ဂရီဂေါရီးယန်း ပြက္ခဒိန်

ဂရီဂေါရီးယန်း ပြက္ခဒိန် ကို အနောက်တိုင်းပြက္ခဒိန်၊ ခရစ်ယာန်ပြက္ခဒိန် ဟုခေါ်ပြီး နိုင်ငံတကာတွင် အများဆုံး အသုံးပြုနေသော ပြက္ခဒိန် ဖြစ်သည်။^[၁]^[၂]^[၃] ၁၅၈၂ ခုနှစ်တွင် စတင် အသုံးပြု၊ ပြင်ဆင်စေခဲ့သူ ပုပ် ဂရီဂေါရီ (၁၃)ကို အစွဲပြု၍ ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်ဟု ခေါ်ခြင်းဖြစ်သည်။

၁၅၈၂ ခုနှစ်တွင် ဂျူလီယန် ပြက္ခဒိန်^[၄] ကို ပြန်လည်စိစစ် ရေတွက်ပြီး တစ်နှစ်တာ အချိန်၏ ၀.၀၀၂% အမှန်သို့ ပြန်လည်ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ ပြုပြင်ပြောင်းလဲခြင်း၏ အခြေခံ အကြောင်းမှာ အီစတာပွဲတော်ကို ကျင်းပမည့်ရက်ကို အစောပိုင်း ခရစ်ယာန်ကျောင်းတော်မှ ကြေညာသည့်ရက်ကို ပြောင်းရွေ့ရန် ရည်ရွယ်သည်။ အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် အီစတာပွဲတော်ကျင်းပမည့်ရက်သည် နွေဦး၏ နေ့ညညီချိန်နှင့် ဆက်နွယ်၍ နေသောကြောင့် ရိုမန်ကက်သလစ်ဘုရားကျောင်းတော်မှ အီစတာပွဲတော် ကျင်းပချိန် အစဉ်အလာကို တည်မြဲစေရန် မနှစ်သက်ဖွယ်ရာ တဖြည်းဖြည်းရွေ့လျားလာသော အချိန်ကို ပြင်ဆင်ရန် ရည်ရွယ်သည်။ ထိုပြောင်းလဲအသုံးပြုခြင်းကို အစောပိုင်းတွင် ဥရောပရှိ ကက်သလစ်ဘာသာ ကိုးကွယ်သော နိုင်ငံများတွင် စတင်ခဲ့သည်။ ပရိုတက်စတင့် နှင့် အရှေ့ပိုင်း အောသိုဒေါ့ ခရစ်ယာန် နိုင်ငံများတွင် ရိုးရာ ဂျူလီယန်ပြက္ခဒိန်ကိုသာ ဆက်လက်အသုံးပြုခဲ့ပြီး နိုင်ငံတကာ ကုန်သွယ်မှုလမ်းကြောင်း အခွင့်အလမ်းများ ပေါ်ပေါက်လာသော အခါမှသာ ဂရီဂေါရီယန်းပြက္ခဒိန်ကို ပြောင်းလဲအသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ နောက်ဆုံးပြောင်းလဲခဲ့သော ဥရောပနိုင်ငံမှာ ဂရိနိုင်ငံဖြစ်ပြီး ၁၉၂၃ ခုနှစ်တွင်မှ ပြောင်းလဲအသုံးပြုခဲ့သည်။

ဂရီဂေါရီယန်းပြက္ခဒိန် ပြောင်းလဲခြင်းတွင် အပိုင်း (၂) ပိုင်းပါဝင်းပြီး ၎င်းတို့မှာ အစောပိုင်းအချိန်ထိ အသုံးပြုခဲ့သော ဂျူလီယန်ပြက္ခဒိန်ကို ပုပ် ဂရီဂေါရီ (၁၃) အချိန်ထိ ပြင်ဆင်ခြင်းနှင့်အီစတာပွဲတော်ရက် သတ်မှတ်ခြင်းကို ဂျူလီယန်ပြက္ခဒိန်နှင့်အတူ ခရစ်ယာန်ကျောင်းတော်မှ အသုံးပြုသော လလည်ပတ်ချိန်စက်ဝန်းကို ပြုပြင် ပြောင်းလဲ ပြင်ဆင်ခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။ ထိုပြုပြင်ပြောင်းလဲခြင်းသည် Aloysius Lilius ၏ အဆိုပြုချက်အရ ပြင်ဆင်၍ ထားသည်။^[၅] သူ၏ အဆိုပြုချက်တွင် ၄ ရာစုအတွင်း မှ ၃ နှစ်ကို ဖယ်ထုတ်၍ ၄ ရာစုအတွင်း ပါဝင်သော ရက်ထပ်နှစ် ၁၀၀ မှ ၉၇ ထိ ရက်ထပ်နှစ်များကို လျော့ချခြင်းဖြစ်သည်။ လီလီရက်စ်၏ မူလနှင့်လက်တွေ့ စီမံချက်တွင် နှစ်စဉ် အီစတာပွဲတော်နေ့ကို တွက်ချက်ရန် epacts of the moon ကို ထိန်းညှိခြင်းဖြင့် ကာလကြာရှည်စွာ တည်ရှိနေသာ အမှားကို ပြင်ဆင်၍ ပြက္ခဒိန်ကို ပြောင်းလဲခြင်းဖြစ်သည်။

ဂရီဂေါရီယန်ပြက္ခဒိန်သည် ဂျူလီယန်ပြက္ခဒိန်၏ ရက်ထပ်နှစ်ကို အောက်ပါအတိုင်း ပြင်ဆင်ထားသည်-

လေး(၄)နှင့်စား၍ပြတ်သောနှစ်တိုင်းကို ရက်ထပ်နှစ်ဟု ခေါ်စေခဲ့သည်။ ချွင်းချက်အနေဖြင့် ၁၀၀ နှင့်စား၍ ပြတ်သော နှစ်များမှာ ရက်ထပ်နှစ်မဟုတ်ပေ။ ထိုနှစ်များထဲမှ ၄၀၀ နှင့် စား၍ ပြတ်ခဲ့လျှင်တော့ ထိုနှစ်သည် ရက်ထပ်နှစ်ဖြစ်သည်။ ဥပမာအားဖြင့် ၁၇၀၀,၁၈၀၀,၁၉၀၀ ခုနှစ်တို့မှာ ရက်ထပ်နှစ် မဟုတ်ပဲ သက္ကရာဇ် ၂၀၀၀ ခုနှစ်သည် ရက်ထပ်နှစ်ဖြစ်သည်။^[၆]

ပြောင်းလဲခြင်းကို ထပ်မံပြောရမည်ဆိုလျှင်၃၆၅.၂၅ ရက်(၃၆၅ ရက် ၆ နာရီ)ပါသော ပြက္ခဒိန်မှ ၃၆၅.၂၄၂၅ ရက်(၃၆၅ ရက် ၅ နာရီ ၄၉ မိနစ် ၁၂ စက္ကန့်)သို့ တစ်နှစ်၏ အချိန် ၁၀ မိနစ် ၄၈ စက္ကန့် လျော့ချလိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန် ပြောင်းလဲခြင်းသည် ထိုအချိန်အလျားနှစ်ခု ခြားနားမှုကြောင့် ပိုနေသော အချိန်များကို ဖြေးရှင်းပေးလိုက်ခြင်းပင်။ နေ့နှင့်ည အချိန်အတိုင်းအတာ တူညီသော နွေဦး၏ ၂၀ မတ် သို့ ၂၁ မတ်(ရက်ထပ်နှစ်ပေါ် မူတည်၍)ကို သမ္မာကျမ်းစာလာ အီစတာအချိန်အဖြစ် သုံးရာစုမြောက်အဆုံးမှာ ရေးဆွဲခဲ့ကြသည်။ ထိုဥပဒေသများအရ အီစတာပွဲမတိုင်ခင် လပြည့်သည် ရှေးယခင်က တွက်ချက်ထားသော ၂၁ မတ်ကို မကျော်ရပေ။ ထို့ကြောင့် အီစတာပွဲ၏ အစောဆုံးနေ့ရက်သည် မတ်လ ၂၂ နှင့်ကိုက်ညီခဲ့သည်။ ထိုအခြေအနေများအတွက် ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်ကို ၁၀ ရက်နှုတ်လိုက်ခြင်းဖြင့် ပြန်လည်ထုတ်ဝေခဲ့သည်။^[၇]

ရက်စွဲများတွင် သတ်မှတ်ရာတွင် မရောထွေးစေရန် ဒွေးနာမရက်စွဲ (သို့)Old Style (O.S.) and New Style (N.S.) ရက်စွဲများတွင် အသုံးပြုကြသည်။ ဒွေးနာမရက်ကို ဆက်တိုက်နှစ် ၂ နှစ်၏ နှစ်တစ်နှစ်၏ အစရက်များ မတူညီ၍ ဖြစ်စေ (သို့) ဂျူလီယန်နှင့် ဂရီဂေါရီးယန်း နေ့စွဲများ ပါဝင်နေ၍ ဖြစ်စေ အသုံးပြုကြသည်။ Old Style နှင့် New Style (N.S.) သည် ဂျူလီယန်ပြက္ခဒိန်၏ နှစ်သစ်ကို ဇန်နဝါရီ ၁ ရက်ဖြင့် စ၍ထားခြင်း(N.S.) နှင့် မတူညီသော ရက်တို့ဖြင့် စ၍ထားခြင်း(O.S.) အတွက် ဖြစ်စေ သို့မဟုတ် ရက်စွဲများ ကိုက်ညီစေရန်အတွက် ဂျူလီယန်ပြက္ခဒိန်(O.S.) နှင့် ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်(N.S.) အဖြစ် ဖော်ပြခြင်းဖြစ်စေ နှစ်ခုအနက်မှ တစ်ခု ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။

ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်ကို ခရစ်တော်ဖွားမြင်သောနေ့ (အေဒီ)မှစတင် တွက်ချက်သော ရက်အတိုင်း ယခင် calendar era (နှစ်ရေတွက်ပုံစနစ်) တွက်ချက်ခဲ့သည်။ ထိုရေတွက်ပုံကို ၆ရာစုတွင် Dionysius Exiguus ဆိုသူက တွက်ချက်ခဲ့သည်။^[၈] ထိုကြောင့် ထိုနှစ်ရေတွက်ပုံနည်းစနစ်ကို Dionysian era or Common Era ဟု သိကြသည်။ ယခုအချိန်တွင် ထိုစနစ်သည် ကမ္ဘာနိုင်ငံတဝန်း အသုံးပြုမှုရှိသည် အထိ အဓိကကျလာပြီ ဖြစ်သည်။^[၉]

ဖော်ပြချက်

နှစ်တစ်နှစ်ကို ပိုင်းခြားထားသော
လများ
အမှတ်စဉ်	နာမည်	ရက်ပေါင်း
၁	ဇန်နဝါရီ	၃၁
၂	ဖေဖော်ဝါရီ	၂၈ သို့ ၂၉
၃	မတ်	၃၁
၄	ဧပြီ	၃၀
၅	မေ	၃၁
၆	ဇွန်	၃၀
၇	ဇူလိုင်	၃၁
၈	ဩဂုတ်	၃၁
၉	စက်တင်ဘာ	၃၀
၁၀	အောက်တိုဘာ	၃၁
၁၁	နိုဝင်ဘာ	၃၀
၁၂	ဒီဇင်ဘာ	၃၁

ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးတွင်
အဓိကကျသူတစ်ယောက် ဖြစ်သော
ခရစ္စတိုဖာ ကလာဗီးရက်စ်(၁၅၃၈-၁၆၁၂)

အစောပိုင်း ၁၇ ရာစုမှ ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ၁၃

ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်သည် နေဗဟိုပြု ပြက္ခဒိန် ဖြစ်သည်။ ပုံမှန်ဂရီဂေါရီယန်းပြက္ခဒိန်တွင် တစ်နှစ်လျှင် ၃၆၅ ရက်ပါဝင်ပြီး ဂျူလီယန်ပြက္ခဒိန်ကဲ့သို့ ရက်ထပ်နှစ်တွင် ရက်ထပ်ရက် ကို ဖေဖော်ဝါရီလတွင်ပင် ပေါင်းထည့်သည်။ သိုပေမဲ့ ဂျူလီယန်ပြက္ခဒိန်တွင် လေးနှစ်ပြည့်တိုင်း ရက်ထပ်နှစ်တစ်ခုရှိပြီး ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်တွင်မှု နှစ် ၄၀၀ ပြည့်တိုင်း ရက်ထပ်ရက် ၃ ရက် ကျော်ခဲ့သည်။ ဂျူလီယန်ပြက္ခဒိန်တွင် ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၄ ကို ၂ ခါ ထည့်ခြင်းဖြင့် ရက်ထပ်ရက်ကို ပေါင်းထည့်ခဲ့ပြီး ပြောင်းလဲလိုက်သော ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်တွင် ရက်ထပ်ရက်၏ နေ့စွဲသည် ပြောင်းလဲခြင်းမရှိခဲ့ပေ။ မျက်မှောက်ခေတ်တွင် လတစ်လ၏ နေ့အစနှင့် ပါဝင်သော ရက်တို့မှာ အသားကျလာခဲ့ပြီး ဖေဖော်ဝါရီ ၂၉ ဆိုလျှင် ရက်ထပ်ရက်မှန်း သိရှိနေပြီ ဖြစ်သည်။ အချိုခရစ်ယာန်ကျောင်းတော်များ အထူးသဖြင့် ရိုမန်ကက်သလစ် ကျောင်းတော်သည် ရက်ထပ်နှစ်တွင် ဖေဖော်ဝါရီ ပွဲတော်ကို ၂၃ရက် ဖေဖော်ဝါရီပြီးနောက် တစ်ရက်ရွေ့ဆိုင်းခဲ့သည်။^[၁၀]

နှစ်အစဉ်ဆက်တို့ရဲ့ ကိန်းဂဏန်းတွေမှ ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်ကို ဖော်ထုတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။^[၁၁] ထိုစက်ဝန်းဟာ ၁၄၆,၀၉၇ ရက်( နှစ် ၄၀၀)ပြည့်တိုင်း တစ်ပါတ်ပြီးမြောက်သည်။^[၁၂]^[၁၃] အဲဒီနှစ် ၄၀၀ တွင် ၃၀၃ မှာ ပုံမှန် ၃၆၅ ရက်ရှိသော နှစ်တွေဖြစ်ပြီး ၉၇ မှာ ၃၆၆ ရက်ပါသော ရက်ထပ်နှစ်များ ဖြစ်ကြသည်။ ပြက္ခဒိန်မှ ဆိုလိုသော နှစ်တစ်နှစ်မှာ ၃၆၅ ${\tfrac {97}{400}}$ ရက် = ၃၆၅.၂၄၂၅ ရက် (သို့) ၃၆၅ ရက် ၅ နာရီ ၄၉ မိနစ် ၁၂ စက္ကန့် ဖြစ်သည်။^[၁၄]

ပြက္ခဒိန်တွင် နှစ်တစ်နှစ်၊ လများ( အမည် (သို့) အက္ခရာစဉ်ဖြင့်)၊ ထိုလတို့တွင် ပါဝင်သော ရက်များ( ၁ မှ စတင်၍ အစဉ်အတိုင်းရေတွက်ခြင်း)ကို ဖော်ပြထားသည်။ လက်ရှိပြက္ခဒိန်တွင် ပြက္ခဒိန်နှစ်တစ်နှစ်သည် ၁ ဇန်နဝါရီမှ ၃၁ ရက် ဒီဇင်ဘာအထိရေတွက်နေသော်ငြားလည်း ယခင်ကာလများတွင် နှစ်တစ်နှစ်အစသည် ပြက္ခဒိန်တွင် မတူညီသော ပထမရက်များကို အခြေခံကြသည်။(အောက်တွင်ဖော်ပြထားသော "နှစ်တစ်နှစ်၏ အစ" ကို ကြည့်ပါ)

ဂရီဂေါရီးယန်း ပြောင်းလဲခြင်း

papal bull *Inter gravissimas* ၏ ရှေ့စာမျက်နှာ

၂၄ ၇က် ဖေဖော်ဝါရီ ၁၅၈၂ တွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သော papal bull Inter gravissimas အရ ပုပ် ဂရီဂေါရီ (၁၃) သည် ဂျူလီယန်းပြက္ခဒိန်၏ ပြုပြင်ပြောင်းလဲထားသော ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်ကို စတင် အသုံးပြုစေခဲ့သည်။ ထိုပြက္ခဒိန်ကို သူလွန်သော် အခါမှ သူ့အမည်ကို အစွဲပြု၍ ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်ဟု ခေါ်ဆိုခဲ့သည်။^[၄] ပြုပြင် ထိန်းညှိစေခြင်း၏ အကြောင်းအရင်းခံမှာ အီစတာပွဲတော် ကျင်းပမည့်အချိန်ကို ရှေးခရစ်ယာန်ကျောင်းတော်များ သတ်မှတ်ထားသော ရက်အတိုင်း ကျင်းပနိုင်စေရန် ဖြစ်သည်။ သို့ပေမယ့် ၃၂၅ ခုနှစ်တွင် ကျင်းပခဲ့သော First Council of Nicaea အရ ခရစ်ယာန်အားလုံး အီစတာပွဲတော်ကို တရက်တည်း စုံညီစွာ ကျင်းပကြရမည်ဟု သတ်မှတ်ထားသည်။ ဒီပြဿနာကို လွန်ခဲ့သော ငါးရာစုလောက်ကတည်းကပင် အလက်ဇန္ဒားကျောင်းတော်၏ စည်းမျဉ်းများကို အသုံးပြုလိုက်ခြင်းဖြင့် ယေဘုယျအားဖြင့်တော့ အဆင်ပြေနေခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။(^[၁၅]

နောက်ခံအကြောင်းအရင်း

နွေဦး၏ နေ့နှင့်ည အချိန်အတိုင်းအတာ တူသော နေ့သည် အီစတာပွဲတော်နှင့် ဆက်စပ်နေလေရာ အီစတာပွဲတော်ရက်တွင် ရာသီဥတုပြောင်းလဲနေခြင်းသည် ရိုမန်ကက်သလစ်ကျောင်းတော် အတွက် မနှစ်မြို့ဖွယ်ရာ ဖြစ်နေသည်။ အလက်ဇန္ဒားကျောင်းတော် သည် နွေဦး၏နေ့နှင့်ည အချိန်အတိုင်းအတာ တူသော နေ့မှ ၁၄ ရက်မြောက် လပြည့်မှ( Metonic cycle ကို အသုံးပြု၍ တွက်ချက်သော) ကျော်လွန်သော တနင်္ဂနွေနေ့တွင် အီစတာပွဲတော်ကို ကျင်းပခဲ့သည်။ ထိုနေ့ကို ၂၁ မတ်လ အဖြစ် ကျောင်းတော်မှ သတ်မှတ်ထားခဲ့သည်။ သို့ပေမယ့်လည်း ရောမဘုရားကျောင်းတော် သည် ၂၅ မတ်ကို နွေဦး၏ နေ့နှင့်ည အချိန်အတိုင်းအတာ တူသော နေ့(၃၄၂ မတိုင်ခင်ထိ)အဖြစ် မှတ်ယူခဲ့ကြပြီး လသွားရက်များကို တွက်ချက်ရန် မတူညီသော စက်ဝန်းကို အသုံးပြုခဲ့သည်။^[၁၆] အလက်ဇန္ဒား ကျောင်းတော်၏ စနစ်တွင် အီစတာလဝန်းသည် အစောဆုံး ၂၁ မတ်တွင် ကျရောက်သောကြောင့် အီစတာပွဲတော်၏ မတ်လ ၈ ရက်ထက်လည်း မစော၊ ၅ ရက် ဧပြီထက်လည်း နောက်မကျပဲ ကျရောက်သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ အီစတာပွဲတော်သည် ၂၂ မတ်မှ ၂၅ ဧပြီအကြာင်း ပြောင်းလဲနေသည်။ ရောမတွင် အီစတာပွဲတော်သည် ၂၁ ဧပြီထက်တော့ နောက်ကျ၍ မရပေ။ ထို ၂၁ ဧပြီနေ့တွင် ရောမမြို့၌ Parilia ခေါ် ရောမမြို့မွေးနေ့ ရှိနေသည်။ အီစတာလဝန်း၏ ပထမနေ့သည် ၅ မတ်နှင့် ၂ ဧပြီထက်လည်း မနောက်ကျနိုင်ပေ။

အီစတာပွဲတော်သည် ထိုလပြည့်မှ ၁၅ ရက်မြောက်လွန်မြောက်သော တနင်္ဂနွေနေ့ဖြစ်ရာ ရှေ့ ၁၄ ရက်မြောက်နေ့သည် နေ့နှင့်ည အချိန်အတိုင်းအတာ တူသောနေ့ ဖြစ်နိုင်သေးသည်။ ဒီနေရာမှာ ကျောင်းတော်နှစ်ခုက မတူညီသော နေ့ရက်တွေဖြစ်နေသောကြောင့် တနေ့တည်း ပွဲတော် ကျင်းပနိုင်စေရန် ညှိနှိုင်းမှု ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ၁၀ ရာစုတွင် အားလုံးသော ခရစ်ယာန်ကျောင်းတော်များ(ဘိုင်ဇန်တိုင်း အင်ပါယာ၏ အရှေ့ဘက်နယ်မြေရှိ ကျောင်းတော်များမှလွဲ၍) အလက်ဇန္ဒားကျောင်းတော်မှ ၂၁ မတ်ကို နွေဦး၏ နေ့နှင့်ည အချိန်အတိုင်းအတာ တူညီသောနေ့အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ သို့ပေမယ့်လည်း ၇၂၅ Bede ထိုနေ့ ရွေ့လျားလာသည်ကို သတိပြုမိခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။ ထိုအချိန်သည် ၁၆ ရာစုအရောက်တွင် သိသာစွာ ကွာဝေးနေပြီး ဖြစ်သည်။^[၁၇]

အီစတာပွဲတော်နေ့ တွက်ချက်ရန် လက်ခံထားသော လဝန်းသည် 19-year cycle ဖြင့် ဂျူလီယန်ပြက္ခဒိန်ကို တိုက်ဆိုင်ရာ အခြေအနေ ပိုမိုဆိုးရွားလာလေသည်။ ထို ခန့်မှန်း တွက်ချက်ချက်တွင် နှစ် ၃၁၀ တိုင်း အမှား ၁ ရက် ရှိလာရာ ၁၆ ရာစုအရောက်တွင် လဗဟိုပြု ပြက္ခဒိန် သည် အမှန်တကယ် လနှင့် လေးရက်မျှ လွန်နေပြီ ဖြစ်သည်။

ပြင်ဆင်ခြင်း

၁၅၆၃ ခုနှစ်တွင် Council of Trent ကျင်းပခဲ့စဉ် ဆုံးဖြတ်ချက်အတိုင်း နေ့နှင့်ညထပ်တူညီသောရက်ကို ပြန်လည် အသုံးပြုနိုင်စေရန်အတွက် ပြက္ခဒိန်မှားယွင်းမှုကို အဖြေရှာရန် အစီအစဉ်တခု ရေးဆွဲခဲ့သည်။ ထိုထဲတွင် ပြက္ခဒိန်ပြောင်းလဲခြင်းတွင် နောက်ကာလများတွင် ထိုကဲ့သို့ ရွေ့လျားမှုကိုလည်း ကာကွယ်ရန် ရည်ရွယ်သည်။ ထိုပြက္ခဒိန်တွင် အီစတာပွဲတော်ချိန်သည် လျော်ကန်သင့်မြတ်ပြီး တိကျသော အချိန်ဖြစ်ရန် ပိုမို၍လိုသည်။ ၁၅၇၇ ခုနှစ် စုစည်းပြင်ဆင်ထားမှု တို့ကို ပြင်ဆင်ရေးအဖွဲ့မှ သင်္ချာကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များထံသို့ မှတ်ချက်များ ရရန်အတွက် ပေးပို့ခဲ့သည်။ Giambattista Benedetti နှင့် Giuseppe Moleto တို့အပါအဝင် သင်္ချာပညာရှင်အချို့သည် အီစတာပွဲတော်ရက် တွက်ချက်ခြင်းကို ယခင်အသုံးပြုခဲ့သော ဇယားများအစား အမှန်တကယ် နေ၊လ လမ်းကြောင်းများပေါ်တွင် မူတည်၍ တွက်သင့်သည်ဟု ယုံကြည်သော်လည်း ထိုမှတ်ချက်ကို အကောင်အထည်မဖော် ခဲ့ကြပေ။^[၁၈] ပြင်ဆင်မွမ်းမံခြင်း သည် ကာလဘီးယား မှ ဒေါက်တာ Aloysius Lilius (or Lilio)၏ အဆိုပြုချက်ကို မွမ်းမံကာ ပြောင်းလဲမှု စတင်ခဲ့သည်။^[၅]

လီလီရက်စ်၏ အဆိုပြုချက်တွင် ရာစုနှစ် ၄ ခုအတွင်းရှိ ရက်ထပ်နှစ် ၁၀၀ မှ ၉၇ သို့ လျော့ချရန်ဖြစ်သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ ရာစုနှစ်လေးခုအတွင်းမှ ၃ နှစ်မှာ ရက်ထပ်နှစ် မဟုတ်တော့ပေ။ လီလီရက်စ်၏ မူလနှင့်လက်တွေ့ စီမံချက်တွင် နှစ်စဉ် အီစတာပွဲတော်နေ့ကို တွက်ချက်ရန် epacts of the moon ကို ထိန်းညှိခြင်းဖြင့် ကာလကြာရှည်စွာ တည်ရှိနေသာ အမှားကို ပြင်ဆင်၍ ပြက္ခဒိန်ကို ပြောင်းလဲခြင်းဖြစ်သည်။

Ancient tables provided the sun's mean longitude.^[၁၉]^[၂၀] Christopher Clavius, the architect of the Gregorian calendar, noted that the tables agreed neither on the time when the sun passed through the vernal equinox nor on the length of the mean tropical year. Tycho Brahe also noticed discrepancies.^[၂၁]^[၂၂] The Gregorian leap year rule (97 leap years in 400 years) was put forward by Petrus Pitatus of Verona in 1560. He noted that it is consistent with the tropical year of the Alfonsine tables and with the mean tropical year of Copernicus (De revolutionibus) and Reinhold (Prutenic tables). The three mean tropical years in Babylonian sexagesimals as the excess over 365 days (the way they would have been extracted from the tables of mean longitude) were 14,33,9,57 (Alphonsine), 14,33,11,12 (Copernicus) and 14,33,9,24 (Reinhold). All values are the same to two places (14:33) and this is also the mean length of the Gregorian year. Thus Pitatus' solution would have commended itself to the astronomers.

လီလီရက်စ်၏ အဆိုပြုချက်တွင် အပိုင်း (၂) ပိုင်းပါဝင်သည်။ ပထမအနေဖြင့် သူက နှစ်တစ်နှစ်၏ အချိန်အလျားကို အမှန်သို့ ပြင်ဆင်ရန် အဆိုပြုခဲ့သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ အပူပိုင်းဇုံ နှစ် သည် ၃၆၅.၂၄၂၁၉ ရှည်လျားသည်။^[၂၃] ဂျူလီယန်ပြက္ခဒိန်၏ ပျမ်းမျှနှစ်တစ်နှစ်မျာ ၃၆၅.၂၅ ရက် ရှိနေသဖြင့် အပူပိုင်းဇုံ နှစ်ထက် ၁၁ မိနစ်နီးပါး ရှည်လျားနေသည်။ ဒီနှစ်ခု၏ကွဲပြားခြားနားချက်များအာ နှစ်လေးရာ ပြည့်လေတိုင်း အချိန် ၃ ရက်လောက်နီးပါး ရွေ့လျားနေခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။ လီလီရက်စ်၏ အဆိုပြုချက်တွင် ပါဝင်သော နှစ်တစ်နှစ်၏ ပျမ်းမျှအချိန်အလျားမှာ ၃၆၅.၂၄၂၅ ရက်ဖြစ်သည်။ (see Accuracy) ဂရီဂေါရီ၏ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှု ပြုလုပ်ချိန်တွင် Council of Nicaea ကျင်းပသော အချိန်နှင့်စာလျှင် ၁၀ ရက်မျှ ရွေ့လျားလာခဲ့ရာ နွေဦး၏ နေ့နှင့်ည အချိန်အလျား တူညီသောနေ့သည် သတ်မှတ်ထားသော ၂၁ မတ်တွင် ကျရမည့်အစား ၁၀ (သို့) ၁၁ မတ်တွင် ကျရောက်၍ နေလေပြီဖြစ်ရာ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများသာ မပြုလုပ်ပါက နောက်နောင်တွင်လည်း ထပ်၍ ရွေ့လျားနေဦးမည် ဖြစ်သည်။ လီလီရက်စ်က နှစ်လေးဆယ်အချိန်ကျော်မှ အဖြစ်အပျက် ၁၀ ခုကို ဂျူလီယန်ပြက္ခဒိန်က ရက်ထပ်ရက်မှ ပယ်ဖျက်ရန် အဆိုပြုခဲ့သည်။ ထိုသို့အားဖြင့် နွေဦး၏နေ့နှင့်ည အချိန်အလျား တူညီသောနေ့သည် တဖြည်းဖြည်းချင်း ၂၁ မတ်သို့ ရောက်ရှိသွားသည်။

Christopher Clavius က စာမျက်နှာ ၈၀၀ ရှိသော ကျမ်းကို ခုခံချေပရန် ရေး၍ လီလီရက်စ်၏ အဆိုပြုချက်ကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ရေးသားခဲ့သည်။ နောက်တွင် သူသည် သူ၏ ကျမ်းနှင့် လီလီရက်စ်၏ အဆိုပြုချက်ကို ငြင်းခုံသူများကြား ခုခံကာကွယ်ခဲ့သည်။ ကာလဗီးရက်စ်အမြင်တွင် ထို့ပြင်ဆင်ခြင်းကို ဆောင်ရွက်သင့်သည်ဟု ထင်ပြီး ပုပ်ဂရီဂေါရီကလည်း ထိုအကြံပေးချက်ခံကို လက်ခံခဲ့သည်။

ဒုတိယပိုင်းတွင် ရိုးရှင်းတိကျပြီး နည်းစနစ်ကျသော ပြက္ခဒိန်တစ်ခု အဖြစ် ခန့်မှန်းတွက်ချက်ခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။ လီလီရက်စ်၏ တွက်ချက်နည်းသည် Council of Nicaea ကျင်းပချိန်မှစ၍ ရွေ့လျားလာခဲ့သော ၁၀ ရက်ကို ပြန်ပြင်ရန်နှင့် နှစ် ၄၀၀ တွင် ရက်ထပ်နှစ် ၉၇ နှစ်ကို ၄ နှစ် တစ်ကြိမ်အစား ပြောင်းလဲရန် ဖြစ်သည်။ အဆိုပြုထားသော ဥပဒေသမှာ၁၀၀ နှင့် စား၍ ပြတ်သော နှစ်များသည် အကယ်၍သာ ၄၀၀ နှင့်သာ စား၍ ပြတ်ခဲ့မည် ဆိုပါက ရက်ထပ်နှစ် ဖြစ်သည်။

လဗဟိုပြု ပြက္ခဒိန်အတွက် အသုံးပြုသော 19-year cycle ကို လည်း နှစ် ၃၀၀ သို့ ၄၀၀ (နှစ် ၂၅၀၀ တွင် ၈ ကြိမ်)တိုင်းတွင် တစ်ရက်တိုးလာခြင်းကိုလည်း ပြင်ဆင်ရမည်ဖြစ်ရာ ၁၇၀၀၊ ၁၈၀၀၊ ၁၉၀၀၊ ၂၁၀၀ အစရှိသော နှစ်တို့သည် ရက်ထပ်နှစ် ဖြစ်တော့မည် မဟုတ်ပေ။ ထိုအကြောင်း အချက်အလက်တို့ဖြင့် အီစတာပွဲတော်ရက် တွက်ချက်ခြင်း နည်းသစ်ကို စတင်ခဲ့ပါတော့သည်။

ပြက္ခဒိန်စနစ်သစ်ကို စတင်အသုံးပြုချိန်တွင် Council of Nicaea ကျင်းပချိန်မှ စလျှင် ၁၃ ရာစုနှစ်အတွင်း စုပြုံနေသော ရက်အမှားတို့ကို ၁၀ ရက် နှုတ်လိုက်ခြင်းဖြင့် ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ ဂျူလီယန်ပြက္ခဒိန်၏ ကြာသပတေးနေ့ ၄ ရက် အောက်တိုဘာ ၁၅၈၂ ခုနှစ်တွင် ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန် စတင်အသုံးပြုခဲ့သော ပထမရက်ဖြစ်ကာ သောကြာနေ့ ၁၅ ရက် အောက်တိုဘာ ၁၅၈၂ ခုနှစ်ဖြစ်သည်။(ရက်သတ္တပါတ် စက်ဝန်းအပေါ် အကျိုးသက်ရောက်မှု မရှိခဲ့)

အသုံးပြုခြင်း

ဂရီဂေါရီ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုကို ဘာသာရေးအတွက် အရေးကြီးသော ဓလေ့ထုံးတမ်းအဖြစ် ဘုရားကျောင်းတော်တွင် ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သော်လည်း ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ကက်သလစ် ဘုရားကျောင်းတော်နှင့် ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး နယ်မြေ လွန်၍ အာဏာ မရှိပေ။ ပြက္ခဒိန်စနစ်ပြောင်းလဲခြင်းကို ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးတွင် လူအများသုံးပြက္ခဒိန်တစ်ခုအဖြစ် ပြောင်းလဲရန် ဆန္ဒရှိသော်လည်း သူတွင် အခွင့်အာဏာ မရှိခဲ့ပေ။ နိုင်ငံ အသီးသီးတွင် အသုံးပြုလာစေဖို့အတွက် တရားဝင် ဥပဒေဖြင့် ပြဋ္ဌာန်းပေးရန် လိုအပ်သည်။

Bull Inter gravissimas သည် ၁၅၈၂ တွင် ကက်သလစ် ဘုရားကျောင်းတော်၏ ဥပဒေ ဖြစ်လာခဲ့သော်လည်း ပရိုတက်စတင့် ဘုရားကျောင်းတော်၊ အော်သိုဒေါ့ ဘုရားကျောင်းတော် နှင့် အချို့က အသိအမှတ် မပြုခဲ့ကြပေ။ သို့ဖြစ်သောကြောင့် အီစတာပွဲတော်နေ့နှင့် ပျော်ပွဲရွှင်ပွဲများ ကျင်းပသော ရက်သည် ဘုရားကျောင်းတော်ပေါ် မူတည်၍ နောက်တဖန် ကွဲလွဲလာကြပြန်သည်။

ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုကို သတ်မှတ်ပြဋ္ဌာန်းပြီး ၁ လ အကြာ ၃ ဧပြီ ၁၅၈၂ ခုနှစ်တွင် ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးသည် Antonio Lilio(the brother of Luigi Lilio)ကို ၁၀ နှစ်စာ ပြက္ခဒိန် ထုတ်နိုင်ရန် မူပိုင်ခွင့် ပေးခဲ့သည်။ ရောမတွင် ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှု ပြုလုပ်ပြီးနောက် Vincenzo Accolti ရိုက်နှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့သော Lunario Novo secondo la nuova riforma သည် ပထမဆုံးပြက္ခဒိန် ဖြစ်လာကာ ပြက္ခဒိန်၏ အောက်ခြေတွင် Lilio မှ လတ်မှတ်ရေးထိုးထားသည်။ (Con licentia delli Superiori... et permissu Ant(onii) Lilij) Antonio Lilio သည် ဝယ်လိုအား များလာမှုပေါ် မထိန်းသိမ်းနိုင်တော့ သောကြောင့် နောင် ၂၀ စက်တင်ဘာ ၁၅၈၂ တွင် ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးသည် သူ၏ အမိန့်ကို ရုပ်သိမ်းပေးခဲ့သည်။^[၂၄]

ဒုတိယမြောက် ဖီးလစ် ဘုရင် သည် ဥရောပ ရိုမန် ကက်သလစ်ဘာဝင်များအပေါ် များစွာ အကျိုးသက်ရောက်သောကြောင့် ဂျူလီယန်ပြက္ခဒိန်မှ ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်သို့ ပြောင်းရန် အမိန့်ထုတ်ခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က ဖီးလစ်ဘုရင်သည် စပိန် နှင့် ပေါ်တူဂီ၊ ဒါ့အပြင် အီတလီရဲ့ နယ်မြေ တော်တော်များများကို အုပ်ချုပ်နေသူ ဖြစ်သည်။ ထိုနယ်မြေများတွင် ပိုလစ် - လစ်သူရေးနီးယန်း ဓနသဟာယနိုင်ငံ (ruled by Anna Jagiellon) နှင့် ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး နယ်မြေများ ပါဝင်ပြီး Bull တွင် ပြဋ္ဌာန်းထားသည့်အတိုင်း ဂျူလီယန် ပြက္ခဒိန်မှ ကြာသပတေး ၄ ရက် အောက်တိုဘာ ၁၅၈၂ ကို ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်မှ သောကြာနေ့ ၁၅ ရက် အောက်တိုဘာ ၁၅၈၂ သို့ပြောင်းလိုက်ခြင်းဖြင့် ပြီးမြောက်ခဲ့သည်။ စပိန်နှင့် ပေါ်တူဂီ ကိုလိုနီနယ်မြေများတွင် ဆက်သွယ်ရေးကြန့်ကြာမှုကြောင့် အချိန် အတော်အတန်ကြာမှ ပြဋ္ဌာန်းနိုင်ခဲ့သည်။^[၂၅]

များလှစွာသော ပရိုတက်စတင့် ဘာသာဝင် နိုင်ငံများသည် ကက်သလစ်ဘုရားကျောင်းတော်၏ တီထွင် ဆန်းသစ်အသုံးပြုမှုကို ကနဦးပိုင်းတွင် ဆန့်ကျင်ကြသည်။ အချို့ ပရိုတက်စတင့်များက ပြက္ခဒိန်သစ်သည် ကက်သလစ် ဘုရားကျောင်း၏ လွှမ်းမိုးမှုကို ပြန်လည်ရောက်စေရန် ဇာတ်လမ်းဆင်မှုတစ်ခုအဖြစ် ကြောက်ရွံ့ကြသည်။

ဂရိတ်ဗြိတိန် ဘုရင့်နိုင်ငံတော် နှင့် British Empire (ယခုအခါ အမေရိကန်နိုင်ငံဖြစ်နေသော အရှေ့ပိုင်းဒေသများ အပါအဝင်)တွင် ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်ကို ၁၇၅၂ ခုနှစ်တွင် စတင်အသုံးပြုခဲ့သည်။

Prior to 1917, Turkey used the lunar Islamic calendar with the Hegira era for general purposes and the Julian calendar for fiscal purposes. The start of the fiscal year was eventually fixed at 1 March and the year number was roughly equivalent to the Hegira year (see Rumi calendar). As the solar year is longer than the lunar year this originally entailed the use of "escape years" every so often when the number of the fiscal year would jump. From 1 March 1917 the fiscal year became Gregorian, rather than Julian. On 1 January 1926 the use of the Gregorian calendar was extended to include use for general purposes and the number of the year became the same as in other countries.

ဂရီဂေါရီးယန်း ပြက္ခဒိန်နှင့် ဂျူလီယန် ပြက္ခဒိန် နေ့ရက်ကွာခြားချက်

ဂျူလီယန်ပြက္ခဒိန် မှ ဂရီဂေါရီးယန်ပြက္ခဒိန်
နေ့ရက် ပြောင်းလဲခြင်း^[၂၆]
ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန် အချိန်အလျား	ဂျူလီယန်ပြက္ခဒိန် အချိန်အလျား	ကွာခြားချက်
၁၅၈၂ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၁၅ ရက်မှ ၁၇၀၀ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၈ထိ	၅ အောက်တိုဘာ ၁၅၈၂ ခုနှစ်မှ ၁၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၇၀၀ ခုနှစ်ထိ	၁၀ ရက်
၁ မတ် ၁၇၀၀ ခုနှစ်မှ ၂၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၈၀၀ ခုနှစ်ထိ	၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၇၀၀ ခုနှစ်မှ ၁၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၈၀၀ ခုနှစ်ထိ	၁၁ ရက်
၁ မတ် ၁၈၀၀ ခုနှစ်မှ ၂၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉၀၀ ခုနှစ်ထိ	၁၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၈၀၀ ခုနှစ်မှ ၁၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉၀၀ ခုနှစ်ထိ	၁၂ ရက်
၁ မတ် ၁၉၀၀ ခုနှစ်မှ ၂၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၁၀၀ ခုနှစ်ထိ	၁၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉၀၀ ခုနှစ်မှ ၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၁၀၀ ခုနှစ်ထိ	၁၃ ရက်
၁ မတ် ၂၁၀၀ ခုနှစ်မှ ၂၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၂၀၀ ခုနှစ်ထိ	၁၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၁၀၀ ခုနှစ်မှ ၁၄ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၂၀၀ ခုနှစ်ထိ	၁၄ ရက်

ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်ကို စတင်အသုံးပြုခြင်းကြောင့် ဂရီဂေါရီးယန်းနှင့် ဂျူလီယန်ပြက္ခဒိန်ကြား ခြားနားမှုသည် ရာစုနှစ် လေးခု ကြာလေတိုင်း သုံးရက်တိုး တိုးလာသည်-

ဒီအပိုင်းတွင် အချိန်ကို ထိန်းညှိသည့် ရက်ဖြစ်သော ဖေဖော်ဝါရီ ၂၉ ကို အမြဲတမ်းထည့်သွင်းပါသည်။ သို့ပေမယ်လည်း ထို ထိန်းညှိသောရက်ကိုအလယ်ခေတ်နောက်ပိုင်းထိ ၂၄ ဖေဖော်ဝါရီကို ၂ ရက်ပြုလုပ်ခြင်းဖြင့် ထိန်းညှိခဲ့ကြသည်။ ဂရီဂေါရီယန်းပြက္ခဒိန် စတင်အသုံးပြုသော အခါတွင် ၁၅၈၂ မတိုင်မှီနှစ်များကို ခန့်မှန်းထွက်ချက်၍ အချိန်ကို ထိန်းညှိခဲ့ကြသည်။

အောက်ပါ ညီမျှခြင်းသည် ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်မှာ ဂျူလီယန်ပြက္ခဒိန် ရှေ့ရောက်နေသော နေ့အရေအတွက် (အမှန်တကယ်တော့ ရက်စွဲ)ကို တွက်လို့ရပြီး ဒါကို ပြက္ခဒိန် နှစ်ခုအကြားက secular difference လို့ ခေါ်ပါတယ်။ အနှုတ်ရလဒ်များကတော့ ဂျူလီယန်ပြက္ခဒိန်မှ ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်ထက် စောနေခြင်းပဲဖြစ်သည်။^[၂၇]

ဒီနေရာတွင် $D$ ကတော့ secular difference ဖြစ်ပြီး $Y$ ကတော့ the year using astronomical year numbering(that is, use (year BC) − 1 for BC years)ဖြစ်သည်။ $\left\lfloor {x}\right\rfloor$ ၏ ဆိုလိုရင်းမှာ အကယ်၍ စား၍ရသော ရလဒ်ဟာ ကိန်းပြည့်မဟုတ်ခဲ့ဘူးဆိုလျှင် အနီးစပ်ဆုံးကိန်းပြည့်တန်ဖိုးသို့ ပြောင်းပေးရန်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ၁၉၀၀ နှစ်များတွင် ၁၉၀၀/၄၀၀=၄ ဖြစ်ပြီး −၅၀၀ နှစ်များတွင် −၅၀၀/၄၀၀=−၂ ဖြစ်သည်။

ဂျူလီယန်ပြက္ခဒိန်တွင် ရက်ထပ်နှစ်ဖြစ်ပြီး ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်တွင် မဟုတ်သော နှစ်များအတွက် ယေဘုယျ ဥပဒေသမှာ အောက်ပါတိုင်းဖြစ်သည်−

Up to February 28 in the calendar you are converting from add one day less or subtract one day more than the calculated value. Remember to give February the appropriate number of days for the calendar you are converting into. When you are subtracting days to move from Julian to Gregorian be careful, when calculating the Gregorian equivalent of February 29 (Julian), to remember that February 29 is discounted. Thus if the calculated value is -4 the Gregorian equivalent of this date is February 24.^[၂၈]^[၂၉]

နှစ်တစ်နှစ်၏ အစ

နိုင်ငံ	နှစ်တစ်နှစ်၏ အစကို ဇန်နဝါရီ ၁ ရက် သတ်မှတ်ခြင်း	ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန် အသုံးပြုခြင်း
ဒိန်းမတ်	၁၃ မှ ၁၆ ရာစုသို့ တဖြည်းဖြည်းပြောင်းလဲမှု^[၃၀]	၁၇၀၀
ဗင်းနစ် ရီပါ့ပလစ်	၁၅၂၂	၁၅၈၂
သန့်စင်မြင့်မြတ်သော ရောမ အင်ပါယာ (ကက်သလစ် ပြည်နယ်များ)	၁၅၄၄	၁၅၈၃
စပိန်၊ ပိုလန်၊ ပေါ်တူဂီ	၁၅၅၆	၁၅၈၂
သန့်စင်မြင့်မြတ်သော ရောမအင်ပါယာ (ပရိုတက်စတင့် ပြည်နယ်များ)	၁၅၅၉	၁၇၀၀
ဆွီဒင်	၁၅၅၉	၁၇၅၃
ပြင်သစ်	၁၅၆၄^[၃၁]	၁၅၈၂[n 1]
တောင်ပိုင်း နယ်သာလန်	၁၅၇၆^[၃၂]	၁၅၈၂
လော်ရာအင်း	၁၅၇၉	၁၆၈၂
ဒတ်ချ် ရီပါ့ပလစ်	၁၅၈၃	၁၅၈၂
စကော့တလန်	၁၆၀၀^[၃၃]^[၃၄]	၁၇၅၂
ရုရှား	၁၇၀၀^[၃၅]	၁၉၁၈
တာစ်ကာနီး	၁၇၂၁	၁၇၅၀
ဂရိတ်ဗြိတိန် ဘုရင့်နိုင်ငံတော် နှင့် ဗြိတိသျှအင်ပါယာ (စကော့တလန်မှလွဲ၍)	၁၇၅၂^[၃၃]	၁၇၅၂

နှစ်တွေကို ရက်စွဲများဖြင့် ရောမ ရီပါ့ပလစ် နှင့် ရောမအင်ပါယာ ကာလအတွင်း အသုံးပြုခဲ့ကြရာ ၎င်းကို ကောင်စစ်ဝန်နှစ်ဟု ခေါ်ပြီး ကောင်စစ်ဝန်မှ ပထမဆုံး ရုံးတော်သို့ ဝင်ရောက် ရုံးထိုင်သော နေ့ဖြစ်ပြီး — ၂၂၂ ဘီစီ မတိုင်မှီ ၁ မေ၊ ၂၂၂ ဘီစီပြီးနောက် ၁၅ မတ်၊ ၁၅၃ ဘီစီပြီးနောက် ၁ ဇန်နဝါရီ ဖြစ်ကောင်းဖြစ်ပါလိမ့်မည်။^[၃၆] ၄၅ ဘီစီတွင် စတင်ခဲ့သော ဂျူလီယန်ပြက္ခဒိန်တွင် ဇန်နဝါရီ ၁ ရက်ကို နှစ်သစ်၏ ပထမဆုံးနေအဖြစ် ဆက်လက်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ရက်စွဲများအတွက် အသုံးပြုသော နှစ်တွေပြောင်းလဲသွားသော်လည်း ရောမရီပါ့ပလစ်ခေတ်ကတည်းကနေ့ ယနေ့အချိန်ထိ လများကို ကို ဇန်နဝါရီမှ ဒီဇင်ဘာထိ အစဉ်အတိုင်း ဖော်ပြကြသည်။

အလယ်ခေတ်အတွင်း ကက်သလစ်ဘုရားကျောင်းတော်၏ လွှမ်းမိုးမှုရှိနေစဉ်တွင် အနောက်ဥရောပနိုင်ငံအများစုသည် နှစ်တစ်နှစ်၏ အစကို အရေးပါသော ခရစ်ယာန်ပွဲတော်နေ့များဖြစ်ကြသည့် ၂၅ ဒီဇင်ဘာ (ခရစ်တော် ဖွားမြင်တော်မူခြင်း)၊ ၂၅ မတ် (Annunciation) သို့ အီစတာပွဲတော်နေ့ (France)^[၃၇] အစရှိသော ပွဲတော်များထဲမှ တစ်ခုကို ပြောင်းရွေ့ချင်ကြသည်။ ထိုစဉ်တွင် ဘိုင်ဇင်တိုင်း အင်ပါယာတွင် နှစ်တစ်နှစ်ကို စက်တင်ဘာ ၁ ရက်မှ စပြီး ရုရှားနိုင်ငံတွင် ၁ မတ်တွင် နှစ်သစ်စကာ ၁၄၉၂ ခုနှစ်တွင်မှ ၁ စက်တင်ဘာသို့ ပြောင်းရွေ့ခဲ့သည်။^[၃၈]

ယေဘုယျသုံးအနေဖြင့် ၁ ဇန်နဝါရီကို နှစ်သစ်၏ ပထမဆုံးအဖြစ် သတ်မှတ်ကာ ပျော်ပွဲရွှင်ပွဲများ ကျင်းပကြသည်။ ^[၃၉] သို့ပေမယ့်လည်း ၁၂ ရာစုမှ ၁၇၅၁ ခုနှစ်မတိုင်ခင် အထိ အင်္ဂလန်နိုင်ငံ၏ တရားဝင် နှစ်သစ် အစမှာ ၂၅ မတ်(Lady Day)ဖြစ်သည်။^[၄၀] ဥပမာအားဖြင့် ပါလီမန် မှတ်တမ်းများအရ ပထမမြောက် ချားလ် ဘုရင် ၏ ဇန်နဝါရီ ၃၀ ရက်နေ့ ဆောင်ရွက်ချက်များကို ၁၆၄၈ ခုနှစ်အဖြစ် တွေ့ရသည်။(နှစ်တစ်နှစ်သည် ၂၄ မတ် မတိုင်မချင်း မကုန်ဆုံးသောကြောင့်)^[၄၁] သို့ပေမယ် သမိုင်းသစ်တွင် နှစ်တစ်နှစ်၏ အစကို ဇန်နဝါရီ ၁ ရက်ဖြင့် ညှိလိုက်သောကြောင့် ၁၆၄၉ ခုနှစ်အဖြစ် မှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည်။^[၄၂]

အနောက်ဥရောပနိုင်ငံအများစုသည် ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန် ပြောင်းလဲအသုံးမပြုခင်ကတည်းကပင် နှစ်တစ်နှစ်၏ အစ ပထမရက်ကို ဇန်နဝါရီ ၁ ရက်အဖြစ် ပြောင်းပြီးသားဖြစ်ကြသည်။ ဥပမာအားဖြင့် စကော့တလန်နိုင်ငံသည် စကောတလန်နှစ်သစ်ကို ဇန်နဝါရီ ၁ ရက်သို့ ၁၆၀၀ ခုနှစ်တွင် ပြောင်းရွေ့ခဲ့သည်။(ဆိုလိုသည်မှ ၁၅၉၉ ခုနှစ်သည် နှစ်အတိုလေး ဖြစ်သည်။) အင်္ဂလန်၊ အိုင်ယာလန်နှင့် ဗြိတိသျှကိုလိုနီနယ်များတွင် နှစ်တစ်နှစ် အစကို ဇန်နဝါရီ ၁ ရက်အဖြစ် ၁၇၅၂ ခုနှစ်တွင် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ (ထို့ကြောင့် ၁၇၅၁ ခုနှစ်သည် ရက် ၂၈၂ ရက်သာ ရှိသော နှစ်တိုလေးသာ ဖြစ်သည်။) သို့ပေမယ်လည်း အင်္ဂလန် နိုင်ငံ ဘဏ္ဍာနှစ် အစသည် ၂၅ မတ် (O.S.)၊ ၅ ဧပြီ (N.S.) အဖြစ် ၁၈၀၀ ခုနှစ်အထိ ရှိနေခဲ့သည်။ Lနောက်နောင် ၁၇၅၂ ခုနှစ်တွင်မှ ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်ကို ဗြိတိန် တပြည်လုံးနှင့် ဗြိတိသျှ ကိုလိုနီနယ်များအားလုံးတွင် စတင် အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။( အသုံးပြုခြင်း အပိုင်းတွင် ရှုရန်). ထိုပြောင်းလဲမှု နှစ်ခုလုံးကို Calendar (New Style) Act 1750 ဖြင့် ပြီးမြောက်စေခဲ့သည်။^[၄၃]

အချို့နိုင်ငံများတွင် တရားဝင် အမိန့် (သို့) ဥပဒေ ပြဋ္ဌာန်း၍ နှစ်တစ်နှစ်၏ အစကို ဇန်နဝါရီ ၁ ရက်အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ထိုကဲ့သို့သော နိုင်ငံများအတွက် ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက် စံအဖြစ် နှစ်ဖြစ်သည်။ တခြားသော နိုင်ငံများတွင် ဓလေ့ထုံးတမ်း ပြောင်းလဲနေပြီး အခြားသော နိုင်ငံများမှ လိုက်နာရန် သတ်မှတ်ထားသော အမျိုးမျိုးသော ယဉ်ကျေးမှုတို့၏ လွှမ်းမိုးမှုနှင့် ပုံစံတို့ကြောင့် နှစ်တစ်နှစ်၏ အစသည် ရှေ့နောက် ခေါက်တုန့်ခေါက်ပြန် လူးလွန့်နေသည်။

Neither the papal bull nor its attached canons explicitly fix such a date, though it is implied by two tables of saint's days, one labelled 1582 which ends on 31 December, and another for any full year that begins on 1 January. It also specifies its epact relative to 1 January, in contrast with the Julian calendar, which specified it relative to 22 March. The old date was derived from the Greek system: the earlier Supputatio Romana specified it relative to 1 January.

ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန် စတင်အသုံးပြုခဲ့သော ၁၅၈၂ ခုနှစ်မှ ဥရောပရှိ နောက်ဆုံး ပြောင်းလဲအသုံးပြုခဲ့သော နိုင်ငံအချိန် ၁၉၂၃ ခုနှစ်အတွင်းတွင် တချို့သော အဖြစ်အပျက်များကို ဂျူလီယန်ပြက္ခဒိန်ရော ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်မှာပါ ဖော်ပြရန် လိုအပ်၍ လာခဲ့သည်။ ဥပမာအားဖြင့် ၁၀/၂၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၇၅၀/၅၁ (ဒီနေရာတွင် ဒွိနာမနှစ်မှာ အချို့နိုင်ငံများတွင် နှစ်တစ်နှစ်အစကို ဇန်နဝါရီ ၁ သတ်မှတ်ထားသော်လည်း တခြားသော နိုင်ငံများက အခြားသော နေ့ရက်များကို သတ်မှတ်ထားသောကြောင့် ဖြစ်သည်။) ၁၅၈၂ ခုနှစ် မတိုင်မှီတွင်မှ နိုင်ငံအမျိုးမျိုးတို့တွင် နှစ်တစ်နှစ်၏ အစပထမရက် ကွဲပြားခြားနားမှုကြောင့် နှစ်တစ်နှစ်တွင် ရက်စွဲနှစ်ခု ရှိနေတက်သည်။ ဘင်ဂျမင် ဝူးလီ ရေးသော ဂျွန်ဒီး(1527–1608/9) အတ္ထုပ္ပတ္တိတွင် သတိပြုမိကြပြီး ၁၅၈၂ နောက်ပိုင်း အင်္ဂလိပ်ပေးစာ စာရေးသူတို့သည်"ဓလေ့ထုံးစံအရ" "ရက်စွဲ ၂ ခု"ကို အသုံးပြုကြရာ တစ်ခုမှာ OS ဖြစ်၍ နောက်တစ်ခုမှာ NS ဖြစ်သည်။^[၄၄]

Old Style and New Style dates

"Old Style" (OS) and "New Style" (NS) are sometimes added to dates to identify which system is used in the British Empire and other countries that did not immediately change. Because the Calendar Act of 1750 altered the start of the year,^[၄၅] and also aligned the British calendar with the Gregorian calendar, there is some confusion as to what these terms mean. They can indicate that the start of the Julian year has been adjusted to start on 1 January (NS) even though contemporary documents use a different start of year (OS); or to indicate that a date conforms to the Julian calendar (OS), formerly in use in many countries, rather than the Gregorian calendar (NS).^[၄၂]^[၄၆]^[၄၇]^[၄၈]

Proleptic Gregorian calendar

Extending the Gregorian calendar backwards to dates preceding its official introduction produces a proleptic calendar, which should be used with some caution. For ordinary purposes, the dates of events occurring prior to 15 October 1582 are generally shown as they appeared in the Julian calendar, with the year starting on 1 January, and no conversion to their Gregorian equivalents. For example, the Battle of Agincourt is universally considered to have been fought on 25 October 1415 which is Saint Crispin's Day.

Usually, the mapping of new dates onto old dates with a start of year adjustment works well with little confusion for events that happened before the introduction of the Gregorian calendar. But for the period between the first introduction of the Gregorian calendar on 15 October 1582 and its introduction in Britain on 14 September 1752, there can be considerable confusion between events in continental western Europe and in British domains in English language histories.

Events in continental western Europe are usually reported in English language histories as happening under the Gregorian calendar. For example, the Battle of Blenheim is always given as 13 August 1704. Confusion occurs when an event affects both. For example, William III of England arrived at Brixham in England on 5 November 1688 (Julian calendar), after setting sail from the Netherlands on 11 November 1688 (Gregorian calendar).

Shakespeare and Cervantes seemingly died on exactly the same date (23 April 1616), but Cervantes predeceased Shakespeare by ten days in real time (as Spain used the Gregorian calendar, but Britain used the Julian calendar). This coincidence encouraged UNESCO to make 23 April the World Book and Copyright Day.

Astronomers avoid this ambiguity by the use of the Julian day number.

For dates before the year 1, unlike the proleptic Gregorian calendar used in the international standard ISO 8601, the traditional proleptic Gregorian calendar (like the Julian calendar) does not have a year 0 and instead uses the ordinal numbers 1, 2, … both for years AD and BC. Thus the traditional time line is 2 BC, 1 BC, AD 1, and AD 2. ISO 8601 uses astronomical year numbering which includes a year 0 and negative numbers before it. Thus the ISO 8601 time line is −0001, 0000, 0001, and 0002.

နှစ်တစ်နှစ်၏ လများ

နိုင်ငံအသီးသီးတွင် လများနှင့် ပါဝင်သော ရက်များကို မှတ်မိစေရန် လင်္ကာငယ်လေးများ ရွတ်ဆို မှတ်သားကြရာ မြန်မာနိုင်ငံတွင် အောက်ပါအတိုင်း မှတ်သားကြသည်။

ရက်သုံးဆယ်မှာ စက်တင်ဘာ
ဧပြီ၊ဇွန်နှင့် နိုဝင်ဘာ
ကျန်သောလမှာ သုံးဆယ့်တစ်
ဖေဖော်ဝါရီ နှစ်ဆယ်ရှစ်
ရက်ထပ်နှစ်မှာ တစ်ရက်တိုး
ဖေဖော်ဝါရီ နှစ်ဆယ့်ကိုး

နိုင်ငံအများစုတွင် ဘာသာစကားကွဲပြားနေသောကြောင့် ဘာသာစကားကို မမှီခိုပဲ မှတ်သားခြင်းကတော့ လက်နှစ်ဖက်ကို လက်သီးဆုပ်သဏ္ဌာန်ပြု၍ ဘယ်လက်ကို ညာလက်နံဘေးကပ်ထားလိုက်ပါ။ ထို့နောက် ဘယ်ဘက်လက် လက်သန်းလက်ဆစ်ကလေးစကာ လက်ဆစ်၊ လက်ကြား၊ လက်ဆစ်၊ လက်ကြား အစဉ်အတိုင်း ဇန်နဝါရီလမှစ၍ ရေတွက်သွားလိုက်ပါ။ လက်ဆစ်ကလေးများသည် ၃၁ ရက်ရှိသော လများကို ကိုယ်စားပြုပြီး လက်ကြားကလေးများသည် လအတိုများ(၂၈/၂၉ ဖေဖော်ဝါရီနှင့် ၃၀ ရက်ရှိသော လများ)ကို ကိုယ်စားပြုသည်။ လက်နှစ်ဖက် ထိဆက်နေသော အကြားကိုတော့ ထည့်သွင်းရေတွက်ရမည် မဟုတ်ပါ။ ထိုကြောင့် ထိုနေရာကို ချန်လှပ်ရေတွက်မည်ဆိုလျှင် လက်ဆစ်နှစ်ခု ပူးကပ်နေသော ကြောင့် ဇူလိုင်နှင့် ဩဂုတ်လကို ပြနေမည် ဖြစ်သည်။

ထိုနည်းသည် ညာလက်မှ ဘယ်လက်သို့ အစဉ်အတိုင်း ရေတွက်သွားမည်ဆိုလျှင်လည်း မှန်ပါသည်။ ထိုနည်းသည် လက်တစ်ဖက်တည်းဖြင့်လည်း ရေတွက်၍ ရပြီး ဇူလိုင်လအဖြစ် ရေတွက်ထားသော လေးခုမြောက် လက်ဆစ်အဆုံးတွင် ထိုနေရာမှ ပြန်စပြီး ဩဂုတ်လအဖြစ် ရေတွက်ရမည် ဖြစ်သည်။

ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်တွင် အမည်ပေးထားသော အင်္ဂလိပ်အမည် လများ၏ အမည် မူလအစမှာ−

January: Janus ( ဂိတ်တံခါး၊ အစနှင့် ပြောင်းလဲခြင်း၊ မျက်နှာနှစ်ခုပါသော ရောမနတ်ဘုရားဖြစ်သည်။ မျက်နှာတစ်ခုသည် နှစ်ဟောင်းကို ကြည့်ကာ ဆင်ခြင်သုံးသပ်နေပြီး နောက်ထပ်မျက်နှာတစ်ခုမှာ နှစ်သစ်ကို မျှော်ကြည့်၍ ပြင်ဆင်နေသည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။)
February: Februus (Etruscan သေခြင်းတရား နတ်ဘုရား) Februarius (mensis) (လက်တက်ဘာသာ စကားအတွက် "စင်ကြယ်သော လ"၊Sabine wordဟု ပြောနိုင်ပြီး ၄၅၀ ဘီစီရှေ့ပိုင်း သုံးသော ရောမပြက္ခဒိန် ရောမ ပြက္ခဒိန်၏ နောက်ဆုံးလဖြစ်သည်။) fever ဟုသော အဓိပ္ပာယ်နှင့်လည်း ဆက်စပ်နေသည်။^[၄၉]^[၅၀]^[၅၁]
March: Mars (ရောမ စစ်နတ်ဘုရား)
April: ရောမလူမျိုးတို့သည် Aprilisဟုသော နာမသည် aperio, aperire, apertus, ဆင်းသတ်လာသော ကြိယာဖြစ်ပြီး "ဖွင့်ရန်"ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ Varro နှင့် Cincius နှစ်ယောက်စလုံးက ထိုအမည်သည် အယ်လ်ဖာဒိုရိုက် ဆက်နွယ်ခြင်းရှိသည်ကို ငြင်းဆိုခဲ့ပြီး aperio မှဆင်းသတ်ခြင်းသည်သာ အမှန်ဖြစ်သည်ဟု လက်ခဲ့ကြသည်။^[၅၂]
May: Maia Maiestas (နွေဦးကာလ၊ နွေးထွေးမှုနှင့် တိုးပွားခြင်းကို ဖြစ်စေတက်သော ရောမနတ်ဘုရားမ)^[၅၃]
June: Juno (ရောမနတ်ဘုရားမ၊ ဂျူပီတာနတ်ဘုရား၏ ဇနီး)
July: Julius Caesar (ရောမအာဏာရှင်) (လ၏ ယခင်အမည်မှာ Quintilis ဖြစ်ပြီး Romulus ၏ ငါးလမြောက်လ)
August: Augustus (ရောမ ပထမဆုံး ဧကရာဇ် ) (လ၏ ယခင်အမည်မှာ Sextilis ဖြစ်ပြီး Romulus ၏ ခြောက်လမြောက်လ)
September: septem (လက်တင်ဘာသာမှ နံပါတ် ခုနှစ်ဟု အဓိပ္ပာယ်ရ၊Romulus ၏ ခုနှစ်လမြောက်လ)
October: octo (လက်တင်ဘာသာမှ နံပါတ် ရှစ်ဟု အဓိပ္ပာယ်ရ၊Romulus ၏ ရှစ်လမြောက်လ)
November: novem (လက်တင်ဘာသာမှ နံပါတ် ကိုး ဟု အဓိပ္ပာယ်ရ၊Romulus ၏ ကိုးလမြောက်လ)
December: decem (လက်တင်ဘာသာမှ နံပါတ် တစ်ဆယ်ဟု အဓိပ္ပာယ်ရ၊ Romulus ၏ ဆယ်လမြောက်လ)

ရက်သတ္တပါတ်

လများကို ဆက်စပ်ပေးထားသော စနစ်မှာ ရက်သတ္တပါတ်စနစ် ဖြစ်သည်။ အီလက်ထရောနစ် ပြက္ခဒိန်များတွင် နေ့စွဲတစ်ခုကို ပေးလိုက်သည်နှင့် ရုံးဖွင့်ရက်၊ ရုံးပိတ်ရက်များကိုပါ ပြသပေးသည်။ ရက်သတ္တတစ်ပါအတွင်းရှိ နေ့များ တွက်ချက်ခြင်းသည် ဂရီဂေါရီယန်း ပြက္ခဒိန်၏ ပုံမှန်မဟုတ်မှုတို့ကြောင့် မလွယ်ကူခဲ့ပေ။ ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်ကို နိုင်ငံအသီးသီးတွင် အသုံးပြုကြချိန်တွင် ရက်သတ္တပါတ်စက်ဝန်းလည်း မပြတ်တောက်ခဲ့ပေ။ ဥပမာအားဖြင့် Gregory XIII ၏ အကြံပြုချက်အတိုင်း ပြောင်းလဲမှုကို စတင်ခဲ့သော နိုင်ငံအချို့တွင် သောကြာနေ့ ၁၅ ရက် အောက်တိုဘာ ၁၅၈၂ နှစ်မှာ ယခင် ဂျူလီယန်ပြက္ခဒိန်၏ ကြာသပတေးနေ့ ၄ အောက်တိုဘာ ၁၅၈၂ ခုနှစ် ဖြစ်ခဲ့သည်။

ရက်သတ္တတစ်ပါတ်အတွင်းရှိ နေ့ရက်များကို အမှတ်စဉ်သတ်မှတ်ရာတွင် အမြင်အမျိုးမျိုးကွဲခဲ့ကြသည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝန်း အများစု အသုံးပြုကြသော ISO 8601 အရ တင်္နလာနေ့=၁ ဖြင့် အစပြုရာ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေသော ပြက္ခဒိန်များတွင် တနင်္လာနေ့သည် ပြက္ခဒိန်ဇယား၏ ပထမဆုံး(ဘယ်စွန်)မှာရှိနေပြီး ကော်လံအဆုံးတွင် တနင်္ဂနွေနေ့ ရှိနေသည်။ ဆော့ဝဲလ်များတွင် တနင်္ဂနွေ=၀ ဖြင့် မကြာခဏ အစပြုလေ့ရှိပြီး တနင်္ဂနွေနေ့သည် လအလိုက် ပြက္ခဒိန် ဇယား၏ ဘယ်အစွန်ကော်လံတွင် ရှိနေမည် ဖြစ်သည်။

တိကျမှု

ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်သည် ဂျူလီယန်ပြက္ခဒိန်မှ နှစ် ၄၀၀ တိုင်း ရက်ထပ်ရက် ၃ ရက် နှုတ်လိုက်ခြင်းဖြင့် အဆင့်မြှင့်တင်ထားသော ပြက္ခဒိန်ဖြစ်ပြီး ပျမ်းမျှ နှစ်တစ်နှစ်မှာ ၃၆၅.၂၄၂၅ mean solar days ရှည်ကြာပါသည်။^[၅၄] ထိုခန့်မှန်းချက်တွင်လည်း အမှားတစ်ခု ရှိပြီး နှစ် ၃,၃၀၀ ကြာလျှင် ၁ ရက်နီးပါး ပျမ်းမျှ အပူပိုင်း နှစ်နှိုင်းစာလျှင် ရှိလာမည် ဖြစ်သည်။ Axial precession ကြောင့် အမှားသည် နွေဦး၏ နေ့နှင့်ည ထပ်တူညီသော အချိန် (which occurs, on average, 365.24237 days apart near 2000^[၅၅])နှင့် ဆက်စပ်နေရာ နှစ် ၇၇၀၀ မှ ၁ ရက် ဖြစ်၍ လာမည်ဖြစ်သည်။ မည်သည့်စံနှုန်းစနစ်ဖြင့် ဖြစ်စေ ဂရီဂိုရီးယန်းပြက္ခဒိန်သည် ၁၂၈ နှစ်တွင် ၁ ရက်အမှားရှိသော ဂျူလီယန်ပြက္ခဒိန်ထက်စာရင်တော့ ပိုမို၍ တိကျနေမည်သာ ဖြစ်သည်။

၁၉ ရာစုတွင် ဆာ ဂျွန် ဟာစ်ချယ်မှ ဂရီဂေါရီးယန်း ပြက္ခဒိန်ကို နှဏ် ၄၀၀၀ တွင် ရက်ထက်ရက် ၉၇၀ မှ ၉၆၉ သို့ လျော့ချ၍ တူညီသော ကာလအပိုင်းအခြားအတိုင်း အဆင့်မြှင့်တင်ရန် အဆိုပြုခဲ့သည်။^[၅၆] ထိုသည်မှာ ပျမ်းမျှနှစ်တစ်ကို ၃၆၅.၂၄၂၂၅ သို့ လျော့ချခြင်းဖြစ်သည်။ ဟာစ်ချယ်၏ အဆိုပြုချက်ကို ၄၀၀၀ ခုနှစ်နှင့် သူ၏ ဆတိုးကိန်းများတွင်ရှိသော နှစ်များမှ ရက်ထပ်ရက်များ နှုတ်ပစ်ရမည်ဖြစ်သည်။ သို့သော် ထိုအဆိုပြုချက်သည် တရားဝင် အကောင်အထည် ဖော်မလာခဲ့ပေ။^[၅၇]

နှစ်တစ်ထောင် အချိန်စကေးတွင် ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်သည် ကမ္ဘာမြေ ဝင်ရိုးဗဟိုပြု လည်ခြင်းသည် အချိန်ကြာသည်နှင့်အမျှ နေ့စဉ် အနည်ငယ်ပိုကြာလာသောကြောင့် ရာသီစက်ဝန်း နောက်သို့ ကျန်ခဲ့မည် ဖြစ်သည်။(see tidal acceleration and leap second)

Calendar seasonal error

ပုံတွင် ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်နှင့် ရာသီစက်ဝန်းအကြား ကွာခြားချက်ကို ပြသထားသည်။

y-axis သည် ဇွန်လ၏ နေ့စွဲများ ဖြစ်ပြီး x-axis သည် ဂရီဂေါရီးယန်းပြက္ခဒိန်နှစ် ဖြစ်သည်။

အမှတ်တိုင်းသည် ပုံမှန် နှစ်တစ်နှစ် နွေယဉ်စွန်းချိန်၏ ရက်စွဲနှင့် အချိန်များကို ဖော်ပြထားသည်။ အမှားသည် တစ်နှစ်တွင် နေ့တနေ့၏ လေးပုံတစ်ပုံခန့် ရွေ့လျားနေသည်။ ရာစုနှစ်များသည် ၄၀၀ နှင့်စား၍ မပြတ်ခဲ့လျှင် ပုံမှန်နှစ်ဖြစ်ပြီး ပြတ်ခဲ့လျှင်တော့ ရက်ထပ်နှစ်ဖြစ်သည်။ အမှားပြင်ဆင်ခြင်းသည် ၁၇၀၀၊ ၁၈၀၀၊ ၁၉၀၀၊ ၂၁၀၀၊ ၂၂၀၀ နှင့် ၂၃၀၀ ခုနှစ်များတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။

ဥပမာအားဖြင့် ထို့ပြင်ဆင်ခြင်းသည် ၂၃ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၀၃ ကို နောက်အကျဆုံး ဆောင်းယဉ်စွန်းချိန်ဖြစ်စေပြီး ၂၀ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၉၆ ကို အစောဆုံး ယဉ်စွန်းချိန် ဖြစ်စေခဲ့ရာ ရာသီစက်ဝန်းနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် ၂.၂၅ ရက် အပြောင်းအလဲ ဖြစ်နေမည် ဖြစ်သည်။

ဂရီဂေါရီးယန်း ပြက္ခဒိန်ပြောင်းလဲရန် အဆိုပြုထားသော ပုံစံများ

အောက်ပါတို့သည် ဂရီဂေါရီးယန်း ပြက္ခဒိန်အား ပြောင်းလဲရန် အဆိုပြုထားချက်များ ဖြစ်သည်-

Holocene calendar
International Fixed Calendar (also called the International Perpetual calendar)
ကမ္ဘာ့ပြက္ခဒိန်
World Season Calendar
Leap week calendars
- Pax Calendar
- Symmetry454
- Hanke-Henry Permanent Calendar

မှတ်စုများ

↑ Introduction to Calendars Archived 13 June 2019 at the Wayback Machine..
↑ Calendars Archived 1 April 2004 at the Wayback Machine. by L. E. Doggett.
↑ The international standard for the representation of dates and times, ISO 8601, uses the Gregorian calendar.
↑ ^၄.၀ ^၄.၁ See Wikisource English translation of the (Latin) 1582 papal bull Inter gravissimas.
↑ ^၅.၀ ^၅.၁ Moyer (1983).
↑ Introduction to Calendars Archived 13 June 2019 at the Wayback Machine.. (15 May 2013).
↑ Ziggelaar (1983), p. 223.
↑ Nineteen-Year Cycle of Dionysius Archived 9 January 2006 at the Wayback Machine..
↑ The first known occurrence of Common Era in English dates to 1708.
↑ Richards, p. 101
↑ Clause 3.2.1 ISO 8601
↑ The cycle described applies to the solar, or civil, calendar.
↑ The extreme length of the Gregorian Easter computus is due to its being the product of the 19-year Metonic cycle, the thirty different possible values of the epact, and the least common multiple (10,000) of the 400 - year and 2,500 - year solar and lunar correction cycles.
↑ The same result is obtained by summing the fractional parts implied by the rule: 365 + ¹⁄₄ − ¹⁄₁₀₀ + ¹⁄₄₀₀ = 365 + 0.25 − 0.01 + 0.0025 = 365.2425
↑ The last major Christian region to accept the Alexandrian rules was the Carolingian Empire (most of Western Europe) during 780–800.
↑ Pedersen (1983), pp. 42–43.
↑ For example, in the Julian calendar, at Rome in 1550, the March equinox occurred at 11 Mar 6:51 AM local mean time.
↑ Ziggelaar (1983), pp. 211, 214.
↑ See, for example,Tabule illustrissimi principis regis alfonsii, Prague 1401 -4 (Latin).
↑ For an example of the information provided see Jacques Cassini, Tables astronomiques du soleil, de la lune, des planetes, des etoiles fixes, et des satellites de Jupiter et de Saturne, Paris 1740, available at [၁] (go forward ten pages to Table III on p. 10).
↑ Dreyer၊ J L E (2014)။ Tycho Brahe။ Cambridge။ p. 52။ ISBN 978-1-108-06871-0။ He remarks that both the Alphonsine and the Prutenic Tables are several hours wrong with regard to the time of the equinoxes and solstices.
↑ North၊ J (1989)။ The Universal frame: historical essays in astronomy, natural philosophy and scientific method။ London။ p. 29။ ISBN 0-907628-95-8။ "He noted on one occasion that the Alphonsine tables differed from the Prutenic by nineteen hours as to the time of the vernal equinox of 1588.
↑ Meeus and Savoie (1992).
↑ Mezzi, E., and Vizza, F., Luigi Lilio Medico Astronomo e Matematico di Cirò, Laruffa Editore, Reggio Calabria, 2010, p. 14; p. 52, citing as primary references: Biblioteca Nazionale Centrale die Firenze, Magl. 5.10.5/a, ASV A.A., Arm.
↑ "Pragmatica" on the Ten Days of the Year World Digital Library, the first known South American imprint, produced in 1584 by Antonio Ricardo, of a four-page edict issued by King Philip II of Spain in 1582, decreeing the change from the Julian to the Gregorian calendar.
↑ A more extensive list is available at Conversion between Julian and Gregorian calendars
↑ Blackburn & Holford-Strevens (1999), p. 788.
↑ James Evans, The history and practice of ancient astronomy (Oxford: Oxford University Press, 1998) 169.
↑ Explanatory Supplement to The Astronomical Ephemeris and The American Ephemeris and Nautical Almanac (London: Her Majesty's Stationery Office, 1961) 417.
↑ Herluf Nielsen: Kronologi (2nd ed., Dansk Historisk Fællesforening, Copenhagen 1967), pp.48–50.
↑ Le calendrier grégorien en France (French)
↑ Per decree of 16 June 1575.
↑ ^၃၃.၀ ^၃၃.၁ Blackburn & Holford-Strevens (1999), p. 784.
↑ John James Bond, Handy-book of rules and tables for verifying dates with the Christian era Scottish decree on pp. xvii–xviii.
↑ Roscoe Lamont, The reform of the Julian calendar, Popular Astronomy 28 (1920) 18–32.
↑ Roman Dates: Eponymous Years။ Tyndalehouse.com။ 2010-09-14 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Mike Spathaky Old Style and New Style Dates and the change to the Gregorian Calendar: A summary for genealogists
↑ S. I. Seleschnikow: Wieviel Monde hat ein Jahr?
↑ Tuesday 31 December 1661, The Diary of Samuel Pepys "I sat down to end my journell for this year, .
↑ Nørby, Toke.
↑ House of Commons Journal Volume 8, 9 June 1660 (Regicides)။ British History Online။ 18 March 2007 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ ^၄၂.၀ ^၄၂.၁ Death warrant of Charles I web page of the UK National Archives.
↑ Nørby, Toke.
↑ Benjamin Woolley, The Queen's Conjurer: The science and magic of Dr. John Dee, adviser to Queen Elizabeth I (New York: Henry Holt, 2001) p.173
↑ In Scotland the legal start of year had been moved to 1 January in 1600 (Mike Spathaky.
↑ Spathaky, Mike Old Style New Style dates and the change to the Gregorian calendar. "increasingly parish registers, in addition to a new year heading after 24th March showing, for example '1733', had another heading at the end of the following December indicating '1733/4'.
↑ The October (November) Revolution Britannica encyclopaedia, A demonstration of New Style meaning the Gregorian calendar.
↑ Stockton, J.R. Date Miscellany I: The Old and New Styles Archived 4 April 2014 at the Wayback Machine. "The terms 'Old Style' and 'New Style' are now commonly used for both the 'Start of Year' and 'Leap Year' [(Gregorian calendar)] changes (England & Wales: both in 1752; Scotland: 1600, 1752).
↑ Adriana Rosado-Bonewitz, "Whats in a word?" Archived 11 February 2006 at the Wayback Machine. (pdf, 1.3MB), Intercambios: Quarterly Newsletter of the Spanish Language Division of the American Translators, 9(1) (March 2005): 14–15, ISSN 1550-2945 (in Spanish) Archived ၁၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၀၆ at the Wayback MachineWayback Machine
↑ Anatoly Liberman, "On A Self-Congratulatory Note, Or, All The Year Round: The Names of The Months" (filed in Oxford Etymologist, 7 March 2007)
↑ Neuru(1996)
↑ Scullard, Festivals and Ceremonies of the Roman Republic, p. 96; Forsythe, Time in Roman Religion, p. 10.
↑ Maia Maiestas, Goddess of Spring, Maia, Majesty, earth goddess, great goddess, earth mother, mother earth, Mercury, fertility goddess pagan gods and goddesses Roman Gods and goddesses wiccan wicca paganism pagan Thalia Took။
↑ Seidelmann (1992), pp. 580–581.
↑ Meeus and Savoie (1992), p. 42
↑ John Herschel, Outlines of Astronomy, 1849, p. 629.
↑ Steel, Duncan (2000)။ Marking Time: The Epic Quest to Invent the Perfect Calendar။ John Wiley & Sons။ p. 185။ ISBN 0-471-29827-1။

ကိုးကား

Blackburn, B. & Holford-Strevens, L. (1999). The Oxford Companion to the Year. Oxford University Press. ISBN 0-19-214231-3.
Blackburn, B. & Holford-Strevens, L. (2003). The Oxford Companion to the Year: An exploration of calendar customs and time-reckoning, Oxford University Press.
Coyne, G. V., Hoskin, M. A., Pedersen, O. (Eds.) (1983). Gregorian Reform of the Calendar: Proceedings of the Vatican Conference to Commemorate its 400th Anniversary, 1582–1982. Vatican City: Pontifical Academy of Sciences, Vatican Observatory (Pontificia Academia Scientarum, Specola Vaticana).
Borkowski, K. M., (1991). "The tropical calendar and solar year", J. Royal Astronomical Soc. of Canada 85(3): 121–130.
Barsoum, Ignatius A. (2003). The Scattered Pearls. Piscataway: Georgias Press.
Duncan, D. E. (1999). Calendar: Humanity's Epic Struggle To Determine A True And Accurate Year. HarperCollins. ISBN 9780380793242.
Gregory XIII. (2002 [1582]). Inter Gravissimas (W. Spenser & R. T. Crowley, Trans.). International Organization for Standardization.
Meeus, J. & Savoie, D. (1992). The history of the tropical year. Journal of the British Astronomical Association, 102(1): 40–42.
Morrison, L. V. & Stephenson, F. R. (2004). Historical values of the Earth's clock error ΔT and the calculation of eclipses. Journal for the History of Astronomy Vol. 35, Part 3, No. 120, pp. 327–336.
Moyer, Gordon (May 1982). "The Gregorian Calendar". Scientific American, pp. 144–152.
Moyer, Gordon (1983). "Aloisius Lilius and the Compendium Novae Rationis Restituendi Kalendarium". In Coyne, Hoskin, Pedersen (1983), pp. 171–188.
Pedersen, O. (1983). "The Ecclesiastical Calendar and the Life of the Church". In Coyne, Hoskin, Pedersen (eds), Gregorian Reform of the Calendar: Proceedings of the Vatican Conference to Commemorate its 400th Anniversary. Vatican City: Pontifical Academy of Sciences, Specolo Vaticano, pp. 17–74.
Richards, E. G. (1998). Mapping Time: The Calendar and its History. Oxford U. Press.
Seidelmann, P. K. (Ed.) (1992). Explanatory Supplement to the Astronomical Almanac. Sausalito, CA: University Science Books.
Walker, G. W. Easter Intervals. Popular Astronomy June 1945, Vol. 53, pp. 162 –178, 218–232. Available at [၂].
Ziggelaar, A. (1983). "The Papal Bull of 1582 Promulgating a Reform of the Calendar". In Coyne, Hoskin, Pedersen (eds), Gregorian Reform of the Calendar: Proceedings of the Vatican Conference to Commemorate its 400th Anniversary. Vatican City: Pontifical Academy of Sciences, Specolo Vaticano, pp. 201–239.

ပြင်ပလင့်များ

Calendar Converter
Inter Gravissimas (Latin and French plus English)
History of Gregorian Calendar Archived 6 January 2014 at the Wayback Machine.
The Perpetual Calendar Gregorian Calendar adoption dates for many countries.
World records for mentally calculating the day of the week in the Gregorian Calendar
The Calendar FAQ – Frequently Asked Questions about Calendars
Today's date (Gregorian) in over 400 more-or-less obscure foreign languages Archived 29 June 2017 at the Wayback Machine.

[1] Introduction to Calendars Archived 13 June 2019 at the Wayback Machine..

[2] Calendars Archived 1 April 2004 at the Wayback Machine. by L. E. Doggett.

[3] The international standard for the representation of dates and times, ISO 8601, uses the Gregorian calendar.

[text-4] ၄.၀ ^၄.၁ See Wikisource English translation of the (Latin) 1582 papal bull Inter gravissimas.

[Moyer_1983-5] ၅.၀ ^၅.၁ Moyer (1983).

[6] Introduction to Calendars Archived 13 June 2019 at the Wayback Machine.. (15 May 2013).

[7] Ziggelaar (1983), p. 223.

[8] Nineteen-Year Cycle of Dionysius Archived 9 January 2006 at the Wayback Machine..

[9] The first known occurrence of Common Era in English dates to 1708.

[10] Richards, p. 101

[11] Clause 3.2.1 ISO 8601

[12] The cycle described applies to the solar, or civil, calendar.

[13] The extreme length of the Gregorian Easter computus is due to its being the product of the 19-year Metonic cycle, the thirty different possible values of the epact, and the least common multiple (10,000) of the 400 - year and 2,500 - year solar and lunar correction cycles.

[14] The same result is obtained by summing the fractional parts implied by the rule: 365 + ¹⁄₄ − ¹⁄₁₀₀ + ¹⁄₄₀₀ = 365 + 0.25 − 0.01 + 0.0025 = 365.2425

[15] The last major Christian region to accept the Alexandrian rules was the Carolingian Empire (most of Western Europe) during 780–800.

[16] Pedersen (1983), pp. 42–43.

[17] For example, in the Julian calendar, at Rome in 1550, the March equinox occurred at 11 Mar 6:51 AM local mean time.

[18] Ziggelaar (1983), pp. 211, 214.

[19] See, for example,Tabule illustrissimi principis regis alfonsii, Prague 1401 -4 (Latin).

[20] For an example of the information provided see Jacques Cassini, Tables astronomiques du soleil, de la lune, des planetes, des etoiles fixes, et des satellites de Jupiter et de Saturne, Paris 1740, available at [၁] (go forward ten pages to Table III on p. 10).

[21] Dreyer၊ J L E (2014)။ Tycho Brahe။ Cambridge။ p. 52။ ISBN 978-1-108-06871-0။ He remarks that both the Alphonsine and the Prutenic Tables are several hours wrong with regard to the time of the equinoxes and solstices.

[22] North၊ J (1989)။ The Universal frame: historical essays in astronomy, natural philosophy and scientific method။ London။ p. 29။ ISBN 0-907628-95-8။ "He noted on one occasion that the Alphonsine tables differed from the Prutenic by nineteen hours as to the time of the vernal equinox of 1588.

[23] Meeus and Savoie (1992).

[24] Mezzi, E., and Vizza, F., Luigi Lilio Medico Astronomo e Matematico di Cirò, Laruffa Editore, Reggio Calabria, 2010, p. 14; p. 52, citing as primary references: Biblioteca Nazionale Centrale die Firenze, Magl. 5.10.5/a, ASV A.A., Arm.

[25] "Pragmatica" on the Ten Days of the Year World Digital Library, the first known South American imprint, produced in 1584 by Antonio Ricardo, of a four-page edict issued by King Philip II of Spain in 1582, decreeing the change from the Julian to the Gregorian calendar.

[26] A more extensive list is available at Conversion between Julian and Gregorian calendars

[27] Blackburn & Holford-Strevens (1999), p. 788.

[28] James Evans, The history and practice of ancient astronomy (Oxford: Oxford University Press, 1998) 169.

[29] Explanatory Supplement to The Astronomical Ephemeris and The American Ephemeris and Nautical Almanac (London: Her Majesty's Stationery Office, 1961) 417.

[30] Herluf Nielsen: Kronologi (2nd ed., Dansk Historisk Fællesforening, Copenhagen 1967), pp.48–50.

[31] Le calendrier grégorien en France (French)

[32] Per decree of 16 June 1575.

[Blackburn-33] ၃၃.၀ ^၃၃.၁ Blackburn & Holford-Strevens (1999), p. 784.

[34] John James Bond, Handy-book of rules and tables for verifying dates with the Christian era Scottish decree on pp. xvii–xviii.

[35] Roscoe Lamont, The reform of the Julian calendar, Popular Astronomy 28 (1920) 18–32.

[36] Roman Dates: Eponymous Years။ Tyndalehouse.com။ 2010-09-14 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[MS-37] Mike Spathaky Old Style and New Style Dates and the change to the Gregorian Calendar: A summary for genealogists

[38] S. I. Seleschnikow: Wieviel Monde hat ein Jahr?

[39] Tuesday 31 December 1661, The Diary of Samuel Pepys "I sat down to end my journell for this year, .

[40] Nørby, Toke.

[41] House of Commons Journal Volume 8, 9 June 1660 (Regicides)။ British History Online။ 18 March 2007 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[EC-NA-42] ၄၂.၀ ^၄၂.၁ Death warrant of Charles I web page of the UK National Archives.

[NT-Perpetual-Calendar-43] Nørby, Toke.

[44] Benjamin Woolley, The Queen's Conjurer: The science and magic of Dr. John Dee, adviser to Queen Elizabeth I (New York: Henry Holt, 2001) p.173

[45] In Scotland the legal start of year had been moved to 1 January in 1600 (Mike Spathaky.

[46] Spathaky, Mike Old Style New Style dates and the change to the Gregorian calendar. "increasingly parish registers, in addition to a new year heading after 24th March showing, for example '1733', had another heading at the end of the following December indicating '1733/4'.

[47] The October (November) Revolution Britannica encyclopaedia, A demonstration of New Style meaning the Gregorian calendar.

[48] Stockton, J.R. Date Miscellany I: The Old and New Styles Archived 4 April 2014 at the Wayback Machine. "The terms 'Old Style' and 'New Style' are now commonly used for both the 'Start of Year' and 'Leap Year' [(Gregorian calendar)] changes (England & Wales: both in 1752; Scotland: 1600, 1752).

[49] Adriana Rosado-Bonewitz, "Whats in a word?" Archived 11 February 2006 at the Wayback Machine. (pdf, 1.3MB), Intercambios: Quarterly Newsletter of the Spanish Language Division of the American Translators, 9(1) (March 2005): 14–15, ISSN 1550-2945 (in Spanish) Archived ၁၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၀၆ at the Wayback MachineWayback Machine

[50] Anatoly Liberman, "On A Self-Congratulatory Note, Or, All The Year Round: The Names of The Months" (filed in Oxford Etymologist, 7 March 2007)

[51] Neuru(1996)

[52] Scullard, Festivals and Ceremonies of the Roman Republic, p. 96; Forsythe, Time in Roman Religion, p. 10.

[53] Maia Maiestas, Goddess of Spring, Maia, Majesty, earth goddess, great goddess, earth mother, mother earth, Mercury, fertility goddess pagan gods and goddesses Roman Gods and goddesses wiccan wicca paganism pagan Thalia Took။

[54] Seidelmann (1992), pp. 580–581.

[55] Meeus and Savoie (1992), p. 42

[56] John Herschel, Outlines of Astronomy, 1849, p. 629.

[57] Steel, Duncan (2000)။ Marking Time: The Epic Quest to Invent the Perfect Calendar။ John Wiley & Sons။ p. 185။ ISBN 0-471-29827-1။

[၁]

[၂]

[၃]

[၄]

[၅]

[၆]

[၇]

[၈]

[၉]

[၁၀]

[၁၁]

[၁၂]

[၁၃]

[၁၄]

[၁၅]

[၁၆]

[၁၇]

[၁၈]

[၁၉]

[၂၀]

[၂၁]

[၂၂]

[၂၃]

[၂၄]

[၂၅]

[၂၆]

[၂၇]

[၂၈]

[၂၉]

[၃၀]

[၃၁]

[၃၂]

[၃၃]

[၃၄]

[၃၅]

[၃၆]

[၃၇]

[၃၈]

[၃၉]

[၄၀]

[၄၁]

[၄၂]

[၄၃]

[၄၄]

[၄၅]

[၄၆]

[၄၇]

[၄၈]

[၄၉]

[၅၀]

[၅၁]

[၅၂]

[၅၃]

[၅၄]

[၅၅]

[၅၆]

[၅၇]