ကိုယ်ကျင့်တရား

ကိုယ်ကျင့်တရား (အင်္ဂလိပ်: Morality; လက်တင် moralitas 'အမူအကျင့်၊ စရိုက်လက္ခဏာ၊ သင့်လျော်သောအပြုအမူ' မှ) ဆိုသည်မှာ ရည်ရွယ်ချက်များ၊ ဆုံးဖြတ်ချက်များနှင့် လုပ်ရပ်များကို သင့်လျော်သည် သို့မဟုတ် မှန်ကန်သည် ဟူ၍လည်းကောင်း၊ မသင့်လျော်သည် သို့မဟုတ် မှားယွင်းသည် ဟူ၍လည်းကောင်း အမျိုးအစားခွဲခြားခြင်း ဖြစ်သည်။^[၁] ကိုယ်ကျင့်တရားသည် သီးခြားအတွေးအခေါ်၊ ဘာသာရေး သို့မဟုတ် ယဉ်ကျေးမှုတစ်ခုမှ ဆင်းသက်လာသော ကျင့်ဝတ်စည်းကမ်းများ သို့မဟုတ် နိယာမများ ဖြစ်နိုင်သလို၊ တစ်ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာအဖြစ် နားလည်ထားသော စံနှုန်းတစ်ခုမှလည်း ဆင်းသက်လာနိုင်သည်။^[၂] ကိုယ်ကျင့်တရားကို "ကောင်းမြတ်ခြင်း"၊ "သင့်လျော်ခြင်း" သို့မဟုတ် "မှန်ကန်ခြင်း" ဟူသော စကားလုံးများနှင့် တိုက်ရိုက်အဓိပ္ပာယ်တူအဖြစ်လည်း သုံးနှုန်းနိုင်သည်။

ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာ ဒဿနိကဗေဒ (Moral philosophy) တွင် ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာ သတ္တဗေဒ (moral ontology) နှင့် ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာ အသိပညာဗေဒ (moral epistemology) ကဲ့သို့သော အယူအဆဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များကို လေ့လာသော မေတာကျင့်ဝတ်ဗေဒ (meta-ethics) နှင့် တာဝန်ကျင့်ဝတ်ဗေဒ (deontological ethics) နှင့် ရလဒ်ကျင့်ဝတ်ဗေဒ (consequentialism) ကဲ့သို့သော ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာ ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်ခြင်းစနစ်များကို လေ့လာသော စံနှုန်းကျင့်ဝတ်ဗေဒ (normative ethics) တို့ ပါဝင်သည်။ စံနှုန်းကျင့်ဝတ်ဆိုင်ရာ ဒဿနိကဗေဒ၏ ဥပမာတစ်ခုမှာ ရွှေစည်းမျဉ်း (Golden Rule) ဖြစ်ပြီး "မိမိကိုယ်ကို သူတစ်ပါးက ပြုမူစေလိုသကဲ့သို့ သူတစ်ပါးကို ပြုမူပါ" ဟု ဖော်ပြထားသည်။^[၃]^[၄]

ကိုယ်ကျင့်တရားမဲ့ခြင်း (Immorality) ဆိုသည်မှာ ကိုယ်ကျင့်တရားကို တက်ကြွစွာ ဆန့်ကျင်ခြင်း (ဆိုလိုသည်မှာ ကောင်းမြတ်ခြင်း သို့မဟုတ် မှန်ကန်ခြင်းကို ဆန့်ကျင်ခြင်း) ဖြစ်သည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် ကိုယ်ကျင့်တရားကင်းမဲ့ခြင်း (amorality) ကိုမူ သီးခြားကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာ စံနှုန်းများ သို့မဟုတ် နိယာမများအပေါ် အသိပညာမရှိခြင်း၊ လျစ်လျူရှုခြင်း သို့မဟုတ် မယုံကြည်ခြင်းဟု အမျိုးမျိုး အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုကြသည်။^[၅]^[၆]^[၇]

ကိုးကား

↑ Long၊ A. A.; Sedley၊ D. N. (1987)။ The Hellenistic Philosophers: Translations of the Principal Sources with Philosophical Commentary။ 1။ Cambridge: Cambridge University Press။ pp. 366–67။ ISBN 978-0521275569။
↑ Stanford University (2011)။ "The Definition of Morality"။ Stanford Encyclopedia of Philosophy။ Stanford University။ 22 March 2014 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Antony Flew, ed. (1979)။ "golden rule"။ A Dictionary of Philosophy။ London: Pan Books in association with The MacMillan Press။ p. 134။ ISBN 978-0333262047။ The maxim 'Treat others how you wish to be treated'. Various expressions of this fundamental moral rule are to be found in tenets of most religions and creeds through the ages, testifying to its universal applicability.
↑ Walter Terence Stace argued that the Golden Rule is much more than simply an ethical code. He posits that it "express[es] the essence of a universal morality." The rationale for this distinction occupies much of his book The Concept of Morals (1937). Stace၊ Walter T. (1937)။ The Concept of Morals။ New York: The MacMillan Company; reprinted by Peter Smith Publisher Inc, January 1990။ p. 136။ ISBN 978-0-8446-2990-2။
↑ Johnstone၊ Megan-Jane (2008)။ Bioethics: A Nursing Perspective။ Confederation of Australian Critical Care Nurses Journal။ 3။ Elsevier Health Sciences။ pp. 102–03။ ISBN 978-0-7295-3873-2။ PMID 2129925။
↑ Superson၊ Anita (2009)။ The Moral Skeptic။ Oxford University Press။ pp. 127–59။ ISBN 978-0-19-537662-3။
↑ Amorality။ Dictionary.com။ 2010-06-18 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ "having no moral standards, restraints, or principles; unaware of or indifferent to questions of right or wrong"

ပြင်ပလင့်ခ်များ

[1] Long၊ A. A.; Sedley၊ D. N. (1987)။ The Hellenistic Philosophers: Translations of the Principal Sources with Philosophical Commentary။ 1။ Cambridge: Cambridge University Press။ pp. 366–67။ ISBN 978-0521275569။

[2] Stanford University (2011)။ "The Definition of Morality"။ Stanford Encyclopedia of Philosophy။ Stanford University။ 22 March 2014 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[Flew-3] Antony Flew, ed. (1979)။ "golden rule"။ A Dictionary of Philosophy။ London: Pan Books in association with The MacMillan Press။ p. 134။ ISBN 978-0333262047။ The maxim 'Treat others how you wish to be treated'. Various expressions of this fundamental moral rule are to be found in tenets of most religions and creeds through the ages, testifying to its universal applicability.

[4] Walter Terence Stace argued that the Golden Rule is much more than simply an ethical code. He posits that it "express[es] the essence of a universal morality." The rationale for this distinction occupies much of his book The Concept of Morals (1937). Stace၊ Walter T. (1937)။ The Concept of Morals။ New York: The MacMillan Company; reprinted by Peter Smith Publisher Inc, January 1990။ p. 136။ ISBN 978-0-8446-2990-2။

[5] Johnstone၊ Megan-Jane (2008)။ Bioethics: A Nursing Perspective။ Confederation of Australian Critical Care Nurses Journal။ 3။ Elsevier Health Sciences။ pp. 102–03။ ISBN 978-0-7295-3873-2။ PMID 2129925။

[6] Superson၊ Anita (2009)။ The Moral Skeptic။ Oxford University Press။ pp. 127–59။ ISBN 978-0-19-537662-3။

[7] Amorality။ Dictionary.com။ 2010-06-18 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ "having no moral standards, restraints, or principles; unaware of or indifferent to questions of right or wrong"

[၁]

[၂]

[၃]

[၄]

[၅]

[၆]

[၇]