ဥပဒေအရ စစ်မှုထမ်းခြင်း
ဥပဒေအရ စစ်မှုထမ်းခြင်း(အင်္ဂလိပ်: Conscription) ဆိုသည်မှာ အဓိကအားဖြင့် စစ်မှုထမ်းခြင်းတွင် ပြည်သူများကို နိုင်ငံတော်မှ နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းအဖြစ် စာရင်းသွင်းခြင်း ဖြစ်သည်။[၁] စစ်မှုထမ်းခြင်းမှာ ရှေးယခင်ကတည်းကဖြစ်ပြီး အချို့သောနိုင်ငံများတွင် ယနေ့ခေတ်အထိ အမည်အမျိုးမျိုးဖြင့် ဆက်လက်တည်ရှိနေသည်။ လူငယ်များအတွက် နိုင်ငံတော်စစ်မှုထမ်းခြင်း ခေတ်သစ်စနစ်သည် ၁၇၉၀ ခုနှစ်များအတွင်း ပြင်သစ်တော်လှန်ရေးတွင် စတင်ခဲ့ပြီး အလွန် အင်အားကြီးမားသောစစ်တပ်၏ အခြေခံဖြစ်လာခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ဥရောပနိုင်ငံအများစုသည် ငြိမ်းချမ်းရေးကာလတွင် ဤစနစ်အား ကူးယူခဲ့ကြပြီး အချို့သောအသက်အရွယ်တွင် အမျိုးသားများသည် တာဝန်ထမ်းဆောင်မှုတွင် ၁ နှစ်မှ ၈ နှစ်အထိ တာဝန်ထမ်းဆောင်ပြီးနောက် အရန်တပ်သို့ ပြောင်းရွှေ့ကြရသည်။
စစ်မှုထမ်းခြင်းသည် ဘာသာရေး သို့မဟုတ် အတွေးအခေါ်ဆိုင်ရာ အကြောင်းပြချက်များဖြင့် စစ်မှုထမ်းခြင်းအား အသိစိတ်ဖြင့် ကန့်ကွက်ခြင်း အပါအဝင် အကြောင်းပြချက်များစွာအတွက် အငြင်းပွားဖွယ်ဖြစ်နေသည်။ နိုင်ငံရေးကန့်ကွက်မှု၊ ဥပမာ- မနှစ်သက်သောအစိုးရတစ်ရပ်အတွက် တာဝန်ထမ်းဆောင်ရန် သို့မဟုတ် လူကြိုက်များသောစစ်ပွဲ၊ လိင်မှုဝါဒအရ၊ သမိုင်းကြောင်းအရ အမျိုးသားများသည် ကိစ္စအများစုတွင် တပ်သားစုဆောင်းခြင်းကို လက်ခံခဲ့ကြသည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ တစ်ဦးချင်းအခွင့်အရေးများကို ချိုးဖောက်သည်ဟု ယူဆသော အတွေးအခေါ်ဆိုင်ရာ ကန့်ကွက်မှုများ၊ စစ်မှုထမ်းသူများသည် တစ်ခါတစ်ရံ နိုင်ငံတွင်းမှ ထွက်ခွာပြီး အခြားနိုင်ငံ၌ ခိုလှုံခွင့်တောင်းခြင်းဖြင့် စစ်မှုထမ်းခြင်းမှ တိမ်းရှောင်နိုင်သည်။[၂] နိုင်ငံအများအပြားသည် အမျိုးသားစစ်သားများကို လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့များအတွက်သာမက ပြည်သူ့စစ်၊ နယ်ခြားစောင့်တပ် သို့မဟုတ် အရပ်ဘက်ကာကွယ်ရေးကဲ့သို့ တိုက်ခိုက်ရေးမဟုတ်သော ကယ်ဆယ်ရေးတာဝန်များကို ထမ်းဆောင်စေခြင်းများရှိသည်။
၂၀၂၃ ခုနှစ်အထိ၊ နိုင်ငံအများအပြားသည် ၎င်းတို့၏နိုင်ငံသားများကို ဥပဒေအရ စစ်မှုမထမ်းစေတော့ဘဲ မိမိသဘောအလျောက်ဖြင့် အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းပြုသော စစ်ဘက်များကိုသာ မှီခိုအားထားနေသည်။ ဥပဒေအရ စစ်မှုထမ်းခြင်းအား ဖျက်သိမ်းလိုက်သော နိုင်ငံအများအပြားသည် စစ်အတွင်း သို့မဟုတ် အကျပ်အတည်းကာလတွင် စစ်မှုထမ်းခြင်းကို ပြန်လည်စတင်ရန် အာဏာကို သိမ်းဆည်းထားသည်။[၃] စစ်ပွဲများ သို့မဟုတ် နိုင်ငံတွင်း ပြိုင်ဆိုင်မှုများတွင် ပါဝင်သည့်နိုင်ငံများသည် ဥပဒေအရ စစ်မှုထမ်းခြင်းကို အကောင်အထည်ဖော်ရန် အလားအလာ အများဆုံးဖြစ်ပြီး ဒီမိုကရေစီများသည် စစ်မှုထမ်းရန် အော်တိုကရေစီများထက် နည်းပါးသည်။[၄] စင်ကာပူနှင့် အီဂျစ်တို့ကဲ့သို့ ခြွင်းချက်အနည်းငယ်ဖြင့် ဗြိတိသျှကိုလိုနီဟောင်းများသည် အင်္ဂလိပ်ပြည်တွင်းစစ်ကို ပြန်လည်ခြေရာခံနိုင်သည့် ဗြိတိသျှ စစ်မှုထမ်းဆန့်ကျင်ရေး စံနှုန်းများဖြင့် လွှမ်းမိုးထားသောကြောင့် စစ်မှုထမ်းရန် အလားအလာနည်းပါးသည်။ ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းသည် ၁၉၆၀ ခုနှစ်တွင် ဥပဒေအရ စစ်မှုထမ်းခြင်းကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။[၄]
ကိုးကား
[ပြင်ဆင်ရန်]- ↑ "Conscription"။ Merriam-Webster Online။ 13 September 2023။
- ↑ "Seeking Sanctuary: Draft Dodgers"။
- ↑ "World War II"။ The Canadian Encyclopedia။ Toronto: Historica Canada။ 15 July 2015။
- ↑ ၄.၀ ၄.၁ "I Want You! The Determinants of Military Conscription" (in en) (2017-08-01). Journal of Conflict Resolution 61 (7): 1456–1481. doi:. ISSN 0022-0027.