ကျောက်ခေတ်သစ်
 | ဤဆောင်းပါးသည် သဒ္ဒါ၊ သတ်ပုံ၊ ရေးဟန် စသည်တို့အတွက် ဝီကီစံညွှန်းနှင့်အညီ အရေးအသား တည်းဖြတ်ပေးရန် လိုအပ်နေသည်။ |
အနောက် အာရှတွင် လွန်ခဲ့သည့် နှစ် ၉၀၀၀ မှ ၅၅ဝဝ အတွင်း ကျောက်ခေတ်သစ် ပေါ်ထွန်း ခဲ့သည်။ မြန်မာ ကျောက်ခေတ်သစ်ဓလေ့ကို လွန်ခဲ့သည့်နှစ် ၂၁ဝဝ အထိ တွေ့ရှိ နိုင်ပါသေးသည်။ ကျောက်ခေတ်သစ် လက်နက်များကို ကချင်ပြည်နယ်၊ ရှမ်းပြည်နယ်နှင့် မြန်မာပြည်အလယ်ပိုင်းမှာ တွေ့ရသကဲ့သို့ အနောက်ဘက် သံတွဲ၊ တောင်ဘက် ဘိတ်(မြိတ်) အထိ တွေ့နိုင်သည်။ မြစ်ကြီးနား မှ ဘိတ် (မြိတ်) အထိ အနှံ့အပြား တွေ့ရသည့် ကျောက်လက်နက်များကို ခြုံငုံဖော်ပြရလျှင် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ကျောက်ဟောင်းခေတ်လူသားများသည် တောင်ပိုင်းတရုတ်မှ ဆင်းသက် ပြန့်ပွားလာသည်ဟု ယူဆရန်ရှိသည်။ သို့သော် ကျောက်သစ် လူများအနေဖြင့် မလေးကျွန်းဆွယ်မှ လူများနှင့် လွန်စွာဆင်တူနေရာ အရှေ့တောင်နှင့် အရှေ့ အရပ်မှတဆင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာသည်ဟု ထင်မြင်ရသည်။
ကျောက်သစ် လူများသည် သူတို့ နေ့စဉ် စားသောက်သော အစာများကို တောတောင်မှာ လှည့်လည်ပြီး မရှာရဘဲ မိမိ ကိုယ်တိုင် စိုက်ပျိုး မွေးမြူပြီး လိုသော အခါ အလွယ်တကူ ယူပြီး စားသောက်နိုင်သော အရည်အချင်း ရှိနေကြနှင့်ပြီ။ ကောက်ပင် သီးနှံ စိုက်ပျိုးခြင်းသော်လည်းကောင်း၊ အသား၊ အရည်နှင့် နို့ အတွက် အိမ်ခြံဝင်း အတွင်း မှာပင် တိရစ္ဆာန်များကို မွေးမြူခြင်းသော်လည်းကောင်း၊ ဝန်သယ် ဆောင်ရန် တိရစ္ဆာန်ကြီး တချို့ကို မွေးမြူခြင်းသော်လည်းကောင်း၊ တိုးတက်မှု နှစ်မျိုး သုံးမျိုး တွေ့နိုင်သည်။ စားကြက်ကို ယခင် အနှစ် ၇၅၀ဝ ကပင် အိမ်မှာ မွေးမြူ ခဲ့ကြသည်။ ယခင် ကျောက်ဟောင်း ကာလက ခရီး မပြတ် လှည့်လည် နေသော တံငါ၊ မုဆိုးများသည် ကျောက်သစ် ကာလ ရောက်သော အခါ စိုက်ပျိုး မွေးမြူ သူများ အဖြစ် ဆိုင်းလဲ လာခြင်းကို အလွန် နှေးသော လူမှု တော်လှန်ရေးဟု ခေါ်လေ့ ရှိသည်။ လူတို့၏ နေထိုင် စားသောက်ရေးမှာ ဤတော်လှန်ရေးကြောင့် အကြီးအကျယ် ဆိုင်းလဲသည်။ မြေဩဇာ ကောင်းသော အရပ်၊ အန္တရာယ် ကင်းရှင်းသော အရပ်၊ ဆက်သွယ်ရေး လမ်းကြောင်း လွယ်ကူသော အရပ် များမှာ ရွာငယ်များ တည်သည်၊ တစတစ လူဦးရေ တိုးပွား လာပြန်တော့ တချို့ ရွာက ကြီးပြီး မြို့ဖြစ် ပြန်သည်။ ဤသို့ ကြီးပွားသော တချို့ ရွာကို မြေကတုပ်၊ အုတ်ရိုး နံရံ ထားဟု မြို့ဟု ခေါ်ရခြင်း ဖြစ်သည် ထင်သည်။ စိုက်ပျိုး မွေးမြူရေးမှာ သူတကာထက် ထူးခြား အောင်မြင် သူများ ရှိပြန်တော့ ကိုယ်ပိုင် ပစ္စည်းများပြားသော လူလည်း ပေါ်လာသည်။ ဤလူမျိုးကို သူဌေး၊ သူကြွယ်ဟု ခေါ်ကြ ရသည်။ သူတို့ ပေါ်လာသော အခါက စပြီး စုပေါင်း ရှာဖွေခြင်း၊ မျှတ သုံးစွဲ စားသောက်ခြင်း ဆိုသော အခြေခံ ဘုံစနစ် ကွယ်ပျောက် သွားနှင့်ပြီ။ ကိုယ်ပိုင် ပစ္စည်းများ ရှိလာပြီး ခိုးယူ လုယက် ခြင်းများ ပေါ်ပေါက် များပြား လာပြီး ထိုအရာကို ဟန့်တား ပိတ်ပင်ရန် ဥပဒေ ပြုလုပ် ကြရသည်။ ဥပဒေကို ထိန်းပေးမည့် ခေါင်းဆောင် သူကို မင်း ခေါ်မည်၊ သူ့ အဖွဲ့အစည်းကို အစိုးရ ခေါ်မည်။ လူတစုမှာ အသက် အကြီးဆုံး (သမာဓိ အရှိဆုံး၊ အစွမ်း သတ္တိ အကောင်းဆုံး လူကို ခေါင်း၊ သူကြီးမင်း ခန့်ထားပြီး သက်ကြီး ရွယ်ကြီး ပညာရှိ တို့၏ အကူအညီနှင့် ရပ်ရွာ အေးချမ်း သာယာအောင် ကြီးကြပ် စေသည်။ သူတို့ကို လာရောက် နှောက်ယှက်သော ရန်သူ ရှိလျှင် အုပ်ချုပ်သော အဖွဲ့က တွန်းလှန် တိုက်ခိုက် ပေးရသည်။ ထိုအလုပ်ကို ခေါင်းဆောင်ပြီး တိုက်ခိုက် ပေးရသည်။ လူအချင်းချင်း နယ်မြေ လုသော ရန်ပွဲ၊ တနယ်နှင့် တနယ် နယ်နိမိတ်ကြောင့် လက်နက် စွဲပြီး စစ်တိုက် ကြလျှင်လည်း ခေါင်းဆောင် ရသည်။ စစ်ရှုံး သူကို ဖမ်းယူခဲ့ပြီး ကျွန်အဖြစ် စေခိုင်းလျှင် ခေါင်းဆောင်ပင် ကြီးကြပ်ရ ပြန်သည်။ ကျွန် များလည်း အများကြီး ရှိလာသည့်အပြင် သူဌေးနှင့် လူဆင်းရဲ ဆိုပြီး အထင်အရှား လူတန်းစား ကွဲပြား လာသည်။
လူမှု စနစ် ဖွဲ့စည်းပုံများ ပိုပြီး ရှုပ်ထွေး လာသည်။ ချမ်းသာ သူနှင့် ဆင်းရဲသား၊ သာမန်လူ၊ ရသေ့ ရဟန်း၊ မင်းနှင့် အမှုထမ်း ဆိုပြီး လူတန်းစားများ ရှိလာသည်။ စားဝတ် နေရေး မကြောင့်ကြ ရသော လူများက အချိန်ပို ရှိလာပြီး ကုန်ပစ္စည်း ထုတ်လုပ်ရာမှာ နည်းလမ်း စနစ်များ ပိုပြီး ကောင်းလာအောင် တီထွင်မှုများ လုပ်ပေး ကြသည်။ လူ့အဖွဲ့အစည်းနှင့် ကိုက်ညီအောင် ယုံကြည်မှု များလည်း ဆန်းကြယ် များပြား လာသည်။ ရိုးရာ ဓလေ့ကို စွဲပြီး ပေါ်ပေါက် လာရသော ဥပဒေ ခေါ် ထုံးနည်းများ ကိုလည်း စည်းစနစ် ကျကျ လိုက်နာ ကြရသည်။ ကိုယ်ပိုင် ပစ္စည်းကို ထိန်းသိမ်း စောင့်ရှောက်သော ဥပဒေ များက အင်မတန် အရေးပါ အရာ ရောက်လာသည်။ လူတစု နေထိုင်ရာ ဒေသမှာ လူအနည်းငယ်က ထွက်ကုန် ပစ္စည်း မှန်သမျှကို လက်ဝါးကြီး အုပ်ပြီး ချုပ်ကိုင် လာသည်။
ကျောက်ခေတ် ဟောင်းနှင့် နှိုင်းစာလျှင် ကျောက်ခေတ်သစ် လူများသည် အနုပညာကို ပိုပြီး လက်ရာ မြောက်အောင် လုပ်နိုင် လာသည်ဟု ဆိုနိုင်သည်။ အလို ဆန္ဒ အမျိုးမျိုး အတွက် စွဲကိုင်သော ကျောက်လက်နက်များကို ဆိုင်ချော နေအောင် အချောကိုင် တတ်လာသည်။ မြင်လျှင် နှစ်သက် ချစ်မြတ် နိုးဖွယ် ဖြစ်အောင် နံရံ ဆေးပန်းချီ များလည်း ရေးဆွဲသည်။ အရိုး၊ ဆင်စွယ်နှင့် ရွှံ့မီးဖုတ် ပန်းပုရုပ် များလည်း ပေါ်လာသည်။ ကုန်ပစ္စည်း သယ်ရန်၊ သိုလှောင်ရန် တောင်းပလုံးများ လုပ်ရာက တစတစ တိုးတက်ပြီး အထည်အဝတ် ရက်လုပ် လာကြသည်။ ရွှံ့နှင့် လုပ်ပြီး မီးဖုတ်သော အိုးများ ပေါ်မှာ အလှဆင် သလို ရက်လုပ်သော အထည် များမှာလည်း လှပသော ပန်းပုံစံများ ရောက်စုံ ထည့်ပြီး ရက်လုပ် နိုင်သော အဆင့်ထိ တိုးတက် လာသည်။
အခြေခံ ကြောင်းကို မသိသော အခါ၊ ကြောက်ရွံ့သော အခါ၊ အယူ သီးသောစိတ်၊ ဆောင်ရန်၊ ရှောင်ရန် ညွှန်ကြားချက်များကို မဖြစ်မနေ လိုက်နာသော ဓလေ့ များကြောင့် နတ်ကိုးခြင်း၊ နတ်ပွဲ ထိုးခြင်း ဆိုခြင်းများ ပိုပြီး များပြား လာသည်။ ပူဇော် ပသရမည့် နေရာကို သတ်မှတ် ထားပြီး ယဇ် ပူဇော်ရန် သီးခြား အဆောက်အအုံကို ဆောက်လုပ် လာသည်။ လူ့ထက် ပိုပြီး တန်ခိုး ကြီးသည်ဟု ယူဆ ထားသော နတ်ကို ကိစ္စ အဝဝမှာ ကူညီ မှိုင်းမရန် ပူဇော် ရသည်။ စစ်တိုက်သော အခါ အနိုင် ရချင်သဖြင့်၊ ကောက်ပင် သီးနှံ စိုက်သော အခါ သီးနှံများများ ဆွတ်ခူး ရိတ်သိမ်း နိုင်ရန်၊ သားသမီး များများ မွေးဖွား ထွန်းကား စေရန် နတ်ကိုး ကြသည်။ နတ် ပေါ်ပေါက်ပုံ၊ နတ် ကိုးကွယ်ဟု အကျိုး ကျေးဇူး ရပုံကို ပုံပြင်များ တီထွင်ပြီး ပြောပြော လာကြသည်။ လူသေလျှင် နောက်တဘဝ ရှိလိမ့်ဦးမည်ဟု ဘဝ ကူးကို ယုံကြည် လာကြသည်။ သေသူ၏ အလောင်းကို ကောင်းစွာ စောင့်ရှောက် နိုင်ရန် အတွက် ဂူသင်္ချိုင်း ဆိုသော အဆောက်အဦများ ဆောက်လုပ် လာသည်။
မြန်မာ နိုင်ငံမှာ ကျောက်သစ် လက်နက် ပစ္စည်းများကို ချင်းတောင်က ဘိတ် (မြိတ်) အထိ၊ ရှမ်း ပြည်နယ်က သံတွဲ အထိ အနှံ့အပြား တွေ့နိုင်သည်။ အလယ်ပိုင်း မြန်မာမှာ အများဆုံး တွေ့ရသည်။ ကျောက်လက်နက်ကို သုံးမျိုး ခွဲထားသည်။ (၁) အသွား ပေါ်အောင် ကျောက်ကို ရိုက်ဖဲ့ ထားသော လက်နက်၊ (၂) အသွားကို ထက်မြက် လာအောင် သွေးယူ ထားသော လက်နက်နှင့် (၃) လက်နက် တခုလုံးကို ချောမွတ် လှပ နေအောင် သွေးယူ ထားသော လက်နက်များသည် ကြီးမား ကြမ်းတမ်းသည်။ နောင်အခါ ကျောက်ကို လွှာယူသောနည်း ပေါ်လာသော် သေးငယ်သော လက်နက်များ လုပ်ပြီး သုံးစွဲ လာကြသည်။ ပုပ္ပားတောင် အရပ်က ထွက်သော မီးတောင် ကျောက်မှာ အမျိုးအစား ကောင်းသော အတွက် လက်နက် လုပ်သူများ အထူး နှစ်သက် ကြသည်။ ထိုလက်နက်များ ထဲမှာ သဲကျောက်ကို လုပ်သော လက်နက်က အများကြီး တွေ့နိုင်သည်။ နှစ်ဖက် အသွား ချထားသော ဗိစပ်ဖူး လက်နက်၊ "သပ်" ပုံစံ လက်နက်၊ ဆောက်လက်နက်၊ ဆစ်လွှဲ လက်နက်၊ ဆောက်ခုံး၊ ပင်ကွပ်၊ ကျောက်လက်ကောက်၊ ကျောက်တူနှင့် ခွံချွတ်၊ ကျည်ပွေ့၊ အမင်းတပ် လက်နက်များ ဖြစ်သည်။ စပါးနှင့် ဂျုံကို အခွံ ချွတ်ရန်၊ အမှုန့် လုပ်ရန် ကြိတ်ဆုံများ ပေါ်လာသည်။
မြန်မာမှာ တွေ့ရသော ကျောက်ခေတ်သစ် လက်နက်များသည် သေးငယ်သည်။ မြန်မာ လူထုက ဤ ကျောက်လက်နက်ကို မိုးကြိုးသွား ခေါ်သည်။ ဆေးဖက် ဝင်သည်ဟု ယုံသည်။ ဒါကြောင့် ကိုယ်ရထားသော ကျောက်လက်နက်ကို ဆက်လက် လေ့လာရန် ပြတိုက်ကို၊ တက္ကသိုလ်ကို မပေးလိုပါ။ မကြာမီက ဗိတ်ခဲတွင်း များက လက်နက် အတော်များများ တူး၍ ရသည်။ ကျောက်ကို လိုသလို လှီးယူရန် နည်းစနစ်ကောင်း များလည်း သိလာသည်။ သို့သော် မြန်မာ နိုင်ငံမှာ ကျောက်မျက်နှာကို ရိုက်ဖဲ့ပြီး ပုံဖော်သော စနစ်ကိုမသုံးပါ။ ကြိတ်မှာ ကျောက်ကွင်းများသည် စပါးကို အခွံ ချွတ်ပြီး အမှုန့် လုပ်ရန် သုံးစွဲခြင်း ဖြစ်သည်။ ကျောက်ဝိုင်းငယ်များကို ချည်ငယ်လုံး (spindle whorl) အတွက် သုံးမည် ထင်သည်
ဘိတ် (မြိတ်) ခရိုင်က ရသော အမင်းတပ် ဆောက်ပြားမှာ တပေလောက် ရှည်ခြင်းကို တွေ့ဖူးသည်။ သို့သော် မြန်မာ နိုင်ငံ ကျောက်သစ် လက်နက်များသည် အားလုံးလိုလို သေးငယ် နေသည်။ လူများက သစ်ကိုသာ ဖြတ်တောက် သုံးစွဲသော အတွက် ဤသို့ ဖြစ်သည် ထင်ရှားသည်။ မြန်မာ နိုင်ငံ၏ အလယ်ပိုင်း၊ မြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့ မြောက်ပိုင်းမှာ တွေ့ရသော လက်နက်များသည် ပွတ်စင်ကို တင်ပြီး ဖြတ်တောက် ထားခြင်း မဟုတ်ကြောင်း ထင်ရှားသည်။ ဘီးကို လှည့်ပြီး ဖြတ်တောက်ရန်၊ အဝိုင်း ညှိရန် မသုံးတတ် သေးခြင်းလည်း ထင်ရှားသည်။ ဤသို့ ဆိုလျှင် ဘီးနှင့် ဆွဲသော လှည်းလည်း မရှိနိုင် သေးပါ။ အိုးထွင်းသော အခါ မှာလည်း အိုးထိန်း စက်ကို မသုံးနိုင် သေးပါ။ သို့သော် အိုးထိန်းစက် သုံးပြီး လုပ်သော အိုးများကို ဘိတ် (မြိတ်) နယ်၊ တနင်္လာရီ အရှေ့ (၃၆) မိုင်ကွာ ကျိန်ချောင်း ခဲတွင်း များမှာ ၄ ပေ အနက်က အိုးထိန်း စက်နှင့် လုပ်သော အိုးများနှင့် ပူးတွဲပြီး ကျောက်သစ် လက်နက်များကို ၁၉၆၃ ခုနှစ်က တွေ့ဖူးသည်။
အခု အထိ ကျောက် လက်နက်ကို အများဆုံး တွေ့သော အရပ်မှာ (၁) မြန်မာ နိုင်ငံ အလယ်ပိုင်း မိုးခေါင် ရေရှား အရပ်၊ (၂) ရှမ်းကုန်း ပြင်မြင့်၊ (၃) ချင်းတောင်၊ (၄) သံတွဲနှင့် (၅) ဘိတ် (မြိတ်) ခရိုင် ဖြစ်သည်။ ဘိတ် (မြိတ်) ခရိုင်က လွဲပြီး ကျန်အရပ် များမှာ တွေ့သော လက်နက်များသည် မြေပေါ်က ကောက်ယူ ရရှိသော လက်နက်များ ဖြစ်သည်။ ကျောက် လက်နက် ပထမ အမျိုးနှင့် ဒုတိယ အမျိုးများကို ကျောက်ဟောင်း ကာလ လုပ်နည်း အတိုင်း လုပ်ပေမဲ့ တတိယ အမျိုး လက်နက်များကို လုပ်နည်းက ကွဲပြားသည်။ ဤအချက်ကို ထောက်ပြီး ရှေးထုံး အတိုင်း ကျောက်လက်နက် တတ်သူများသည် အနီး အပါးမှာပင် ယှဉ်ပြီး နေခဲ့ ကြမည်ဟု ထင်သည်။ လူများ သတ်ဖြတ် စားသောက်သော တိရစ္ဆာန် အရိုးနှင့် သွားများကို စစ်ဆေး ကြည့်သော အခါ မြင်း၊ မြည်း၊ သမင်၊ တောင်ဆိတ်နှင့် ကျွဲရိုင်းများကို သတ်ဖြတ် စားသောက်ခြင်း များသည် ဆိုခြင်း တွေ့သည်။ ကျောက် လက်နက် (၁) အမျိုးအစားမှာ ဗီယက်နမ် ကမ္ဘောဒီးယား ရှိ ဟွာဗင်ဟိယန် ဓလေ့ အတိုင်း ပြုလုပ်သည်။ ကုန်းပိုင်း အရှေ့တောင် အာရှမှာ ဤ လက်နက်မျိုး အမြောက်အမြား တွေ့ရသည်။ လက်နက် (၂) အမျိုးအစားမှာ ပိုပြီး ကောင်းသည်။ လက်နက် (၃) အမျိုးအစားကို မလေး ကျွန်းဆွယ်မှာ အများဆုံး တွေ့ရသည်။ လက်နက်မှာ အိန္ဒိယက ပုဆိန်နှင့် တူသည်ဟု ထင်ရသည်။ ပင်ကွပ် များက အာသမ် ပုံစံ များနှင့် တူပြီး၊ မြေမှာ မိုးစပါး ချစိုက်ရန် တွင်းတူးရာမှာ သုံးမည်။ ပေါင်းမြက် သတ်ရာမှာ သုံးမည်ဟု ထင်ရသည်။ မြန်မာ လက်နက်များသည် မလေး လက်နက်များနှင့် တူညီပြီး အာသမ် လက်နက်တို့၏ လုပ်နည်းကို မြန်မာက ရခဲ့သည်ဟု တွေးထင်စရာ ဖြစ်သည်။[၁]
ကိုးကား[ပြင်ဆင်ရန်]
- ↑ ဒေါက်တာသန်းထွန်း (၂၀၀၄)။ "ကျောက်ခေတ်သစ်"။ Myanmar History Told in Pictures (ပထမအကြိမ် ed.)။ မုံရွေး စာအုပ်တိုက်။