ဝိကာရရုပ်
| တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖော်ပြချက် |
| ဗုဒ္ဓဘာသာ |
|---|
 |
ဝိကာရရုပ် ဆိုသည်မှာ နိပ္ဖန္နရုပ် (ရုပ်အစစ်) တို့၏ ထူးခြားသော အမူအရာ၊ ပြောင်းလဲမှု အခြင်းအရာများကို ဖော်ပြသည့် အနိပ္ဖန္နရုပ် အမျိုးအစား ဖြစ်သည်။ ကျမ်းစာအရ ဝိကာရရုပ် (၅) ပါး ရှိသည်ဟု ဆိုပါသည်။ ၎င်းတို့မှာ-
လဟုတာ၊ မုဒုတာ၊ ကမ္မညတာ (၃) ပါး
[ပြင်ဆင်ရန်]ဤရုပ်သုံးမျိုးသည် စိတ်၊ ဥတု၊ အာဟာရ ဟူသော အကြောင်းတရားများ ကောင်းမွန်မျှတသည့်အခါ ထိုအကြောင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော ရုပ်အစစ် (တိဇနိပ္ဖန္နရုပ်) တို့၌ ဖြစ်ပေါ်လာသည့် ထူးခြားသော အရည်အသွေးများ ဖြစ်ကြသည်။ ၎င်းတို့သည် အမြဲတစေ အတူတကွ ဖြစ်ပေါ်လေ့ရှိပြီး (တစ်ပါးဖြစ်လျှင် ကျန်နှစ်ပါးပါ ဖြစ်သည်)၊ တစ်ခုနှင့်တစ်ခု ခွဲခြားသိမြင်ရန် ခဲယဉ်းသော်လည်း သဘာဝလက္ခဏာအားဖြင့် ကွဲပြားကြသည်။ ၎င်းတို့သည် သက်ရှိ၊ အထူးသဖြင့် ကာမဘုံသား သတ္တဝါတို့၌သာ ဖြစ်ပြီး၊ ကံကြောင့်ဖြစ်သော ကမ္မဇရုပ်များ၊ သက်မဲ့အရာဝတ္ထုများနှင့် ရူပဗြဟ္မာဘုံတို့၌ မရှိကြပါ။
ရူပဿ လဟုတာ (ရုပ်၏ ပေါ့ပါးခြင်း)
[ပြင်ဆင်ရန်]- လက္ခဏာ: ရုပ်အစစ်တို့၏ မလေးလံ မနှေးကန်သော ပေါ့ပါးသွက်လက်ခြင်း သဘော (`အဒန္ဓတာ`)။
- ရသ: ရုပ်၏ လေးလံမှုကို ပယ်ဖျောက်ခြင်း (`ဂရုဘာဝဝိနောဒန`)။
- ပစ္စုပဋ္ဌာန်: ရုပ်၏ ပေါ့ပါးလျင်မြန်စွာ ပြောင်းရွှေ့ဖြစ်ပေါ်နိုင်ခြင်း (`လဟုပရိဝတ္တိတာ`)။
- ပဒဋ္ဌာန်: ပေါ့ပါးသော ရုပ် (`လဟုရူပ`)။
(ကျန်းမာသော သူ၏ ကိုယ်လက်ကဲ့သို့ ပေါ့ပါးသွက်လက်ခြင်း)
ရူပဿ မုဒုတာ (ရုပ်၏ နူးညံ့ခြင်း)
[ပြင်ဆင်ရန်]- လက္ခဏာ: ရုပ်အစစ်တို့၏ မခက်ထန် မကြမ်းတမ်းသော နူးညံ့ပျော့ပျောင်းခြင်း သဘော (`အထဒ္ဓတာ`)။
- ရသ: ရုပ်၏ ခက်ထန်ကြမ်းတမ်းမှုကို ပယ်ဖျောက်ခြင်း (`ထဒ္ဓဘာဝဝိနောဒန`)။
- ပစ္စုပဋ္ဌာန်: အလုံးစုံသော ကိုယ်အမူအရာ ကိစ္စတို့၌ မဆန့်ကျင်ခြင်း၊ လိုက်လျောညီထွေဖြစ်ခြင်း (`သဗ္ဗကိရိယာသု အဝိရောဓိတာ`)။
- ပဒဋ္ဌာန်: နူးညံ့သော ရုပ် (`မုဒုရူပ`)။
(ကောင်းစွာနယ်ထားသော သားရေကဲ့သို့ နူးညံ့ပျော့ပျောင်းပြီး အလိုရှိရာ ပြုပြင်နိုင်ခြင်း၊ တရားထိုင်ရာတွင် တောင့်တင်းမှုမရှိဘဲ သက်တောင့်သက်သာ ထိုင်နိုင်ခြင်း)
ရူပဿ ကမ္မညတာ (ရုပ်၏ အမှု၌ ခံ့ညားခြင်း/အသုံးခံခြင်း)
[ပြင်ဆင်ရန်]- လက္ခဏာ: ရုပ်အစစ်တို့၏ ကိုယ်ဖြင့်ပြုအပ်သော အမှုကိစ္စတို့၌ ကောင်းစွာခံ့ညားခြင်း၊ အချိုးကျ အဆင်ပြေခြင်း (`သရီရကိရိယာနုကူလကမ္မညဘာဝ`)။
- ရသ: ကိုယ်မှုကိစ္စ၌ မခံ့ညားမှု (ဥပမာ- လေဖြတ်သကဲ့သို့) ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်း (`အကမ္မညတာဝိနောဒန`)။
- ပစ္စုပဋ္ဌာန်: ရုပ်၏ အားမနည်းခြင်း၊ စွမ်းဆောင်နိုင်ခြင်း (`အဒုဗ္ဗလဘာဝ`)။
- ပဒဋ္ဌာန်: အမှု၌ ခံ့ညားသော ရုပ် (`ကမ္မညရူပ`)။
(လှော်ပြီးသော ရွှေစင်သည် လက်ဝတ်တန်ဆာ ပြုလုပ်ရန် သင့်လျော်သကဲ့သို့၊ ဒါန၊ သီလ၊ ဘာဝနာ စသော ကိစ္စတို့၌ ကိုယ်ကာယက လွယ်ကူစွာ လိုက်ပါဆောင်ရွက်နိုင်ခြင်း)
- ဖြစ်ပေါ်ရန် အကြောင်း: စိတ်ကြည်လင်တည်ကြည်ခြင်း၊ ဥတုမျှတခြင်း၊ အာဟာရမျှတခြင်း ဟူသော အကြောင်းကောင်းများနှင့် ပြည့်စုံသောအခါ ဤရုပ်သုံးမျိုး ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ စိတ်ဆိုး၊ ဥတုဆိုး၊ အာဟာရဆိုးများနှင့် ကြုံတွေ့ရသောအခါ ဓာတ်များချောက်ချားပြီး ဤရုပ်များ မဖြစ်ပေါ်နိုင်တော့ချေ။
ဝိညတ်ရုပ် (၂) ပါး
[ပြင်ဆင်ရန်]ဝိကာရရုပ် (၅) ပါးတွင် အထက်ပါ (၃) ပါးအပြင် အောက်ပါ ဝိညတ်ရုပ် (၂) ပါးလည်း အကျုံးဝင်သည်ဟု ကျမ်းစာက ဆိုပါသည်-
၄။ ကာယဝိညတ်: ကိုယ်အမူအရာဖြင့် မိမိ၏ စိတ်အလိုဆန္ဒကို သူတစ်ပါးအား သိစေခြင်း။ ၅။ ဝစီဝိညတ်: နှုတ်မှ ထွက်သော စကားသံဖြင့် မိမိ၏ စိတ်အလိုဆန္ဒကို သူတစ်ပါးအား သိစေခြင်း။
(ဤဝိညတ်ရုပ်များသည် စိတ်ကြောင့်သာ ဖြစ်ပေါ်ပြီး၊ သက်မဲ့အရာဝတ္ထုများ၌ မရှိပါ။)
ရှုမှတ်ပုံ
[ပြင်ဆင်ရန်]လဟုတာ၊ မုဒုတာ၊ ကမ္မညတာ ရုပ်များသည် စိတ်၊ ဥတု၊ အာဟာရကြောင့်ဖြစ်သော ရုပ်ကလာပ်များ၌ အကြောင်းညီညွတ်သည့်အခါ ဖြစ်ပေါ်တတ်သဖြင့်၊ ထိုကဲ့သို့သော ရုပ်ကလာပ်တစ်ခုကို ဓာတ်ခွဲ၍ ဤဝိကာရရုပ် တစ်ခုခုကို ရွေးထုတ်ကာ ၎င်း၏ လက္ခဏာ၊ ရသ၊ ပစ္စုပဋ္ဌာန်၊ ပဒဋ္ဌာန်တို့ကို ရှုမှတ်ရမည် ဖြစ်ပါသည်။[၁]
ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန်
ကိုးကား
- ↑ နိဗ္ဗာနဂါမိနိပဋိပဒါ - စတုတ္ထတွဲ - ဖားအောက်တောရဆရာတော်