အရှေ့တိုင်းပညာ

အရှေ့တိုင်းပညာ (အင်္ဂလိပ်: Oriental studies) သည် ကမ္ဘာ့ အရှေ့ဖျားနှင့် အရှေ့နားနီး ဒေသရှိ လူ့အဖွဲ့အစည်းများနှင့် ယဉ်ကျေးမှုများ၊ ဘာသာစကားများ၊ လူပုဂ္ဂိုလ်များ၊ သမိုင်းနှင့် ရှေးဟောင်းသုတေသနကို လေ့လာသည့် ပညာရပ်နယ်ပယ်ဖြစ်သည်။ မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း အဆိုပါဘာသာရပ်သည် အရှေ့အလယ်ပိုင်းလေ့လာမှုပညာ (Middle Eastern studies) နှင့် အာရှလေ့လာမှုပညာ (Asian studies) ဟူသော ဝေါဟာရအသစ်များအဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲလာနေသည်။ ဥရောပရှိ အရှေ့တိုင်းပညာတွင် ယေဘုယျအားဖြင့် အစ္စလာမ်လေ့လာမှုများနှင့် Sinology ဟုခေါ်သော ရိုးရာတရုတ်လေ့လာမှုပညာအပေါ် ပိုမိုအာရုံစိုက်လာကြသည်။ အထူးသဖြင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် အရှေ့အာရှလေ့လာမှုကို အရှေ့အာရှလေ့လာပညာ (East Asian studies) ဟု ခေါ်ဝေါ်လေ့ရှိသည်။

ဥရောပလေ့လာရေးနယ်ပယ်တွင် ရှေးယခင်က "အရှေ့တိုင်း" ခေါ်ဆိုခဲ့ကြရာတွင် အဓိကအားဖြင့် ဘာသာရေးဇစ်မြစ်များ ရှိခဲ့ပြီး၊ မကြာသေးမီကာလများအထိ အရေးပါသော လှုံ့ဆော်မှုတစ်ခုအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိနေခဲ့သည်။ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအားဖြင့် ဥရောပရှိ အာဘရာဟမ်ဘာသာတရားများ (ခရစ်ယာန်ဘာသာ၊ ဂျူးဘာသာနှင့် အစ္စလာမ်) သည် အရှေ့အလယ်ပိုင်းမှ စတင်ပေါ်ပေါက်လာကာ ၇ ရာစုတွင် အစ္စလာမ်ဘာသာ ထွန်းကားလာခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ထိုယုံကြည်မှုများ၏ မူလအစနှင့် ယေဘုယျအားဖြင့် အနောက်တိုင်းယဉ်ကျေးမှုကို စိတ်ဝင်စားမှုများစွာရှိခဲ့သည်။ အလယ်ခေတ် အာရဗီဆေးပညာ၊ ဒဿနိကဗေဒနှင့် ဂရိမှ အာရဗီဘာသာစကားများကို သင်ယူခြင်းသည် အလယ်ခေတ်တွင် အရေးကြီးသောအချက်ဖြစ်သည်။ ဘာသာဗေဒဆိုင်ရာ အသိပညာသည် ယဉ်ကျေးမှုနှင့် သမိုင်းကို ပိုမိုကျယ်ပြန့်စွာ လေ့လာခြင်းထက် ပိုမိုများပြားလာကာ ဥရောပသည် ဒေသတွင်း၊ နိုင်ငံရေးနှင့် စီးပွားရေးဆိုင်ရာအချက်များအတွင်း ၎င်း၏ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုကို ချဲ့ထွင်လာသည်နှင့်အမျှ ၎င်း၏ပညာရပ်ဆိုင်ရာလေ့လာမှုတွင် တိုးတက်မှုကို ပိုမိုအားပေးခဲ့သည်။ ၁၈ ရာစုနှောင်းပိုင်းတွင် ရှေးဟောင်းသုတေသနပညာသည် ဥရောပတစ်ခွင်ရှိ ပြတိုက်များတွင် နည်းလမ်းအမျိုးမျိုးဖြင့် ပြန်လည်ယူဆောင်လာသည့် ရှေးဟောင်းပစ္စည်းများကြောင့် ရှေးဟောင်းသုတေသနပညာသည် ကျယ်ပြန့်သော ဥရောပလူထုထံသို့ ချိတ်ဆက်မှုတစ်ခုဖြစ်လာခဲ့သည်။