ဆဲဂျွံ
| ဂျိုဆွန်းခေတ် ဆယ်ဂျုံး 朝鮮世宗 조선 세종 | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ဂျိဆွန်းမင်းဆက်၏ ဘုရင် | |||||||||
| စိုးစံ | ၁၉ စက်တင်ဘာလ ၁၄၁၈ – ၈ ဧပြီ ၁၄၅၀ | ||||||||
| နန်းတက်ချိန် | ဂွန်ဂျောင်ဂျွန်ခန်းမ၊ ဂယောင်ဘုက်နန်းတော်၊ ဟန်ဆောင်းမြို့၊ ဂျိုဆွန်းနိုင်ငံတော် | ||||||||
| ရှေ့မင်းဆက် | ထယ်ဂျုံး | ||||||||
| နောက်မင်းဆက် | မွန်ဂျုံး | ||||||||
| ရင်ခွင်ပိုက် အုပ်စိုးသူ |
| ||||||||
| မွေးဖွား | အီဒို (이도၊ 李祹) ၁၅ မေ ၁၃၉၇ Main Palace, Hanseong, Kingdom of Joseon | ||||||||
| ကွယ်လွန် | ၈ ဧပြီ၊ ၁၄၅၀ (အသက် ၅၂) Grand Prince Yeongeung's private residence,[၁] Hanseong, Kingdom of Joseon | ||||||||
| ထာဝရ အိပ်စက်ရာ နေရာ | ယောင်နွန်သင်္ချိုင်းကုန်း၊ ယော်ဂျူ၊ ဂယောင်ဂီပြည်နယ်၊ တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ | ||||||||
| Spouse | Queen Soheon (လက်ထပ် 1408; d 1446) | ||||||||
| သားသမီးများ | Munjong of Joseon Sejo of Joseon | ||||||||
| |||||||||
| Clan | Jeonju Yi clan | ||||||||
| ခမည်းတော် | Taejong of Joseon | ||||||||
| မယ်တော် | Queen Wongyeong | ||||||||
| ကိုးကွယ်မှု | Korean Confucianism (Neo-Confucianism) → Korean Buddhism | ||||||||
မဟာဆယ်ဂျုံး (ကိုရီးယား- 세종대왕၊ ဟန်ဂျာ- 世宗大王 ) ဟူ၍ လူသိများသော ဂျိုဆွန်း၏ ဆယ်ဂျုံး (၁၅ မေ ၁၃၉၇ – ၈ ဧပြီ ၁၄၅၀)၊ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာအမည် အီဒို (ကိုရိးယား- 이도၊ ဟန်ဂျာ- 李祹 ) ၊ သည် ဂျိုဆွန်းမင်းဆက်၏ စတုတ္ထမြောက် အုပ်ချုပ်သူဖြစ်သည်။ မူလက ချွန်နျောင်း၏ မဟာမင်းသား (ကိုးရီးယား- 충녕대군၊ ဟန်ဂျာ- 忠寧大君 ) ဟူ၍၊ ဘုရင်ထယ်ဂျောင်းနှင့် မိဖုရားဝန်ဂယောင်တို့၏ တတိယသားတော်အဖြစ် မွေးဖွားခဲ့သည်။ ၁၄၁၈ ခုနှစ်တွင် ၎င်း၏ အစ်ကိုအကြီးဆုံး အိမ်ရှေ့မင်းသား ယီဂျယ်အား ရာထူးမှဖြုတ်ချပြီးနောက် အမွေဆက်ခံ သူအဖြစ် သတ်မှတ်ခြင်းခံရသည်။ ယနေ့ခေတ်တွင် ဘုရင် ဆယ်ဂျုံးကို ကိုရီးယားသမိုင်းတွင် အကြီးကျယ်ဆုံး ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးအဖြစ် သတ်မှတ်ခံထားရသည်။
ဟန်ဂုလ်
[ပြင်ဆင်ရန်]
King Sejong သည် ကိုးရီးယားဘာသာစကား အတွက် မူရင်းအသံထွက်ရေးစနစ်ဖြစ်သော hangul ကို ဖန်တီးခြင်းနှင့် နိဒါန်းပျိုးခြင်းဖြင့် ကိုရီးယား၏သမိုင်းကို လေးနက်စွာထိခိုက်စေခဲ့သည်။ [၂] [၃] ဇာတ်ညွှန်းကို တီထွင်ဖို့ Hall of Worthies ကို အမိန့်ပေးခဲ့တယ်လို့ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ယူဆထားပေမယ့်၊ ဘုရင် Sejong ရဲ့ Veritable Records နဲ့ Hunminjeongeum Haerye ရဲ့ နိမိတ်ပုံတွေဖြစ်တဲ့ ခေတ်ပြိုင်မှတ်တမ်းတွေဖြစ်တဲ့ Sejong ဟာ သူ့ကိုယ်သူ တီထွင်ခဲ့တာကို အလေးပေးဖော်ပြထားပါတယ်။ [၄]
စာလုံးအသစ်မဖန်တီးမီက <i id="mwAUU">idu</i>, hyangchal, gugyeol, နှင့် gakpil စသည့် တရုတ်အက္ခရာများကို အခြေခံ၍ နှစ်ရာနှင့်ချီသော တရုတ်အက္ခရာများကို အခြေခံ၍ ဂန္ထဝင်တရုတ်ဘာသာစကားကို အဓိကအသုံးပြု၍ ရေးသားခဲ့သည်။ [၅] [၆] [၇] [၈] သို့သော်လည်း ကိုရီးယားနှင့် တရုတ်ဘာသာစကားများအကြား အခြေခံကွဲပြားမှုများကြောင့် [၉] နှင့် လေ့လာရန် လိုအပ်သော စာလုံးအရေအတွက် အများအပြားကြောင့် ပညာရေး အခွင့်ထူးမရကြသော အောက်တန်းစားများသည် စာရေးနည်းကို သင်ယူရာတွင် အခက်အခဲများစွာရှိခဲ့သည်။ ဤပြဿနာကိုဖြေရှင်းရန်အတွက် King Sejong သည် သာမန်လူများအကြား စာတတ်မြောက်လာစေရန်အတွက် ဤထူးခြားသောအက္ခရာကို ဖန်တီးခဲ့သည်။ [၁၀] ဗျည်းအက္ခရာတစ်ခုစီသည် လူ့စကားပြောအင်္ဂါများ (ပါးစပ်၊ လျှာနှင့် သွားများ) ဖြင့်ပြုလုပ်ထားသည့် ရိုးရှင်းသောပုံစံများကို အခြေခံ၍ စာလုံးနှင့်သက်ဆိုင်သောအသံကိုထုတ်ပေးချိန်တွင် သရများကို ကောင်းကင်ကိုကိုယ်စားပြုသည့် အစက်များနှင့်မျဉ်းကြောင်းများပေါင်းစပ်ဖွဲ့စည်းထားသည် (စက်ဝိုင်း၊ အစက်)၊ မြေကြီး (အလျားလိုက်မျဉ်း) နှင့် လူသားမျိုးနွယ် (ဒေါင်လိုက်မျဉ်း)။ Morphemes သည် syllabic blocks များတွင် စာလုံးများကို ရေးသားခြင်းဖြင့် တည်ဆောက်ထားသည်။ ထို့နောက် အက္ခရာ တုံး များကို မျဉ်းဖြောင့်ဖြင့် စည်းထားသည်။
Hangul သည် 1443 ခုနှစ်တွင်ပြီးစီးခဲ့ပြီး 1446 ခုနှစ်တွင် Hunminjeongeum ဟုအမည်ပေးထားသော 33 မျက်နှာပါလက်စွဲစာအုပ်နှင့်အတူ၎င်းတို့၏နောက်ကွယ်ရှိဒဿနသီအိုရီများနှင့်စေ့ဆော်ချက်များကိုရှင်းပြထားသည်။ [၁၁] ရက်အနည်းငယ်အတွင်း မည်သူမဆို အက္ခရာကို လေ့လာနိုင်ကြောင်း လက်စွဲစာအုပ်တွင် ဖော်ပြထားသည်။ ယခင်က ၎င်းနှင့် မရင်းနှီးသောသူများသည် ပုံမှန်အားဖြင့် လေ့လာမှု နာရီအနည်းငယ်ကြာပြီးနောက် ကိုရီးယားစကားလုံးများကို တိကျစွာ အသံထွက်နိုင်သည်။
King Sejong သည် ဘုံအရေးအသားစနစ်၏ အယူအဆကို လူအများက သဘောမတူသောကြောင့် မြင့်မြတ်သော လူတန်းစား ၏ တုံ့ပြန်မှုကို ခံခဲ့ရပြီး အချို့က ၎င်း၏ ဖန်တီးမှုကို ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ဆန့်ကျင်ခဲ့ကြသည်။ တောင်သူလယ်သမားများကို ရေးတတ်ဖတ်နိုင်စွမ်း ပေးခြင်းသည် ဥပဒေအတွင်း အဟန့်အတားများကို ရှာဖွေပြီး အလွဲသုံးစားလုပ်ခြင်းများကို လုပ်ဆောင်နိုင်စေသည်ဟု အထက်တန်းစားအတွင်းမှ အများအပြားက ယုံကြည်ကြသည်။ အချို့သူများသည် အစိုးရဝန်ထမ်းများ၏ ကြီးမားသောရေကန်ကို ဖန်တီးခြင်းဖြင့် တရားရုံးတွင် ၎င်းတို့၏ မိသားစုများ၏ ရာထူးနေရာကို ခြိမ်းခြောက်မည်ဟု အချို့က ယူဆကြသည်။ ဂျိုဆွန်အထက်တန်းလွှာများသည် Sejong သေဆုံးပြီးနောက် ကာလအတန်ကြာ တရုတ် ဟန်ဂျာ ကို ဆက်လက်အသုံးပြုခဲ့သည်။ [၁၂] Hangul သည် အာဏာရှိသူများ၏ မကြာခဏ မထီမဲ့မြင်ပြုမှုဖြင့် ဆက်ဆံ ခံရပြီး eonmun ("အောက်တန်းကျသော ဇာတ်ညွှန်း")၊ amkeul ("အမျိုးသမီးဇာတ်ညွှန်း") နှင့် ahaekkeul ("ကလေးများ ဇာတ်ညွှန်း") အပါအဝင် နာမည်ပြောင်ပုံစံဖြင့် ဝေဖန်မှုခံရသည်။ ယင်းစနစ်သည် အမျိုးသမီးများနှင့် စိတ်ကူးယဉ်စာရေးဆရာများကြားတွင် ရေပန်းစားလာခဲ့သည်။
1504 ခုနှစ်တွင် Yeonsangun မှ hangul ကို လေ့လာခြင်းနှင့် ထုတ်ဝေခြင်းကို တားမြစ်ခဲ့သည်။ ယင်း၏ပြန့်ပွားမှုနှင့် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်မှုသည် အမျိုးသမီးများအတွက် ထုတ်ဝေသည့် စာအုပ်များ၊ ဗုဒ္ဓဘာသာဘုန်းကြီးများ၏ အသုံးပြုမှု၊ [၁၃] နှင့် 1602 ခုနှစ်တွင် ကိုရီးယားတွင် ခရစ်ယာန်ဘာသာကို စတင်မိတ်ဆက်ခြင်း စသည့်အချက်သုံးချက်ကြောင့် ကြီးမားစွာ ယူဆနိုင်သည်။ [၁၄] စာပေနှင့် ကဗျာ ခေတ်ဆန်းမှုကြောင့် ၁၆ ရာစုတွင် ဟန်ဂေးလ်ကို ပင်မယဉ်ကျေးမှုသို့ ခေါ်ဆောင်လာခဲ့သည်။ ၎င်းသည် 17 ရာစုအထိ ရေပန်းစားလာခဲ့ပြီး 19 ရာစုတွင် အမျိုးသားရေးဝါဒကာလတစ်ခုအပြီးတွင် ပိုမိုကျယ်ပြန့်စွာအသုံးပြုလာခဲ့သည်။ 1849 ခုနှစ်တွင် ကိုရီးယားနိုင်ငံ၏ အမျိုးသားရေးစာရေးစနစ်အဖြစ် လက်ခံကျင့်သုံးခဲ့ပြီး တရားဝင်အစိုးရစာရွက်စာတမ်းများတွင် ၎င်း၏ပထမဆုံးအသုံးပြုမှုကို မြင်တွေ့ခဲ့ရသည်။ 1910 စာချုပ် ပြီးနောက်၊ hangul သည် ကိုရီးယားလွတ်မြောက်ပြီး 1945 ခုနှစ်အထိ တဖန်ဥပဒေမဲ့ ခံခဲ့ရသည်။ [၁၅] [၁၆]
- ↑ At the time, the residence was called Dongbyeol Palace; it was later known as the Andong Detached Palace.
- ↑ 알고 싶은 한글။ National Institute of Korean Language။ 4 December 2017 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Kim Jeong Su(1990), <<한글의 역사와 미래>>(History and Future of Hangul) ISBN 8930107230
- ↑ Want to know about Hangeul?။ 25 May 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Asia's Orthographic Dilemma (အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဖြင့်)။ 1997။ p. 57။
- ↑ Multilingual Access and Services for Digital Collections (အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဖြင့်)။ 2016-01-18။ p. 66။
- ↑ "Invest Korea Journal" (in en) (1 January 2005). Korea Trade-Investment Promotion Agency.
- ↑ "Korea Now" (in en)၊ 1 July 2000။
- ↑ Hunmin Jeongeum Haerye, postface of Jeong Inji, p. 27a, translation from Gari K. Ledyard, The Korean Language Reform of 1446, p. 258
- ↑ Concise History of the Language Sciences: From the Sumerians to the Cognitivists (အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဖြင့်)။ 2014-06-28။ p. 54။
- ↑ Korean Spirit and Culture Promotion Project. Fifty Wonders of Korea Volume I: Culture and Art. 2nd ed. Seoul: Samjung Munhwasa, 2009. 28-35.
- ↑ Sejong the Great။
- ↑ :::::::: 알고 싶은 한글 ::::::::။
- ↑ "Western Protestant Missionaries and the Origins of Korean Language Modernization" (2004): 7–38.
- ↑ How Japan Took Control of Korea။
- ↑ "Dead Bodies in the Postwar Discourse of Identity in Seventeenth-Century Korea: Subversion and Literary Production in the Private Sector" (2003): 415–442.