {4}{3}}\pi r^{3}$ .

[8] Surface gravity derived from the mass (m), the gravitational constant (G) and the radius (r): ${\frac {Gm}{r^{2}}}$ .

[10] Escape velocity derived from the mass (m), the gravitational constant (G) and the radius (r): $\textstyle {\sqrt {\frac {2Gm}{r}}}$ .

[Galilei-1] Galilei၊ G. (13 March 1610)။ Sidereus Nuncius။

[orbit-4] ၂.၀ ^၂.၁ ^၂.၂ ^၂.၃ ^၂.၄ Planetary Satellite Mean Orbital Parameters။ Jet Propulsion Laboratory, California Institute of Technology။

[Anderson_2001-5] ၃.၀ ^၃.၁ ^၃.၂ ^၃.၃ ^၃.၄ Anderson, J. D. (2001). "Shape, mean radius, gravity field and interior structure of Callisto". Icarus 153 (1): 157–161. doi:10.1006/icar.2001.6664. Bibcode: 2001Icar..153..157A.

[Showman1999-9] "The Galilean Satellites" (1 October 1999). Science 286 (5437): 77–84. doi:10.1126/science.286.5437.77. PMID 10506564.

[Moore2004-11] ၅.၀ ^၅.၁ Moore၊ Jeffrey M.; Chapman၊ Clark R.; Bierhaus၊ Edward B.; et al. (2004)။ "Callisto" (PDF)။ in Bagenal၊ F.; Dowling၊ T.E.; McKinnon၊ W.B. (eds.)။ Jupiter: The planet, Satellites and Magnetosphere။ Cambridge University Press။ 27 March 2009 တွင် မူရင်း (PDF) အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 19 June 2018 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[magnitude-12] Classic Satellites of the Solar System။ Observatorio ARVAL။ 13 July 2007 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[Carlson_1999-13] ၇.၀ ^၇.၁ ^၇.၂ Carlson, R. W. (1999). "A Tenuous Carbon Dioxide Atmosphere on Jupiter's Moon Callisto" (PDF). Science 283 (5403): 820–821. doi:10.1126/science.283.5403.820. PMID 9933159. Bibcode: 1999Sci...283..820C. Archived 3 October 2008 at the Wayback Machine. မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ။ 4 June 2016 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 19 June 2018 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[Liang_2005-14] ၈.၀ ^၈.၁ Liang, M. C. (2005). "Atmosphere of Callisto" (PDF). Journal of Geophysical Research 110 (E2): E02003. doi:10.1029/2004JE002322. Bibcode: 2005JGRE..11002003L. မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ။ 25 February 2009 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 19 June 2018 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[Cooper2001-15] Cooper, John F. (2001). "Energetic Ion and Electron Irradiation of the Icy Galilean Satellites" (PDF). Icarus 139 (1): 133–159. doi:10.1006/icar.2000.6498. Bibcode: 2001Icar..149..133C. မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ။ 16 January 2012 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 19 June 2018 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[16] Exploring Jupiter – JIMO – Jupiter Icy Moons Orbiter – the moon Callisto။ Space Today Online။

[NYT-20150315-17] Chang၊ Kenneth။ "Suddenly, It Seems, Water Is Everywhere in Solar System"၊ New York Times၊ 12 March 2015။ 12 March 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[18] Callisto – Overview – Planets – NASA Solar System Exploration။ NASA Solar System Exploration။ 28 March 2014 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။

[19] Glenday၊ Craig (2013)။ Guinness Book of World Records 2014။ Guinness World Records Limited။ p. 187။ ISBN 978-1-908843-15-9။

[၁]

[lower-alpha ၁]

[lower-alpha ၂]

[၂]

[၃]

[lower-alpha ၃]

[lower-alpha ၄]

[lower-alpha ၅]

[၄]

[lower-alpha ၆]

[၅]

[၆]

[၇]

[၈]

[၉]

[၁၀]

[၁၁]

[၁၂]

[၁၃]

ရှု ပြော ပြင် ဂျူပီတာ၏ ဂြိုဟ်ရံလများ
ဂျူပီတာဂြိုဟ်မှ အကွာအဝေး များလာသည့်အတိုင်း စာရင်းပြုထားသည်
အတွင်းပိုင်းဂြိုဟ်ရံလများ (၄)	မီးသီးစ် အန်ဒရာစတီးယာ အမယ်သီးယာ သီးဘီ
ဂယ်လီလီယန် လများ (၄)	အိုင်အို ယူရိုပါ ဂျန်နမိတ် ကလက်စတို
သီမိစတို အုပ်စု (၁)	သီမိစတို
ဟိုင်မေလိယာ အုပ်စု (၇)	လီဒါ အန်ဆာ ဟိုင်မေလိယာ ပန်ဒီယ လိုင်ဆစ်သီယာ အီလရာ ဒိုင်ယာ
ကာပို အုပ်စု (၁)	ကာပို
ဘလီတူဒူး အုပ်စု (၁)	ဘလီတူဒူး
အနန်းကီ အုပ်စု (၂၂)	ယူပိုရီ Jupiter LV ယူဖီးမီ Jupiter LII Jupiter LIV မီးမီ ယူအန်သီ S/2003 J 16 ဟာပါ့လကီ အော်သိုးဆီယာ ဟီလိကီ ပရာဇိဒီခီ Jupiter LXIV S/2003 J 12 Jupiter LXVIII သယ်ဇိနို သိုင်ယိုးနီ S/2003 J 2 အနန်းကီ အိုင်အိုကပ်စ် ဟာမိပီ Jupiter LXX
ကာမီ အုပ်စု (၂၃)	ပါဆင်သီ Jupiter LXIX S/2003 J 24 ခါဒိနီ Jupiter LXIII အိုင်ဆိုနိုမီ ကာလီခိုရီ အိုင်ရီနိုမီ ကာလီ အိုင်ရီးနီ အန့်တနီ ယူခါလေးဒီ အာခီ သယေးဂျတီ Jupiter LXXII ကာမီ ဟာဆီ Jupiter LXI Jupiter LI S/2003 J 9 Jupiter LXVI ခါလစ်ကီ S/2003 J 10 (?)
ပါဆင်ဖိတ် အုပ်စု (၁၇)	ဖီလိုဖရိုဆိန်း ယူရေဒမီ Jupiter LVI S/2003 J 4 Jupiter LXVII ဟီဂျန်းမနီ ပါဆင်ဖိတ် ဆပွင့်ဒီ မဂ္ဂါစလိုက် စလိနီ ဆင်နိုပီ Jupiter LIX အေအီးဒီ အော်တိုနိုမီ ခါလစ်ရိုအီ S/2003 J 23 ကိုရီ
အခြားကြည့်ရန်	ဂျူပီတာဂြိုဟ်၏ ကွင်းများ
ကဏ္ဍ