ဖုန်ကြားရှင်
| ဖုန်ကြားရှင် | |
|---|---|
| မွေးဖွား | ၅ ဖေဖော်ဝါရီ၊ ၁၉၃၁ ဗြိတိသျှဘားမား၊ ကျောက်နီမြစ် |
| ကွယ်လွန် | ၁၆ ဖေဖော်ဝါရီ၊ ၂၀၂၂ (အသက် ၉၁) |
| သစ္စာခံနိုင်ငံ | ကိုးကန့် ပြည်သူ့တော်လှန်ရေးတပ်မတော် (၁၉၆၅-၁၉၆၉) မြန်မာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီ (၁၉၆၉–၁၉၈၉) မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် (၁၉၈၉–၂၀၂၀) |
| အမှုထမ်း ကာလ | ၁၉၆၅–၂၀၂၀ |
| ရာထူးအဆင့် | Commander in chief of the MNDAA |
| တိုက်ပွဲ/စစ်ပွဲများ | မြန်မာ့ပြည်တွင်းပဋိပက္ခများ
|
ဖုန်ကြားရှင် (တရုတ်: 彭家声; ပင်ယင်: Péng Jiāshēng; အင်္ဂလိပ်: Pheung Kya-shin)[n ၁] သည် မြန်မာနိုင်ငံ၊ ကိုးကန့်အထူးဒေသ၏ ဥက္ကဋ္ဌတစ်ဦးဖြစ်ခဲ့ပြီး မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် (MNDAA) ၏ ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးအဖြစ် ၂၀၂၀ ဒီဇင်ဘာ ၁၉ အထိ တာဝန်ယူခဲ့သည်။ဖုန်ကြားရှင်သည် ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းရှိ MNDAA ဌာနချုပ်တွင် ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ၁၆ရက် မနက်ပိုင်းက လူကြီးရောဂါဖြင့်ကွယ်လွန်သွားသည်။ [၁]
ကိုယ်ရေးအကျဉ်း
[ပြင်ဆင်ရန်]ဇို့ချွမ် (Szechuan) တရုတ်မျိုးနွယ်မှ ဆင်းသက်လာသော ဖုန်ကြားရှင်ကို ၁၉၃၁ခုနှစ်တွင်ကိုးကန့်ဒေသ ဟောင်ဆော်ထူးဟော် ရွာလေးတွင်မွေးဖွားသည်။
၁၉၆၀ ကျော်ကာလများက ဂျင်မီယန်း၏ ကိုးကန့်တော်လှန်ရေး တပ်ဖွဲ့တွင် အရာရှိအဖြစ်တာဝန်ထမ်းဆောင်ပြီး ၁၉၆၇ခုနှစ်တွင်တရုပ်ပြည်ရှိ ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီကေဒါများနှင့် အဆက်အသွယ်ရခဲ့ကာ လက်နက်အထောက်အပံ့ပါရမည်ဆိုသည့် ကတိကဝတ်ပါ ရရှိခဲ့သူဖြစ်သည်။
နောက်ပိုင်းတွင် ဖုန်ကြားရှင်သည် သူ့ညီ ဖုန်ကြားဖူနှင့်အတူ ဘေကျင်းကို သွားခဲ့သည်။ ၁၉၆၈၊ ဇန်နဝါရီ ၅ရက်နေ့တွင်တရုတ်ပြည်မှနေ၍ကိုးကန့်ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်ကို ဦးဆောင်ပြီး ကိုးကန့်ဒေသကို ပြန်လည်ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ကွန်မြူနစ်ပါတီနှင့် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။
၁၉၇၀ အစောပိုင်းကာလက မူးယစ်ဆေးဝါးရောင်းဝယ်မှုကို စတင်လုပ်ကိုင်သည်ဟု သုံးသပ်သူများကဆိုသည်။
၁၉၈၉ မတ်လတွင်ညီဖြစ်သူ ဖုန်ကြားဖူနှင့်အတူ ကွန်မြူနစ်ပါတီကိုပြန်လည် ပုန်ကန်သည်။ [၂] မြန်မာအမျိုးသားအမှန်တရားနှင့် တရားမျှရေးပါတီ (MNTJP) ကို ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီမှ ခွဲထွက်ခဲ့သည့် ဖုန်ကြားရှင်က တည်ထောင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး ၎င်း၏ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့မှာ မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်MNDAA ဖြစ်သည်။
စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည့် ၁၉၈၉ ခုနှစ်တွင်ပင် နိုင်ငံတော်ငြိမ်ဝပ်ပိပြားမှုတည်ဆောက်ရေးအဖွဲ့နှင့် ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေး သဘောတူညီစာချုပ်ချုပ်ဆိုခဲ့သည်။ စာချုပ်ချုပ်ဆိုပြီးနောက် ကိုးကန့်ဒေသသည်ရှမ်းပြည်နယ်အထူးဒေသ (၁) ဖြစ်လာခဲ့သည်။[၃]
နောက်ပိုင်းအစိုးရနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးယူပြီး မူးယစ်ဆေးဝါးရောင်းဝယ်ဖောက်ကားမှုများအား တရားဝင်နီးပါး လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်ဟု မှတ်တမ်းများကဆိုသည်။ ထင်ရှားသော ဘိန်းရာဇာတစ်ဦးအဖြစ် သတ်မှတ်ခံခဲ့ရသည်။၁၉၉၃ ခုနှစ်က စစ်အစိုးရကပြုလုပ်ခဲ့သည့် အမျိုးသားညီလာခံကိုပင် တက်ခဲ့သူဟု ဖော်ပြခြင်းလည်းခံခဲ့ရသည်။[၄]
၁၉၉၂တွင်ကိုးကန့်ဒေသ ဘိန်းစစ်အတွင်း ဖုန်ကြားရှင်သည်ယန်းမျိုးဆက်တစ်ဦးဖြစ်သော ယန်းမိုလျန်ကို စစ်ရှုံးပြီး ကျိုင်းတုံသို့ပြေးသည်။ ၁၉၉၄အရောက်တွင်ယန်မိုလျန်းကို ဘိန်းမှုဖြင့် ကူမင်းက ကွပ်မျက်သောအခါ ဖုန်ကြားရှင်သည်ကိုးကန့်သို့ ပြန်အခြေချလာခဲ့သည်။
တပ်မတော်နှင့်ဆက်ဆံရေးတောက်လျောက်ကောင်းမွန်ခဲ့သော်လည်း ၂၀၀၉ စက်တင်ဘာတွင် MNDAA ကို နယ်ခြားစောင့်တပ်အဖြစ်ပြောင်းလဲရန် တပ်မတော် က ညွှန်ကြားခဲ့ပြီးနောက် လက်မခံသည့်အတွက် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားကာ ဖုန်ကြားရှင်သည် လောက်ကိုင်မှတဆင့်သားမက်ဖြစ်သူ ဦးစိုင်းလင်းရှိရာ မိုင်းလားမြို့တွင် ခိုလှုံခဲ့ခြင်းဖြင့်ဖုန်ကြားရှင်နှင့် စစ်ခေါင်းဆောင်များ၏ ဆက်ဆံရေးသည် တခန်းရပ်သွားခဲ့သည်။[၅]
၂၀၁၅ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ဖုန်ကြားရှင်ဦးဆောင်သော ကိုးကန့်တပ်ဖွဲ့သည် ကုန်းကြမ်းဒေသရှိ ခမရ-၂၂၅တပ်ကို အင်အားအလုံးအရင်း ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ရာ မြန်မာတပ်မှ အကျအဆုံးများခဲ့သည်။ [၁] 23 February 2021 ၌ မော်ကွန်းပြန်ကြည့်စက်တွင် မော်ကွန်းတင်ပြီး . [၆] နောက်ပိုင်းတွင် မြန်မာတပ်နှင့် ဖုန်ကြားရှင်ဦးဆောင်သော ကိုးကန့်တပ်တို့ တိုက်ပွဲများ အကြီးအကျယ်ဖြစ်ပွားကြသည်။
ထိုစဉ်ကမြန်မာစစ်တပ်မှ လေကြောင်းပစ်ကူများဖြင့် ပြင်းထန်စွာ ထိုးစစ်ဆင် တိုက်ခိုက်ခဲ့ရသည်။ စစ်ပွဲကာလအတွင်းတွင် မြန်မာစစ်တပ်မှ တိုက်လေယာဉ်တစ်စင်းပစ်ခတ်သည့် ဒုံးလက်နက်လမ်းကြောင်းလွဲကာ တရုတ်ပိုင်နက်ထဲသို့ ကျရောက်ပေါက်ကွဲပြီး တရုတ်လူမျိုး ၄ ယောက် သေခဲ့သည်။ ထိုကိစ္စနှင့်ပတ်သတ်၍ တရုတ်က မြန်မာအား စစ်ရေးနှင့် သံတမန်ရေး အရ ပြင်းထန်စွာသတိပေးခဲ့သည်။[၇]
MNDAA သည် ကိုးကန့်ဒေသ မြောက်ပိုင်းအစွန်ရှိ ဟုန်အိုင်ဒေသတွင် အခြေပြုနိုင်ခဲ့ပြီးနောက်ဖုန်ကြားရှင်သည် ၂၀၀၉ ခုနှစ်နောက်ပိုင်းမှ စတင်ကာ MNDAA တွင် ပါဝင်တာဝန်မယူတော့ဘဲ၊ နာယက အဖြစ်သာ ရှိခဲ့သည်။
၂၀၂၂ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၂၁ ရက်တွင်ကျရောက်သည့် ၎င်း၏ မွေးနေ့တွင် ဦးဖုန်ကြားရှင် သည် မွေးနေ့အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် တရုတ်ဘာသာဖြင့် နှုတ်ခွန်းဆက်စကား ပြောခဲ့သေးသည်ကိုတွေ့ရသည်။
ဘဝနိဂုံး
[ပြင်ဆင်ရန်]မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ် (MNDAA) ကို တည်ထောင်ခဲ့သူ ဦးဖုန်ကြားရှင်သည် ၂၀၂၂ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ၁၆ရက် မနက် ၅ နာရီ ၄၀ မိနစ်အချိန်တွင် ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း MNDAA ဌာနချုပ်တွင် လူကြီးရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သွားသည်။[၈]
ဦးဖုန်ကြားရှင်ကွယ်လွန်သွားခြင်းနှင့်ပတ်သတ်ပြီး ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က ထပ်တူထပ်မျှကြေကွဲဝမ်းနည်းရကြောင်း သဝဏ်လွှာပင် ပေးပို့ခဲ့ကြောင်းတွေ့ရသည်။[၉]
ဖုန်ကြားရှင်ကို ကိုးကန့်တိုင်းရင်းသားများက တိုင်းရင်းသားများအပေါ် တာဝန်ယူစိတ် ရှိသူ၊ မျိုးချစ်စိတ်ရှိသူ၊ကိုးကန့်တိုင်းရင်းသားများ တိုးတက်ရေး ဆောင်ရွက်ပေးခဲ့သည့် မျိုးချစ်ပုဂ္ဂိုလ်ကြီးတစ်ဦးအဖြစ် မှတ်ယူထားကြကြောင်း တရုတ်မြန်မာနယ်စပ်အရေး လေ့လာသူ ဒေါက်တာလှကျော်ဇော မှတ်ချက်ပြုထားသည်။[၁၀]
အစိုးရနှင့် အပစ်ရပ်လက်မှတ်ရေးထိုးထားသည့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်း၁၀ဖွဲ့၏ ငြိမ်းချမ်းရေးဦးဆောင်အဖွဲ့ (PPST)ကလည်း ဖုန်ကြားရှင်ကို ကိုးကန့်ပြည်သူလူထုနှင့်ကိုးကန့်နယ်မြေကို လုံခြုံစွာကာကွယ်ပေးပြီး၊လူမှုဘဝတိုးတက်အောင်ဆောင်ရွက်ပေးခဲ့သည့် ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးဟု အသိအမှတ်ပြုထားသည်။[၁၁]
ဘိန်းရာဇာတစ်ဦးအဖြစ် ဖော်ပြခံခဲ့ရသည့် ဖုန်ကြားရှင်ကို MNDAAကလည်း မူးယစ်ဆေးဝါးတိုက်ဖျက်ရာတွင် စွမ်းစွမ်းတမံဆောင်ရွက်ခဲ့သူဟု ဈာပနနာရေးကြေညာချက်တွင် ဖော်ပြခဲ့သည်။ [၁၂]
ဦးဖုန်ကြားရှင်ကွယ်လွန်သွားသော်လည်း MNDAA ၏ နိုင်ငံရေးလမ်းစဉ်များ၊ မူဝါဒများ အပြောင်းအလဲရှိမည်မဟုတ်ကြောင်း MNDAA က ပြောဆိုထားသည်ကို တွေ့ရသည်။
မြန်မာနိုင်ငံ၏ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အရေးကိစ္စထဲ ဦးဖုန်ကြားရှင်သည် အရေးပါအရာရောက်သည့် နေရာတစ်ခုတွင် ရပ်တည်ခဲ့သည်ကို ၂၀၂၂ မတ်လ၂၉ ရက်ကကျင်းပခဲ့သည့် ၎င်း၏ ကြီးကျယ်ခမ်းနားသော ဈာပနက အခိုက်အမာပြသခဲ့သည်။ [၁၃]
အသွင်မတူ၊အမြင်မတူကြသည့် တပ်မတော်မှ ခေါင်းဆောင်များက ပေးပို့သော လွမ်းသူပန်းခွေများ၊စုံလင်စွာတက်ရောက်ခဲ့ကြသည့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ၊ အထူးသဖြင့် အေအေခေါင်းဆောင် ထွန်းမြတ်နိုင်၏ ပြောစကားက ဦးဖုန်ကြားရှင်၏ ဂုဏ်သရေကို ပိုမိုထင်ပေါ်စေခဲ့သည်။
မှတ်စု
[ပြင်ဆင်ရန်]- ↑ Other spellings include Peng Jiasheng, Phon Kyar Shin, Phone Kyar Shin, and Peng Kya Shen.
ကိုးကား
[ပြင်ဆင်ရန်]- ↑ ကိုးကန့်ခေါင်းဆောင်ဖုန်ကြားရှင်ကွယ်လွန်။ Tachileik News Agency (၁၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂)။ ၂၃ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ MNDAA ခေါင်းဆောင် ဖုန်ကြားရှင် ကွယ်လွန်။ CNI Myanmar (၁၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂)။ ၂၃ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ MNTJP/MNDAA၏ သမိုင်းအကျဉ်း။ ISP Peace Desk။ ၂၃ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ ဖုန်ကြားရှင် ဘယ်သူလဲ။ ဧရာဝတီ (၁၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၁၅)။ ၂၃ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ ကိုးကန့်ခေါင်းဆောင် ဖုန်ကြားရှင်ကွယ်လွန်။ VOA Burmese (၁၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂)။ ၂၃ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ။ 23 February 2021 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 March 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ ဖုန်ကြားရှင်ကို ဆက်သွယ်၍ တိုက်ပွဲရပ်ရန်ပြောဟု တရုတ်သံအမတ်ဆို။ ဧရာဝတီ (၁၃ ဇွန် ၂၀၁၅)။ ၂၃ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၃ တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ ကိုးကန့်ခေါင်းဆောင် ဦးဖုန်ကြားရှင် ကွယ်လွန် (in en)။ ၂၀ မတ် ၂၀၂၂ တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ ဖုန်ကြားရှင် သို့မဟုတ် မြန်မာစစ်တပ်အတွက် မြင်းကောင်းတစီး ဖြစ်ခဲ့သူ (၁၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂)။ ၂၀ မတ် ၂၀၂၂ တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ ဦးဖုန်ကြားရှင်ကွယ်လွန်သွားပေမယ့် MNDAA ကိုးကန့်အဖွဲ့ မူဝါဒ ပြောင်းမှာမဟုတ် (in my)။ ၂၀ မတ် ၂၀၂၂ တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ NCA-S EAO | ကိုးကန့်အမျိုးသားခေါင်းဆောင်ကြီး ဦးဖုန်ကြားရှင် ကွယ်လွန်အနိစ္စရောက်သည့်အပေါ် ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်ဦးဆောင်အဖွဲ့ (PPST) က ပေးပို့သော “ဝမ်းနည်းကြောင်း သဝဏ်လွှာ” (in en)။ 29 January 2023 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ ၂၀ မတ် ၂၀၂၂ တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ ကိုးကန့်တပ်ဖွဲ့ တည်ထောင်သူ ဖုန်ကြားရှင် ကွယ်လွန် – Federal Journal။ ၂၀ မတ် ၂၀၂၂ တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ ဦးဖုန်ကြားရှင် ဈာပန စစ်ကောင်စီတိုင်းမှူး ဘာကြောင့် လာတက်သလဲ (1 ဧပြီ 2022)။ ၄ ဧပြီ ၂၀၂၂ တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ ဦးဖုန်ကြားရှင်ဈာပန မဟာမိတ်ခေါင်းဆောင်တွေ တက်ရောက် (in my)။ ၄ ဧပြီ ၂၀၂၂ တွင် ပြန်စစ်ပြီး။