ကလက်စတို (ဂြိုဟ်ရံလ)
Callisto's anti-Jovian hemisphere imaged in 2001 by NASA's Galileo spacecraft. It shows a heavily cratered terrain. The large impact structure Asgard is on the limb at upper right. The prominent rayed crater below and just right of center is Bran. | |||||||||
ရှာဖွေတွေ့ရှိခြင်း | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သူ | ဂယ်လီလီယို | ||||||||
ရှာဖွေတွေ့ရှိသည့် ရက်စွဲ | 7 January 1610[၁] | ||||||||
အခြားအမည်များ | Jupiter IV | ||||||||
ပါဝင်အရာဝတ္ထုများ | Callistoan, Callistonian | ||||||||
ပတ်လမ်း ဂုဏ်အင်များ | |||||||||
Periapsis | 869000 km 1[lower-alpha ၁] | ||||||||
Apoapsis | 897000 km 1[lower-alpha ၂] | ||||||||
ဆီမီး မေဂျာ ဝင်ရိုး | 1 882 700 km[၂] | ||||||||
ပတ်လမ်း ဗဟိုကျမှု | 0.0074[၂] | ||||||||
ပတ်လမ်း ကာလ | 0184 d 16.689[၂] | ||||||||
ပျမ်းမျှ ပတ်နှုန်း | 8.204 km/s | ||||||||
ပတ်လမ်း တိမ်းစောင်းမှု | 2.017° (to the ecliptic) 0.192° (to local Laplace planes)[၂] | ||||||||
ဂြိုဟ်ရံလများ | ဂျူပီတာဂြိုဟ် | ||||||||
ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဂုဏ်အင်များ | |||||||||
ပျမ်းမျှ အချင်းဝက် | 410.3±1.5 km (0.378 Earths) 2[၃] | ||||||||
မျက်နှာပြင် ဧရိယာ | ×107 km2 (0.143 Earths) 7.30[lower-alpha ၃] | ||||||||
ထုထည် | ×1010 km3 (0.0541 Earths) 5.9[lower-alpha ၄] | ||||||||
ဒြပ်ထု | 938±0.000137)×1023 kg (0.018 Earths) (1.075[၃] | ||||||||
ပျမ်းမျှ သိပ်သည်းဆ | ±0.0034 g/cm3 1.8344[၃] | ||||||||
မျက်နှာပြင် ဒြပ်ဆွဲအား | m/s2 (0.126 1.235 g)[lower-alpha ၅] | ||||||||
အင်နားရှားကိန်း | ±0.005 0.359[၄] (estimate) | ||||||||
လွတ်မြောက်အလျင် | 2.440 km/s[lower-alpha ၆] | ||||||||
လှည့်ပတ်ကာလ | synchronous[၃] | ||||||||
ဝင်ရိုးတိမ်းစောင်းမှု | zero[၃] | ||||||||
Albedo | 0.22 (geometric)[၅] | ||||||||
| |||||||||
မြင်သာသော ပမာဏ | 5.65 (opposition)[၆] | ||||||||
လေထု | |||||||||
မျက်နှာပြင် လေထုဖိအား | 7.5 picobar[၇] (×1010 kPa, 7.5×1012 atm) 7.4019 | ||||||||
လေထု၌ ဓာတုပါဝင်နှုန်း | ≈ ×108 molecules/cm3 4ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်;[၇] up to ×1010 molecules/cm3 2မော်လီကျူလာ အောက်ဆီဂျင်(O2)[၈] | ||||||||
ကလက်စတို သည် ဂျူပီတာဂြိုဟ်၏ ဂျန်နမိတ်ပြီးလျင် ဒုတိယအကြီးဆုံး ဂြိုဟ်ရံလဖြစ်သည်။ နေအဖွဲ့အစည်းတွင် စနေဂြိုဟ်၏ တိုက်တန်နှင့် ဂျန်နမိတ်ပြီးလျင် တတိယအကြီးမားဆုံး ဂြိုဟ်ရံလဖြစ်ပြီး ၁၆၁၀ ခုနှစ်တွင် ဂယ်လီလီယိုမှ ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။ အချင်းအားဖြင့် ၄၈၂၁ ကီလိုမီတာရှိပြီး ကလက်စတိုသည် မာကျူရီဂြိုဟ်၏ ထုထည် ၉၉ ရာခိုင်နှုန်း ရှိသည်။ ဂျူပီတာမှ ၁၈၈၃၀၀၀ ကီလိုမီတာ ကွာဝေးပြီး[၂] ကလက်စတို၏ မျက်နှာပြင်တစ်ခြမ်းသည် ဂျူပီတာဘက်သို့ အမြဲတမ်း မျက်နှာမူလျက် လှည့်ပတ်နေသောကြောင့် ကလက်စတို၏ ကောင်းကင်တွင် ဂျူပီတာအား ပြောင်းလဲမှုမရှိဘဲ မြင်ရမည်ဖြစ်သည်။ ကလက်စတိုသည် အခြားသော အတွင်းပိုင်း ဂြိုဟ်ရံများထက်မူ ဂျူပီတာ၏ မဂ္ဂနက်တိုစဖီးယား သက်ရောက်မှုဒဏ်ကို ပိုမိုနည်းပါးစွာ ခံရသည်။[၉][၁၀] ကျောက်စိုင်နှင့် ရေခဲတို့ဖြင့် ကလက်စတိုအား ဖွဲ့စည်းထားပြီး မြေမျက်နှာပြင်တွင် ရေခဲလွှာဖြင့် ဖုံးလွှမ်းထားသည်။[၁၁] ကလက်စတို၏ မျက်နှာပြင်သည် နေအဖွဲ့အစည်း၌ သက်တမ်းအရင့်ဆုံး ဖြစ်ပြီး[၁၂] ထိတိုက်ရာများဖြင့် ပြည့်နှက်လျက်ရှိသည်။[၁၃] ကလက်စတို၌ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ် ပါဝင်သော အင်မတန်ပါးလွှာသည် လေထုရှိပြီး[၇] မော်လီကျူလာ အောက်ဆီဂျင်လည်း တည်ရှိနိုင်သည်။[၈]
မှတ်စု
[ပြင်ဆင်ရန်]- ↑ Periapsis is derived from the semimajor axis (a) and eccentricity (e): .
- ↑ Apoapsis is derived from the semimajor axis (a) and eccentricity (e): .
- ↑ Surface area derived from the radius (r): .
- ↑ Volume derived from the radius (r): .
- ↑ Surface gravity derived from the mass (m), the gravitational constant (G) and the radius (r): .
- ↑ Escape velocity derived from the mass (m), the gravitational constant (G) and the radius (r): .
ကိုးကား
[ပြင်ဆင်ရန်]- ↑ Galilei၊ G. (13 March 1610)။ Sidereus Nuncius။
- ↑ ၂.၀ ၂.၁ ၂.၂ ၂.၃ ၂.၄ Planetary Satellite Mean Orbital Parameters။ Jet Propulsion Laboratory, California Institute of Technology။
- ↑ ၃.၀ ၃.၁ ၃.၂ ၃.၃ ၃.၄ Anderson, J. D. (2001). "Shape, mean radius, gravity field and interior structure of Callisto". Icarus 153 (1): 157–161. doi: . Bibcode: 2001Icar..153..157A.
- ↑ "The Galilean Satellites" (1 October 1999). Science 286 (5437): 77–84. doi: . PMID 10506564.
- ↑ ၅.၀ ၅.၁ Moore၊ Jeffrey M.; Chapman၊ Clark R.; Bierhaus၊ Edward B.; et al. (2004)။ "Callisto" (PDF)။ in Bagenal၊ F.; Dowling၊ T.E.; McKinnon၊ W.B. (eds.)။ Jupiter: The planet, Satellites and Magnetosphere။ Cambridge University Press။ 27 March 2009 တွင် မူရင်း (PDF) အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 19 June 2018 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Classic Satellites of the Solar System။ Observatorio ARVAL။ 22 October 2013 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 13 July 2007 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ ၇.၀ ၇.၁ ၇.၂ Carlson, R. W. (1999). "A Tenuous Carbon Dioxide Atmosphere on Jupiter's Moon Callisto" (PDF). Science 283 (5403): 820–821. doi: . PMID 9933159. Bibcode: 1999Sci...283..820C. Archived 3 October 2008 at the Wayback Machine. မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ။ 4 June 2016 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 19 June 2018 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ ၈.၀ ၈.၁ Liang, M. C. (2005). "Atmosphere of Callisto" (PDF). Journal of Geophysical Research 110 (E2): E02003. doi: . Bibcode: 2005JGRE..11002003L. မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ။ 25 February 2009 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 19 June 2018 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Cooper, John F. (2001). "Energetic Ion and Electron Irradiation of the Icy Galilean Satellites" (PDF). Icarus 139 (1): 133–159. doi: . Bibcode: 2001Icar..149..133C. မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ။ 16 January 2012 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 19 June 2018 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Exploring Jupiter – JIMO – Jupiter Icy Moons Orbiter – the moon Callisto။ Space Today Online။
- ↑ Chang၊ Kenneth။ "Suddenly, It Seems, Water Is Everywhere in Solar System"၊ New York Times၊ 12 March 2015။ 12 March 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Callisto – Overview – Planets – NASA Solar System Exploration။ NASA Solar System Exploration။ 28 March 2014 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။
- ↑ Glenday၊ Craig (2013)။ Guinness Book of World Records 2014။ Guinness World Records Limited။ p. 187။ ISBN 978-1-908843-15-9။