ဗာဂျီ

ဗာဂျီ
Depiction of Virgil, 3rd century AD ("Monnus-Mosaic", Rheinisches Landesmuseum, Trier)
မွေးဖွား	Publius Vergilius Maro October 15, 70 BC [:en:[Virgilio, Lombardy
ကွယ်လွန်	September 21, 19 BC (age 50) Brundisium, Italy, Roman Empire
အလုပ်အကိုင်	ကဗျာဆရာ
နိုင်ငံလူမျိုး	Roman
စာပေအမျိုးအစား	Epic poetry, didactic poetry, pastoral poetry
စာပေလှုပ်ရှားမှု	Augustan poetry

ဗာဂျီသည် အထင်ရှားဆုံးသော ရောမစာဆိုတော်ကြီးတစ်ဦး ဖြစ်သည်။ သို့သော် ဗာဂျီသည် ရောမလူမျိုးစစ်စစ် တစ်ဦး မဟုတ်ဘဲ ဘီစီ ၇ဝ ပြည့်နှစ် အောက်တိုဘာလ ၁၅ ရက်နေ့ တွင် ဆီဆယ်လပိုင်းဂေါလနယမန်တွာမြို့အနီး၌ မွေးဖွားခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ မိဘများမှာ ချမ်းသာကြွယ်ဝသူများ မဟုတ်သော် လည်း လူရည်ချွန်ဖြစ်လာမည့် မိမိတို့၏သားအား ကရီမိုးနား၊ မီလန်၊ နေပယ်နှင့် ရောမမြို့တော်ကြီးသို့ ပို့ကာ ထိုခေတ်က ခေတ်စားသော ဘာသာစာပေနှင့် သဘာဝတ္ထပညာရပ်များကို ကောင်းစွာ လေ့လာဆည်းပူးစေလေသည်။

ဗာဂျီကား တောတောင်စိမ့်စမ်းများဖြင့် သာယာတင့်တယ် သော ဒေသတွင် မွေးဖွားကြီးပြင်းလာခဲ့သူ ဖြစ်သည့်အလျှောက် သဘာဝလောကကို အလွန်နှစ်ခြိုက် ပျော်ပိုက်သူ ဖြစ်သည်။ ဂျူးလယပ်ဆီဇာ လုပ်ကြံခြင်း ခံရပြီးနောက် အောက်တေးဗီယပ် နှင့် ဗရူးတပ်တို့ ဖြစ်ပွားသည့် ပြည်တွင်းစစ်ပွဲအပြီးတွင် ဗာဂျီ ပိုင်ဆိုင်သည့် နယ်မြေများကို သိမ်းပိုက်၍ အောက်တေးဗီယပ် က သူ့အား အကူအညီပေးသော စစ်သားများကို ပေးဝေချီးမြှင့် လိုက်လေသည်။ ဗာဂျီကလည်း သာယာလှပသည့် တောတောင် စိမ့်စမ်းများရှိသော မိမိပိုင်ဒေသများကို လက်မလွှတ်နိုင်သဖြင့် အလွန်တရာ စိတ်ပင်ပန်းဆင်းရဲခြင်း ဖြစ်ရရှာလေသည်။ ထိုကြောင့် မိတ်ဆွေအပေါင်းအသင်းများ၏ တိုက်တွန်း ချက်အရ ရောမမြို့တော်သို့ သွားရောက်၍ အော်ဂတ်စတပ်ဘွဲ့ခံ အောက်တေးဗီယပ်ထံ မိမိ၏နယ်မြေများအတွက် အသနားခံရာ နောက်ဆုံး၌ အော်ဂတ်စတပ်ဘုရင်က ဗာဂျီအား ကမ်ပန်းနီး ယားအနီးရှိ နယ်မြေများကို အစားပေးလေသည်။ ရောမမြို့တော်တွင် မြေကိစ္စ ဆောင်ရွက်နေစဉ် ဗာဂျီသည် အော်ဂတ်စတပ်နှင့်လည်းကောင်း၊ ဥစ္စာပစ္စည်းနှင့် ပြည့်စုံလှ၍ စာပေကို ချစ်မြတ်နိုးသော ဝန်ကြီး မီဆီးနပ်နှင့်လည်းကောင်း အကျွမ်းတဝင် ဖြစ်သွားလေသည်။ ထိုပုဂ္ဂိုလ်ကြီးများကြောင့် လည်း ဗာဂျီသည် အထင်ရှားဆုံးသော ရောမစာဆိုကျော်ကြီး ဖြစ်လာရပေသည်။ အထူးသဖြင့် မီဆီးနပ်သည် ဗာဂျီ၏ကဗျာ များကို အလွန်နှစ်သက်သဘောကျလှသဖြင့် ဗာဂျီအား ကြေးငွေ အမြောက်အမြား ပေးကမ်းထောက်ပံ့လေသည်။ ထိုကြောင့် ဗာဂျီ သည် မိမိ၏ ဝမ်းရေးနှင့် နေထိုင်ရေးတို့အတွက် မကြောင့်ကြရ တော့ဘဲ စိတ်ချမ်းမြေ့သာယာစွာ မိမိနှစ်သက်သော မိမိ၏ နယ်မြေဒေသ၌နေထိုင်၍ ကဗျာများကို သီကုံးဖွဲ့နွဲ့နိုင်ခဲ့ပေသည်။ မိမိစိတ်တိုင်းကျ အရပ်တွင်သာ အနေများသော်လည်း ဗာဂျီ သည် တစ်ခါတစ်ရံ အီတလီနှင့် ဂရိနိုင်ငံ အနှံ့အပြားသို့ ခရီး ထွက်သေးလေသည်။ ဗာဂျီ၏ ကဗျာများသည် တောသဘာဝ၏ အလှအပ ရှုခင်းသာများကို စာပန်းချီဖွဲ့သည့်ကဗျာများ ဖြစ် လေရကား ဗာဂျီသည် လယ်သမားစာဆိုဟုလည်း ထင်ရှား လေသည်။ ဂျော့ဂျစ်အမည်ရှိသော ကဗျာမှာ တောသဘာဝကို ဖွဲ့ဆိုသော ကဗျာဖြစ်၍ ၇ နှစ်ကြာမျှ သီကုံးရလေသည်။ ယင်းကို မီဆီးနပ်သို့ ရည်ညွှန်းထားလေသည်။

ဗာဂျီသည် အလုပ်ကို ဖြည်းလေးသက်သာစွာ လုပ်ကိုင် တတ်သူဖြစ်သည်။ တစ်နေ့လျှင် ကဗျာ လေးငါးကြောင်းမျှသာ စပ်ဆိုရေးသား၍ သူစပ်ဆိုပြီးသမျှသည်လည်း စကားလုံး ပြောင် ပြောင်နှင့် လှပလေးနက်သော စာသားများဖြစ်ပေသည်။ သူ၏ အကျော်ကြားဆုံးသော အီးနီးယစ်မော်ကွန်းလင်္ကာကြီးကို ၁ဝ နှစ်ကြာမျှ ရေးသားခဲ့လေသည်။ ထိုမော်ကွန်းကြီးသည် အော်ဂတ် စတပ် ဧကရာဇ်၏ တောင်းပန်ချက်အရ ရောမနိုင်ငံတော်ကြီး၏ ကြီးကျယ်ခမ်းနားပုံကို ဖွဲ့ဆိုရေးသားထားသော နိုင်ငံဖွဲ့ကဗျာကြီး ဖြစ်သည်။ မော်ကွန်း၏အမည်မှာမူ ထရိုဂျန်စစ်ပွဲမှ သူရဲကောင်း အီးနီးယစ်ကို အစွဲပြု၍ မှည့်ခေါ်ထားခြင်း ဖြစ်လေသည်။ အီးနီးယစ်သည် ထရွိုင်မြို့ကြီး ကျဆုံးပြီးနောက် အီတလီနိုင်ငံ သို့ နိုင်ငံသစ် ထူထောင်ရန် လာရောက်သူဖြစ်သည်။ မော်ကွန်း လင်္ကာကြီး ရေးသားနေစဉ်အတွင်း အော်ဂတ်စတပ်က ပြီးသမျှ စာမူအချို့ကို ဖတ်ရှုလိုသော်လည်း ဗာဂျီက ၃ နှစ်ခန့်မျှ ငြင်း ပယ်ခဲ့လေသည်။ ဘုရင်ဧကရာဇ်က တောင်းဆိုခြင်း ဖြစ်သော် လည်း စာဆိုကြီးကား မိမိ၏ပညာကို ဧကရာဇ်ထက် ပို၍ တန်ဖိုးထား အလေးမူလေသည်။ သို့သော် မော်ကွန်းကဗျာ လင်္ကာကြီးကို အပြီးသတ် အချောကိုင်ရန် အာရှနှင့် ဂရိဘက် သို့ ခရီးထွက်နေယင်း အသည်းအသန် ဖျားလေရာ အော်ဂတ် စတပ်က ရောမသို့ အမြန်ခေါ်လာစေ၏။ ရောမသို့ ပြန်ရောက် ၍ မကြာမီ ဘီစီ ၁၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂၁ ရက်နေ့တွင် အနိစ္စရောက်သွားရှာလေသည်။

စာဆိုကြီးဗာဂျီသည် မိမိ၏ အီးနီးယစ်မော်ကွန်းလင်္ကာကြီး ကို အချောကိုင် မွမ်းမံခြင်း မပြုရသေးသဖြင့် ထုတ်ဝေခြင်း မပြုလိုသေးပေ။ ထိုအကြောင်းကို အနိစ္စရောက်ခါနီး၌ပင် အတန် တန် မှာကြားခဲ့ရှာသည်။ သို့ရာတွင် ထိုလင်္ကာကြီးသည် အနှစ် သာရနှင့် ပြည့်စုံကောင်းမွန်လှခြင်းကြောင့် ဗာဂျီ၏ မိတ်ဆွေ တစ်စုနှင့် အော်ဂတ်စတပ်တို့က ထုတ်ဝေလိုက်ကြသည်။ ထိုသို့ ထုတ်ဝေလိုက်ခြင်းသည် ဗာဂျီအား ကမ္ဘာ့စာပေလောက၏ ထိပ်တန်းသို့ ပို့ဆောင်လိုက်ခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ အကြောင်းမှာ အီးနီးယစ် လင်္ကာကြီးသည် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းလုံး ကျော်ကြားသွား ခဲ့သည်နှင့်အမျှ ဗာဂျီ၏အမည်သည်လည်း ကမ္ဘာ့စာပေလောက တွင် အထင်အရှား မှတ်ကျောက်တင် ကျန်ရစ်ခဲ့သောကြောင့်ပင် တည်း။ ထိုမျှမကသေးချေ။ ဗာဂျီ၏အီးနီးယစ်ကဗျာကြီးအတွက် ရောမလူမျိုးတို့သည် ကမ္ဘာ့စာပေလောကတွင် ဂုဏ်ယူဝင့်ကြွား နိုင်ခဲ့ကြပေသေးသည်။