သွားဖုံးရောဂါ

ပါးစပ်ထဲရှိ သွားများတွင် အပေါ်ပိုင်း( Crown)နှင့် အမြစ်ပိုင်း(Root) ဆိုပြီးရှိရာ သွားဖုံးအလွှာက အမြစ်ပိုင်းကိုဖုံးအုပ်ပေးထားသည်။ ကျန်းမာသော သားဖုံးသည် မာပြီးပန်းရောင်သန်းနေပါသည်။ (Firm and Pink)သွားဖုံးရောင်ရောဂါ (Gingivitis)သည် သွားဖုံးရောဂါ၏အစပင် ဖြစ်သည်။

သွားဖုံးရောင်ရောဂါသည် ခံတွင်းသန့်ရှင်းရေးမကောင်း၍ ဖြစ်ရတာဖြစ်သည်။ အစာစားပြီး အချိန်ခဏအတွင်းမှာ မျက်စိဖြင့်မမြင်နိင်သော ဘက်တီးရီးယားအမျှင်းလေး(acquire Pelllicle ) ဖြစ်လာသည်။ ထိုအမျှင်းလေးမှာ ဘက်တီးရီးယားများ မစာကျန်တွေ လာရောက်ကပ်တွယ်ပြီး (Bacterial Plaque) ကနေတစ်ဆင့် ကျောက်(Calculus) တွေဖြစ်လာသည်။ ထိုအချိန်တွင် သွားမတိုက်ပဲထားပါက ကျောက်လွာသည် တစ်ဖြည်းဖြည်းနှင့် မာလာပြီး သွားအမြစ်ပတ်လည်နှင့် သွားဖုံးအဆက်နေရာတွေမှာပါ ကျောက်တည်လာရသည်။ ထိုအဆင့်မှာ ဆိုရင် သွားဖုံးသည် နီလာမည်၊ ယောင်လာမည်၊ သွေးစလေးတွေ သွားတိုက်သည့် အခါမှထွက်လာမည်။ ထိုအချိန်မှာ နာကျင်မှု မရှိသေးသည့် အတွက် သတိမထားမိနိင်ပါဘုူး။ ထိုအဆင့်ဟာ သွားကို မှန်မှန်ပြန်တိုက်ရင် ပြန်ကောင်းနိင်ပါသည်။ ထိုအချိ်န်မှာဆိုလျှင် သွားဖုံးတွေသည် အောက်ကျလာပြီး သွားတွေသည် ကြီးလာတယ်လို့ ထင်ရသည်။

သွားဖုံးရောင်ရောဂါမှ နောက်တစ်ဆင့်အနေနှင့် သွာဖုံးရောဂါ (Periodontitis) ဖြစ်လာသည်။ ထိုအဆင့်မှာမှ သုံးခါထပ်ခွဲပါသည်။ (Mild, Moderate, Severe) ဆို၍ ဖြစ်သည်။

Mild Periodontitis မှာဆိုလျှင် သွားဖုံးသည် သွားနှင့် ကွာသွားပြီး (Pocket) အပေါက်လေးတွေ ဖြစ်လာသည်။ ကျောက်မှာတွယ်ကပ်နေသော ဘက်တီးရီးယားတွေက ထွက်သည့် အက်စစ်တွေက တစ်ဆင့် သွားဖုံးတွေကို ထိခိုက်တာဖြစ်သည်။

Moderate Periodontitis ဆိုလျှင် (Pocket) တွေသည် တစ်ဖြည်းဖြည်းကြီးလာပြီး သွားဖုံးဟာလည်း အောက်ကိုတဖြည်းဖြည်းကျလာကာ သွားဖုံးတစ်ရှုးတွေလည်း ဆုံးရှံး ကုန်ပါသည်။

Severe Periodontitis မှာဆိုလျှင် သွားဖုံးသည် အောက်ကိုတော်တော်ကျဆင်းလာပြီး သွားတွေသည် လှုပ်လာမှာ ဖြစ်သည်။ ခံတွင်းအနံ့ဟာလည်း ဆိုးဝါးလာကာ သွားတွေလည်း ယိုင်နဲ့လာမှာဖြစ်သည်။ နောက်ဆုံးမှာ ရေစီးကမ်းပြိုဟု ခေါ်သော သွားတွေကျွတ်ထွက်သွားသည် အထိဖြစ်နိင်ပါသည်။

သွားဖုံးရောဂါကို အဓိကဖြစ်စေတာကတော့ Bacterial Plaque လို့ခေါ်တဲ့ ဘက်တီးရီးယားတွေစုနေတဲ့ အလွှာကို မဖယ်ရှားလို့ပဲဖြစ်ပါတယ်။ သွားမှန်မှန်တိုက်ရင်တော့ ဖြစ်စရာအကြောင်းမရှိပါဘူး။ ဒါပေမယ့်ဆေးလိပ်သောက်ချင်းကြောင့်လည်းဖြစ်နိင်ပါတယ်။ Tobacco မှာပါတဲ့ပစ္စည်းတွေကြောင့်လည်းဖြစ်နိင်ပါတယ်။ ကွမ်းစားခြင်းကြောင့်လည်းဖြစ်စေပါတယ်။ ကွမ်းဂျီးတွေကတစ်ဆင့် အစာတွေနဲ့ကပ်ကာ ကျောက်တွေဖြစ်လာရတာဖြစ်ပါတယ်။ လေ့လာချက်တစ်ခုအရ မျိုးရိုးဗီဇကြောင့်လည်း 30% ဖြစ်နိင်တယ်လို့ဆိုထားပါတယ်။ နောက်တစ်ခုကတော့ စိတ်ဖိစီးမှုတွေများရင်လည်းဖြစ်နိင်ပါတယ်တဲ့။ အပျိုလူပျိုဖော်ဝင်ချိန်တွေနဲ့ ကိုယ်ဝန်ဆောင်အချိန်တွေမှာလည်း ဟော်မုန်းအပြောင်းလဲကြောင့်လဲ ဖြစ်နိင်တယ်လို့ဆိုထားပြန်ပါတယ်။ တစ်ချို့ဆေးတွေကြောင့်လည်းဖြစ်နိင်ပါတယ်တဲ့။ဥပမာ- Oral Contraceptive (တားဆေးများ)၊Anti-depressants (စိတ်ကြွဆေးများ)နဲ့ ကင်ဆာဆေးတွေသောက်နေရတဲ့သူတွေမှာလည်းတွေ့ရှိနိင်ပါတယ်။ အဟာရချိုတဲံ့ သူတွေမှာလည်းဖြစ်နိင်ပါတယ်။ (အထူးသဖြင့်ဗီတာမင်အုပ်စုများ) ခန္ဒာကိုခုခံအားကျဆင်းနေသူများမှာလည်းတွေ့နိက်ပါတယ်တဲ့ မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ သွားဖုံးရောဂါမဖြစ်ခင် သွားဖုံးရောင်တဲ့အဆင့်မှာသတိထားမိပြီး သွားကိုနည်းမှန်မှန် အချိန်မှန်မှန်တိုက်မယ်ဆိုရင်တော့ သွားဖုံးရောဂါဟာ ပြန်လည်ကောင်းမွန်ပြီး သွားဖုံးတွေ အပေါ်ပြန်တက်လာမှာဖြစ်ပါတယ် ။ တွယ်ကပ်နေတဲ့ကျောက်တွေကိုလည်း ပြန်လည်ဖယ်ရှားပေးမယ်ဆိုရင်တော့ အချိန်တိုတွင်းမှာ ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာမှာဖြစ်ပါတယ်။ ကျနော်တို့သွာေးတွကို မဆုံးရှံးရလေအောင်သွားကိုအစာစားပြီးတိုင်းတိုက်ရင်တော့ အကောင်းဆုံးပါ။ မတိုက်နိ်င်ရင်တော့ ပလုတ်ကျင်းပါ. ညအိ်ပ်ယာဝင်ခါနီးမှာတော့သွားကိုမှန်မှန်တိုက်ကြဖို့တို်က်တွန်းပါရစေဗျာ။ သွားဖုံးရောင်ရောဂါဖြစ်နေရင်တော့ တွယ်ကပ်နေတဲ့ ကျောက်တွေကိုဖယ်ရှားပေးပြီးကုသမှုပေးပါတယ်။ ကျောက်ခြစ်တယ်လို့ခေါ်ပါတယ်(Scaling)

တကယ်လို့ရောဂါဟာတော်တော်ဆိုးဝါးပြီး ဘက်တီးရီးယားတွေပျံ့နှံနေပြီ တော်တော်ရောင်နေပြီ၊နာလည်းနာနေပြီ(Generalized advanced Periodontitis) ဖြစ်နေပြီဆိုရင်တော့ ပိုးသတ်ဆေးလည်းပေးပြီးမှ ကျောက်တွေကိုဖယ်ရှားပေးမှာဖြစ်ပါတယ်။

ကိုးကား

[၁] Archived 22 September 2009 at the Wayback Machine.