နိရှိဂျင်းအိုရိ

အိုဘိ ဟုခေါ်သည့် နိရှိဂျင်းအိုရိလုပ်ငန်းမှ ထုတ်လုပ်သည့် အိတ်

Detail of Nō robe from Nishijin, silk with gilded paper, Edo period

နိရှိဂျင်းအိုရိ (西陣織, lit. 'Nishijin fabric') သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၊ ကျိုတိုမြို့၊ ခမိဂယောရပ်ကွက်၊ နိရှိဂျင်းအရပ်တွင် ပြုလုပ်ကြသည့် ရိုးရာအထည်လုပ်ငန်း ဖြစ်သည်။

ဤလုပ်ငန်းသည် ဟဲအိအိန် - ခယောတိုခေတ်ကာလမှ အစပြုခဲ့ပြီး လွန်ခဲ့သည့် နှစ် ၁၂၀၀ ကာလကတည်းက ဖြစ်သည်။ ရက်ထည်များသည် ဒီဇိုင်းများကောင်းမွန်သေသပ်လှပမှုအတွက် ထင်ရှားသည်။ အိုဘိ (obi) နှင့် ကီမိုနို (kimono) များ ပြုလုပ်ရန်အတွက် သင့်တော်သည့် အရည်အသွေးရှိသည် သတ်မှတ်ထားခြင်းလည်း ခံထားရသည်။

သမိုင်းကြောင်း

၇၉၄ ခုနှစ်တွင် နန်းတော်နှင့် မင်းစိုးမင်းနွယ်များသည် မြို့တော်အသစ်ဖြစ်လာမည့် “ဟဲအိအန်-ခယော” သို့ ပြောင်းရွှေ့လာခဲ့ကြသည်။ ထို့အတွက်ကြောင့် “နိရှိဂျင်း-အိုရိ” ထုတ်လုပ်မှုများသည်လည်း နန်းတော်နှင့် မင်းစိုးမင်းနွယ်များအတွက် ထောက်ပံ့ပေးရန် တိုးမြှင့်ထုတ်လုပ်ခဲ့ကြသည်။

ထိုသို့တိုးမြှင့်ထုတ်လုပ်လာခဲ့ကြသော်လည်း အချိန်ကြာလာသည်နှင့်အမျှ ကျွမ်းကျင်သည့် ရက်ကန်းသည်များသည် အထည်အလိပ်လုပ်သည့်လုပ်ငန်းများတွင် လုပ်ကိုင်ကြခြင်းထက် ကိုယ်ပိုင်လုပ်ငန်းများတည်ထောင်ကာ အထည်များကို ထုတ်လုပ်ခဲ့ကြသည်။ မုရိမချိခေတ်ကာလ အိုးနင်းစစ်ပွဲ (၁၄၆၇ - ၁၄၇၇) တွင် အထည်များလိုအပ်ချက်လျော့ပါးလာသည့်အတွက် ကျိုတိုမြို့၏ အတွင်းရေးအခြေအနေကိုလည်း ဆိုးရွားလာစေပြီး ၎င်းသည် နောင်နှစ်များစွာကြာမြင့်ခဲ့သည်။ ကျိုတိုမြို့၏ အရေးပါမှုသည် ပြိုပျက်ခဲ့ရပြီး မြို့တွင်နေထိုင်ကြသူများသည်လည်း အနီးအနားရှိ မြို့များသို့ လုံခြုံမှုရရှိစေရန် ထွက်ပြေးခဲ့ကြသည်။

၁၉၄၀ ခုနှစ် စစ်ကြီးပြီးဆုံးပြီးနောက်တွင် ကျိုတိုမြို့ခံများသည် မြို့သို့ပြန်လာကာ မြို့၏ အနောက်ဘက်အခြမ်းတွင် နေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ ၎င်းနေရာကို “နိရှိဂျင်း” (အနောက်ဘက်ပိုင်းဟု အဓိပ္ပါယ်ရှိ) ဟု ခေါ်ခဲ့ကြသည်။ စစ်ပွဲကာလအတွင်းက “နိရှိဂျင်း” တည်ရှိခဲ့ရာနေရာသည် ယာမနဆိုဇန်း (Yamana Sozen) က ထိန်းချုပ်ခဲ့ရာနေရာဖြစ်ခဲ့သည်။ ကျိုတိုမြို့၏ မြောက်ဘက်တွင်လည်း အခြားသော ပြန်လည်အခြေချနေထိုင်သူများက နေထိုင်ခဲ့ကြပြီး ၎င်းနေရာကို လက်ရှိအချိန်တွင် “ရှင်းမချိ” ဟု ခေါ်သည်။ မြို့၏ မြောက်ဘက်အခြမ်းတွင် နေထိုင်ကြသူများသည် “နဲရိနုခိ” ဟု ခေါ်ကြသည့် ပိုးချည်များကို ထုတ်လုပ်သည့်အတွက် ထင်ရှားသည်။

အိုးနင်းစစ်ပွဲပြီးဆုံးပြီးနောက်တွင် “နိရှိဂျင်း-အိုရိ” ချည်ထည်လုပ်ငန်းများသည် ပြန်လည်ရှင်သန်လာခဲ့ကြသည်။ ချည်ထည်ထုပ်လုပ်ရရှိသည့် အထည်များကို နန်းတော်နှင့် ဆာမူရိုင်းအကြီးအကဲများအတွက် ထောက်ပံ့ပေးကြရသည်။ ထုတ်လုပ်မှုများ တိုးတက်လာသည်နှင့်အမျှ ထုတ်လုပ်မှုလုပ်ငန်းစဉ်များလည်း တိုးတက်လာခဲ့ပြီး အထည်အလိပ်အသစ်များကိုလည်း ထုတ်လုပ်လာနိုင်ခဲ့ကြသည်။

အဲဒိုခေတ်ကာလ (၁၆၀၃ - ၁၈၃၆) တွင် “နိရှိဂျင်း-အိုရိ” လုပ်ငန်းများသည် ဆက်လာကြီးပွားလာခဲ့ကြသည်။ ထုတ်လုပ်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ များစွာသောလေ့လာမှုများကို ပြုလုပ်ခဲ့ကြပြီး ကျွမ်းကျငသည့် မျိုးဆက်များသည် ၎င်းတို့လုပ်ငန်းများ၏ ကုန်သွယ်မှုဆိုင်ရာများကိုလည်း တိုးတက်အောင် လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြသည်။ ၁၈၃၇ ခုနှစ်တွင် ကောက်ပဲသီးနှံများမအောင်မြင်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သဖြင့် အထည်အလိပ်ထုတ်လုပ်သည့် လုပ်ငန်းများသည်လည်း ရပ်တန့်ခဲ့ရသည်။ ၁၈၆၉ ခုနှစ်တွင် မြို့တော်သည် တိုကျိုမြို့သို့ ပြောင်းရွှေ့သွားခြင်းသည်လည်း ဤအထည်အလိပ်လုပ်ငန်းကို ပိုမိုဆိုးရွားစေခဲ့ပြီး “နိရှိဂျင်း-အိုရိ” လုပ်ငန်းကို အဆုံးသတ်သွားစေမည့် ဖြစ်ရပ်များ တစ်ခုပြီးတခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ၁၈၇၂ ခုနှစ်တွင် “နိရှိဂျင်း-အိုရိ” လုပ်ငန်းများသည် ပြန်လည်ကာ တိုးတက်လာခဲ့ပြန်ကာ အချို့သော ရက်ကန်းလုပ်ကြသူများသည် ဥရေပမှ အထည်ထုတ်လုပ်သူများ၏ ကုန်သွယ်မှုဆိုင်ရာများကို လေ့လာရန် ခရီးထွက်ခဲ့ကြသည်။ ထိုခရီးစဉ်အတွင်း လေ့လာသူများသည် ဥရောပမှ နည်းပညာအသစ်များကို လေ့လာခွင့်ရရှိခဲ့ကြပြီး ဥရောပတိုက်၏ နည်းပညာအသစ်များနှင့် စက်အသစ်များကို အသုံးချကာ ပိုမိုတိုးတက်အောင် လုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့ကြသည်။ ၁၈၉၈ ခုနှစ်တွင် နိရှိဂျင်း-အိုရိသည် ကောင်းမွန်စွာ တိုးတက်နေခဲ့ပြီဖြစ်သည်။ ဤသည်မှာ နိရှိဂျင်း-အိုရိ လုပ်ငန်းများ၏ ခေတ်သစ်အစဖြစ်ပြီး ဂျပန်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးတွင် အထည်အလိပ်လုပ်ငန်းများ၌ စက်ပစ္စည်းများကို ထည့်သွင်းအသုံးပြုလာခဲ့ကြသည့် အချိန်ကာလလည်း ဖြစ်ခဲ့သည်။

လက်ရှိအချိန်အခြေအနေ

လက်ရှိအချိန်ကာလအထိတိုင်အောင်ပင် နိရှိဂျင်း-အိုရိ သည် ဆက်လက်ကာ အောင်မြင်လျက်ရှိသည်။ နိရှိဂျင်း-အိုရိအထည်များကို လက်ရှိအချိန်ကာလတွင် အခမ်းအနားများဖြစ်ကြသည့် လက်ထပ်ပွဲများတွင် အမျိုးသမီးများသည် ကီမိုနိုများအဖြစ် ဝတ်ဆင်ကြသည်။ အဆင်များတွင် အမျိုးမျိုးသော ငှက်များ၊ ပန်းများ၏ အဆင်ဒီဇိုင်းများနှင့် သဘာဝရှုခင်းများ စသည်တို့ကို အဆင်ဒီဇိုင်းအဖြစ် ထည့်သွင်းထားကြသည်။ အခြားသောအထည်များဖြစ်ကြသည့် ကီမိုနိုနှင့်အတူတွဲဖက်ကာ ဝတ်ဆင်သည့် ခေါင်းစည်းများ၊ ခါးပတ်များ၊ တဘက်များနှင့် အခြားများစွာသော အဝတ်အထည်များ၊ အိမ်နံရံများတွင် တပ်ဆင်အသုံးပြုကြသည့် အပြင်အဆင်များ စသည်တို့တွင် နိရှိဂျိ-အိုရိ အဝတ်အထည်များကို အသုံးပြုလျက်ရှိကြသည်။

တဆွတ်မုရအထည်အလိပ်လုပ်ငန်းသည် နိရှိဂျင်း-အိုရိ၏ အဓိကကျသည့် ထုတ်လုပ်သူအဖြစ် ယနေ့အချိန်တွင် ရပ်တည်လျက်ရှိသည်။ ၎င်းကို ၁၉ရာစုတွင် ဟဲအိဇိုတဆွတ်မုရ က တည်ထောင်ခဲ့သည်။

ပြင်ပလင့်များ

• Nishijin Homepage (English)
• Japanese Temari