မြိုကရာမာ ဘာသာ
| မန်လေမြို | |
|---|---|
| ဇာတိ အမည် | မန်လေ |
| မွေးဖွား | ခမောင်းဖြူကျေးရွာ |
| နိုင်ငံလူမျိုး | ဘဂ်လားဒေရ့် |
| အခြား အမည်များ | မန်လေမြို၊ မန်လေမြုံ ၊ မြန်လေမုရင် |
| လူမျိုး | မြို |
| နိုင်ငံသား | လဂ်လားဒေရ့် |
| ပညာရေး | မြိုအက္ခရာစာပေနှင့်မြိုကရာမာ ဘာသာ တည်ထောင်သူ |
| အဖွဲ့အစည်း | မြိုအဖွဲ့အစည်း |
| ဇာတိ | စစ်တကောင်းခရိုင် |
| အရပ် | ၅'× ၅" |
| မိဘ(များ) | ဖခင်မန်ဆိန်၊ မိခင် အရွီထွန်းတေ |
မြိုကရာမာ ဘာသာ သည် မြိုလူမျိုးတို့၏ ပင်ကိုဘာသာတရားဖြစ်သည်။ မြန်မာပြည်တွင်" မြို"တိုင်းရင်းသားထု အတွင်း သို့ကရာမာ ခေါ် ကြမ္မာဘာသာရေး ကို စတင်မျိုးစေ့ချပေး သူမှာ `မေလုံ`ဆိုသူ ပုဂ္ဂိုလ် တစ်ဦးဖြစ်သည်။ မေလုံသည် ၁၉၈၇ ခန့်တွင်ဘင်္ဂလး ဒေရ့်နယ် ဘက် သို့ မန်လေ နှင့် တွေ့ဆုံပြီးနောက် ရောက်ရှိလာပြီး မြို ကျေးရွာများသို့ချဉ်းနင်းဝင်ရောက်ကာ ကရာမာဘာသာ အား ပြန့်ပွားစေခဲ့ သည်။ ကြမ္မာ ဟူ့သောစကားလုံး ကို မြို တို့၏ အသံဖြင့် ကရာမာဟု အသံထွက်သည်။ ထို့ကြောင့် ကရာမာ ဘာသာ ဟုခေါ်ဆိုခြင်း ဖြစ် သည်။ ကရာမာ အယူအဆမှာ ကောင်းတာလုပ်လျှင် ကောင်းတာရမည် ဟူသော ကံ၊ ကံ၏ အကျိုးနှင့် ကံကြမ္မာကို ယုံကြည်လက်ခံသည့် အယူအဆဖြစ်သည်။ နောင်လာလတ္တံ့တွင် ပွင့်တော်မူမည့် အရိမတ္တေယျ မြတ်စွာ ဘုရားရှင်သည် ယင်းတို့၏ ဘုရားရှင် အစစ်အမှန်ဖြစ် သည်ဟု ဆိုကြသည်။ ထိုအဆိုအရ အရိမတ္တေယျ မြတ်စွာဘုရားအား မြို တို့ဖူးမြော်နိုင်ရန်အလို့ငှာ ကရာမာ ဘာသာအား ယုံကြည်ကိုး ကွယ်ကြရန်ရည်ရွယ် ၍ သိကြားမင်းက မန်လေ ဆိုသူပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးအား တမန်တော်အဖြစ် စေလွှတ်ခဲ့သည်။ ထို ဘာသာနှင့် အတူ မြိုစာ ပေ ကိုပါ တီထွင်ပေးလိုက်လေသည်။ ထိုကဲ့သို့တမန်တော် မန်လေ အား ကရာမာဘာသာ နှင့် စာပေကို သိကြားမင်းကပေးခဲ့သော နေ့သည် ကြာသပတေး နေ့ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။ တစ်ဖန် တမန်တော် မန်လေ သည် တနင်္ဂနွေနေ့တွင်ဖွားမြင်ခဲ့သူဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။ ထို့ကြောင့် အဆိုပါနေ့ကို ရက်ကောင်း ရက်မြတ်နေ့အဖြစ် ယူဆကာ ဥပုသ်နေ့အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။
ဝတ်ပြု ကိုးကွယ်ခြင်း
[ပြင်ဆင်ရန်]ရွာထိပ်တွင် ဘုရားကျောင်းကို တည်ဆောက် ပြီး ဝတ်ပြုဆုတောင်းလေ့ရှိသည်။ ကြာသပတေးနေ့ နံနက် ၉း၀၀ နာရီခန့် ၌ တစ်ကြိမ်၊ ညနေ ၄း၀၀ နာရီခန့်တွင် တစ်ကြိမ် နှစ်ကြိမ်ဝတ် ပြုရသည်။ တနင်္ဂနွေနေ့၌ နံန်က် ၉း၀၀ နာရီတွင် တစ်ကြိမ်၊နေ့လယ် ၁၂း၀၀ နာရီ ခန့်တွင် တစ်ကြိမ်၊ ညနေ ၄း၀၀ နာရီခန့်တွင် တစ်ကြိမ် ပေါင်း သုံးကြိမ် ဝတ်ပြု လေ့ရှိသည်။ ဘုရားဝတ်ပြုမည့်အချိန်ကျရောက်လျှင် ဘုရားကျောင်းမှ ဘာသာရေးဆရာတို့က သံချောင်းခေါက် အချက်ပြုလေ့ရှိသည်။ ဘုရားကျောင်းကို ရွာ၏ အရှေ့ဘက်တောင်ကုန်းနေရာ သို့မဟုတ် သန့်ရှင်းကောင်း မွန်သည်ဟု ထင်ရသော နေရာ တို့တွင်တည်ဆောက်လေ့ရှိသည်။ ဘုရားကျောင်းသို့မဝင်မီ ဝတ်ပြုမည့် သူအားလုံးတို့သည် ခြေလက်သန့်စင်ကြရသည်။ ကျောင်းထဲတွင် အမျိုးသားဝတ်ပြုရန်နေရာ၊အမျိုးသမီးဝတ်ပြုရန်နေရာဟူ၍ ခွဲခြားထားသည်။ ထို့ပြင် သက်ကြီးရွယ်အို၊လူငယ်၊ကလေး ဝတ်ပြု ရန် နေရာစသည်ဖြင့် ပိုင်းခြားသတ်မှတ်ထား၏။ ရွာတိုင်းတွင် ကရာမာဘာသာရေး ဆရာ တစ်ယောက် သို့မဟုတ် နှစ်ယောက် ရှိတတ်သည်။ ဘာသာရေးဆရာသည် ဝတ်ပြုသူများအား ဆုမွန်ကောင်း ပေးသည့်အခါ အမျိုးသားများအတွက် ညာဘက်လက်ဖဝါး ကို ထောင်၍ လည်း ကောင်း၊အမျိုးသမီးများအတွက်မူ ဘယ်ဘက်လက်ဖဝါး ကို ထောင်၍ လည်းကောင်း၊ ဆုတောင်းပေးလေ့ရှိသည်။ လူသားအားလုံးတွက် ဆုတောင်းပေးလိုပါက လက်နှစ်ဖက်လုံးထောင်၍ ဆုတောင်းပေးကြသည်။ ဘုရားကျောင်းထဲတွင် ရွှံ့ဖြင့်ပြုလုပ်ထားသော စေတီငယ်လေး များကို တွေ့ရသည်။ ထို စေတီငယ်ကလေးများပြုလုပ်သည့်အခါ အထဲတွင် နာရီ၊ ဒင်္ဂါးပြားစသည့် ဌာပနာသဘောမျိုးထည့်သွင်းကြသည်။ စေတီတွင် ငါးပါးသီလစေတီ နှင့် ရှစ်ပါးသီလစေတီဟူ၍ နှစ်မျိုးတွေ့ရှိရသည်။ ကရာမာဘာသာ ကို သက်ဝင်ယုံကြည်ခြင်းအားဖြင့် “ မြို” တိုင်းရင်းသား အပေါင်းတို့သည် ယခုဘဝ တွင် ပင်ပန်း ဆင်းရဲစွာ နေကြရသော်လည်း နောင်ဘဝ တွင် ကောင်းမွန်ချမ်းသာ စွာ နေကြရမည်။ တစ်နေ့တွင် ပဒေသာပင်မြေက ပေါက်လာမည် ဟု ဆိုသည်။ လူသည် ဇမ္ဗူဒီပါဟူသော ကျွန်းတွင်နေထိုင်ပြီး သေလွန်ပါက ကောင်းကျိုးအလျောက် ပုပ္ပဝတီန၊ အမရဂုဏ်ရည်၊ နဂါးဘုံ နှင့် ဝတိ ံဂတုတ်ဟူသော ကျွန်းကြီးလေး ကျွန်းတွင် တစ်လှည့်စီနေထိုင်ကြရလိမ့် ဟု ဆိုသည်။[၁]
ကြာမာ’’ဘာသာ သာသနာ၏ အနက် အဓိပ္ပာယ် (ကြာမာဒီး)
[ပြင်ဆင်ရန်]ကရာမာဒီး” Krama De” ဟူသော အနက် အဓိပ္ပာယ်မှာ ကောင်းကင်တမန်တော်ဖြစ်သည်။ ထိုကောင်းတမန်တော်ကို မြိုဘာသာဖြင့် (Krama Mu Mang )ဟု ခေါ်ဆိုခြင်းဖြစ်သည်။ “Krama De “ဘာသာကို ရခိုင်၊ ဗမာတို့က သာမာဓိ ဟုလည်း ခေါ်ဝေါ် သမုတ်ကြသည်။[၂]
ဂါထာမန္တာန်
[ပြင်ဆင်ရန်]“ဘာရ ကရာမ”
သိကြားမင်းမှပေးသော ကရာမာဘာသာ
“ရမိဘုရား”
တို့ဘုရားပါ
“ဆိပ်ကာရာဝေး
” လက်မှတ်ရထားပါတယ်
“ကရောင်မိဖဟော်”
ငါကတရားဟောပေးတာ
“ဆရာ ရိရာ”
ဆရာ့အမည်ရိရာ
“ဧကရိလာ”
အရင်တုန်းက ရေးထားပြီးသားပါ။
“လုံဆွိုင်လာမိုင်”
နောက်ဆုံးပွင့်မဲ့ငါ
“ပလောင်ကောဆောင်ငေါ”
မသိတဲ့လူကို အမှန်တရားပြောဖို့လာကာ
“ဆအုံးမရာဟို”
ယုံကြည်စိတ်ချပါတယ်
“ဘရကဘုရား”
သိကြားမင်းဘုရား
“မရိုင်မာခတ်”
ဗြဟ္မာမင်းက သူ့ကို ချစ်ပါတယ်
“နသကရာမ”
နတ်မင်း
“တတောင်းမောင်းကွိုင့်”
အချိန်ကျရောက်ပြီ
“လိုင်ဆုံဆိုင်ကရာ”
ဆုတောင်းကြစို့
“စိုလိုင်လိုက်ပရဲ”
တောင်းတဲ့ဆု ပြည့်စုံပါစေ။
ကိုးကား
[ပြင်ဆင်ရန်]- ↑ Family planning knowledge and current use of contraception among the Mru indigenous women in Bangladesh: a multivariate analysis
- ↑ မြိုဘာသာသာသနာတော်
- ↑ မယ်ယုတောင်စွယ်ကြားမှ သွေးချင်းမောင်မယ်များ(သျှင်ထွေးယဉ်) စာမျက်နှာ (၇၃)
- ↑ "MRO- CHA"- A HUB FOR MRU INDIGENOUS PEOPLE PROMOTING THE “MRU”; RETAINING THEIR ETHNICITY P,34.