ချန်ချန်
| ချန်ချန် ရှေးဟောင်းသုတေသနဇုံ* | |
|---|---|
| UNESCO ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်နေရာများ | |
         ထိပ်ဆုံးမှစ၍။ ချီမော၏ မြို့တော် ချန်ချန်၏ မြင်ကွင်း၊ ချန်ချန်၏ တံတိုင်း၊ ချန်ချန်၏ ကနုတ်အသေးစိတ်၊ စစ်သူရဲတို့၏ အသေးစိတ် ပြကွက်၊ ချန်ချန်ရှိ ငှက်ကြီးဝံပို၊ ချန်ချန် ပုံစံငယ်၊ ချန်ချန်ရှိ တံတိုင်း
| |
| တည်ရှိသည့် နိုင်ငံ |  ပီရူး
|
| အမျိုးအစား | ယဉ်ကျေးမှု |
| ရွေးချယ်သည့်စံနှုန်း | i, iii |
| ကိုးကား | ၃၆၆ |
| ဒေသ** | လက်တင်အမေရိကနှင့် ကာရစ်ဘီယံ |
| သတ်မှတ်ခြင်း မှတ်တမ်း | |
| စတင်သတ်မှတ်ခြင်း | ၁၉၈၆ (ဒသမအကြိမ်) |
| * ယူနက်စကိုကမ္ဘာ့အမွေခံစာရင်းတွင် ရေးထိုးထားသောအမည် ** ယူနက်စကိုမှ ခွဲခြားသတ်မှတ်ထားသောဒေသ | |
ချန်ချန် သည် တောင်အမေရိကတိုက် တွင် ကိုလံဘီယာခေတ်မတိုင်မီ အချိန်က အကြီးဆုံးမြို့တော် ဖြစ်သည်။[၁] ယခုအခါ ပီရူးနိုင်ငံ ထရူဂျီလိုမြို့၏ အနောက်ဘက် ၅ ကီလိုမီတာ (၃.၁ မိုင်) အကွာရှိ လာ လီဘာတက်ဒ်ဒေသတွင် တည်ရှိသော ရှေးဟောင်းသုတေသနနယ်မြေ တစ်ခု ဖြစ်သည်။[၂]
ချန်ချန်သည် မိုရှေးတောင်ကြား၏ အဝတွင် တည်ရှိပြီး [၃] ၉၀၀ ခုနှစ်မှ ၁၄၇၀ ခုနှစ် အထိ တည်ရှိခဲ့သော သမိုင်းဝင် ချီမော အင်ပိုင်ယာ၏ မြို့တော်ဖြစ်ပြီး [၄] ထို့နောက်တွင် ချီမောအင်ပိုင်ယာအား အင်ကာ အင်ပိုင်ယာမှ အနိုင်ယူ သိမ်းပိုက်၍ ၎င်းတို့ လက်အောက်သို့ သွတ်သွင်းခဲ့သည်။[၅] ချီမော သည် ပီရူးကမ်းရိုးတန်း တလျှောက်တွင် အေဒီ ၁၄၀၀ ခန့်က တည်ထောင်ခဲ့သော ချီမူး ယဉ်ကျေးမှုမှ ပေါ်ထွန်းလာခြင်း ဖြစ်သည်။[၆]
ချန်ချန်သည် ပီရူးနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းရှိ ကမ်းရိုးတန်း သဲကန္တာရ၏ မိုးခေါင်ရေရှားဒေသတွင် ရှိသည်။ [၇] ထိုဒေသတွင် မိုးမရွာသဖြင့် ချန်ချန်ရှိ ဆားငန်ရေ မဟုတ်သော ရေ၏ အဓိက အရင်းအမြစ်မှာ အင်န်ဒီးစ်တောင်တန်းမှ ကျဆင်းလာသော ရေတို့ကို သယ်ဆောင်လာသော မြစ်များ ဖြစ်သည်။[၄] ထိုရေများကြောင့် ကုန်းမြေနှင့် ရေတို့ကို ဆည်မြောင်းစနစ်များဖြင့် ထိန်းချုပ်နိုင်စေသည်။
ချန်ချန်မြို့သည် ၂၀ စတုရန်းကီလိုမီတာမျှ ကျယ်ဝန်းပြီး သိပ်သည်းသော မြို့ပြဒေသမှာ ၆ စတုရန်းကီလိုမီတာမျှ ရှိကာ ၎င်းတွင် ခမ်းနားသော "စယူဒါဒီလာ" ရှိသည်။ "စယူဒါဒီလာ" သည် ကြီးမားသော ဗိသုကာပညာဆိုင်ရာ လက်ရာမြောက် အဆောက်အဦး ဖြစ်ပြီး ၎င်းတွင် ပလာဇာများ၊ စတိုခန်းများ နှင့် တော်ဝင်မိသားစုအတွက် မြှုပ်နှံရန်နေရာများ ပါဝင်သည်။[၈] ထို "စယူဒါဒီလာ" များ၏ ကြီးကျယ်ခန်းနားမှုကြောင့် တော်ဝင်မျိုးနွယ်များနှင့် ဆက်စပ်နေမည်ဟု ယူဆနိုင်သည်။[၈] ချန်ချန်၏ နိမ့်ပါးသော အမျိုးအနွယ်များ အတွက် အိမ်များမှာ သေးငယ်ပြီး ပုံစံမမှန်ဘဲ ကျပ်သိပ်နေသော အခန်းများ ဖြစ်သည်။[၈] နိမ့်ပါးသော အမျိုးအနွယ်များမှာ များသောအားဖြင့် အနုပညာသည်များ ဖြစ်ပြီး အင်ပိုင်ယာအတွင်း ၎င်းတို့၏ အလုပ်မှာ လက်မှုပစ္စည်းများ ထုတ်လုပ်ရန် ဖြစ်သဖြင့် ထိုအခန်းငယ်များကို အလုပ်ရုံများအဖြစ် အသုံးပြုကြသည်။ [၈]
ကိုးကား
[ပြင်ဆင်ရန်]- ↑ Carter၊ Benjamin (2008-01-01)။ Technology, Society and Change: Shell Artifact Production Among the Manteno (A.D. 800--1532) of Coastal Ecuador။ ISBN 9780549646341။[လင့်ခ်သေ]
- ↑ The Smithonian Staff (March 2010)၊ "10 Must-See Endangered Cultural Treasures"၊ Smithsonian၊ 39 (12): 35၊ 2020-04-22 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး၊ 2020-07-17 တွင် ပြန်စစ်ပြီး - Chan Chan, Peru, End of an Empire by Bruce Hathaway
- ↑ Moseley, Michael (24 January 1975). "Chan Chan: Andean Alternative of the Preindustrial City". Science 187 (4173): 219–225. doi:. PMID 17838775. Bibcode: 1975Sci...187..219M.
- ↑ ၄.၀ ၄.၁ Smailes, Richard (March 2011). "Building Chan Chan: A Project Management Perspective". Latin American Antiquity 22 (1): 37–63. doi:.
- ↑ Rowe, John (1948). "The Kingdom of Chimor". Acta Americana.
- ↑ D'Altroy၊ Terence (2002)။ The Incas။ Malden, MA: Blackwell Publishing။ pp. 41။ ISBN 978-0-631-17677-0။
- ↑ D'Altroy၊ Terence (2002)။ The Incas။ Malden, MA: Blackwell Publishing။ pp. 41။ ISBN 978-0-631-17677-0။
- ↑ ၈.၀ ၈.၁ ၈.၂ ၈.၃ Moore၊ Jerry (2002)။ Encyclopedia of Prehistory။ Human Relations Area Files, Inc.။