အာဂရာခံတပ်

အာဂရာခံတပ်*
UNESCO ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်နေရာများ
တည်ရှိသည့် နိုင်ငံ	အိန္ဒိယ
အမျိုးအစား	ယဉ်ကျေးမှု
ရွေးချယ်သည့်စံနှုန်း	iii
ကိုးကား	၂၅၁
ဒေသ**	အာရှ နှင့် ပစိဖိတ်
သတ်မှတ်ခြင်း မှတ်တမ်း
စတင်သတ်မှတ်ခြင်း	၁၉၈၄  (အဋ္ဌမအကြိမ်)
* ယူနက်စကိုကမ္ဘာ့အမွေခံစာရင်းတွင် ရေးထိုးထားသောအမည် ** ယူနက်စကိုမှ ခွဲခြားသတ်မှတ်ထားသောဒေသ

အာဂရာ ခံတပ် သည် အိန္ဒိယနိုင်ငံ အာဂရာမြို့ရှိ သမိုင်းဝင် ခံတပ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ၁၆၃၈ ခုနှစ် အထိ မဂိုမင်းဆက်မှ ဘုရင်များ နေထိုင်ရာ နန်းတော်စံအိမ်ဖြစ်ခဲ့ပြီး ထို့နောက်တွင် မြို့တော်အား အာဂရာမှ ဒေလီ သို့ ရွှေ့ပြောင်းခဲ့သည်။ အိန္ဒိယ၏ နောက်ဆုံး ဘုရင်ဖြစ်သော မာရာသက် သည် ဗြိတိသျှတို့ အဖမ်းအဆီး မခံရခင် အချိန်အထိ နေထိုင်ခဲ့သည်။ အာဂရာ ခံတပ်အား ယူနက်စကိုမှ ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်နေရာ စာရင်းတွင် ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ၎င်း၏ ညီမ အဆောက်အဦးဖြစ်သော တာ့ဂျ်မဟာရ် မှ အနောက်မြောက်ဘက် ၂.၅ ကီလိုမီတာ အကွာတွင် တည်ရှိသည်။ ခံတပ်ဟု ဆိုသော်လည်း တံတိုင်းမြို့ဟု ဆိုလျှင် ပို၍ မှန်ပေလိမ့်မည်။

အာဂရာခံတပ်သည် အစောပိုင်း မဂိုဘုရင်များ နေထိုင်ခဲ့သော တစ်ခုတည်းသော ခံတပ်ဖြစ်သည်။ ထိုခံတပ်သည် အစဉ်အလာအားဖြင့် ဘာဒယ်ဂါ ဟု သိကြသော ရှေးဟောင်းနေရာ တစ်ခုအပေါ်တွင် တည်ဆောက်ထားသည်။ ကနဦးတွင် ဂါ့ဇ်နာဗီမှ သိမ်းပိုက်ထာခဲ့သော်လည်း ၁၅ ရာစုအတွင်း ချာမန် ရာ့ဂျ်ပွတ် မှ သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ဒေလီ စူလတန် ဆီကန်းဒါး လိုဒီ (အေဒီ ၁၄၈၇-၁၅၁၇) မှ ၎င်း၏ မြို့တော်အား ဒေလီမှ ရွှေ့ပြောင်းပြီး နဂိုရ်မူလ ရှိနေသာ အာဂရာ ခံတပ်ပေါ်တွင် အဆောက်အဦးအချို့ တည်ဆောက်ချိန်တွင် အာဂရာအား မြို့တော်အဖြစ်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ပထမ ပါနီပတ်စစ်ပွဲ (အေဒီ ၁၅၂၆) အပြီးတွင် မဂိုတို့သည် ခံတပ်ကို သိမ်းပိုက်၍ ထိုမှတဆင့် အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ အေဒီ ၁၅၃၀တွင် ဟူမာရွန်းသည် ထိုနေရာတွင် ဘိသိက်ခံခဲ့သည်။ ခံတပ်အနေအဖြင့် ယခု အသွင်အပြင်သို့ ပြောင်းလဲခဲ့ခြင်းမှာ အက္ကဘာဘုရင် (အေဒီ ၁၅၅၆-၁၆၀၅) လက်ထက်တွင် ဖြစ်သည်။