ဘယ်နှကြောင်းဆွဲ
သင်္ချာသုံး တာအုံ(Tensor) တခုခု၏ ဘယ်နှကြောင်းဆွဲ (အင်္ဂလိပ်: rank) ဆိုသည်က ၎င်းတာအုံဝင်တာစတို့၏ သဘောတရားဖွဲ့စည်းပုံ၌ ဗှတ္တာ သို့မဟုတ် အခြေခံတိုင်းဖွယ် ဘယ်နှခု ပါဝင်သဘောဆောင်နေသနည်း ဟူသော အရေအတွက် ဖြစ်၏။[၁] ထို့အလျောက် အဆိုပါ တာအုံ၌ ပါရှိနေမည့် တာစအရေအတွက်ကိုလည်း ဤသို့ အဆုံးအဖြစ် ပေးနေမည်။
က တိုင်းကြောင်း အရေအတွက်၊ က ဘယ်နှကြောင်းဆွဲ (rank) အရေအတွက် ဖြစ်၏။ က ၎င်းတာအုံရှိ တာစ(component) အရေအတွက် ဖြစ်၏။
တိုင်းကြောင်း၃ခုနှင့် ကြောင်းဆွဲအမျိုးမျိုး ဥပမာ
[ပြင်ဆင်ရန်]တိုင်းကြောင်း ၃ခု ရှိသည်၊ ဖြစ်သည် ဆိုပါစို့။
၀-ကြောင်းဆွဲ တာအုံများ (Rank-0 Tensors)
[ပြင်ဆင်ရန်]တိုင်းကြောင်းအရေအတွက် က မည်မျှ ဖြစ်နေစေမူကာမူ
ဖြစ်သဖြင့်၊ ကြောင်းဆွဲရေ (rank) ရှိသည့် တာအုံတိုင်းမှာ တာစ ၁ခုတည်း ဖြစ်နေမည်။
တနည်းအားဖြင့်၊ ၀-ကြောင်းဆွဲ တာအုံ (rank-0 tensor) မှာ သဘာဝအားဖြင့် စကေလာ (ခေါ်) ကိန်းလုံးထီးတည်း ဖြစ်တော့၏။
၁-ကြောင်းဆွဲ တာအုံများ (Rank-1 Tensors)
[ပြင်ဆင်ရန်]ကြောင်းဆွဲရေ (rank) ဖြစ်နေသော်
ဟူသည့်အတိုင်း တာအုံ၌ တာစ ၃ခု ဖြစ်နေမည်။
ဤသို့ တိုင်းကြောင်း ၃ခုအတွင်း တာအုံ ၃ခု ရှိနေခြင်းသည် ကိန်းအုံပုံစံအားဖြင့် တိုင်ထီးကိန်းအုံ၊ အလှဲကိန်းအအုံ တို့ ဖြစ်မည်ကို ရိပ်စားမိနိုင်၏။
ပုံစံဝင် ဗှတ္တာ (vector) များသည်လည်းကောင်း၊
ပုံစံဝင် မျိုးပြအချိုးချ (one-form) များသည်လည်းကောင်း၊
၁-ကြောင်းဆွဲ တာအုံ (rank-1 tensor) များချည်း ဖြစ်ကြ၏။
၂-ကြောင်းဆွဲ တာအုံများ (Rank-2 Tensors)
[ပြင်ဆင်ရန်]ကြောင်းဆွဲရေ (rank) ဖြစ်နေသော်
ဟူသည့်အတိုင်း တာအုံ၌ တာစ ၉ခု ဖြစ်နေမည်။
ဤသို့ တိုင်းကြောင်း ၃ခုအတွင်း တာအုံ ၉ခု ရှိနေခြင်းသည် ကိန်းအုံပုံစံအားဖြင့် ထောင့်စက်ကိန်းအုံ ကျမည်ကို ရိပ်စားမိနိုင်၏။
ဥပမာအားဖြင့်၊ သို့မဟုတ် (သို့) လည်း သာဓက ဖြစ်လျှင်ဖြစ်တန်သော၊
ပုံစံဝင် တာအုံများမှာ ၂-ကြောင်းဆွဲ တာအုံ (rank-2 tensor) များ ဖြစ်လေ၏။
အကိုးအကား
[ပြင်ဆင်ရန်]- ↑ "A First Course in General Relativity" by Bernard F. Schut