အုံလုံ ပဉ္စ၊ ကျွဲကော် ဆ၊ ဥသျှစ် ဧကေ၊ ထင်လဲ ဒွေး
အုံလုံ ပဉ္စ၊ ကျွဲကော် ဆ၊ ဥသျှစ် ဧကေ၊ ထင်လဲ ဒွေး သည် မြန်မာဆိုရိုးစကား ဖြစ်သည်။[၁]
အဓိပ္ပာယ်
[ပြင်ဆင်ရန်]အုံတုံ ပဉ္စ၊ ကျွဲကော် ဆ၊ ဥသျှစ် ဧကေး၊ တင်လဲ ဒွေး: ရှေးခေတ်မြန်မာတို့သည် အင်္ဂတေဖော်စပ်ရာတွင် အသုံးပြုသော ကော်စေး၏ အချိုးအစားကို ဖော်ပြသော ဆိုရိုးစကားဖြစ်သည်။ အုံတုံအစေး ၅ ဆ၊ ကျွဲကော် ၆ ဆ၊ ဥသျှစ်စေး ၁ ဆ၊ တင်လဲ ၂ ဆတို့ဖြင့် ရောစပ်အသုံးပြုကြသည်။
ဆိုလိုသည်မှာ ရှေးခေတ်မြန်မာ ဗိသုကာပညာရပ်တွင် အသုံးပြုသော အင်္ဂတေဖော်စပ်နည်းကို မှတ်သားလွယ်ကူစေရန်အတွက် ဤဆိုရိုးစကားကို အသုံးပြုခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ဤနည်းဖြင့် အင်္ဂတေ၏ အရည်အသွေးကို ထိန်းသိမ်းနိုင်ခဲ့သည်။
အသေးစိတ်
[ပြင်ဆင်ရန်]- အုံတုံ: အုံတုံပင်မှ ရရှိသော အစေး။
- ပဉ္စ: ငါး (၅)။
- ကျွဲကော်: ကျွဲကော်ပင်မှ ရရှိသော အစေး။
- ဆ: ခြောက် (၆)။
- ဥသျှစ်: ဥသျှစ်ပင်မှ ရရှိသော အစေး။
- ဧကေး: တစ် (၁)။
- တင်လဲ: တင်လဲပင်မှ ရရှိသော အစေး။
- ဒွေး: နှစ် (၂)။
ကိုးကားချက်များ
[ပြင်ဆင်ရန်]- "အင်္ဂတေစပ်နည်း… အုံတုံ ပဉ္စ၊ ကျွဲကော် ဆ၊ ဥသျှစ် ဧကေး၊ တင်လဲ ဒွေး။" [၂]
- "အင်္ဂတေစပ်သည့်အခါ အုံတုံ ပဉ္စ၊ ကျွဲကော် ဆ၊ ဥသျှစ် ဧကေး၊တင်လဲ ဒွေးဆိုသည်နှင့်အညီ အုံတုံရည် ငါးပိဿာ၊ ကျွဲကော်ရည် ခြောက်ပိဿာ၊ ဥသျှစ်သီး တစ်ပိဿာ၊ တင်လဲ နှစ်ပိဿာများ၏ အရည်များနှင့် ထုံး သဲတို့ကို စပ်နှော၍…၊" [၃]
- "ပန်းရန်ဗိသုကာမှတ်တမ်းဟောင်း အချို့တွင် ကော်စေးဖော်စပ်ပုံမှာ အုံတုံ ပဉ္စ၊ ကျွဲကော် ဆ၊ ဥသျှစ် ဧကေး၊ တင်လဲ ဒွေးဟု ဆိုသဖြင့် အုံတုံအစေး ငါးဆ၊ ကျွဲကော် ခြောက်ဆ၊ ဥသျှစ်စေး တစ်ဆ၊ တင်လဲ နှစ်ဆဟု ဆိုလို ပါသည်။" [၄]