သိမ်းမောင်၊ ဦး
သတင်းစာ ဆရာကြီး ဦးသိမ်းမောင်ကို ၁၂၆ဝ ပြည့်နှစ် သီတင်းကျွတ် လဆန်း ၁၂ ရက် တနင်္လာနေ့တွင် မအူပင်မြို့အပိုင် မလက်တိုရွာကြီးတွင် ကျောင်းဒါယကာ ရွာသူကြီး ဦးဘိုးဆယ်၊ မမယ်မှီတို့က ဖွားမြင်ခဲ့လေသည်။
ဦးသိမ်းမောင်သည် ရန်ကုန်တွင် ပညာ ဆည်းပူးနေစဉ် ၁၂၈၁ ခုနှစ် (၁၉၂ဝ ပြည့်နှစ်) တွင် ရန်ကုန် တက္ကသိုလ် အက်ဥပဒေကို အကြောင်းပြု၍ တနိုင်ငံလုံး ကျောင်းသား သပိတ်ကြီး မှောက်ရာတွင် ပါဝင် ခဲ့လေသည်။ ထို့နောက် အမျိုးသားကျောင်းများ ပေါ်ပေါက်လာသော အခါ ကြည့်မြင်တိုင်တွင် ကွယ်လွန်သူ အာဇာနည် ခေါင်းဆောင်ကြီး သခင်မြ တို့နှင့်အတူ ကျောင်းဆရာ တဦးအဖြစ် တာဝန် ယူခဲ့သည်။
ထို့နောက် ၁၂၈၄ (၁၉၂၄) ခုနှစ်တွင် ကြယ်တံခွန် သတင်းစာမှ တဆင့် သူရိယသတင်းစာတိုက်သို့ ပြောင်းရွှေ့ အမှုထမ်းလေသည်။ သူရိယ သတင်းစာတိုက်သို့ ရောက်ပြီး မကြာမီမှာပင် ရဲမြန်မာ စာအုပ်ကို ရေးသား ပြုစုလေသည်။ ထို့နောက် ဆက်လက်၍ စာအုပ်ပေါင်း အမြောက်အမြားကို ရေးသား ထုတ်ဝေခဲ့လေသည်။ သတင်းစာဆရာ ဟူသော အမည်ဖြင့် သတင်းစာ ပညာနှင့် ပတ်သက်သော ပညာပေး စာအုပ်ကို မြန်မာဘာသာဖြင့် ပထမဆုံး ထုတ်ဝေ ပြုစုခဲ့သည်။
ဂျပန်ခေတ်က ပထမဆုံး စာဆိုတော်နေ့ကို ကျင်းပနိုင်ရန် ကြိုးပမ်းသူ တဦးဖြစ်ပြီး၊ စာဆိုတော်နေ့ကို စတင် ကျင်းပခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ စာရေးဆရာ အသင်း ပထမဆုံး ဥက္ကဋ္ဌ၊ သတင်းစာ ဆရာအသင်း ဥက္ကဋ္ဌ၊ မြန်မာနိုင်ငံလုံး ဆိုင်ရာ ပုံနှိပ် ထုတ်ဝေသူများ သမဝါယမ အသင်း ဥက္ကဋ္ဌ စသည်ဖြင့် စာပေနယ်နှင့် ပတ်သက်သော အဖွဲ့အစည်းများတွင် တာဝန်ယူ၍ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။
စစ်ပြီးခေတ်တွင် သံတော်ဆင့် သတင်းစာကို စတင် တည်ထောင် လုပ်ကိုင်သည်။ ၁၃၂၁ (၁၉၅၉) ခုနှစ်တွင်မူ သက်ဆိုင်ရာမှ တာဝန်ပေးချက် အရ မြဝတီ မဂ္ဂဇင်းတွင် ၂ နှစ်တိတိ အယ်ဒီတာချုပ် အဖြစ် အမှုထမ်းပြီး နောက်တွင် အငြိမ်းစား ယူခဲ့သည်။
အငြိမ်းစား ယူပြီးသည့် နောက်တွင်မူ ကျန်းမာရေး အခြေအနေမှာ ကောင်းကောင်းမွန်မွန် မဟုတ်တော့ပေ။ သို့ရာတွင် စာပေ၊ ဝတ္ထု၊ ဆောင်းပါးများကိုမူ ကြိုးကြားကြိုးကြား တတ်စွမ်းသမျှ ရေးသား နေရှာ ခဲ့ပေသေးသည်။ နောက်ဆုံး ပြုစု ရေးသားသော စာအုပ်မှာ ရန်ကုန်သမိုင်း ဖြစ်၏။ ယင်းသို့ နေရင်းမှ ရန်ကုန်မြို့ မင်္ဂလာဒုံ စစ်ဆေးရုံတွင် ၁၃၂၈ ခုနှစ်၊ ဝါခေါင်လဆုတ် ၂ ရက် သောကြာနေ့တွင် ကွယ်လွန် သွားရှာခဲ့လေ သတည်း။
ပြုစု ရေးသားသော စာအုပ် စာတမ်းများမှာ
[ပြင်ဆင်ရန်]ရဲမြန်မာ၊ မင်းရဲကျော်စွာ၊ မဟာဗန္ဓုလ၊ ဘုရင့်နောင်၊ အလောင်းဘုရား၊ ဗညားနွဲ့၊ ရာဇသင်္ကြံ၊ သတင်းစာဆရာ၊ ဂီရိရတနာ ဆောင်းပါးမဟာ၊ ပန်တော်ဦး၊ သာသနာ ငါသာပြုရလျှင်၊ ကိုယ်တွေ့ယိုးဒယား၊ ကျော်ပုဂံ၊ ရွှေပြည်သာယာ အဖြည့်ခံစာ၊ ဘိုးရာဇာ အတ္ထုပ္ပတ္တိ၊ ပုဂံခေတ်ယဉ်ကျေးမှု၊ ပဲခူး မဟာစေတီသမိုင်း၊ ပင်တိုင်စံနှင့် သူရဲကောင်း၊ ရန်ကုန် ရာဇဝင်သမိုင်း၊ ရဲတပ်သမိုင်း (စာမူ)၊ လက်ဖက်ရည်ကြမ်းဝိုင်း၊ ရာဂ ဗွက်အိုင်၊ သိန်းခုနစ်ထွေ (ဝတ္ထု)၊ လူရုက္ခစိုး (ဝတ္ထု)၊ ဂျော်ဂွတ်တဲ့မေမေ စသည်တို့ပင် ဖြစ်လေသည်။