ကျောက်ကြီးရောဂါ

ကျောက်ကြီးရောဂါ
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံရှိ ကျောက်ကြီးရောဂါ ကူးစက်ဖြစ်ပွားနေသော ကလေးငယ်တစ်ဦး (၁၉၇၃)
အထူးပြု	ကူးစက်ရောဂါ

ကျောက်ကြီးရောဂါ (အင်္ဂလိပ်: smallpox) သည် ကူးစက်တတ်သော ရောဂါဖြစ်သည်။ ကျောက်ကြီးကို ကျကျောက်ဟူ၍လည်း ခေါ်ဆိုတတ်ကြသည်။ ကလေး လူကြီးမရွေး ကျောက်ကြီးရောဂါ ဖြစ်တတ်သည်။ ထိုရောဂါသည် လူကို သေစေနိုင်သည်။ မသေသော်လည်း ကျိုးကန်းစေနိုင်သည်။ ရုပ်ပျက်ဆင်းပျက်လည်း ဖြစ်စေတတ်သည်။ ကျောက်ကြီးရောဂါ ဖြစ်ရခြင်းမှာ ခန္ဓာကိုယ်တွင်းသို့ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးများ ဝင်ရောက်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ရောဂါဖြစ်နေသူ၏ ထွက်သက်လေတွင်၎င်း၊ ကျောက်ဖုများ ကျောက်ဖေးများတွင်၎င်း ရောဂါမျိုးစေ့ပိုးများစွာ ပါရှိ၏။ ကျောက်ဖေးကွာချိန်၌ ကျောက်ဖေးမှုန်များသည် လေနှင့် လွင့်စဉ်ပြီးလျှင် ရောက်လေရာ၌ လူများကို ရောဂါကူးစက် စေနိုင်သည်။

သမိုင်းကြောင်း

ကျောက်ရောဂါသည် လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်းများစွာကတည်းက လူသားတို့ကို ဒုက္ခပေးခဲ့သည့် ရောဂါဆိုးကြီးပင် ဖြစ်သည်။ အေဒီ ၉၀၀-ပြည့်နှစ်တွင် ပါရှင်ဆေးဆရာတစ်ဦးသည် ကျောက်ရောဂါနှင့် ဝက်သက်ရောဂါကို ရှေးဦးစွာ ခွဲခြားသိရှိခဲ့သည်။ သို့သော် ထိုခေတ်မတိုင်မီ နှစ်ပေါင်းများစွာကတည်းကပင် ကျောက်ရောဂါကြောင့် လူအများအပြား သေကြေပျက်စီးခဲ့ရကြောင်း မှတ်တမ်းများတွင် တွေ့ရသည်။ အာရှတိုက်နှင့် အာဖရိကတိုက်တို့တွင် ကျောက်ရောဂါကပ်များ အကြိမ်ပေါင်းများစွာ တွေ့ကြုံခဲ့ရဖူးပါသည်။

၁၇၂၂-ခုနှစ်တွင် အင်္ဂလိပ် စာရေးဆရာကြီး ဒင်နီယယ်ဒီဖိုး (Daniel Defoe) သည် ရောဂန္တရနှစ် မှတ်တမ်း-အမည်ဖြင့် စာအုပ်တအုပ် ရေးသားခဲ့ဖူးပါသည်။ ထိုစာအုပ်ထဲတွင် ထိုခေတ်က မြို့ရွာများတွင် လူအမြောက်အမြား သေကျေပျက်စီးရသည့် ကျောက်ရောဂါကပ်ဆိုးကြီး ကျရောက်ပုံကို ရေးသားထားသည်။ မိန်းမများ၊ ကလေးများ၏ ငိုကြွေးသံများ၊ ဝေဒနာသည်တို့၏ ညည်းတွားအော်ဟစ်သံများဖြင့် တစ်မြို့လုံး ဆူညံနေပုံ၊ ဖမ်းဆီးပိတ်လှောင်ထားသည့် ရောဂါသည်စခန်းများမှ ဖောက်ထွက်ကာ မြို့ထဲ၊ ရွာထဲတွင် သွေးရူးသွေးတန်း ပြေးလွှားနေသူများ၊ မည်သူမျှ သယ်ယူခြင်းမပြုသဖြင့် လမ်းကြိုလမ်းကြားတွင် အပုပ်နံ့တထောင်းထောင်းထွက်ကာ ပုပ်ပွနေသော အလောင်းများစသည့် အနိဋ္ဌာရုံမြင်ကွင်းများကို ကွက်ကွက်ကွင်းကွင်း ပေါ်လွင်အောင် ရေးသားထားခဲ့သည်။

၁၆၁၄-ခုနှစ်တွင် ဥရောပတိုက်၌ ကျောက်ရောဂါ အကြီးအကျယ်ဖြစ်ပွားခြင်းကြောင့် ဥရောပတိုက် လူဦးရေမှာ များစွာလျော့ပါးသွားခဲ့သည်။ အင်္ဂလန်နိုင်ငံတွင်လည်း ၁၆၆၆-မှ ၁၆၇၅-အထိ နှစ်ရှည်လများ ကျောက်ရောဂါကပ်ဆိုးကြီး ကျရောက်ခဲ့ဖူးပါသည်။ ရက်အင်ဒီယန်းလူမျိုးများသည် မြောက်အမေရိက တိုက်တွင် နှစ်ပေါင်းများစွာ နေထိုင်ခဲ့ကြသော်လည်း ကျောက်ရောဂါနှိပ်စက်မှုကြောင့် လူဦးရေမတိုးသဖြင့် ဥရောပတိုက်သား လူဖြူများ၏ လက်အောက်သို့ ကျရောက်ရသည်ဟု အဆိုရှိသည်။

ရောဂါလက္ခဏာများ

ကျောက်ကြီးရောဂါ ဖြစ်စေသော ဗိုင်းရပ်ပိုးများသည် အလွန် သေးငယ်သော်လည်း အသက်ပြင်းသောကြောင့်၊ ကျောက်ပေါက်သူ၏ အထည်အဝတ်များ အသုံးအဆောင် ပစ္စည်းများ စသည်တို့တွင် လပေါင်းများစွာ အသက်ရှင်၍ နေနိုင်ကြသည်။ ရောဂါမျိုးစေ့ ဝင်ပြီးနောက် ၇ ရက်မှ ၁၅ ရက်အတွင်း လူနာသည် စ၍ ဖျား၏။ ချမ်းစိမ့်စိမ့်ဖြစ်ခြင်း၊ အော့အန်ခြင်း၊ ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ ခါးကိုက်ခြင်း၊ အသားအရေ တောင့်တင်းခြင်း အစရှိသည့် လက္ခဏာများ ပေါ်လာ၏။ ကျောက်လုံးများထွက်ခါနီးတွင် အသားထဲ၌ ခဲလုံးကလေးများ ဝင်နေသကဲ့သို့ နာကျင်တတ်၏။

၃ ရက်ဆက် ဖျားပြီးသောအခါ ကျောက်ဖုကလေး များသည် လက်ဖျား၊ ခြေဖျား၊ မျက်နှာတို့တွင် ပထမ ပေါ်လာ ၏။ ထို့နောက် အခြားနေရာများ၌ ပေါ်လာ၏။ အဖုများမှာ ဝိုင်း၍ နီပြီး မာနေ၏။ ကျောက်ဖုများ သည် ၄ ရက်ခန့်ကြာ သောအခါ ရေကြည်တည်၍ ဖောင်းကြွလာ၏။ ထိုနောက် အဖုများမှာ ထိပ်ပြား၍ အလယ်၌ မဲနက်လာ၏။ ကျောက်လုံး အတွင်းရှိ ရေကြည်သည် နောက် ၇ ရက် ၈ ရက်ကြာသော အခါ ပြည် ဖြစ်လာ၏။ ထို့နောက် ၁ ရက် ၂ ရက်မျှ ကြာ သောအခါ ကျောက်လုံးများ ညှိုး၍ခြောက်လာ၏။ ထို့နောက် အဖေးဖြစ်ပြီးလျှင် ရက်ပေါင်း ၂ဝ ခန့်အကြာတွင် ကွာကျ၏။ ကျောက်ဖေးကွာကျသောနေရာများတွင် ကျောက်ပေါက်မာများ ကျန်ခဲ့သည်။ ကျောက်လုံးများ ထွက်ပေါ်သည်မှစ၍ ကျောက်ဖေးများ ကွာကျသည်အထိ အများအားဖြင့် တစ်လခန့် ကြာ၏။

ကျောက်ကြီးတစ်ခါပေါက်ပြီးလျှင် များသောအားဖြင့် တစ်သက်တာတွင် နောက်ထပ်ကျောက်ပေါက်ခဲ၏။ သို့သော် ကျောက်ပေါက်မာရှိသောလူ၌ နောက်ထပ်ကျောက်ပေါက်သည် လည်း ရှိတတ်သည်။ လူတစ်ဦး တည်း၌ ၃ ကြိမ် ကျောက် ပေါက်သည်ကို တွေ့ရှိဘူးကြောင်း စာဆိုလည်း ရှိပေသည်။ ကျောက်လုံးများ မထွက်မီ စဖျားသည့်အချိန်မှ အနာဖေး ကွာကျ၍ အသားချောမွတ်သွားသည့်အချိန်ထိ ကျောက်ရောဂါ သည် အခြားလူများသို့ ကူးစက်နိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် ကျောက်ပေါက်သည့်လူနာကို သီးသန့်ခွဲခြား၍ ထားရန်မှာ အရေးကြီးပေသည်။ ဥပဒေကလည်း လူနာကို သီးသန့် ခွဲခြားထားရန် ပညတ်ထား၏။

ကျောက်ကြီးရောဂါအတွက် မုချပျောက်ကင်းစေသော ဆေးဟူ၍ မရှိသေးပေ။ လူနာကို ကြည့်ရှုပြုစုခြင်းသည် အရေး အကြီးဆုံး ဖြစ်ပေသည်။ လူနာကို ကျောက်ပေါက်ဘူးသူ သို့မဟုတ် မကြာသေးမီက ကျောက် ဆေးထိုးထားသူသာလျှင် ပြုစုသင့်သည်။ လူနာလုံးဝ ပျောက်ကင်းသောအခါ ဖြစ်စေ၊ သေဆုံးလျှင်ဖြစ်စေ၊ လူနာ၏ အဝတ်အစားများကို မီးရှို့ ပစ်သင့်၏။ အဖိုးတန်ပစ္စည်းများကိုမူ ရေနှင့်ပြုတ်ခြင်း၊ နေပူလှန်းခြင်း၊ ပိုးသေဆေးဖျန်းပက်ခြင်းများ ပြုလုပ်ရမည်။ ကျောက်ဆေးထိုးခြင်းသည် ကျောက်ကြီးရောဂါ မဖြစ် အောင် ကာကွယ်ခြင်းဖြစ်သည်။ ရှေးအခါက မြန်မာနိုင်ငံတွင် မြန်မာနည်းဖြင့် ကျောက်ထိုးပေးခဲ့ကြသည်။ ထိုနည်းမှာ ကျောက်ပေါက်သူ၏အနာမှ ပြည်ကို ဖြစ်စေ၊ ကျောက်ဖေးများကို အမှုန့်ကြိတ်၍ဖြစ်စေ၊ ကျောက်မပေါက်သေးသော ကလေးများကို ထိုးပေးခြင်း ဖြစ်၏။ ကံကောင်းလျှင် ကျောက်လုံးအနည်းငယ်သာ ထွက်၍ ရောဂါပျောက်ကင်း သွား၏။ ထိုးသွင်းသော ကျောက်ရည်ကို ချင့်ချိန်တိုင်းတာခြင်း မပြုနိုင်သဖြင့် မကြာခဏ ကျောက်လုံးအထွက်များ၍ သေဆုံး ကြရသည်။ ယခုအခါ မြန်မာနည်းထက်ပို၍ စိတ်ချရသော နည်းဖြင့် ကျောက်ထိုးပေးနေပြီဖြစ်ရာ ဤနည်းကို ကုလား ကျောက် သို့မဟုတ် နွားကလေးတို့မှ ရရှိကြသည်။

ကျောက်ရောဂါနှင့် ကမ္ဘာ

ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့ကြီး၏ လက်အောက်ခံ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့သည် ကျောက်ရောဂါ တိုက်ဖျက်ရေးလုပ်ငန်းကို၁၉၆၇- ခုနှစ်မှစ၍ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းလုံးတွင် စတင်ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ယင်းအဖွဲ့ကြီးသည် ကျောက်ရောဂါ ကာကွယ်ဆေး ထုတ်လုပ်ရာ တိုးတက် ကောင်းမွန်သော နည်းစနစ်များကို တီထွင်ခြင်း၊ ကျောက်ဆေးထိုးရာတွင် နည်းသစ်များသုံးခြင်း၊ ရောဂါဖြစ်ပွားလျှင် ဆိုင်ရာသို့ လိုအပ်သလို သတင်းပို့နည်းများကို တီထွင်ခြင်း စသည်ဖြင့် အထူးအစီအစဉ်များ ချမှတ်ပြီး ကျောက်ရောဂါ တိုက်ဖျက်ရေး လုပ်ငန်းကို မနားမနေ ကြိုးပမ်း ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

ယခင်ကအသုံးပြုခဲ့သော ကျောက်ဆေးရည်သည် စံချိန်မမှီသဖြင့် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့သည် တီထွင်စမ်းသပ်၍ အအေး ဓာတ်ဖြင့် ပြုပြင်ထားသော စံချိန်မှီ ကျောက်ဆေးရည်ကို ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။ ယင်းစံချိန်မှီ ကျောက်ဆေးရည်သည် အပူပိုင်း နိုင်ငံများ၌ပင် အအေးခန်း၌ မထားဘဲ အာနိသင်မပျက် သုံးစွဲနိုင်ခဲ့လေသည်။

ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့၏ လုပ်ငန်းများ အရှိန်ရလာသောအခါ ဂင်းနီနှင့် ကင်ညာနိုင်ငံများ အပါအဝင် ကျောက်ရောဂါ အချိန်မှန် ဖြစ်ပွားတက်သော နိုင်ငံများသည် အဆင့်မြင့် ကျောက်ဆေးရည်များကို ပြည်တွင်းသုံးအတွက် လုံလောက် အောင် မိမိတို့ ဖာသာ မိမိတို့ ထုတ်လုပ်နိုင်သည့် အခြေအနေသို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ သို့သော် သန်းပေါင်းများစွာသော ကမ္ဘာ့ ပြည်သူ တစ်ရပ်လုံးအတွက် ကျောက်ဆေးရည် အများအပြား လိုအပ်သည်ဖြစ်ရာ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေး အဖွဲ့သည် အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံများထံမှ ကျောက်ဆေးရည် အလှူခံခဲ့ရသည်။ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ၂ဝ ကျော်တို့က ကျောက်ဆေးရည် လှူဒါန်းခဲ့ကြသည်။ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေး အဖွဲ့သည် ကျောက်ရောဂါ တိုက်ဖျက်ရေးစီမံကိန်း ရှေးဦးအဆင့်၏ ရောဂါဖြစ်ပွားလေ့ရှိသည့် နိုင်ငံများတွင် လူဦးရေ ၈ဝ% ကို ကာကွယ်ဆေး ထိုးပေးရန် ရည်မှန်းခဲ့၏။ ဤမျှ များပြားသော လူထုကို ဆေးထိုးပေးနိုင်ရန်မှာ ရှိရင်း ဆေးထိုးနည်း စနစ်များနှင့် မလုံလောက်သဖြင့် သာမန်ကျောက်ထိုးအပ်ထက် ခေတ်မီသော လေဖိအားဖြင့် ဆေးထိုးသည့် ဂျက်ကျောက်ထိုးကိရိယာများကို တီထွင်၍ အာဖရိကတိုက် ၂၁ နိုင်ငံတွင် စမ်းသပ် သုံးစွဲခဲ့၏။

သို့သော် ဤကိရိယာမှာ ဈေးကြီးသည့်ပြင် မကြာခဏ ပြင်ဆင်ရသဖြင့် နောက်ဆုံးတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ဝိုင်းယက် ဆေးဝါးပစ္စည်း ကုမ္ပဏီက ထုတ်လုပ်ပေးသော ရိုးရိုးအသွား နှစ်ခုရှိ ကျောက်ထိုးအပ်ကို အသုံးပြုရသည်၊ ယင်းအပ်သည် တစ်ကြိမ်တို့လျှင် ဆေးရည် တစ်စက်မျှသာ ပါသဖြင့် ဆေးရည် အကုန်သက်သာသည့်ပြင် အပ်ဖြင့် တစ်ချက်နှစ်ချက် အသားပေါ် ခြစ်လိုက်ရုံဖြင့် ကျောက်ဆေးအောင်ကြောင်း တွေ့ရသည်။ ယင်းအပ်ဖြင့် တစ်နေ့လျှင် လူ ၁၀၀၀ အထိ ဆေးထိုးပေးနိုင်သည်။ ထို့ပြင် ကမ္ဘာ့ ကျန်းမာရေးအဖွဲ့သည် မည်သည့်ဒေသတွင် ကျောက်ရောဂါ ဖြစ်ပွားကြောင်း ချက်ချင်း သတင်းရနိုင်သည့် ထောက်လှမ်းရေး စနစ်ကို ပါတီထွင်အသုံးပြုခဲ့သည်။

ကမ္ဘာ့ ကျန်းမာရေး အဖွဲ့သည် ကျောက်ရောဂါ တိုက်ဖျက်ရေး လုပ်ငန်းကို အထက်ပါအတိုင်း ကြိုးပမ်း ဆောင်ရွက်ရာ အာဖရိကတိုက် အနောက်နှင့် အလယ်ပိုင်း ဒေသများ၏ ၁၉၇ဝ ပြည့်နှစ်တွင်၎င်း၊ ဘရာဇီးနိုင်ငံ၏ ၁၉၇၁ ခုနှစ်တွင်၎င်း၊ အင်ဒို နီးရှားနိုင်ငံ၏ ၁၉၇၂ ခုနှစ်တွင်၎င်း၊ အာရှတောင်ပိုင်း နိုင်ငံများ ၁၉၇၅-ခုနှစ်တွင်၎င်း ကျောက်ရောဂါ လုံးဝ ဆိတ်သုဉ်း ခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင်လည်း ၁၉၇၅ ခုနှစ်မှစ၍ ကျောက်ရောဂါ လုံးဝ ဆိတ်သုဉ်းခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။

၁၉၇၆ ခုနှစ်သို့ ရောက်သောအခါ ကမ္ဘာပေါ်၏ အီသီအိုပီးယားနိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံတည်းသာလျှင် ကျောက်ရောဂါ ရှိသေးကြောင်း သတင်းပို့ခဲ့သည်။

ကမ္ဘာပေါ်တွင် ကျောက်ရောဂါ အမြစ်မပြတ်ဘဲ ကျန်ရှိနေသော နောက်ဆုံးနိုင်ငံမှာ အီသီအိုးပီးယားနိုင်ငံဖြစ်ရာ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေး အဖွဲ့သည် အီသီအိုးပီးယား နိုင်ငံတွင် ၁၉၇၁−ခုနှစ်မှစ၍ ကျောက်ရောဂါ ပပျောက်ရေး လုပ်ငန်းကို အားသွန်ခွန်စိုက် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ အီသီအိုးပီးယားနိုင်ငံတွင် ကျောက်ရောဂါ တိုက်ဖျက်ရေး စီမံကိန်း ချမှတ်ပြီး ကျောက်ရောဂါဝေဒနာ ခံစားနေရသူ လူနာဦးရေကို စာရင်းကောက်ယူရာ လူနာပေါင်း ၂၅,ဝဝဝ ကျော်ရှိကြောင်း တွေ့ရသည်။ ကျောက်ရောဂါ တိုက်ဖျက်ရေး ဝန်ထမ်းများသည် လူနာရှိရာ ဒေသများသို့ ချက်ချင်း သွားရောက်ပြီးလျှင် အခြားလူနာများ ရှိမရှိ စစ်ဆေးခြင်း၊ အရပ်ထဲရှိ လူအများကို ကျောက်ရောဂါ ကာကွယ်ဆေး ထိုးပေးခြင်းများ ပြုလုပ်သည်။

ကာကွယ်ဆေး ထိုးရာ၌ တစ်နယ်လုံးအနှံ့ လိုက်ကာ လူပေါင်းမြောက်မြားစွာကို ထိုးပေးခြင်း မဟုတ်ချေ၊ ရောဂါ ပေါ်ပေါက် ရာအရပ် ပတ်ဝန်းကျင်ကို ဧရိယာကန့်သတ်၍ ဧရိယာအတွင်းရှိ လူများကိုသာ ဆေးထိုးပေးခြင်း ဖြစ်သည်။ ကျောက်ရောဂါ၏ သဘာဝသည် ကူးစက်နှုန်း နှေးကွေးပြီး ဒေသတစ်ခုတွင်သာ ကွက်၍ ရောဂါကျရောက်ခြင်း ဖြစ်သဖြင့် ထိုသို့ ဧရိယာ ကန့်သတ်၍ ဆေးထိုးခြင်းဖြစ်သည်။

၁၉၇၇- ခုနှစ်သို့ရောက်သော် အီသီအိုးပီးယား နိုင်ငံတွင်၎င်း၊ ကမ္ဘာပေါ်ရှိ အခြားနိုင်ငံများတွင်၎င်း၊ ကျောက်ရောဂါ လုံးဝ ဆိတ်သုဉ်း ပပျောက်သွားခဲ့ပြီး ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။ လူ့သမိုင်းတစ်လျှောက်၌ ကပ်ရောဂါသည် ပထမဆုံးအကြိမ် ဆိတ်သုဉ်းခြင်းဖြစ်သည်။ သို့ရာတွင် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့သည် နောက်ထပ် ခြောက်လခန့် ဆက်၍ ကမ္ဘာအရပ်ရပ်၏ ကျောက်ရောဂါ ကာကွယ်ရေး လုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်နေကြဦးမည် ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာ့ ကျန်းမာရေး အဖွဲ့သည် အထက်ပါအတိုင်း ကြိုးပမ်း ဆောင်ရွက်ခဲ့ သောကြောင့် ကျောက်ရောဂါ အမြစ်မပြတ်သည့် ကမ္ဘာ့ နောက်ဆုံးနိုင်ငံ ဖြစ်သော အီသီအိုးပီးယား နိုင်ငံတွင် ၁၉၇၇-ခုနှစ်မှစ၍ ကျောက်ရောဂါ ဆိတ်သုဉ်းခဲ့သည်။

ကျောက်ရောဂါနှင့် မြန်မာနိုင်ငံ

မြန်မာနိုင်ငံတွင်လည်း ဂျပန်ခေတ်အတွင်းက ကျောက်ရောဂါကပ်ဆိုးကြီးကို တနိုင်ငံလုံးအနှံ့ ခံခဲ့ရသည်။ ထိုအခါ အုပ်စိုးသူ ဂျပန်တို့သည် ကာကွယ်ဆေးများကို ထိုးနှံပေးခဲ့သော်လည်း ထိုရောဂါဆိုးကြီးကို ထိထိရောက်ရောက် နှိမ်နှင်းနိုင်ခြင်း မရှိခဲ့ပါ။ သို့အတွက် ယနေ့တိုင် ဂျပန်ခေတ်ကို မီလိုက်သော လူကြီးအချို့၏မျက်နှာပေါ်တွင် ကျောက်ပေါက်မာများကို တွေ့မြင်နိုင်ပါသေးသည်။

ယခုအခါတွင်မူ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ကြီး၏ ဦးဆောင်မှုဖြင့် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတိုင်းကို ကျောက်ရောဂါ ကာကွယ် ဆေးများ ထိုးနှံပေးသဖြင့် ကျောက်ရောဂါဆိုးကြီးသည် ဤကမ္ဘာမြေပေါ်တွင် အပြီးတိုင် ပျောက်ကွယ် သွားခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၁၉၆၉-ခုနှစ်၌ နောက်ဆုံးလူနာကို တွေ့ရပြီး မြန်မာ့မြေပေါ်တွင် ကျောက်ရောဂါဆိုးကြီးကို ယခုတိုင် မတွေ့မမြင်ရတော့ပါ။ မြန်မာနိုင်ငံသည် ၁၉၆၉-ခုနှစ်ကတည်းက ကျောက်ရောဂါ ကင်းစင်သောနိုင်ငံအဖြစ် ကမ္ဘာကို ကြေညာနိုင်ခဲ့ပြီဖြစ်သည်။ ၁၉၆၉-ခု နောက်ပိုင်း မွေးဖွားလာသူများသည် ကျောက်ရောဂါကို ကြားသာကြားဖူးပြီး မမြင်ဖူးကြတော့ပါ။

ဤသို့ အောင်မြင်မှုများ ရရှိစေရန် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ကြီးသည် ၁၉၅၈-ခုနှစ်တွင် ကျင်းပသော ၁၁-ကြိမ်မြောက် ညီလာခံတွင် နိုင်ငံတွင်းရှိ နိုင်ငံသားတိုင်းအား အစုလိုက်အပြုံလိုက် ကျောက်ရောဂါ ကာကွယ်ဆေး ထိုးနှံပေးရန် ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်ခဲ့သည်။ ထိုညီလာခံ၏ အကျိုးဆက်အနေဖြင့် နိုင်ငံတိုင်းသည် ကျောက်ရောဂါကာကွယ်ဆေးထိုး လုပ်ငန်းကို ညီညီညွတ်ညွတ် ဆောင်ရွက်ခဲ့ရာ တနိုင်ငံပြီး တနိုင်ငံ ကျောက်ရောဂါဘေးမှ ကင်းဝေးခဲ့ကြသည်။

အာရှတိုက်တွင် ကျောက်ရောဂါနောက်ဆုံးဖြစ်ပွားသောနိုင်ငံမှာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ၁၉၇၇- ဒီဇင်္ဘာ ၁၄-ရက်နေ့တွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ၌ နောက်ဆုံးကျောက်ပေါက်သူကို တွေ့ရှိခဲ့ပြီးနောက် ထပ်မံမတွေ့ရတော့ပါ။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် နောက်ဆုံးကျောက်ရောဂါဖြစ်ပွားသူမှာ ဆိုမာလီနိုင်ငံ မာကာမြို့မှ အလီမာလင် (Ali Maalin)ဆိုသူဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ၁၉၇၇-တွင် ကျောက်ရောဂါ နောက်ဆုံးဖြစ်ပွား ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ၁၉၇၇-မှ ၁၉၈၀-ပြည့်နှစ်တွင်ကျင်းပသော ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ကြီး၏ ၃၃-ကြိမ်မြောက် ညီလာခံကြီးက ကမ္ဘာပေါ်တွင် ကျောက်ရောဂါကင်းစင်ပြီဖြစ်ကြောင်း ကြေညာနိုင် ခဲ့သည်။

ကာကွယ်နိုင်ခဲ့ခြင်းမှာ ကျောက်ရောဂါကာကွယ်ဆေးကြောင့်ပင် ဖြစ်သည်။ ကျောက်ရောဂါကာကွယ် ဆေးကို ဦးစွာ အသုံးပြုသူတို့မှာ တရုတ်လူမျိုးများ ဖြစ်သည်။ တရုတ်တို့သည် ရောဂါရှိသူထံမှ ပြည်ကိုယူပြီး လူကောင်း၏လက်မောင်းကို အစင်းထင်အောင် တခုခုဖြင့် ခြစ်လိုက်သည်။ ထိုခြစ်ထားသော အနာထဲသို့ ပြည်ကိုသုတ်ပေးလျှင် ရောဂါကာကွယ်သည်ဟု ယူဆခဲ့ကြသည်။ တရုတ်တို့၏နည်းမှာ ရောဂါကာကွယ်သည်ထက် ကူးစက်ခံရကာ သေဆုံးဖို့ အခွင့်အရေးပိုများပါသည်။

သိပ္ပံနည်းကျ ကျောက်ရောဂါကာကွယ်ဆေးကို စတင်ဖော်ထုတ်ပေးခဲ့သူမှာ အင်္ဂလိပ်လူမျိုး ဆရာဝန်တဦး ဖြစ်သူ အက်ဒဝပ် ဂျင်းနာ (Edward Jenner) (၁၇၄၉-၁၈၂၃) ဖြစ်သည်။ ဂျင်းနားသည် ဇာတိမြို့ဖြစ်သော ဘာကလေမြို့တွင် ဆေးခန်းဖွင့်ကုသနေခဲ့သည်။ ထိုစဉ် သူဆေးခန်းသို့ နွားကျောက် (Cowpox) ပေါက်သူများ မကြာခဏ ရောက်လာတတ်သည်။ နွားကျောက်ဆိုသည်မှာ နွားမကို နို့ညှစ်စဉ် ညှစ်ပေးသူ၏လက်မှတဆင့် ကူးစက်ခံရသော အနာကလေးများ ဖြစ်သည်။ ထိုအနာကလေးများမှာ ကျောက်ရောဂါလောက် မပြင်းထန်ဘဲ မကြာမီ နဂိုအတိုင်း ပြန်ကောင်းသွားတတ်သည်။

ဂျင်းနားသည် နွားကျောက်ပေါက်ခံရသော နွားနို့သမများအား ဆေးကုရင်း နွားကျောက်ပေါက်ဖူးလျှင် ကျောက်ကြီးမပေါက်နိုင်ဟု ကြားသိရလေသည်။ အစပထမတွင် ဂျင်းနားသည် ထိုအဆိုကို လက်မခံချေ။ သို့သော် နောင်တွင် ရပ်ရွာ၌ ကျောက်ရောဂါကပ်ကြောင့် လူအများ အကြီးအကျယ်ကျောက်ရောဂါ ဖြစ်နေချိန်တွင် အဆိုပါနွားနို့သမလေးများမှာ ရောဂါအကူးမခံရကြောင်း တွေ့ရှိလာရလေသည်။

အချို့ နွားနို့သမလေးများမှာ အကူးခံရကြောင်း တွေ့ရှိရပြန်ပါသည်။ ထိုအခါ ဂျင်းနား၏စိတ်ထဲတွင် ဇဝေဇဝါ ဖြစ်သွားလေသည်။ ဂျင်းနားသည် သူ့သံယသကို သေချာအောင် ထပ်မံစစ်ဆေးသောအခါတွင် နွားကျောက်ရောဂါမှာ နှစ်မျိုးရှိကြောင်း၊ ၎င်းအနက် တမျိုးကသာ ကျောက်ကြီးရောဂါကို ကာကွယ်ကြောင်း သိရှိလာလေသည်။

၁၇၆၉-တွင် ဂျင်းနားသည် နွားကျောက်ပေါက်နေသော နွားနို့သမလေး၏အနာမှ ပြည်ကိုယူကာ အသက် ၈-နှစ်အရွယ် ကလေးငယ်တဦးကို ပထမဆုံးအကြိမ် ကျောက်ဆေးစမ်းထိုးလိုက်လေသည်။ ၂-လအကြာတွင် ၎င်းကလေးအား ကျောက်ကြီးပေါက်နေသောလူနာထံမှ ပြည်ကိုယူပြီး ထိုးပေးလိုက်ပြန် လေသည်။ ဂျင်းနားနှင့် ကလေးမိခင်တို့မှာ နှစ်ပတ်ခန့် တထိတ်ထိတ် စောင့်ကြည့်နေခဲ့ကြလေသည်။ သို့သော် ထိုကလေးမှာ နှစ်ပတ်ကျော်သည်အထိ ကျောက်ရောဂါ ဖြစ်မလာ တော့ပါ။ ဂျင်းနား အောင်မြင်ခဲ့လေပြီ။ ဂျင်းနားသည် ဤနည်းဖြင့် နောက်ထပ်လူပေါင်း ၂၃-ယောက်ကို စမ်းသပ်ရာ အောင်မြင်ခဲ့ပြန်လေသည်။

၁၇၉၈-တွင် ဂျင်းနားသည် ကျောက်ရောဂါ ကာကွယ်ဆေးနှင့် ပတ်သက်ပြီး သူတွေ့ထားသော အချက်များကို စာတမ်းတစောင် ရေးသားခဲ့လေသည်။ ထိုစာတမ်းသည် ဆေးပညာရှင်များကိုသာ မက သာမန် အရပ်သားများကြားတွင်ပင် တမုဟုတ်ချင်း ကျော်ကြားသွားလေသည်။ လူအများအပြားကပင် ဂျင်းနားကို ချီးကျူးခဲ့ကြလေသည်။ အချို့ကမူ လူအနည်းငယ် စမ်းကြည့်ရုံဖြင့် ကာကွယ်ဆေးဖြစ်ပြီဟု မဆိုနိုင်ဆိုပြီး ဂျင်းနားအားကန့်ကွက်ခဲ့ကြလေသည်။

သို့သော် ဂျင်းနားသည် စိတ်ရှည်လက်ရှည်ဖြင့် ကျေးရွာအနှံ့၊ မြို့အနှံ့၊ နိုင်ငံအနှံ့ လိုက်လံရှင်းလင်းသင်ပြပေးရာ နောက်ဆုံးတွင် သူ့ကို ဆန့်ကျင်သူတို့ပင် သူ့နည်းကို လက်ခံလာကြလေသည်။ ဂျင်းနား၏နည်းကို အခြား ဥရောပနိုင်ငံများသာမက တရုတ်၊ အိန္ဒိယ၊ တောင်အမေရိက စသည့်နိုင်ငံများကပါ အလျင်အမြန်ရယူခဲ့ကြသဖြင့် ကျောက်ရောဂါကပ်ကြီးများမှာ ကမ္ဘာပေါ်တွင် တဖြည်းဖြည်း ပျောက်ကွယ် လာခဲ့လေသည်။

၁၈၀၃-ခုနှစ်တွင် ဂျင်းနားသည် အင်္ဂလန်ပြည်၌ တော်ဝင်ဂျင်းနားအသင်းကို ထူထောင်၍ တကမ္ဘာလုံး ကျောက်ဆေးထိုးနှံရေးကို စည်းရုံးဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ဂျင်းနား၏ အားထုတ်ကြိုးပမ်းမှုကြောင့် ယခုအခါ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ကျောက်ရောဂါကပ်ဘေးကြီး ကင်းဝေးခဲ့ပြီဖြစ်ပေသည်။ ကျောက်ရောဂါကာကွယ်ဆေးကို တီထွင်ဖော်ထုတ်ခဲ့သူ ဂျင်းနားမှာ ၁၈၂၃-ဇန်နဝါရီလ ၂၆-ရက်နေ့တွင် သူ့ဇာတိ ဘာကလေးမြို့တွင်ပင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ ယခုအခါ ကျောက်ရောဂါဖြစ်စေသော ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးမှာ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် ရုရှားနိုင်ငံတို့ရှိ လုံခြုံသောဓာတ်ခွဲခန်းတွင် သိပ္ပံသုတေသနအလို့ငှါ သိမ်းဆည်းမွေးမြူထားပါကြောင်း ပြန်လည်ဖြေကြားအပ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရသည် ကျန်းမာရေးစီမံကိန်းများ ပြုလုပ်ကာ ကျောက်ကြီးရောဂါ ကာကွယ်ရန်အတွက် ကျောက်ထိုးဆရာသင်တန်းများ ဖွင့်လှစ်၍၎င်း၊ ကျောက်ထိုးဌာနများ အပျံ့အနှံ့ထားရှိ၍၎င်း၊ ရောဂါ ကာကွယ်ရန် အသိဉာဏ်ပေးသည့် စာတမ်းများ ရုပ်ရှင်များ ဝေငှ ပြသ၍၎င်း ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပေသည်။