ဘုရင့်နောင် ခေါင်းလောင်းစာ
| |
| ရေးထိုးသူ | မင်းဓမ္မ |
|---|---|
| မူလခေါင်းစဉ် | ပဲခူးမှ ဘုရင့်နောင် ခေါင်းလောင်းစာ |
| နိုင်ငံ | ဗမာနိုင်ငံတော် |
| ဘာသာစကား | ဗမာ၊ မွန် |
| အကြောင်းအရာ | မြန်မာရာဇဝင်ကျမ်းများ |
| အမျိုးအစား | ရာဇဝင်ကျမ်းများ၊ သမိုင်း |
ရေးထိုးသည့်နေ့စွဲ
|
၁၅၅၄ |
ဘုရင့်နောင် ခေါင်းလောင်းစာသည် ၁၅၅၄ မှ ၁၅၈၁ ခုနှစ်အထိ ဘုရင့်နောင် မင်းတရားကြီး အုပ်စိုးစဉ် အချိန်က ဗမာ (မြန်မာ) ပြည်၊ ပဲခူး မြို့ရှိ လမ်းတစ်ခု အလယ်တွင် ချိတ်ဆွဲထားခဲ့သော တောင်ငူခေတ် ၏ ဘုရင့်နောင် မင်းတရားကြီး သွန်းလုပ်ခဲ့သည့် ခေါင်းလောင်း တစ်ခုပေါ်တွင် တွေ့ရသော ဘာသာစကား နှစ်ခုဖြင့် ရေးထိုးထားသည့် ကမ္ပည်းစာဖြစ်သည်။ ဗမာ နှင့် မွန် ဘာသာတို့ဖြင့် ရေးထိုးထားသည်။ ခေါင်းလောင်းကြီးကို ရခိုင်ပြည် မြောက်ဦးမြို့သို့ ဦးစွာ သယ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ၁၈၂၅ ခုနှစ်တွင် Bheem Singh [၁] ဆိုသူက ယင်းကို အိန္ဒိယနိုင်ငံသို့ သယ်ယူခဲ့ပြီး ယခုအခါ ဟိန္ဒူဘုရားကျောင်း တစ်ခုဖြစ်သော Bhim Ghanta (84 Mann Temple)၊ QJJ9+J77၊ Bakner၊ Uttar Pradesh 207123၊ India တွင် ချိတ်ဆွဲထားသည်။ [၂]
ပုံနှိပ်ဖော်ပြမှုများ
[ပြင်ဆင်ရန်]ဤခေါင်းလောင်းစာကို ၁၈၃၈ ခုနှစ်တွင် ထုတ်ဝေခဲ့သည့် Asiatic Society ဂျာနယ် အမှတ် ၇၆ ဧပြီစာစောင်တွင် အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့် ပထမဆုံးအကြိမ် ဘာသာပြန် ပုံနှိပ်ဖော်ပြခဲ့သည်။[၃] သို့သော်လည်း စာအရေးအသားနှင့် ဘာသာပြန်မှုများ များစွာ လွဲမှားနေခဲ့သည်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် Nai Bee Htaw Monzel ဆိုသူက မွန်ဘာသာ အပိုင်းကို ဖတ်ရှု၍ ဘာသာပြန်ကာ ၂၀၂၂ ဇူလိုင်လထုတ် Amartdein Journal Vol. 14 တွင် ပုံနှိပ်ဖော်ပြခဲ့သည်။[၂]
Nai Bee Htaw Monzel က အင်္ဂလိပ်ဘာသာသို့ ပြန်ဆိုခဲ့သည့် မူရင်း မွန်စာ အရေးအသား
[ပြင်ဆင်ရန်]{1} ။ ။ ပ္ဍဲဘဒြကဝ်ဝွံအ် တဳလမနွေံာပိုန် ကျာ်တြယ်ကုက္ကုသန်။ တ္လဳမနွံပိုန် ကျာ်တြဲကောနာဂီု။ တဳလမနွံပိုန် ကျာ်တြဲကဿပ။ သီုသာသနာ ကလိလောန်တုဲ {2} တ္လဳမနွံပိုန် ကျာ်တြဲမဟာဂေါတမ။ မက္တိုဝ်ဒဟ်။ နူစၞာံ တ္လဳမနွံပိုန် ကျာ်တြဲ မှာဂေါတမ မပပရိနိဗ္ဗာန် သာသနာ ၂၀၉၅ စၞာံ ကလိလောန်အာတုဲ။ ပ္ဍဲသက္ကရာံ ၉၁၃ တ္လဉး မနွံဂုန်ဇမၞာံ{3} ပိ။ မတွဟ်ဂး တျာဂဂုန်။ နွံကိုဝ်ကွေတ် မဟွံအ်ဒဍဝ် သတျဂုန် တိတ်ပါဲတုဲ ညံင်္ စရှိတ် မတဴတၟံကီု။ သုရဂုန်။ နွံဂၞ်ု င်္ညံဆုအိန်ဒက္ခဳ မဟွံအ်က္ဆဳကီု။ မနွံမ်သတ္တိပိ။ မတွဟ်ဂး မတြဳသတ္တိ။ မနွံ[ဂသပ်မခိုဟ်တုဲ]{4} ဥဿဟသတ္တိ။ မနွံဝဳ မစိုပ်ဒတုဲ။ ပဘူဝသတ္တိ။ မနွံသတ္တိ မကိုဝ်ဒန် ကိုဝ်ညး မဒးပဗွဲဓဝ်။ မဆိုက်ပဒက် ပ္ဍဲဥပါယ်ပန်။ မတွဟ်ဂး သာမဥပါဲ။ မဆိုက်ဗဒက် ပ္ဍဲမ[ပ္တုန်ပ္အာ]ညး။ ဒဏ္ဍဥပါဲ။ မဆိုက်ဗဒ{5} က် ပ္ဍဲမပေါက်ပၞာန် ကုညး။ ဒါနဥပါဲ။ မဆိုက်ဗဒက် ပ္ဍဲမကိုရ်လာပ်သကာ ကုညး။ ဘေဒဥပါဲ။ မဆိုက်ဗဒက် ပ္ဍဲမပလီုပါပမိတ်ညး။ မနွံဒြရ္ဟတ်မသုန်။ မတွဟ်ဂး အဘိဇာတျဗလ။ ဒြရ္ဟတ် မနွံဂကူ။ [ဒသ]{6} ဗလ။ နွံ ဒရ္ဟတ်ကလောည္ဒာတ် သ္ကံစွးမဂၠိုင်္ ။ ဘောဂဗလ။ မနွံဒြရ္ဟတ်ပိုန်ဟာန် စိင်က္ဆေဟ် ဒြပ် ရတ်မဂၠိုင်္ ။ ဗာဟုဗလ။ နွံဒရ္ဟတ်ကွတ်သပါတ် မလောန်နူညး။ ညာဏဗလ။ နွံဒရ္ဟတ်ပညာ မတီဒွးမုတ်။ ဗဝဝ်ဂုန်မဂလိုင်္ {7} ဝွံအ် ဍောက်င်္ပေတုဲ။ ကမိန်ဍုင်ကေတုမတဳ။ သရေခေတ္တရာ။ အရိမဒ္ဒပူရ။ သာယာဝဒဳ။ ပရန်တပ္ပ။ တိင်ထွင်္ ။ စင်္လ။ ကမန်င်္ဍုတအ်ဝွံအ် ပ္လောပ်လက်တဲတုဲ။ ဟိုတ်စိုတ် သၟိက်ယောက် သာသနာ။ သၟီပြန် မဒဟ်ဒေံ တ္လဉး မကိုဝ်သဒိုဓမၟ{8}ရာဇာ ကိုဝ်ပသၟီဗိုဝ်။ သၟီဗကာံ၊ သၟီသာယာဝဒဳ၊ သၟီပရန်[တပ်]။ သၟီတဝ်င်္ထွ။ သၟီစင်္လ။ ပၞာန်င်္ဒၠု သီုဒရ္ဟတ်စလ င်္က္ၜ ရာဲလှေ လှဴဂါ။ သဍဝ် သီုဗဵုဗလး ကိုဝ်ဇက်စိုဟ်င်္တၠု နူင်္ဍုပြန်။ ဇကုတ္လဉး တဴဒေါ်၊ ဒေံတ္လဉး သရဳဇဲယကျဝ်င်္ထ မစမတၟ၊ ဒေံ{9}တ္လဉး င်္မရာဲသဳဂသူ မစကေတုမတဳ ညးၜါဝွံ တဴလပါက်သ္တုံ၊ ကွံန်တ္လဉး င်္မရာဲကျဝ်ဇွာ။ သၟီသရိဇဲယနူရထာ မစ[ရမၠ]။ သၟီင်္မရာဲင်္သခယာ မစကောလယ၊ ညးပိဝွံ တဴလပါက်ဇွိ၊ ဂိတုစဲ ၅ မၟံက် ရာသဳမန် င်္အသာ တ္ငဲအဒိုတ် (10) တ္ငဲတိုန် - - း။ လက်မိဟ် တြယ်[အတ္ထကဒဳ] သီုပၞာန်စိံ ပၞာန်က္ဆေံ ပၞာန်တောက် သရာဲသခက် ဗိုဝ်လဗး မတုပ် ကုစိုတ် ဇက်စိုဟ်င်္တၠု င်္ဍုကေတုမတဳ။ ဂိတုစဲ ပိစဝေက် ရာသဳမိန် င်္အသာ ၁၅ တ္ငဲ ၀။ တ္လဉး စိုပ်ဗစး။ သၟီဨက{11}ရာံင်္ဍုမန်တုံ။ ပၞာန်စိံ ပၞာန်က္ဆေံ ပၞာန်တောက် သရာဲ သခက် ဗိုဝ်လဗး။ သီုဒရ္ဟတ် ဇက်င်္တၠု ဒဵုစိုပ်ဗစး။ တ္ငဲဂဟ် ဨကရာံၜါ [ဒဝ်]စနေဟ်။ သၟီဨကရာံင်္ဍုမွန်။ ဍောက်စိံစေတ်င်္ချ။ သီုဒရ္ဟတ် ဗတိုက်ပၞာန်တ္လဉး။ ဗမာ {12} သေံ သီုပအိုတ် ပေက်ဒသိုတ်အာ။ ဇကုတ္လဉး သီုမငွာံက္ဍိုပ်စိံသို[င် တ္လဒတဴဒၟံင်္] ဟွံအ်က္ဆဳ ဨယ်ရသ္ဂောံယောက် သာသနာ ပ္ဍဲင်္ဍုမွန်။ ပၞာန်ဝွံအ် ကိုရ်ဂွံအ်ဇၞး။ အိငဟ်အဒိဋ္ဌာန်တုဲ။ တ္လဉးဗျိုဝ်စိင် ကိုဝ် ဨကရာံင်္ဍုမွန်{13} ဥပေါသတ္ထ မယောက်စေင်္ချ။ တမ္အိပ်ဩလောတ်။ ဒြင်ဥပေါသတ္ထကဝ် မွဲဟတ်သာံဒံင်္ ။ စေတ်င်္ချ သီုဨကရာံင်္ဍုမန်။ ဒလာက်က္တိုဝ် ကရဴဒဴ။ တ္လဉးမဂွံဇၞးပၞာန်ဇၞော်။ မကလိဂွံအ် ကမိန်ဍုင်ဩဳ{14} ဟံင်္ သာဝတဳ။ မနွံပနှဳရးမွံန်ပိစွံအ်။ မတွဟ်ဂး ပါစိနရး။ မဇ္ဆိမရး။ ပစ္ဆိမရး။ အမာတ်ဒကိုပ်ပၞာန်ဇမၞော်သမတ် ပ္လောပ်လင်္ကတဲတုဲ။ ကမ္လတ်ဒမ္လသတြုတမ မတွဟ်ဂး [ဒဝ်]ဇလ တးဝးက္လေံ{15} တုဲ။ အခေါန်ဖလှာ မဟဒဟ် ပဗွဲဓဝ်။ မတုပ်တဴရဴဆုဂျိ ကိုရ်လပေါက်က္လေံအ် ဗအိုတ်တုဲ၊ ဒြပ်စေတဳယသန္တက။ ဓမၟသန္တက။ သင်္ဃသန္တက။ မတုပ်တဴရဴ က[လွောင်္ ဗသဲမဍာဲ]။ အမာတ်ဒကိုပ်{16} ပၞာန်ဇမၞောက်သမတ် ဟွောအ်ကိုရ်စ။ ဇကုလွေဝ် ဟဂွောအ်နှဴ။ ပ္ဍဲသတ်ဂမ္လိုင် မနွံစိုတ် မင်္သ္ဇုဂွု ညံင်္ ထာင်္ ပ္ကဴကုသန် မဂွုစ္အးကိုမ်။ ပ္ဍဲမကိုရ်စၞောဝ် ကုသတ်ဂမ္လိုင် ညံင်္ သၟီယီု မပ္တုဲသင်္ရ မဟွံအ်စွး{17} ဗောက်ကီုမ်။ ပ္ဍဲမကိုဝ်ပိုန်ဟာန် စာသံက် ဒဳင်္ဒ္လု ကိုရ်အမာတ် ဒကိုပ်ပၞာန် ဇမၞောံ သမတ် ညံင်္ သၟီဂတုမတိုန် အရံင်္ လျးသမန်စၞံင်္ ဇမၞေံာက်သမတ်ကီု။ ပ္ဍဲမင်္ဒုသဇိုင် သတ်ဂမ္လိုင် ညံင်္ တိဇ{18} နောက် မင်္ဒုသဇိုင်သတ် မဟွံအ်ရုဲစဟ်ကီု။ ပ္ဍဲမကိုရ် ဒသောက်က္တောဝ် မတ် ကွံန်ဂြကူတြုဟ်ဗြဴ ညံင်္ အိန်တလသွဝ်ၜါ မင်္ပ္ကင်္ရကမိန်။ မကိုရ် ဒသောက်က္တောဝ် မတ်ဒေဝတဴတြုဟ်ဗြဴကိုမ်။ {19} တိုင်ဓဝ်သၟီတမ္လာ ဟဂွံအ်ပလီုတုဲ။ ပဗွဲဓဝ်င်္ဟေ ကမိန်င်္ဍုၐြဳဟံသာဝတဳ ကွံမ်ကု ကမိန်ရးဗမာ မဟွံအ်[ဒဍဝ်ဒရိ]တဴရ]။ နွံကာလမွဲတ္ငဲ။ ပယာံသာရဒဥတု။ ဒၟံင်တဴ လတူ သနာဒသောက် စို{20}တ် မစိုန်သ္ကီုမ်တဴ ကွံမ်ကုဓဝ်သဒ္ဓါ။ သဳလ။ စာဂ။ သာက်ဝွံအ် တ္လဉးက္ဆပ်။ ပ္ဍဲဨယ် မင်္ပ္ကရင် ကမိန်ဝွံအ်။ ယရဴသတ်မွဲ မနွံကိုဝ် ဒရ္ဟတ် တ္ငဲမဟဂွံအ်စၞောဝ် သ္ဂောအ်လမိင်ဨယ်။ ဨယ်သ္ဂောအ်{21} ကိုဝ်စၞောဝ်။ ယရဴသတ်မွဲ မအန်ဒရ္ဟတ်။ တ္ငဲမဟဂွံအ်စၞောဝ် လမိင်ဨယ် ဟဂွံအ် သ္လေင်အာရသောအ်။ ရန်ကိုဝ် သတ်မအန် ဒရ္ဟတ်။ မိက်ကိုဝ်ဂွံအ်စၞောဝ်။ ဂနှိင်မွဲ ဨယ်သောန် ဨယ်{22} ကွက်လဝ် ဒေါဝ်ဂ္လောင်။ ယရဴသတ်မွဲ မဟဂွံအ်စၞောဝ်။ င်္တ္လုတိုက်ဂနှိင်သမ္တိမ်ဗရုဂနှိင် ဨယ်သ္ကိုဝ်စၞောဝ် ကိုဝ်သတ်တအ်ဂဟ်။ သာက်ဝွံအ် တ္လဉးက္ဆပ်တုဲ။ သိုမ်စိုတ် မနွံကြုန်နှာ {23} မမိက်ဗလး တဒေါက်သတ်။ နသ္လာက်။ မနွံဗၞတ်လ္ၚိမ်ဗသာ။ း။ ပ္ဍဲသက္ကရာတ် ၉(၁၄) ။ ဖလ္လဂုဏ္ဏင်္သံဝစ္ဆဝ်။ ဂတုမြိုက်ဂသိုဝ် စသ်ပိမမံက် တ္ငဲစန်။ ဘဒြာတိတ္ထဳ လက်ဓနု တ္ငဲ{24} တိုန်တုဲ ပိနာဍဳ ၜါပါတ် တြိင်္ယ ဗြဘတိ နဝင် ဗုဒ္ဓဝါ။ တ္လဉး ကိုဝ်သောန်ဂနှိင် ကွက်လဝ် ဒေါဝ်ဂ္လောင်။ နူတဝိုဝ် မကွက်ဂနှိင်။ ရာသတ် မဟဂွံအ်စၞောဝ် အာတိုက်ဂနှိင်{25} သမ္တီဗရုဂနှိင်။ တ္လဉး ဂွံအ်ကိုဝ်စၞောဝ် ကုသတ်ဂမ္လိုင်။ ပဝိုင်နူဂဟ် သတ်တအ်ဂမ္လိုင် ဂွံအ်တဴ ဒသောက်စိုတ်။ ရာမန္ညဒေသ ရာင်္ ဆာဲသန်င်္ဟေ။ သၟီဨကရာတ်မင်္ပ္ကရင်ကမိ{26}န် င်္ဍုဩဳင်္ဟံသာဝတဳ။ ပဗွဲကြဴ။ ဂနှိင်ဝွံအ် လီုပြိုဝ်ဒၞတ်ဒကုတ်။ ရန်ကိုဝ် မသ္ဒဟ်ဒတုဲမဝ် သတ်ဂမ္လိုင်္ ကနှံပြုင်္ပြေလဝ်ညိ။ ဖိုရ်ဨယ်မကနှံ မကိုင်္ စၞောဝ်ကိုဝ်သတ္တအ်ဝွံအ်။ ပ္ဍဲအနာ{27}ဂတ် နဗရုဒေသနာညာန် မတုပ်တဴရဴ ဗရုဂနှဳ။ သံဂမ္လိုင်္ မတဴပ္ဍဲဘုံပိ မဟဂွံအ်စၞောဝ် ပ္ဍဲဓဝ်အကုသိုရ် မပတံကု အဝိဇာ။ ကိုရ်ဨယ်ဂွံအ်[က္လိ]စၞောဝ်ညိ။ ။ ။ မင်ဓမၟနာဲစင်္ရ
Asiatic Society ဂျာနယ် အမှတ် ၇၆ ဧပြီစာစောင်တွင် ဖော်ပြပါရှိခဲ့သည့် ဗမာစာ အရေးအသား
[ပြင်ဆင်ရန်]ဘတ္တကမ္ဘာ {1} တက်နှိုက်။ပွင့်တော်မူ သော်ဘုန်တော်ကြီးသောဘုရားမြတ်စွာကောက္ကသန်။ {2}ဘုန်တော်ကြီးသော်ဘုရားမြတ်စွာဂေါနာဂုန် {3}ဘုန်တော်ကြီး သော်ဘုရား မြတ်စွာကဿပသာသနာတော် နှင့်တကွ။ ပရိနိဗ္ပာန်စံလွန်တော်မူပြီသည်နောက်။ဘုန်တော်ကြီးသော်ဘုရားမြတ်စွာမဟာရ{4}ဂေါတမပွင့်တော်မူသည်။ ဘုရားမြတ်စွာမဟာရ {5} ဂေါတမ။ ပရိနိဗ္ဗာန်စံလွန်တော်မူပြီး သည်နောက်။ သာသနာတော် ၁၂၇၅ နှစ်လွန်သည်။သာသနာတော် ၁၉၁၃ ခုနှစ်တွင်။သမ္ဘာ{6}နှင့်ပြည့်စုန်သည်မင်းဖြစ်တော်မူသည်။ထိုးမင်သည် မဟာတေဇဘုန်တန်ခိုး နှင့်လည်ပြည့်စုန်သည်။ အထာရသ{7} အတပ်ပညာလည်မသင်မကြား မိမိအလိုတပ်ခြင်။ ဉာဏ်ပတိဘန်။ ဥစ္စာနှင့်ပြည့်စုန်ခြင်။ သင့်သည်မသင့်သည်ကိုလည်ဆင်ချင်နှိုင်ရှည်ခြင်။ သတ္တိဗလနှင့်ပြည့်စုန်ခြင်။ အခြွအရန်ဆွေးမျိုးတို့နှင့်ပြည့်စုန်ခြင်။တိုင်သူပြည်သူတို့ဆင်ရဲဒုက္ခကိုကယ်ဆယ်ခြင်ဖြင့်မေတ္တာပွားများ၍မစခြင်။အမတ်ကြီး၄ပါ။တို့ကိုလည်အခွင့်ပေးချင်။ဒသဗျညာအမတ်ကိုလည်အခွင် ပေးခြင်။မလတရတရားဆိုး ရာမှာသူထူတိုကိုချစ်ခြင်။မေတ္တာပွားမျာ။ လျက်လှူတန်စွန်ကျယ်ခြင်။ တိုင်သူပြည်သားတို့ကိုအကျိုစီးပွား များစေခြင်။ ဒေါဗျညာဆိုးရာမှာမင်းအေကရာဇ် {8} အာဘိတ်သိတ်သွန်ခြင်။ မြို့၏အာ၅ပါးဆိုးရာမှာဒသဗလ။ ညာဏဗလ။ကာယဗလ။ တေဇဗလ။ သုတဗလ။ထိုး ဗလ၅ပါဆိုးရာနှိုက်။ ဒသဗလသည်ရွေငွေကျောံသံဘတ္တများ နှင့်ပြည့်စုန်ပေါများခြင်။ ညာဏဗလဆိုရာနှိုက်။မင့်း အေကရာဇ်ဘုန်အာဏာပညာတက် မြန်ပြည်စုန်ခြင်။ကာယဗလဆိုရာနှိုက်အထာရသာ {9} ၈ပါသောအတပ်နှင့်ပြည့်စုံသည်သူရဲသူခက်တို့ပေါ်များခြင်။တေဇဗလဆိုးရာနှိုက်အမာတ်စစ်သူကြီး တို့ညာဏ်ပညာနှင့်ပြည့်စုန်ခြင်။သုတဗလဆိုးရာနှိုက်။မြို့ရွာနယ်အပိုင်အခြာသိကျွမ်သည်ညာဏ်ပညာနှင့်ရှိသူပေါ်များခြင်။ ညီးတော်ဗျညာယောကိုမြို့က နှင်ထုတ်သည်အကြောင်မှာ မင်းတို့၏ကျင့်ရာဝတ်နှင့်မညီ။ ညီး တော်ပြည်မင်း ရိဿဒုဂမ္ဘကိုနှုပ်ဖြင့်ကြူလွန်စွာ။ ပြော်ဆိုး၏။ မိမိသည်။ အမတ်စစ်သူကြီ။ တို့ကိုအရိုအသေသဂါရဝမပြုသော့ကြောင့်။ ဒုဿိဒတ် {10} စစ်သူကြီးသည်။ဗိုလ်ခြေလူအများတို့ကိုလှည့်ဖြာ၍။ ပြည်မြို့စာတံဝင်စာသွားလေ၏။မင်း အေကရာဇ် {11} သည်။ မည်သည်မှာရှိသည်။ညီးတော်အဒနိန်သည်မည်သည်မှာရှိသည်။ဝေါ။လ ဘတ်တလဝိ။ လဘာ။ လေရွာဒဿမောနတထာစာသည် မတ်အဒစ မင်မှာကောလိယကိုစာသည်။ ထိုး သူ ၂ ယောံမှာလက်ဝဲအ အမတ်ဖြစ်သည်။ ထိုးသူ၂ယောံတို့သည်မြို့နေရွာသား တို့ကို့ ညှင်ပန်နှိပ်စက်ကြေငွေကိုယူ၍ မစာထိုက်သော့ ကြောင့်ဆင်ရဲပြန် ခြေသည်။ ။ ကေတုဝတီ{12} ပုကံမြို့က။ စစ်အင်္ဂလေပါးနှင့်တကွ။ ဒိဒီနက္ခတ်နေကောင်ရက်သာအခါနှိုက်။ ဗိုလ်ချေဆင်မြင်နှင့်တန်ခူ လဗြည်ကေူာ်၃ရက်င်္အဂါနေကေတုဝတီ {13} ပုကံမြို့ကချီထွက်လာ၍ ၁၅ရက်နှင့်ရောံလာသည်။ သိရိဟံသာဝတီမြို့မှာတပ်စခန်ချနေရာ။ ထိုးအခါသိရိဟံသာဝတီမင်းအေကရာဇ်လည်။ စတုရင်ဂစစ်င်္အဂါလေပါကို ပြင်စင်ပြီလျှင်။ချီလာသည်စစ်ကိုဆီးကျိုး၍တိုက်ရာ စစ်ညိုသောံကြောင်။မုတ္တမ။မင်းကိုစစ်ကူမည်အကြောင်စာပေလျှင်။ မုတ္တမ။မင်းကကြာ၍ဗိုလ်ချေး အများဆင်တပ်မြင်တပ်။ အမတ်စစ်သူကြီသူရဲသူခက်အလုန်အရင်တညီး တညွတ်တချက်တည်။မုတ္တမကချီလာ၍။ သိရိဟံသာဝတီမြို့ကိုရောံ၏။ မုတ္တမ။မင်းလည်အေရာဝံ {14} ဆင်ကိုစီးပြီလျှင်။ ဗိုလ်ချေဆင်။မြင်။သူရဲ။သူခက်အလုန်အရင်နှင့်ခုခံကူညီတိုက်ရာ။ ကေတုဝတီပုကံမြို့ကစစ်သည်တို့မရပ်မခံနှိုင်၍။ ဗိုလ်ချေတပ်အလုန်အရင်နှင့်ဆုပ်ခွာသွားကြလေ၏။ မုတ္တမမင်းမူမတ်။စစ်သူကြီုရဲ မက်တို့နှင့်ကူညီလာသည်ကို။ သိရိဟံသာဝတီမင်းကမုတ္တမ။မင်းကိုသတ်မည်ကျန်၍ဗိုလ်ချေနှင့်တကွ။ မင်းကြီလည်။ ဥပေါသထဆင်ကိုစီပြီလျှင်ချီထွက်လာ၏။ မုတ္တမ။ မင်ကချီထွက်လာသည်စစ်ကိုမြင်လျှင်။ သုရန်သူကိုအောဗိုလ်ချေနှင့်ကူညီတိုက်ဖျက်သည်။အောသတ်မည်ကျန်ပြန်သည်။ ကျေဇူကိုမသိ။ သည်တိုင်ပြည်မှာ ငါသည် သာသနာဒါယကာ ဖြစ်ရမည်မှန်လျှင်။ ယခုချီလာသည်ရန်သူလေမျက်နှာ။ ရှည်မျက်နှား တို့ကိုအော။ ချိုးပဲ့နိုင်ပါစေသာသစ္စာဒိထန်ပြုပြီလျှင်။ မုတ္တမ။မင်လည်အေရာဝန်{15} ဆင်တက်သို့တက်၍။ ဗိုလ်ချေဆင်လုန်။ မြင်ရန်နှင့်တကွပြုပြင်သည်မင်းအေကရာဇ် {16} ၂ပါးဆုန်း၍စစ်ထိုးကြရာ သိရိဟံသာဝတီမင်း စီသည်ဥပေါသထဆင်ကိုတိုး မိ၍အစွဲကျိုးလျှင်အေရာဝန် {17} ဆင်ကိုပြန်လှန်၍မခုမခံဝမ်သော့ကြောင့်ဗိုလ်ချေဆင်လုန်မြင်ရင်နှင့်တကွပျက်စီးလေ၏။ ။ မုတ္တမမင်းလည်အောင်စည်ကိုတီပြီလျှင်။ထာဏီ {18} ၄ပါးနှင့်ပြည့်စုန်သည်။ သိရိဟံသာဝတီမြို့ကိုသိမ်ယူလေ၏။ ထာဏီ {19} ၄ပါ။ဆိုရာမှာရာဇာထာဏီ။{20}ဗိဇ္ဇထာဏီ။ {21}ရတ္တထာဏီ {22} ။ယောဂထာဏီ{23} ။ထိုးထာဏီ{24} ၄ပါနှိုက်။ရာဇာထာဏီ{25} ဆိုရာမှာမြတ်သော်မင်းမျိုးဘုန်တန်ခိုးနှင့်ပြည့်စုန်ခြင်။ ဗိဇ္ဇထာဏီ{26}ဆိုရာမှာ အတပ်ပညာနှင့်ပြည့်စုံသူ ပေါများခြင်။ ရတ္တထာဏီ {27} ဆိုရာမှာ။ရတနာ၁၇ပါပေါ်များပြည့်စုန်ခြင်း။ ယောဂထာဏိ {28} ဆိုးရာမှာအသက်ကိုစွန်သည်သူရဲသူခက်ပေါ်များ ခြင်။ထာဏီ {29} ၄ပါးနှင့်ပြည့်စုန်သည်သိရိဟံသာဝတီမြို့း ကိုသိမ်ယူရ၍မကောင်သော်သူတို့ကို သုတ်သင်ရှင်လင်ပြီလျှင်ငြိမ်ဝတ်စွာစိုးဥပ်တော်မူလေ၏။။ မူမတ်သေဏာပတိ။ စစ်သူကြီတို့က။ သည်မြို့မှာမတော်မတရာရှိသည်ဘုရားပစ္စည်။ တရာပစ္စည်။ သင်ဃာပစ္စည်မူားနှင့်စပ်ဆိုင်သည်။ ထိုးသံတွေးခဲပမာရှိသောမကောင်သော်ဥစ္စာပစ္စည်များကိုအဝေး မှာစွန်ပြစ်ရအောင်မင်းအေကရာဇ် {30} ထံတင်လှေူခံလျှင်။ ထိုးမကောင်မသန့်သောဥစ္စာပစ္စည်များကို မြို့ကအဝေအရပ်သို့စွန့်ပြစ်လေ၏ ။ တိုင်သူပြည်သားတို့သည်။ တကမ္ဘာပါတ်လုန်တရာသဖြင့်အလင်ဖြစ်ရအောင်။ ယမကသေမင်း သကဲ့သို့တရာဆုမ်းပြတ်ရာမငယ်မကွက် ထိုက်သက်သ ည်ကိုနစ်ထားပြီလျှင်။ တိုင်သူပြည်သား မူမတ်စစ်သူကြီ။ ရဲမက်တို့တညီတညွတ်ရှိပြီမှ။လပြည့်နေနှိုက်။ လမင်းသည်။ နက္ခတ်တာရာကျယ်အပေါင်ခြမ်ရန်လူက်တောက်ထွန်ဘိသက်သို့။ သိန်သန်မကသော်တိုင်သူပြည်သားတိုအကြီုး စီပွါကိုဆောင်ထိုသော်ငှါ။ မင်းကြင့်တရာဆယ်ပါနှင့်ညီး သဖြင့်မေတ္တာစိတ်ကိုပွါး များလျက်။တိုင်သူပြည်သားတို့ကိုဆုမ္မသွန်သင်၍ရှေးမင်းတို့ကြင့်ထုန်းကြင့်နည်အတိုင်းမမှာမရွင်စေရ။ ကာလအရှည်း သိရိဟံသာဝတီမြိုကိုစိုးစန်တော်မူသည်။ ။တနေ့သနှိုက်ဂေါသာရဒဥိတု {31} တွင်။ ကောင်မြတ်သောဘိတ် သိတ်သွန်ခံသည် သလွန် တော်တော်တက်စိတ်နှစ်လုန်ကြည်းလင်စွာစံနေတော် မူသော်အခါ။ မှန်ကံသဖြင့်တရာသော်အမှုကိုစင်စာဆင်ချင်တော်မူသည်။ သိရိဟံသာဝတီမြိုတော်မှာ။ ဘုရားသခင်ကိုယ်စာတော်နှစ်လုန်ထား ပြီးလျှင်တိုင်သူပြည်သား တို့ကိုမှန်သော်တရာသဖြင့်ဖြစ်စေလိုသည်လည်တကြောင်။ မကျောံမရွန်ရအောင်သတိပေသည် လည်တကြောင်။ မှန်သော်တရာသဖြင့်ဖြစ်ရအောင်ခေါင်လေါင်တခုကိုသွန်လုပ်ပြီး လျှင်လယ်တော်မန်တပ်မှာဆွဲထားမည်။တိုင်သူပြည်သားတို့ကိုမတရာသည်အမှုကိုစီရင်လျှင် ။ ခေါင်လေါင်ကီုတီရမည်။ ခေါင်လေါင်သံကိုကြားတော်မူလျှင်။ တို့င်သူပြည်သား တို့ကိုမှန် သော်တရာသဖြင့်ဆုမ္မပေးတော်မည်မည်နှစ်လုန်တော်ထားပြီလျှင်။ ငွေစင်ချိန်ပိတ်သာတထောင်ထိုက်သည်ခေါင်လောင်တခုကိုသွန်လုပ်စေသည်။ ။သက္ကရာဇ် ၉၈၄ခုဖလ္လဂုဏ္ဏသံဝစ္ဆရ။ နတ္တော်လဆန် ၁၂ရက် တနင်လာနေ့ဘဒ္ဒါဒိဒီ။ဓနုလက်။ နေတက်ဥတြနှစ်ပါတ်။ကြာသပဒေတြင်။ ဗုဒ္ဓဟူနဝင်။ ထိုးအခါနှိုက်အေကရာဇ် မင်းမြတ်သည်သွန်လုပ်ထားစေသည်ခေါင်လောင်အချိန်၈၂၅၎ါ။ ကိုသွန်လုပ်ပြီး လျှင်လယ် ဘော်မန်တပ်မှာဆွဲထာစေသည်း ခေါင်လေါင်သွန်လုပ်ပြီး လျှင်ဆွဲးထားသည်နေ့မှစ၍တိုင်သူပြည်သားတို့ကို။ မတရာသည်အမှုကိုစီရင်လျှင် ခေါင်လောင်ကိုတီသည်။ ခေါင်လောင် သံကို အေကရာဇ်မင်းမြတ်အာကြား တော်မူလျှင်။ မှန်ကံသော်တရာသဖြင့် ဖြတ်ဆိုးဆုမ္မစီးရင်သည်။ တိုင်သူပြည်ား တို့လည်။ စိတ်နှစ်လုန်တွေံ၍ ရေနှင့်ဆေးဘိသကဲ့သို့စင်ကျယ်သည်။ အေကရာဇ်မင်းမြတ်သွန်လုပ်ထား သည်ခေါင်လောင်ကိုပျက်စီးရိုး ရွင်လျှင်။ နောင်မင်း အေကရာဇ်တို့သိရိဟံသာဝတီ တိုင်ပြည်ကိုမင်ပြုလုပ်၍တိုင်သူပြည်သား တို့အာမှန်သော်တရာသ ဖြင့်ရည်ဇူတောံ တာ၍ပြုပြင်ပါ။ ကျနုပ်သည်ခေါင်လေါင် ကိုသွန်လုပ်ထားရသည်။ တိုင်သူပြည်သားတို့မှန်သောတရာသဖြင့်ဖြစ်ရသည်အကျိုး မှာနောင်နိဗ္ဗာနဒေသအရပ်သို့ရောံရပါစေသော်။ နိဗ္ပာန်မရမှီအကြာလည်။ ဘဝတိုင်။ ဘဝတိုင်တရာကိုဆုမ္မရာလည်။ မှန်သာ်တရာသဖြင့်ဆုမ္မရပါစေသာ။ ။ ။ငါသည်ကုသိုလ်တရာကောင်မြတ်သည်ကိုပြုရပြီ။
ကိုးကား
[ပြင်ဆင်ရန်]- ↑ "Account and drawing of two Burmese Bells now placed in a Hindu temple in Upper India" (January 1837). The Journal of the Asiatic Society of Bengal 6 (72): 1064–1065.
- ↑ ၂.၀ ၂.၁ Monzel, Nai Bee Htaw (July 2022). "ခၞိင်ဖရင်နံင် မနွံ ပ္ဍဲဘုတ်ဘိမ်ဃန္တ တွဵုရးဥတ္တာရ်ပြဒေသ်၊ အိန္ဒိယ". Amartdein Journal. 14 (14): 2.
- ↑ "Restoration and Translation of the Inscription on the large Arracan Bell now at Nadrohíghát, Zillah Alligarh, described by Captain Wroughton in the Journal of the Asiatic Society, December 1837" (December 1838). The Journal of the Asiatic Society of Bengal 7 (76): 288–297.