လက်စဘီယံ

မစ်တင်လီနီမြို့ရှိ ဥယျာဉ်တစ်ခုအတွင်း၌ (ရှေးခေတ်ဟောင်း ဂရိကဗျာ ဆရာမများ (ဘီစီ ၅၀၀-၆၀၀ ဝန်းကျင်)) ဆာဖို နှင့် အစ်ရင်းနာ၊ ဆစ်မီယန် ဆော့လမန်၏ ပန်းချီ (၁၈၆၄)

လက်စဘီယံ (အင်္ဂလိပ်: Lesbian) တစ်ဦးဆိုသည်မှာ မိမိနှင့် လိင်တူဖြစ်သော အမျိုးသမီးအချင်းချင်းကိုသာ ချစ်ခင်တွယ်တာခြင်း သို့မဟုတ် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဆွဲဆောင်မှုရှိခြင်းဖြစ်သည်။ လက်စဘီယံတစ်ဦးသည် အမျိုးသမီးကိုသာ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ၊ စိတ်ခံစားမှုဆိုင်ရာ၊ ကိုယ်ခန္ဓာပိုင်းဆိုင်ရာ သို့မဟုတ် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာအရ ဆွဲဆောင်မှုရှိနေခြင်းဖြစ်သည်။ လက်စဘီယံ လိင်တူချင်းချစ်ခင်သူ (homosexual) အမျိုးသမီးများကို ရည်ညွှန်းသည်။ လက်စဘီယံ (lesbian) ဟူသော အင်္ဂလိပ်စကားလုံးကို "လိင်စိတ်ကိုင်းညွတ်မှု" (sexual orientation) ကိုထည့်သွင်းစဉ်းစားခြင်းမရှိဘဲ (မိမိကိုယ်ကို မည်သူမည်ဝါဆိုသော) "လိင်စိတ်ခံယူမှု" (sexual identity) နှင့် "လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ လုပ်ဆောင်ခြင်း အမူအကျင့်" (sexual behaviour) ဟူသောအချက်များနှင့် ဆက်စပ်၍ အမျိုးသမီးများ အတွက် အသုံးပြုသည်။ အမျိုးသမီးချင်း လိင်တူစုံမက်မှုကို ခွဲခြား ဆက်စပ်ဖော်ပြနိုင်ရန်အတွက် နာမ်ပုဒ်များအတွက် နာမဝသေသနအဖြစ် သုံးနိုင်သည်။

အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်

"လက်စဘီယံ" ဟူသော ဝေါဟာရသည် ဂရိနိုင်ငံရှိ Lesbos (လက်စဘော့စ်) ကျွန်းမှ ဆင်းသက်လာခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုကျွန်းမှ ကဗျာဆရာမ Sappho (ဆပ်ဖို) သည် အမျိုးသမီးအချင်းချင်း ချစ်ခင်မြတ်နိုးသည့် ကဗျာများကို ရေးသားခဲ့သောကြောင့် ၎င်းကို အစွဲပြု၍ "လက်စဘီယန်" ဟု သုံးနှုန်းခြင်းဖြစ်သည်။

မြန်မာ့လူ့အဖွဲ့အစည်းနှင့် လက်စဘီယံ

မြန်မာ့လူ့အဖွဲ့အစည်းတွင် လက်စဘီယန် အမျိုးသမီးများအား တရားဥပဒေအရ အသိအမှတ်ပြုခြင်း သို့မဟုတ် အကာအကွယ်ပေးခြင်း မရှိသေးပေ။

• ဥပဒေရေးရာ အခြေအနေ

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဗြိတိသျှကိုလိုနီခေတ်မှ ကျန်ရှိနေသေးသော ရာဇသတ်ကြီးပုဒ်မ ၃၇၇ သည် သဘာဝနှင့်ဆန့်ကျင်သော လိင်ဆက်ဆံခြင်းကို ပြစ်မှုမြောက်ကြောင်း သတ်မှတ်ထားသည်။ ဤဥပဒေသည် လက်စဘီယံများကို တိုက်ရိုက်ရည်ညွှန်းထားခြင်းမဟုတ်သော်လည်း လိင်တူချင်းချစ်ကြသူများအတွက် ခြိမ်းခြောက်မှုတစ်ခုအဖြစ် ရှိနေသည်။

• လူမှုရေးရာ အမြင်များ

ရိုးရာဓလေ့ထုံးတမ်းများနှင့် မိသားစုအပေါ် အလေးထားသည့် မြန်မာ့လူ့အဖွဲ့အစည်းတွင် လက်စဘီယန် အမျိုးသမီးများသည် လက်ထပ်ထိမ်းမြားရန်နှင့် ရိုးရာဓလေ့အတိုင်း သားသမီးယူရန် ဖိအားပေးခံရနိုင်သည်။ သို့သော်လည်း ခေတ်သစ်လူမှုပတ်ဝန်းကျင်နှင့် နည်းပညာတိုးတက်မှုများကြောင့် လိင်တူချစ်သူများသည် အချင်းချင်းဆက်သွယ်မှုနှင့် အသိုက်အဝန်းတည်ဆောက်မှုများ ပိုမိုပြုလုပ်လာနိုင်သည်။

• လှုပ်ရှားမှုနှင့် အသိပညာပေးခြင်း

မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံတွင် LGBTQ+ (လိင်တူချစ်သူ၊ လိင်နှစ်မျိုးချစ်သူ၊ လိင်ပြောင်းသူ စသဖြင့်) အခွင့်အရေးလှုပ်ရှားမှုများ ပိုမိုအားကောင်းလာသည်။ ရန်ကုန်နှင့် မန္တလေးကဲ့သို့သော မြို့ကြီးများတွင် အခမ်းအနားများ၊ အစည်းအဝေးများ ကျင်းပကာ အသိပညာပေးခြင်းနှင့် ရပ်တည်ချက်များ ဖော်ထုတ်ခြင်းများ ပြုလုပ်လာကြသည်။

၂၀၂၁ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် အခြေအနေ

၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းတွင် လက်စဘီယန်အပါအဝင် LGBTQ+ အသိုက်အဝန်းသည် ယခင်ကထက် ပိုမိုပြင်းထန်သော ဖိနှိပ်မှုများနှင့် အခက်အခဲများကို ရင်ဆိုင်နေရသည်။ ဒီမိုကရေစီလှုပ်ရှားမှုများတွင် LGBTQ+ အသိုက်အဝန်းမှ အမျိုးသမီးများစွာ တက်ကြွစွာ ပါဝင်ခဲ့ကြသောကြောင့် စစ်ကောင်စီ၏ ပစ်မှတ်ထား ဖမ်းဆီးခြင်းနှင့် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခြင်းတို့ကို ခံခဲ့ကြရသည်။

• ဖိနှိပ်မှုနှင့် အကြမ်းဖက်မှု

စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ဆန္ဒပြပွဲများတွင် ပါဝင်ခဲ့ကြသော လက်စဘီယန် အမျိုးသမီးများစွာသည် ဖမ်းဆီးခံရပြီး အချုပ်ခန်းနှင့် စစ်ကြောရေးစခန်းများတွင် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုနှင့် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှုများ ခံခဲ့ရကြောင်း သတင်းအချက်အလက်များ ထွက်ပေါ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ လိင်စိတ်ခံယူမှုကြောင့် ပိုမို၍ ပစ်မှတ်ထားခံရခြင်းမျိုးလည်း ရှိသည်။

• လှုပ်ရှားမှုများ ရပ်ဆိုင်းခြင်း

စစ်မတိုင်မီကာလက လူသိရှင်ကြား ကျင်းပနိုင်ခဲ့သည့် LGBTQ+ အခွင့်အရေးလှုပ်ရှားမှုများ၊ Pride ပွဲများ၊ အစည်းအဝေးများမှာ လုံခြုံရေးအခြေအနေကြောင့် လုံးဝနီးပါး ရပ်တန့်သွားခဲ့သည်။ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများစွာသည်လည်း ဘေးကင်းရာသို့ တိမ်းရှောင်နေကြရသည်။

• လူမှုရေးရာ အခက်အခဲများ

လက်ရှိပဋိပက္ခများသည် လူမှုရေးနှင့် စီးပွားရေးအကျပ်အတည်းများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ရာ လက်စဘီယန် အမျိုးသမီးများအနေဖြင့် ပုံမှန်လူမှုရေးဖိအားများအပြင် အသက်ရှင်ရပ်တည်ရေးအတွက်ပါ ပိုမိုရုန်းကန်နေကြရသည်။

• တော်လှန်ရေးတွင် ပါဝင်မှု

စစ်အာဏာရှင်စနစ်ကို ဆန့်ကျင်သော တော်လှန်ရေးတွင် လက်စဘီယန်အပါအဝင် LGBTQ+ အသိုက်အဝန်းမှ အမျိုးသမီးများသည် ရှေ့တန်းနှင့် နောက်တန်းမှ တတပ်တအား ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။ ၎င်းတို့သည် ဒီမိုကရေစီအတွက် တိုက်ပွဲဝင်ရင်း မိမိတို့၏ အခွင့်အရေးများအတွက်ပါ တပြိုင်နက်တည်း တိုက်ပွဲဝင်နေကြခြင်း ဖြစ်သည်။