နေဆိပ်တက်ခြင်း
 | ဤ ဆောင်းပါးသည် မည်သည့် ကျမ်းညွှန်း (သို့) အကိုးအကား ကိုမှ ရည်ညွှန်းထားခြင်းမရှိပေ။ (၂၄ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၀) |
နေဆိပ်တက်ခြင်း (သို့) အလင်းကြောင့်ဖြစ်သော ဓာတ်မတည့်မှု (အင်္ဂလိပ်: Photodermatitis or sun poisoning or photoallergy) သည် အရေပြားနီမြန်း ရောင်ရမ်းနာကျဉ်ခြင်း ဖြစ်သည်။ အလင်းရောင်က ဓာတ်မတည့်စေသည့်အရာကို လှုံ့ဆော်ပေးသောကြောင့် ဓာတ်မတည့်ခြင်း တုံ့ပြန်မှုကို ပို၍ ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ မိတ်၊ အင်ပြင်ကဲ့သို့သော အနီကွက် အစက်များကဲ့သို့သော အခြေအနေများကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ဒုတိယအကြိမ်နှင့် နောက်ဆက်တွဲ ဆက်လက် (နေဒဏ်)ကို ထိတွေ့ခြင်းများက အလင်းဆိုင်ရာ အရေပြားရောဂါတစ်မျိုးဖြစ်သော eczematous (အရေပြားသည် အရည်ကြည်ဖုများဖြင့် ကြမ်းတမ်း ရောင်ရမ်း၍ ယားယံခြင်း၊ သွေးထွက်ခြင်း) ကိုဖြစ်စေနိုင်သည်။ နေလောင်ခြင်းနှင့် မတူပေ။
ဖြစ်ပေါ်စေသည့်ဘအကြောင်းများ
[ပြင်ဆင်ရန်]နေပူပူအောက်မှာ ကြာရှည်စွာ တည်ရှိနေပါက ခေါင်းမူးခြင်း၊ မျက်လုံးများ ပြာဝေခြင်း များဖြစ်နိုင်၍ ညဘက်တွင်လည်း အဖျားတက်နိုင်ပေသည်။ အချို့သောသူများတွင် အရေပြား ယားယံလာခြင်း ၊ အသားအရေ နီရဲလာခြင်း ၊ မီးလောင်ဖုကဲသို့ အဖုထွက်လာခြင်းများ ဖြစ်နိုင်သကဲ့သို့ မောပန်းနွမ်းနယ်ခြင်းများလည်း ဖြစ်ပေါ်နိုင်သည်။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းများသည် တိုက်ရိုက်ရရှိသော နေရောင်နှင့် ဓာတ်မတည့်မှုကြောင့် ဖြစ်သည်။
နေရောင်ခြည်မှ ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည် (ultraviolet rays) သည် အချိန်ကြာမြင့်စွာ လူ့အရေပြားပေါ်ကို ကျရောက်သောအခါ နေရောင်နှင့် ဓာတ်မတည့်မှုများ ခံစားရလာနိုင်သည်။ ပူပြင်းသော ရာသီ၌ ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည်သည် အားပြင်းပါသောကြောင့် ပါးလွှာသည့် အရေပြားရှိသူများတွင် ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည်ကို ကာကွယ်နိုင်သော melanin pigment များ ပမာဏနည်းပါးသဖြင့် ထိုသူများသည် နေဆိပ်တက်ခြင်းကို ပိုမို ခံစားရနိုင်၏ ။ နေဆိပ်တက်ခြင်းသည် သူ့အလိုလိုဖြစ်ခြင်းအပြင် ထိတွေ့သောနေရောင်ခြည်က ဓာတုဆေးဝါးများနှင့် ဓာတ်ပြုပြီး၍လည်း ဖြစ်လာနိုင်ပေသည်။ ဆာလ်ဖာ ပါဝင်သော ဆေးဝါးများ ၊ သွေးတိုးအတွက် ဆေးဝါးများ ၊ ဆီးချိုရောဂါ အတွက် ဆေးသောက်သုံးနေရသူများ ၊ ပဋိသန္ဓေ တားဆေးများကို မှီဝဲနေကြသူများသည် နေဆိပ်တက်ခြင်းကို ခံစားရနိုင်ဖွယ် ရှိသည်။ ထို့အပြင် မိတ်ကပ် ၊ အရေပြား လိမ်းဆေး ၊ ကိုယ်တိုက် ဆပ်ပြာ ၊ အဝတ်လျှော်ဆပ်ပြာ ၊ ခေါင်းလျှော်ရည် စသည်များကလည်း နေရောင်ပြင်းပြင်းနဲ့ ထိတွေ့သောအခါ နေဆိပ်တက်ခြင်း ခံစားရစေ နိုင်သည်။
နေဆိပ်တက်ခြင်း လက္ခဏာများ
[ပြင်ဆင်ရန်]အချို့ သောသူများတွင် သုံးစွဲသော ရေမွှေး ၊ မိတ်ကပ် စသည်များကြောင့် နေရောင်အောက်၌ အရေပြားသည် ပိုပြီး ထိခိုက်လွယ်တတ်၏ ။ နေရောင်အောက်၌ ကြာရှည်စွာနေလျှင် ကိုယ်ခန္ဓာတွင် ရေဓာတ်လျော့နည်းခြင်း ကိုခံစားစေရနိုင်ပြီး ဓာတ်ဆားများ ဆုံးရှုံးမှုကြောင့် heat stroke ၊ sun stroke ၊ heat prostration များကို ခံစားရစေနိုင်သည်။ နေဆိပ်တက်ခြင်းသည် ကိုယ်ခန္ဓာပေါ်ကို ကျရောင်သော နေရောင်ပြင်းအား (intensity of sunrays) ၊ ကိုယ်ခန္ဓာ၏ နေရောင်ကို ခုခံကာကွယ်နိုင်စွမ်း အပေါ်မူတည်၍ အနည်းနဲ့ အများဆိုသလို ပြင်းထန်နိုင်သည်။ နေဆိပ်တက်ခြင်း လက္ခဏာများမှာ :
- အရေပြားနီရဲခြင်း
- အင်ပြင်ကဲသို့ နီရဲလာခြင်း
- အရေပြား ယားယံခြင်း
- မီးလောင်ဖုကဲ့သို့ အရည်ကြည်ဖုများ ထွက်လာခြင်း
- ဖျားနာခြင်း
- ချမ်းတုန်ခြင်း
- ပျို့အန်ခြင်း
- မောပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း
- ခေါင်းမူးခြင်း
- ရေဓာတ်ခမ်းခြောက်ခြင်း စသည်တို့ဖြစ်ကြ၏ ။
တားဆီးခြင်နှင့် ကုသခြင်း
[ပြင်ဆင်ရန်]နေရောင်အောက်ကို မကြာခဏ ထွက်ခြင်း၊ လက်အိပ်ကဲ့သို့သော ဓာတ်မတည့်မှုဖြစ်စေနိုင်သော ဓာတုပစ္သည်းများနှင့် ထိတွေ့မှု ရှောသ်ရှားခြင်း၊ ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည်ကို ကာကွယ်နိုင်သော နေလောင်ခံပစ္စည်းသုံးစွဲခြင်းဖြင့် တားဆီးနိုင်သည်။
အရေပြားပေါ်ကို နေရောင်ခြည် ပိုမို၍ ကျရောက်လျှင် အရေပြားပျက်စီးခြင်းကို ဖြစ်စေနိုင်ပြီး ၄ ရက်မှ ၇ ရက်ထိ နေရောင်နှင့် တစ်နေကုန် တိုက်ရိုက် ထိတွေ့လျှင် အရေပြားအတွက် စိုးရိမ်ဖွယ်အခြေနေဖြစ် လာနိုင်သည်။ အရွယ်မတိုင်မီ အိုမင်းရင့်ရော်ခြင်း ၊ အရေးအကြောင်းများ ထင်ခြင်း စသည်တို့ကို နောက်ဆက်တွဲ အကျိုးဆက်အဖြစ် ခံစားရစေနိုင်ပြီး အခန့်မသင့်လျှင် အရေပြားကင်ဆာ (malignant melanoma) ဖြစ်စေနိုင်သည်။
ရေအေးကန်တွင် ရေစိမ်ချိုးခြင်း ၊ ရေကို လုံလောက်သော ပမာဏ သောက်ပေးခြင်း ၊ aspirin ၊ naproxen ၊ibuprofen ၊ acetaminophen တို့ကဲသို့သော ဆေးဝါးများကို ဆရာဝန်ညွှန်ကြားသည့် အတိုင်း သုံးစွဲခြင်းဖြင့် နေဆိပ်တက်ခြင်းကို သက်သာ ပျောက်ကင်း စေနိုင်ပါတယ်။