အနိုင်ရသူ အကုန်ယူစနစ်
အနိုင်ရသူ အကုန်ယူ ရွေးကောက်ပွဲစနစ် (အင်္ဂလိပ်: First-past-the-post, အတိုကောက် - FPTP) တွင် မဲဆန္ဒရှင်များသည် မိမိတို့နှစ်သက်ရာ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းတစ်ဦးကို မဲပေးရွေးချယ်ကြပြီး မဲအများဆုံးရရှိသော ကိုယ်စားလှယ်လောင်းသည် အနိုင်ရရှိမည်။
မဲအများဆုံးရသူ အနိုင်ရစနစ် (First-past-the-post - FPTP သို့မဟုတ် winner-take-it-all, နိုင်ရသူ အကုန်ယူ) ကို "choose-one - တစ်ခု ရွေးပါ"၊ "first-preference plurality, အကြိုက်နှစ်သက်ဆုံးကို ရွေးချယ်ခြင်း" (FPP) သို့မဟုတ် ရိုးရှင်းစွာ "မဲအများဆုံး" ဟုလည်း ခေါ်ဆိုကြသည်။ ၎င်းသည် တစ်ဦးတည်းအနိုင်ရသည့် မဲပေးစနစ်ဖြစ်သည်။
ဤစနစ်တွင် မဲဆန္ဒရှင်များသည် ၎င်းတို့နှစ်သက်ဆုံး ကိုယ်စားလှယ်တစ်ဦးကိုသာ မဲပေးရသည်။ မဲအများဆုံးရရှိသည့် ကိုယ်စားလှယ်သည် မဲစုစုပေါင်း၏ ထက်ဝက်ကျော် (majority) မရရှိခဲ့သည့်တိုင် အခြားကိုယ်စားလှယ်များထက် မဲပိုရလျှင်ပင် အနိုင်ရသည်။
FPTP သည် အများစု ကိုယ်စားပြုသည့်နည်းလမ်းဖြစ်ပြီး အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးတည်း ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ ကွဲပြားမှုများကို အသုံးပြုသည့် စနစ်များတွင် အဓိကအားဖြင့် အသုံးပြုပါသည်။ FPTP ကို ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံများ၏ သုံးပုံတစ်ပုံခန့်တွင် ဥပဒေပြုရွေးကောက်ပွဲများအတွက် ထိုင်ခုံနေရာများ ခွဲဝေပေးရာတွင် အဓိကပုံစံအဖြစ် အသုံးပြုကြပြီး အများစုမှာ အင်္ဂလိပ်စကားပြောကမ္ဘာတွင် ဖြစ်သည်။ ဤ "first-past-the-post" အင်္ဂလိပ်စကားစုသည် အပြီးသတ်စည်းမျဉ်းတွင် ပို့စ်တစ်ခုပါရှိနေသည့် ဗြိတိသျှမြင်းပြိုင်ခြင်း၏ ဥပမာတစ်ခုဖြစ်သည်။
နောက်ခံသမိုင်း
[ပြင်ဆင်ရန်]မဲအများဆုံးရသူ အနိုင်ရစနစ် (First-past-the-post - FPTP) ကို ဗြိတိန်ပါလီမန်၏ အောက်လွှတ်တော် (British House of Commons) အတွက် အလယ်ခေတ်ကတည်းက အသုံးပြုခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ဗြိတိသျှအင်ပါယာတစ်လျှောက် ပျံ့နှံ့သွားခဲ့သည်။
နှစ်ဆယ်ရာစုနှစ်တစ်လျှောက်တွင် FPTP ကို ယခင်က အသုံးပြုခဲ့သည့် နိုင်ငံများစွာသည် ဩစတေးလျနိုင်ငံနှင့် နယူးဇီလန်နိုင်ငံကဲ့သို့သော ဗြိတိသျှကိုလိုနီဟောင်းများအပါအဝင် အခြားသော ရွေးကောက်ပွဲစနစ်များကို ပြောင်းလဲကျင့်သုံးခဲ့ကြသည်။
သို့သော်လည်း အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရှိ ပြည်နယ်အများစုတွင် ရွေးကောက်ပွဲအများစုအတွက် FPTP ကို တရားဝင် အသုံးပြုနေဆဲဖြစ်သည်။ သို့သော် ပါတီနှစ်ရပ်စနစ်နှင့် ပါတီတွင်း ပါတီအဆင့် ကိုယ်စားလှယ်ရွေးကောက်ပွဲများ (partisan primaries) ပေါင်းစပ်မှုကြောင့် အမေရိကန်ရွေးကောက်ပွဲ အများစုသည် နှစ်ကြိမ်မဲပေးစနစ် (two-round systems) နှင့် ဆင်တူနေသည်။ ပထမအကြိမ်တွင် အဓိကပြိုင်ဘက်နှစ်ဦးကို ရွေးချယ်ပြီး ယင်းနှစ်ဦးအနက်မှ တစ်ဦးသည် နောက်ဆုံးတွင် မဲအများစုရရှိကာ အနိုင်ရရှိသည်။