ဂျိမ်းဂျွိုက်စ်

ဂျိမ်းဂျွိုက်စ်

ဂျိမ်း ဩဂတ်စတင်း အလွိုင်းစစ် ဂျွိုက်စ် (အင်္ဂလိပ်: James Augustine Aloysius Joyce; ၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၈၈၂ – ၁၃ ဇန်နဝါရီ ၁၉၄၁) သည် အိုင်ယာလန် ဝတ္ထုတို စာရေးဆရာနှင့် ကဗျာဆရာ တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ သူသည် ၂၀ ရာစု၏ ဩဇာအလွှမ်းမိုးဆုံး စာရေးဆရာတစ်ဦးလည်း ဖြစ်သည်။

Ulysses (၁၉၂၂) သည် သူ၏ အကျော်ကြားဆုံးသော ဝတ္ထုရှည်ကြီးဖြစ်ခဲ့ပြီး Finnegans Wake (၁၉၃၉) သည် သူ၏ အမြင့်မားဆုံးသော စာပေလက်ရာတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ဝတ္ထုတိုများအနေဖြင့် ဒပ်ဘလင်မြို့သားများ (၁၉၁၄) နှင့် ကိုယ်တိုင်ရေးအတ္ထုပတ္တိဖြစ်သော အနုပညာသမား လူငယ်တစ်ယောက်၏ ပုံတူ (၁၉၁၆) တို့သည် ထင်ရှားသော လက်ရာများ ဖြစ်သည်။

ဂျိမ်းဂျွိုက်စ် ကို ၁၈၈၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၂ ရက်နေ့တွင် အိုင်ယာလန်နိုင်ငံ၊ ဒပ်ဘလင်မြို့တွင် မွေးဖွားခဲ့သည်။ ဂျွိုက်စ်သည် အသက် ၅၈နှစ်အရွယ် ၁၉၄၁ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁၃ ရက်နေ့တွင် ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ ဇူးရစ်ချ်မြို့မှာ ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ ဝတ္ထုရေးဆရာ၊ ကဗျာဆရာဖြစ်သော ဂျွိုက်စ်သည် မော်ဒန် (Mordernism) နှင့် ပုံရိပ် (Imagism) ဝါဒီတစ်ယောက် ဖြစ်သည်။

Dubliners, 1914

ထင်ရှားသည့် လက်ရာအခြားများမှာ အတိုဝတ္ထုစုစည်းမှု Dubliners (၁၉၁၄)၊ ဝတ္ထု A Portrait of the Artist as a Young Man (၁၉၁၆) နှင့် Finnegans Wake (၁၉၃၉) တို့ဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် ကဗျာစာအုပ်သုံးအုပ်၊ ဇာတ်လမ်းပြဇာတ်လမ်းတစ်ပုဒ်၊ စာအကြောင်းအရာများနှင့် သတင်းစာဆောင်းပါးအချို့လည်း ရေးသားခဲ့သည်။

ဒတ်ဘလင်မြို့၌ အလယ်တန်းလွှာမိသားစုတွင် မွေးဖွားခဲ့သော ဂျွိုက်စ်သည် ကောင်တီ ကီလ်ဒဲရာရှိ ယေရှုဆရာတော်များကြီးထိန်းသည့် Clongowes Wood College တွင် ပညာသင်ကြားခဲ့ပြီး၊ ခဏတာအတွင်း Christian Brothers စီမံထိန်းသည့် O’Connell School တွင်လည်း တက်ရောက်ခဲ့သည်။ သူ၏အဖေ၏ ငွေကြေးမတည်ငြိမ်မှုကြောင့် မိသားစုဘဝ ရှုပ်ထွေးပေမယ့်၊ ယေရှုဆရာတော် Belvedere College တွင် ထူးချွန်စွာ ပညာသင်ယူနိုင်ခဲ့ပြီး၊ ၁၉၀၂ တွင် University College Dublin မှ ဘွဲ့ရခဲ့သည်။ ၁၉၀၄ ခုနှစ်တွင် သူ၏ အနာဂတ်ဇနီးဖြစ်သူ Nora Barnacle နှင့် တွေ့ဆုံကာ ဥရောပပြည်မကြီးသို့ ရွှေ့သွားခဲ့သည်။ Pola (ယခု ခရိုအေးရှားနိုင်ငံရှိ) တွင် ခဏတာ အလုပ်လုပ်ပြီးနောက်၊ အော်စထရိုး–ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ Trieste မြို့သို့ ပြောင်းသွားကာ အင်္ဂလိပ်စာအကြားဆရာအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ရောမမြို့တွင် စာပြန်စာရေးကောင်အဖြစ် ရုံးအလုပ်လုပ်ခဲ့သည့် ရက်ရှည်ရွေ့လျားမှု ရှစ်လလောက်နှင့် ဒတ်ဘလင်သို့ ပြန်သွားသည့် ခရီးသုံးခေါက်လောက် အပြင်၊ ၁၉၁၅ ထိ Trieste တွင် နေထိုင်ခဲ့သည်။ Trieste မြို့တွင် Chamber Music ကဗျာစာအုပ်နှင့် Dubliners အတိုဝတ္ထုစုစည်းမှုတို့ကို ထုတ်ဝေခဲ့ပြီး၊ A Portrait of the Artist as a Young Man ကို အင်္ဂလိပ်မဂ္ဂဇင်း The Egoist တွင် စီးရီးအဖြစ် စတင်ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ပထမကမ္ဘာစစ်အတွင်းပိုင်း များစုစုပေါင်းကာလတွင် ဇူးရစ် (ဆွစ်ဇာလန်) တွင် နေထိုင်ကာ Ulysses ကို ရေးသားခဲ့သည်။ စစ်ပြီးနောက်၊ ခဏတာ Trieste သို့ ပြန်သွားပြီး ၁၉၂၀ တွင် ပဲရစ်မြို့သို့ ပြောင်းနေခဲ့ပြီး၊ ၁၉၄၀ ထိ ပဲရစ်တွင် နေထိုင်ခဲ့သည်။

Ulysses ကို ပထမဆုံး ၁၉၂၂ ခုနှစ်တွင် ပဲရစ်မြို့၌ ထုတ်ဝေခဲ့သော်လည်း၊ ယင်းစာအုပ်အား ပေါ်လစီမကောင်းဟုထင်မြင်ကြသဖြင့် ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနှင့် အမေရိကန်နိုင်ငံတို့တွင် ထုတ်ဝေခြင်းအား တားမြစ်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် စာအုပ်မိတ္တူများအား နှစ်နိုင်ငံစလုံးသို့ လျို့ဝှက်ဖြင့်သယ်ဆောင်သွားခဲ့ပြီး၊ မူခွင့်မဲ့ထုတ်ဝေမှုများလည်း ၁၉၃၀ ခုနှစ်ဝန်းကျင်အထိ ရှိနေခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင်သာ တရားဝင်ထုတ်ဝေရန်ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ Ulysses သည် မကြာခဏ ကမ္ဘာ့အကောင်းဆုံးစာအုပ်စာရင်းများတွင် ထိပ်တန်းက ထိပ်တန်းတွင်ပါဝင်လေ့ရှိပြီး၊ ဂျွိုက်စ်၏ လက်ရာများကို သုတေသနပြုလေ့လာသည့် ပညာရေးစာပေအကြောင်းအရာများလည်း ရှည်လျားပြင်းထန်စွာ ရှိနေဆဲဖြစ်သည်။ စာရေးဆရာများ၊ ရုပ်ရှင်သမားများနှင့် အနုပညာရှင်အများအပြားသည် သူ၏ စတိုင်ဆိုင်ရာတီထွင်ဆန်းသစ်မှုများ – အသေးစိတ်အချက်အလက်များအား သေချာစွာဖော်ပြခြင်း၊ အတွင်းစိတ်独对白 (interior monologue) အသုံးပြုခြင်း၊ စကားလှည့်ပျက်ကွက် (wordplay) အသုံးများခြင်း၊ နှင့် ရိုးရာဇာတ်လမ်းအတွေးအခေါ်နှင့် သရုပ်ဖော်နည်းများအား ပြီးပြတ်စွာပြောင်းလဲခြင်းများမှ သက်ရောက်မှုခံယူခဲ့ကြသည်။

သူ၏ လူကြီးဘဝအများစုသည် နိုင်ငံရပ်ခြားတွင် ဖြတ်သန်းခဲ့သော်လည်း၊ သူ၏ စိတ်ကူးယဉ်စာပေကမ္ဘာသည် ဒတ်ဘလင်မြို့အား အခြေခံထားပြီး၊ မိသားစုဝင်များ၊ ရန်သူများနှင့် မိတ်ဆွေများနှင့် ဆင်တူသည့် ဇာတ်ကောင်များဖြင့် ပြည့်နှက်နေသည်။ Ulysses သည် ဒတ်ဘလင်မြို့၏ လမ်းများနှင့် လမ်းခွဲများတွင် အခြေခံထားသည်။ ဂျွိုက်စ်က “ငါ့အနေနဲ့ ဒတ်ဘလင်အကြောင်းသာ ရေးမယ်၊ ဒတ်ဘလင်ရဲ့ နှလုံးသားကို ရောက်နိုင်ရင် ကမ္ဘာ့မြို့ကြီးအားလုံးရဲ့ နှလုံးသားကိုလည်း ရောက်နိုင်မယ်။ အသေးစိတ်ထဲမှာ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပါဝင်နေတယ်” ဟု ပြောခဲ့သည်။

၁၉၂၃ ခုနှစ်တွင် ဂျွိုက်စ်သည် သူ၏ နောက်ထပ် အရေးကြီးသော လက်ရာ Finnegans Wake ကို စတင်ရေးသားခဲ့ပြီး၊ ၁၉၃၉ တွင် ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ဤနှစ်များအတွင်း သူသည် နိုင်ငံအသီးသီးသို့ ခရီးစဉ်များထွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၁ တွင် သူနှင့် Nora တို့သည် လန်ဒန်မြို့၌ နိုင်ငံရုံးတွင် အိမ်ထောင်ထိမ်းမြားခဲ့ကြသည်။ မျက်လုံးပြဿနာများ များစွာလျော့နည်းစေရန်နှင့် သူ၏သမီး Lucia အတွက် စိတ်ကျန်းမာရေးကုသမှု ရှာဖွေရန် အကြိမ်ကြိမ် ဆွစ်ဇာလန်သို့ သွားခဲ့သည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကာလတွင် ဂျာမနီက ပြင်သစ်နိုင်ငံကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ချိန်တွင်၊ ၁၉၄၀ တွင် ဇူးရစ်မြို့သို့ ပြန်လှည့်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၁ ခုနှစ်တွင် အစာအိမ်အပေါက်ပေါက်ခြင်းကြောင့် ခွဲစိတ်ကုသမှုခံယူပြီးနောက်၊ အသက် ၅၈ နှစ်မှာ ဆုံးပါးခဲ့သည်။