အီလက်ထရွန်းနစ်ဘဏ်စနစ်

ဘဏ် ဆိုသည်မှာ အင်္ဂလိပ်ဝေါဟာရ (Bank) ကို အသံလှယ် စနစ်ဖြင့် တိုက်ရိုက်ခေါ်ဝေါ် သုံးစွဲထားခြင်းဖြစ်သည်။ Bank ဆိုသည်ကလည်း အီတလီစကား Banco မှဆင်းသက်လာသည်ဟု ဆိုသည်။ ဘင်ကိုးဆိုသည်မှာ "ခုံ" ဟူ၍အဓိပ္ပာယ်ရသည်။

အီလက်ထရွန်းနစ်ဘဏ်စနစ်သည် "e-banking" ကို မြန်မာမှု ပြုကာခေါ်ဆိုကြခြင်းဖြစ်သည်။ E-banking ဆိုသည်မှာ electronic banking ၏အတိုကောက်စာလုံးဖြစ်သည်။ ဘဏ်အဆောက်အဦး ရှိရာသို့ သွားစရာမလိုဘဲ ဘဏ်နှင့်ဆက်သွယ် ဆောင်ရွက်ရမည့် ကိစ္စများကို အီလက်ထရွန်းနစ်နည်းဖြင့် မိမိရှိနေသည့်နေရာမှ စီမံ ဆောင်ရွက်နိုင်ခြင်းဖြစ်သည်။

E-banking အနေဖြင့် ဆက်စပ်သိထားသင့်သည့် အခြား ဝေါဟာရများမှာ PC banking, Internet banking, Virtual banking, Online banking, Home banking, Remote electronic banking, Phone banking တို့ဖြစ်သည်။ PC, Internet, Online banking စနစ်များသည် ယနေ့ခေတ်အစားဆုံးနှင့် အသုံးအများဆုံး ဘဏ်စနစ်များဖြစ်သည်။ အီလက်ထရွန်းနစ်ဘဏ်စနစ်ကို နိုင်ငံနှင့် ဒေသအသီးသီးတွင် အမျိုးမျိုးခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲနေကြသော်လည်း ရည်ရွယ်ချက်နှင့် ဦးတည်ချက်များမှာ အားလုံးအတူတူပင်ဖြစ်သည်။

E-banking စနစ်အောင်မြင်ရန် ဝန်းကျင်တစ်ခုတည်ဆောက် ရမည်ဖြစ်သည်။ ထိုဝန်းကျင်မှာ အီလက်ထရွန်းနစ် စနစ်အခြေခံ နှင့် ဖွံ့ဖြိုးသည့်ဈေးကွက် ရှိနေရမည်ဖြစ်သည်။ အနည်းဆုံး တယ်လီဖုန်းဖြင့် ဘဏ်ကို ဆက်သွယ်နိုင်ခြင်း၊ ခရက်ဒစ်ကတ်များ အသုံးပြုနိုင်ခြင်း၊ အလိုအလျောက်ငွေထုတ်စနစ် (ATM) နှင့် တိုက်ရိုက် ဘဏ်တွင်ငွေအပ်နှံနိုင်ခြင်းတို့ဖြစ်သည်။ E-banking တွင် အရေးပါသည့်အခြားလုပ်ငန်းတစ်ခုမှာ ပေးဆောင်ရမည့် ငွေတောင်းခံလွှာများကို ဘဏ်မှတစ်ဆင့် အွန်လိုင်းပေးချေနိုင်မှု ဖြစ်သည်။ အင်တာနက်ကိုအသုံးပြုပြီး Smart card/ Smart money တို့ဖြင့် အမြန်ဆုံးငွေပေးချေနိုင်ခြင်းသည် e-banking ၏ အနှစ်သာရ ဖြစ်သည်။

PC Banking

အွန်လိုင်းဘဏ်စနစ် ပုံစံတစ်ခုဖြစ်သည်။ ဘဏ်နှင့်ဆက်သွယ်ပြီး လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်သူများအနေဖြင့် ကွန်ပျူတာ (PC) မှ တစ်ဆင့် မိုဒမ် (modem) ကိုအသုံးပြုပြီး ဘဏ်သို့ဆက်သွယ် ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြစ်သည်။ ပီစီဘဏ်စနစ်သည် မိမိတို့ဘဏ်နှင့် ဆက်သွယ်သူ၏ ကွန်ပျူတာအတွင်း ဘဏ်သုံးဆော့ဖ်ဝဲကို ကြိုတင် ထည့်သွင်းပေးထားပြီး အိမ်ရှိကွန်ပျူတာမှတစ်ဆင့် ဘဏ်သို့ ငွေကြေးကိစ္စများ ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။ အိမ်သုံး မိုဒမ်မှတစ်ဆင့် ဘဏ်သို့ဆက်သွယ်ပြီး ဒေတာများကို download လုပ်နိုင်ခြင်း၊ ပရိုဂရမ်များကို run ပြီး သိလိုသည့် အချက်အလက်များကို စစ်ဆေးနိုင်ခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်နိုင်သည်။ မိမိတို့ ငွေစာရင်း account balance များအပြင် ကြွေးဝယ် credit card အနေအထားများကိုပါ စစ်ဆေးနိုင်သည်။ ထို့ပြင် မိမိတို့ ဘဏ်စာရင်းမှ ပေးရန်၊ ရရန်ရှိ ကိစ္စများကိုလည်း ဘဏ်သို့ သွားစရာမလိုပဲ အိမ်ရှိကွန်ပျူတာမှတစ်ဆင့် လုပ်ဆောင်ခိုင်းနိုင်သည့် စနစ်ဖြစ်သည်။

Internet Banking

အွန်လိုင်းဘဏ်စနစ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ပီစီဘဏ်စနစ်၏ နောက်တစ်ဆင့် တိုးတက်လာသည့် လမ်းကြောင်းဖြစ် သည်။ အင်တာနက်ဘဏ်စနစ်သည် အင်တာနက်ကိုအသုံးပြုပြီး ဆက်သွယ်ရသည့် စနစ်ဖြစ်သည်။ ငွေသွင်း၊ ငွေထုတ်၊ ငွေစု၊ ပေးဆောင်ရန် ချေးငွေများကို ပေးဆောင်ခြင်း၊ အတိုးများကို ပေးဆောင်ခြင်း၊ အခွန်အခများကို ပေးဆောင်ခြင်းစသည့် ငွေကြေးဆိုင်ရာလုပ်ငန်းများကို ဘဏ်သို့သွားစရာမလိုဘဲ လုပ်ဆောင်နိုင် သည့်စနစ်ဖြစ် သည်။

အင်တာနက်ဘဏ်စနစ်ကို အသုံးပြုသူသည် မိမိဘဏ်စာရင်း account ကို အင်တာနက် browser မှတစ်ဆင့် ရယူနိုင်သည်။ မိမိဆက်သွယ်မည့်ဘဏ်သည် အသုံးပြုရမည့်ဘဏ်ပရိုဂရမ်ကို World Wide Web server အတွင်း ထည့်သွင်းပေးထားရမည်ဖြစ်ပြီး အသုံးပြုသူ၏ ကွန်ပျူတာအတွင်း ထည့်သွင်းပေးထားရန်မလိုပေ။ ပီစီဘဏ် စနစ်တွင် သုံးစွဲသူ၏ကွန်ပျူတာအတွင်းဆော့ဖ်ဝဲကိုထည့် ပေးထားရပြီး မိုဒမ်မှတစ်ဆင့် ဆက်သွယ်ရခြင်း ဖြစ်သော်လည်း၊ အင်တာနက်ဘဏ်စနစ်တွင် ဆာဗာအတွင်းထည့်သွင်းထားသော ဆော့ဖ်ဝဲမှတစ်ဆင့် သုံးစွဲသူ customer များသည် မိမိတို့ဆက်သွယ် လိုသောဘဏ်နှင့် တိုက်ရိုက်ဆက်သွယ်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။

အင်တာနက်ဘဏ်စနစ်ဆိုသည်မှာ အင်တာနက်ရနိုင်၊ သုံးနိုင်သည့်နေရာတိုင်းတွင် မိမိတို့ငွေကြေးဆိုင်ရာ ကိစ္စများကို ဘဏ်နှင့် တိုက်ရိုက်ဆက်သွယ်အသုံးပြုနိုင်မည့်စနစ်လည်းဖြစ်သည်။ အင်တာနက်ဘဏ်စနစ်ကို (virtual, cyber, net, interactive, web) ဘဏ်စနစ်ဟူ၍လည်း သုံးစွဲကြသည်။

ယနေ့ခေတ်တွင် အင်တာနက် Web site များအတွင်း ဘဏ်လုပ်ငန်းများ၊ ဘဏ်စနစ်များ၏ ကြောငြာများ ထည့်သွင်းလာကြကြောင်းတွေ့ရသည်။ အထူးသဖြင့် နာမည်ကြီး Web site တိုင်းလိုလိုတွင် ဘဏ်လုပ်ငန်း ကြော်ငြာများကို တွေ့လာရသည်။ သို့သော် ထူးခြားသည်က ထိုဘဏ်ကြီးများ၏ ကိုယ်ပိုင် Web site များတွင် ဘဏ်၏ရှေ့လုပ်ငန်းစဉ်များလောက်ကိုသာ ဖော်ပြလေ့ရှိပြီး ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများကို သီးခြားစီစဉ် ဆောင်ရွက်ပေးမှု များ သိပ်မတွေ့ရခြင်းဖြစ်သည်။

အင်တာနက်ဘဏ်သည် အစဉ်အလာဘဏ်များအတိုင်း ဝန်ဆောင်မှုများကို ပိုပေးဆောင်နိုင်သည့်အပြင်၊ ခေတ်မီမြန်ဆန်သည့် နည်းပညာများကို အသုံးပြုနိုင်သောကြောင့် သုံးစွဲသူပို၍ များပြားလာစေခဲ့သည်။ အင်တာနက်ကို လူတိုင်းသုံးပြီး လူတိုင်း ဘဏ်စနစ်ကိုသုံးနိုင်အောင် လမ်းပွင့်လာခြင်း၏နောက်ကွယ်တွင် ဘဏ်စနစ်ဆိုင်ရာ လုံခြုံရေးအတွက် ၊ သုံးစွဲသူများ၏ ငွေစာရင်း လုံခြုံရေးအတွက် သီးခြားစီစဉ်ဆောင်ရွက်မှုများ လည်း ပြုလုပ်လာရသည်။

အင်တာနက်ဘဏ်စနစ်သည် အစဉ်အလာဘဏ်လုပ်ငန်းများထက် ကုန်ကျစရိတ်သက်သာစေသည်။ ဘဏ်လုပ်ငန်းဆိုသည်မှာ အဆောက်အအုံကောင်းကောင်းဖြင့် အခိုင်အမာတည်ရှိရမည်ဆိုသည့် ယူဆချက်များသည် ပျောက်ကွယ်လာသည်။ အချို့သော ဘဏ်များသည် ရုပ်ဝတ္ထုအားဖြင့်မပြနိုင်သောဘဏ်များအဖြစ် တည်ရှိ နေကြောင်းလည်းတွေ့ရသည်။ ဥပမာ ဗာဂျီးနီးယားပြည်နယ်၊ အာလင်တန်မြို့ရှိ Telebank ၊ ဗြိတိန်ရှိ Banknet တို့သည့် ဘဏ်ကိုမပြနိုင်သည့် အင်တာနက်ဘဏ်လုပ်ငန်းဖြစ်နေကြောင်း တွေ့ရသည်။ အနာဂတ်တွင် web bank ဆိုသည်မှာ တားမြစ် ချုပ်ချယ်ခြင်းကင်းသော၊ ချက်ချင်းလက်ငင်း အချိန်မရွေးဆက် သွယ်ဆောင်ရွက် နိုင်စွမ်းရှိ သော၊ လွတ်လပ်သောဘဏ်စနစ်တစ်ခု အနေဖြင့် တည်ရှိလာမည်ဖြစ်သည်။ စက်မှုလုပ်ငန်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက် လာသည်နှင့်အမျှ အီလက်ထရွန်းနစ်ဘဏ်စနစ်သည် ပိုပြီးအသုံး ဝင်လာရသည်။ ကမ္ဘာ့အီလက်ထရွန်းနစ် ဘဏ်စနစ် ထွန်းကား လာရခြင်းကို ပြန်လည်သုံးသပ်ရလျှင်

• ဝန်ဆောင်မှုပေးနိုင်သည့် လုပ်ငန်းများကို အချိန်မရွေး စုံစမ်းစစ်ဆေးနိုင်ပြီး ကြိုက်သည့်ဘဏ်ကို ကြိုက်သည့် အချိန်တွင် စူးစမ်းလေ့လာခွင့်ရလာခြင်း
• ကမ္ဘာနှင့်တစ်ဝှမ်း ဆက်သွယ်ရေးစနစ် အားကောင်းလာခြင်း
• ဒေတာများကို အလွယ်တကူရနိုင်ခြင်း၊ မျက်မှောက်ဒေတာ၊ သမိုင်းအစဉ်အလာဒေတာများကို စူးစမ်း လေ့လာနိုင်ခြင်း
• နိုင်ငံတကာငွေကြေးထိန်းချုပ်မှုများကိုပြုလုပ်လာနိုင်စွမ်းရှိခြင်းတို့သည် အီလက်ထရွန်းနစ်ဘဏ်စနစ် တိုးတက် ထွန်းကားလာရခြင်းအကြောင်းတရားများဖြစ်သည်ဟုဆိုသည်။

EFT စနစ်

အီလက်ထရွန်းနစ်ဘဏ်စနစ် ဆိုသည်မှာ ၂၄ နာရီဘဏ်ဝန် ဆောင်မှုလုပ်ငန်းစနစ်ဖြစ်သည်ဟူ၍လည်း ဆိုကြသည်။ ATM (automated teller machine) ဆိုသည့် ငွေထုတ်စက်များ ထွန်းကားလာသောကြောင့်လည်း e-Banking စနစ်ထွန်းကားလာရသည်။ ငွေပေးငွေယူစနစ်များကို Direct Deposite of paycheck စနစ်ဖြင့် လုပ်ဆောင်နိုင်ခြင်း၊ ငွေစုနိုင်ခြင်း၊ ဘဏ်တွင် ငွေစာရင်း ဖွင့်နိုင်ခြင်းတို့သည် အခြားအီလက်ထရွန်းနစ်ဘဏ်စနစ်၏ ထူးခြား ချက်များဖြစ်သည်။

အီလက်ထရွန်းနစ်ဘဏ်စနစ်ကို EFT (electronic fund transfer) စနစ်ဟူ၍လည်းခေါ်ဆိုသေးသည်။ စာရွက် စက္ကူများဖြင့် ပေးပို့ စစ်ဆေးနေရမည့်အစား အီလက်ထရွန်းနစ်နည်းပညာဖြင့် ပေးပို့ လုပ်ဆောင်နိုင်ခြင်းဖြစ်သည်။ EFT စနစ်သည် မိမိငွေစာရင်းကို သတ်မှတ်ထားသည့်စက်အတွင်း ကတ်များ သို့မဟုတ် code များ ကိုဖြည့်စွက်ပြီး ငွေထုတ်ယူသုံးစွဲနိုင်သည့်စနစ်ဖြစ်သည်။ အဖွဲ့အစည်းကုမ္ပဏီကြီးများတွင် ATM စနစ်ဖြင့် ငွေစာရင်းဖွင့်ထားသည့် debit ကတ်များကို အသုံးပြုကာ PIN (personal identification numbers) များရိုက်သွင်းပေးထားပြီး ငွေထုတ်သုံးစွဲနိုင်စေရန် လည်း စီစဉ်ပေးထားသည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံတွင် ၁၉၇၈ ခုနှစ်ကတည်းက EFT Act ကို ထုတ်ပြန်ပေးထားပြီး အစိုးရမှ အကာအကွယ်ပေးထားသည်။

PSP စနစ်

PSP (payment service provider) စနစ်သည် အွန်လိုင်း ငွေပေးငွေယူစနစ်များအတွက် ဝန်ဆောင်မှု ပေးသည့်စနစ်ဖြစ်သည်။ ကြွေးဝယ်ခွင့်ကတ် (credit card) ၊ ဘဏ်ကိုအခြေခံသည့် ငွေပေး စနစ်များဖြစ်သော direct debit, bank transfer နှင့် real time ဘဏ်ငွေပေးချေစနစ်ဖြစ်သော အွန်လိုင်းအခြေခံဘဏ်စနစ်များကို အခြေခံထားသည်။

အနာဂတ်တွင်ခေတ်စားလာနိုင်သည့် မျိုးဆက်သစ် PSP စနစ် တွင် PayPal စနစ်များဖြစ်သည့် ကြိုတင်ငွေပေး prepaid card သို့မဟုတ် voucher စနစ်များနှင့် e-check စနစ်များပါဝင်သည်။ PSP စနစ်တွင် ကတ်ဖြင့် ငွေပေးချေ စနစ်၊ အင်တာနက် payment network စနစ်များပါဝင်သည်။ ပြည်တွင်းရှိဘဏ်များနှင့်ဖြစ်စေ နိုင်ငံတကာ ဘဏ်များနှင့်ဖြစ်စေ အလွယ်တကူဆက်သွယ်နိုင်သည့် ဘဏ်လုပ်ငန်းစနစ်များဖြစ်သောကြောင့် အနာဂတ်အတွက် မရှိမဖြစ် အလေးထားရမည့် ဘဏ်စနစ်တစ်ခုဖြစ်လာနိုင်စရာ အကြောင်းရှိသည်။

အမေရိကန်နိုင်ငံတွင် PSP စနစ်အတွက် FinCEN (Financial Crimes Enforcement Network) အဖွဲ့ကြီး၏ ကြီးကြပ်ဆောင် ရွက်စီမံပေးမှုကိုယူရသည်။ ထိုအဖွဲ့သည် အမေရိကန်ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာလုံခြုံရေးကို တာဝန်ယူ ရပြီး ငွေပေးငွေယူစနစ်များတွင် ငွေခဝါချမှု၊ အကြမ်းဖက်သမားများ၏ငွေကြေး၊ ငွေကြေးဆိုင်ရာ ရာဇဝတ်မှုများ ဟုတ်မဟုတ်တို့ကို စစ်ဆေးမှုများပြုလုပ်ဆောင်ရွက် လျက် ရှိသည်။

Credit and Smart Card စနစ်

E-commerce လုပ်ငန်းစဉ်တွင် ခရက်ဒစ်ကတ် (credit cards) များသည် အသုံးအများဆုံးစနစ်ဖြစ်သည်။ မြောက်အမေရိကတိုက် တွင် ၉ဝ ရာခိုင်နှုန်းသော အွန်လိုင်း B2C ငွေပေး ချေမှုစနစ်သည် ခရက်ဒစ်ကတ်များကိုသာ အသုံးပြုကြသည်။ အွန်လိုင်း အရောင်းစနစ်တွင် credit and debit ကတ်စနစ်ကိုသာ အသုံးမပြုပါက လုပ်ငန်း တွင်ကျယ်မည်မဟုတ်ပေ။ ကတ်အတည်ပြု နံပါတ် CVN (card verification number) ကို လုံခြုံမှုအတွက် အသုံးပြုကြသည်။ ထိုသတ်မှတ်ထားသည့်နံပါတ်ကို ကတ်၏ကျောဘက်တွင် signature strip အနေဖြင့် သတ်မှတ်ပေးထားသည်။ ထိုနံပါတ်သည် ဘဏ်နှင့် ကတ်ကိုင်ဆောင်သူတို့၏ ဆက်သွယ်မှုကိုပြဆိုသည်။ အွန်လိုင်း ကုန်သွယ်မှုစနစ်တွင် ကြွေးဝယ်ခွင့်ကတ်များကို အသုံးပြုရာ၌ သတ်မှတ်ထားသည့် စည်းကမ်းချက်များကို တိကျစွာ လိုက်နာကြရ သည်။ လုံခြုံသည့်ဆက်သွယ်ရေးလိုင်း (protocol) ကိုသာ အသုံးပြု ကြရပြီး သေချာစိတ်ချရသည့် လိုင်းများဖြင့် (Visa and Mastercard) သာ အသုံးပြုလေ့ရှိကြသည်။ သို့ဖြစ်ရာ CA (certification authority) မှတရားဝင်ခွင့်ပြုထားသည့် ခရက်ဒစ်နှင့် ဒက်ဘစ်ကတ်များကိုသာ အသုံးပြုရန်လည်းလိုသည်။

မြောက်အမေရိကတွင် ခရက်ဒစ်ကတ်သုံးမှုတွင်ကျယ်နေပြီ ဖြစ်သော်လည်း တရုတ်၊ အိန္ဒိယနှင့် ပါကစ္စတန်တို့တွင် ခရက်ဒစ် ကတ်အသုံးပြုမှုတွင် လုံခြုံမှုအတွက်ပြဿနာရှိနေသေးသည်။ ယခု အခါ Smart card များအသုံးပြုမှုတွင်ကျယ်လာကြောင်းတွေ့ရသည်။ စမတ်ကတ်ဆိုသည်မှာ ခရက်ဒစ်ကတ်နှင့်အတူတူဖြစ်ပြီး စမတ်ကတ်များတွင် 8-bit microprocessor ကို ထည့်သွင်းပေး ထားပြီး အီလက်ထရွန်းနစ်ငွေ (electronic cash) အဖြစ်အသုံးပြု နိုင်သည်။ ရောင်းသူနှင့် သုံးသူကြားတွင်အပြန်အလှန် ပေးချေနိုင် သည့် အသွင်ဆောင်လာသည်။ စမတ်ကတ်ကို ရှေးပြေးတီထွင် သူများတွင် VISA စမတ်ကတ်သည်ထင်ရှားသည်။ VISA စမတ် ကတ်ဖြင့် အီလက်ထရွန်းနစ်ငွေလဲလှယ်နိုင်ပြီး၊ ဘဏ်ရှိ မိမိ ထည့်ထားသော ငွေစာရင်းထဲမှ မိမိဝယ်ယူသလောက်ကို နုတ်သွား မည်ဖြစ်သည်။ သို့ဖြစ်ရာ စမတ်ကတ်ဖြင့် အင်တာနက်ကို အသုံးပြုပြီး လက်လီဆိုင်တိုင်းတွင် ဝယ်ယူသည့်စနစ်ခေတ်စား လာခဲ့သည်။

အီးကောမာ့စ်နှင့် အီလက်ထရွန်းနစ်ဘဏ်စနစ်

အင်တာနက်ကိုအသုံးပြုပြီး စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ လုပ်ဆောင်ရာတွင် အီးကောမာ့စ် (e-commerce) စနစ်သည် အကျိုးများသည့် စနစ်တစ်ခုဖြစ် လာသည်။ ထိုစနစ်ကို e-banking၊ e-tailing နှင့် online publishing သို့မဟုတ် online retiling စနစ်များက အထောက်အကူပြုလျက် ရှိသည်။

E-banking စနစ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုရှိမှသာလျှင် အီးကောမာ့စ် စနစ်လည်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။ အစဉ်အလာအရ လူတို့ အသုံးပြုခဲ့ကြသည့် ငွေသား၊ ချက်လက်မှတ် သို့မဟုတ် စာရွက်စာတန်းဖြင့် လုပ်ငန်းများလုပ်ဆောင်ကြရာမှ အီလက် ထရောနစ် ငွေပေးချေမှုစနစ်ကိုအသုံးပြုနိုင်ရန် စီစဉ်ဆောင်ရွက်ခြင်း ဖြင့် အီးကောမာ့စ်လုပ်ငန်းစဉ်ကို အကောင်အထည်ဖော်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။

ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများအနေဖြင့် ဈေးအဝယ် အရောင်းကိစ္စများကို အွန်လိုင်းမှလုပ်ဆောင်ခြင်းသည် စီးပွားရေးပိုမို တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးစေရန် များစွာအထောက်အကူပြုသည်။ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများတွင် အွန်လိုင်းစနစ်ဖြင့် စီးပွားရေး လုပ်ဆောင်ရာတွင် အောက်ပါစနစ် များကို ကျင့်သုံးကြကြောင်းတွေ့ရသည်။

အစဉ်အလာငွေပေးချေမှုစနစ်

• ငွေသားဖြင့်တိုက်ရိုက်ပေးချေခြင်း

အွန်လိုင်းဖြင့် အရောင်းအဝယ်လုပ်ရာတွင် မိမိတို့လိုချင်သည့် ကုန်ပစ္စည်းကို အွန်လိုင်းမှ မှာယူခြင်းဖြစ်ပြီး ငွေပေးချေ သည့်စနစ် မှာ ပစ္စည်းရောက်မှ ငွေပေးချေသည့်စနစ်ဖြစ်သည်။

• ဘဏ်မှတစ်ဆင့်ပေးချေခြင်း

အွန်လိုင်းမှ ကုန်ပစ္စည်းကိုမှာပြီး၊ ငွေကိုပေးချေရာတွင် ဘဏ်ကိုကြားခံထားခြင်းဖြစ်သည်။ ဘဏ်တွင် ငွေစာရင်းဖွင့်ထား ပြီး ဘဏ်ကဝယ်ယူသည့်ပစ္စည်းတန်ဖိုးကို ဝယ်သူကိုယ်စား ပေးချေခြင်းဖြစ်သည်။

အီလက်ထရွန်းနစ်ငွေပေးချေမှုစနစ်

• စားသုံးသူများသို့ နည်းပညာဖြင့်အကျိုးသက်ရောက်စေခြင်း

Credit နှင့် debit ကတ်များကိုအသုံးပြုခြင်း၊ အလိုအလျောက် ငွေထုတ်စက် ATM (automated teller machines) များကို အသုံးပြုခြင်း၊ stored value ကတ်များနှင့် e-banking စနစ်များ ကိုအသုံးပြုခြင်း။

• အွန်လိုင်းကောမာ့စ်ကို နည်းပညာဖြင့်အကျိုးသက်ရောက်စေခြင်း

E-cash ၊ e-checks ၊ smart cards နှင့် အထူးစီမံပြုလုပ်ထားသည့် ခရက်ဒစ်ကတ်များကိုအသုံးပြုခြင်း။ ဤငွေပေးချေမှု စနစ်သည် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများတွင် ခေတ်စားမှုသိပ်မရှိသေးပေ။ ထိုစနစ်ကို အသုံးပြုနိုင်ရန်အတွက် လုံခြုံမှုပေးနိုင်သည့်စနစ်များ၊ တာဝန်ခံမည့် ကုမ္ပဏီများရှိရန်လိုသည်။

• ကုမ္ပဏီများကို နည်းပညာဖြင့်အကျိုးသက်ရောက်စေခြင်း

ဘဏ်နှင့် ဆက်သွယ်သူဖောက်သည်များအကြား ငွေပေး ငွေယူ ပြုလုပ်နိုင်သည့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ၊ ဘဏ်အချင်းချင်း အပြန်အလှန်ဆက်သွယ်မှုရှိခြင်း၊ ဘဏ်တစ်ခုခုတွင် ငွေထားသည် မှန်လျှင် အချိန်မရွေး၊ နေရာမရွေး ပေးချေနိုင်ခြင်း။

အီလက်ထရွန်းနစ်ငွေပေးစနစ်၏အရေးပါမှု

အီလက်ထရွန်းနစ်ငွေပေးချေမှုစနစ် EPS (electronic payment system) သည် ဝယ်သူနှင့်ရောင်းသူကြားတွင် ငွေကြေးကို အွန်လိုင်းမှ တစ်ဆင့်ပေးချေရာ၌ ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးကိရိယာ၊ ခရက်ဒစ် ကတ်နံပါတ်၊ အီလက်ထရွန်းနစ် ချက်လက်မှတ်၊ ဒစ်ဂျစ်တယ် ငွေသား တစ်ခုခုဖြင့် ဘဏ်အားကျောထောက်နောက်ခံထားခြင်း၊ ကြားခံငွေကြေးဖလှယ်ပေးသူ သို့မဟုတ် တရားဝင် ငွေကြေး ထိန်းသိမ်းပေးသူအဖြစ်ဆောင်ရွက်စေခြင်းဖြစ်သည်။

EPS သည် အီးကောမာ့စ်စနစ်တွင် အဓိကကျသည့် အခန်းကဏ္ဍတွင်ပါဝင်လာသည်။ အီးကောမာ့စ်စနစ်၏ ကွင်းဆက်တစ်ခု ဟုဆိုနိုင်သည်။ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများတွင် ခေတ်နောက်ကျသည့် ငွေပေးချေမှုစနစ်ကိုပင် ဆက်လက် ကျင့်သုံးနေမည်ဆိုပါက အီးကောမာ့စ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုလည်း နှောင့်နှေးနေဦးမည်ဖြစ်သည်။

နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို အခြေခံအဆောက်အအုံ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနှင့်လည်း တိုင်းတာရသည်။ အထူးသဖြင့် အီလက်ထရွန်းနစ်ငွေပေးစနစ်ကို ကမ္ဘာ့စံအဖြစ်သုံးနေချိန်တွင်၊ အသုံးမပြုနိုင်သေးသည့် နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံသည် ခေတ်နောက်ကျကျန် နေခဲ့မည်သာဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံတွင် ဘဏ်စနစ်ကို လည်ပတ်ရာ၌ ဝန်ဆောင်မှုအမြန်ဆုံးပြုလုပ်ပေးနိုင်သည့်စနစ်မှာ e-banking စနစ်သာဖြစ်သည်။

ခရက်ဒစ်ကတ်ကို ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများအနေဖြင့် အသုံးမပြုနိုင် သေးပါက အီးကောမာ့စ်လုပ်ငန်းစဉ်အတွက် များစွာနှောင့်နှေးနေဦးမည်ဖြစ်သည်။ ခရက်ဒစ်ကတ်အသုံးပြုရာတွင် တိကျသည့် သဘောတူညီချက် မျိုးရှိရန် လိုသည်။ ဥပမာ (signature) ဖြစ်သည်။ ကတ်ပိုင်ဆိုင်သူတစ်ဦးသည် ငွေပေးချေမှုမပြုမီ ငွေကြေးအရ ခိုင်လုံမှုတစ်ခုခုကိုပြရန်လိုသည်။

E-tailing စနစ်

E-tailing သို့မဟုတ် electronic retailing ဆိုသည်မှာ ကုန်ပစ္စည်းများကို အင်တာနက်မှတစ်ဆင့် လက်လီ လက်ကား ရောင်းဝယ်ခြင်းဖြစ်သည်။ အီးကောမာ့စ်အနေဖြင့်ဆိုလျှင် B2C စနစ်၊ လုပ်ငန်းမှ တိုက်ရိုက်သုံးစွဲသူ ထံသို့ဆက်သွယ်ရောင်းချခြင်း စနစ်ဟူ၍လည်းဆိုနိုင်သည်။

၁၉၉၇ ခုနှစ်မှစတင်ပြီး အီလက်ထရွန်းနစ်ရောင်းဝယ်ရေး စနစ် စတင်ဖွံ့ဖြိုးလာသည့်နှစ်ဟုဆိုနိုင်သည်။ Dell ကွန်ပျူတာများကို Web site မှတစ်ဆင့် ဒေါ်လာသန်းချီပြီး မှာယူခြင်း ခံခဲ့ရ သည်။ Amazon.com သည်လည်း ၁၉၉၆ ခုနှစ်ခန့်ကတည်းက အွန်လိုင်းအရောင်းစနစ်ကို ကိုင်တွယ်လိုက်သဖြင့် အောင်မြင်မှုတွေ ရလာသည်။ အင်တာနက်မှတစ်ဆင့် ကုန်မှာယူရခြင်းအပေါ် သံသယတွေလည်း တစ်ဖြည်းဖြည်းကွယ်ပျောက်လာသည်။ ထိုနှစ် မှာပင် Auto-by-Tel သည် Web site မှတစ်ဆင့် ကားများကို သန်းချီပြီး ဝင်ငွေရအောင်ရောင်းချနိုင်ခဲ့သည်။ CommerceNet/Nielsen Media ၏မှတ်တမ်းအရ လူ ၁ဝ သန်းခန့်သည် Website မှ တစ်ဆင့် ဈေးဝယ် နေကြောင်းသိရသည်။ E-tailing သည် ၂ဝဝ၂ ခုနှစ်လောက်ကတည်းက ဒေါ်လာ ၃၇ ဘီလီယံဖိုးခန့် ရောင်းချခဲ့ရသည်လုပ်ငန်းကြီးဖြစ်ခဲ့သည်။

Electronic Money စနစ်

Electronic money ဆိုသည်မှာ ငွေ သို့မဟုတ် ပိုက်ဆံကို အီလက်ထရွန်းနစ် နည်းစနစ်ဖြင့်သာ အပေးအယူ၊ အလဲအလှယ် ပြုလုပ်ခြင်းကိုခေါ်ဆိုသည်။ အီလက်ထရွန်းနစ်ပိုက်ဆံကို (e-money, electronic cash, electronic currency, digital money, digital cash, digital currency) ဟူ၍လည်း အမျိုးမျိုး ခေါ်ဝေါ် သုံးစွဲကြသည်။

အီလက်ထရွန်းနစ်ငွေကြေးစနစ်ကိုသုံးစွဲရာတွင် ကွန်ပျူတာ Network ၊ အင်တာနက်နှင့် digital stored value စနစ်များသည် မဖြစ်မနေပါဝင်လာရသည်။ အီလက်ထရွန်းနစ်နည်းဖြင့် ငွေကြေး လွှဲပြောင်းခြင်း EFT (Electronic Funds Transfer) နှင့် တိုက်ရိုက်ဘဏ်တွင်ငွေအပ်နှံခြင်း (direct deposit) များသည်လည်း အီလက် ထရွန်းနစ် ငွေကြေးသုံးစွဲရာတွင်အရေးကြီးသည်။ ဘဏ္ဍာရေး ဆိုင်ရာ လျှို့ဝှက်ချက်များကို နည်းပညာဖြင့် ပေါင်းစပ်ပြီး ထိန်းသိမ်းရခြင်းသည်လည်း ဤစနစ်တွင်ပါဝင်သည်။

ဟောင်ကောင်တွင်အသုံးပြုသည့် Otopus ကတ်စနစ်သည် ခရီးသွား (transit payment) စနစ် အနေဖြင့်စတင်သုံးစွဲခဲ့သော်လည်း အီလက်ထရွန်းနစ်ငွေကြေးစနစ်အဖြစ် ကျယ်ပြန့်စွာသုံးစွဲလာခဲ့ကြသည်။ စင်ကာပူတွင် အီလက်ထရွန်းနစ်ပိုက်ဆံကို အများပြည်သူ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးလုပ်ငန်းတွင် ရထား၊ ဘတ်စ်ကား များအတွက် အခကြေးငွေပေးဆောင်ရာတွင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ စင်ကာပူတွင် အသုံးပြုသည်ကတ်စနစ်သည် ဟောင်ကောင်တွင်အသုံးပြုသည့် ကတ်စနစ်နှင့်တူညီပြီး (FeliCa) ကတ်အမျိုးအစားဖြစ်သည်။ နယ်သာလန် နိုင်ငံတွင် အီလက်ထရွန်းနစ်ငွေကြေးစနစ်ကို Chipknip ဟူ၍ခေါ်ဆိုသည်။

အီလက်ထရွန်းနစ် သို့မဟုတ် ဒစ်ဂျစ်တယ်ပိုက်ဆံသည် credit & debit ကတ်စနစ်ဖြစ်ပြီး online ဖြင့်ဖြစ်စေ offline ဖြင့်ဖြစ်စေ သုံးစွဲခွင့်ရှိသည့်စနစ်လည်းဖြစ်သည်။ သီးသန့်ငွေကြေး လှည့်ပတ်မှု စနစ်တစ်ခုတွင် လုံခြုံမှုအပြည့်ပေးကာ ရွှေကိုအသုံးပြု ခြင်းသည်လည်း တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်သည်။ အမေရိကန်ကစစ်ရေးတွင် သီးခြားလုံခြုံမှုတစ်ခုအနေဖြင့် Eagle cash ကိုအသုံးပြုသည်။

အီလက်ထရွန်းနစ်ငွေကို သုံးစွဲသူသို့တိုက်ရိုက်ရောင်းချသည့် စနစ်ကိုသာကျင့်သုံးကြသည်။ Paypal, WebMoney နှင့် Wirex စနစ်များသည် တိုက်ရိုက်ရောင်းစနစ်ကျင့်သုံးပြီး၊ Liberty Reserve သည် third party ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးအရောင်းဒိုင်မှ တစ်ဆင့် ရောင်းချသည်။

ဟောင်ကောင်တွင်သုံးသည့် Octopus ကတ်စနစ်သည် သုံးစွဲ သူများထံမှ ဘဏ်သွင်းငွေကို ကြိုတင် လက်ခံထားပြီး ဘဏ်တွင် ဦးစွာထည့်သွင်းထားရသည်။ ထိုကြိုတင်ငွေကို သက်ဆိုင်ရာဘဏ် ကတစ်ဆင့် ဗဟိုဘဏ်တွင်ပြန်ထည့်သွင်းပေးခြင်းဖြင့် ကတ်ကို အသုံးပြုနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများတွင် AMT နှင့် AVR နည်းစနစ်သုံး အလိုအလျောက်ငွေထုတ်စက်များ ထွန်းကားရေးသည် အီးကောမာ့စ်ကို များစွာအထောက်အကူပြုနေကြောင်းတွေ့ရသည်။ အသေးစားဘဏ်များကအစ အင်တာနက် ဘဏ်များဖြစ်ရန် ပြုပြင်ပြောင်းလဲ ဖို့လိုသည်။ အလယ်အလတ်နှင့် အထက်တန်းအဆင့် ဝင်ငွေရှိ သူများအား အာရှတွင် McKinsey မှသုတေသနပြုကြည့်ရာ ၂ ဒသမ ၆ ရာခိုင်နှုန်းခန့် အွန်လိုင်းဘဏ်စနစ်ကို အသုံးပြုခဲ့ သည်ဟုဆိုသည်။ တရုတ်နှင့် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံများတွင် အွန်လိုင်းဘဏ်စနစ် အသုံးအများဆုံးဟုသိရသည်။ အာရှတွင် အွန်လိုင်းဘဏ်စနစ် အသုံးပြုမှုနှုန်းသည် နည်းသေးသည်ဟုဆိုနိုင်သည်။ အင်တာနက် အသုံးပြုခွင့်များကို ကန့်သတ်ခြင်းကလည်း နှောင့်နှေးစေသည့် အချက်ဟုဆိုရမည်။ လုံခြုံမှုကိုအပြည့်အဝ တာဝန်ယူနိုင်စွမ်း မပေးနိုင်လျှင် ဘဏ်အပေါ်စိတ်ဝင်စားကြမည် မဟုတ်ပေ။ အွန်လိုင်းဖြင့် အသုံးပြုရန် ဘဏ်များတွင် ငွေစာရင်းလာမဖွင့်ကြခြင်းသည် အင်တာနက်အသုံးပြုရန် ရုပ်ပတ်ဝန်းကျင် အနေအထား မပြည့်စုံခြင်း ကြောင့်လည်းဖြစ်နိုင်သည်။ ကွန်ပျူတာ မသုံးနိုင်၊ လျှပ်စစ်မီးအပြည့်အဝမရ၊ အင်တာနက်က နှေးလျှင် အွန်လိုင်းမှတစ်ဆင့် ဘဏ်များကိုဆက်သွယ်ရခြင်းအပေါ် စိတ်ဝင် စားမှု လျှော့ပါးစေနိုင်သည်။

တယ်လီဖုန်းဘဏ်စနစ်

Telephone banking စနစ်သည် တယ်လီဖုန်းမှတစ်ဆင့် ဘဏ်လုပ်ငန်းကို ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြစ်သည်။ တယ်လီ ဖုန်းဖြင့်ဆက်သွယ်ရာတွင် အလိုအလျောက်ဖုန်းဖြေကြားသည့်စနစ်ကို ဘဏ်မှအသုံးပြုရသည်။ ဖုန်းများတွင် အသံကိုမှတ်မိစေသည့် voice recognition စနစ်ကိုထည့်သွင်းထားရသည်။ ဘဏ်ကိုဖုန်း ဖြင့် ဆက်သွယ်လိုက်သည်နှင့် ပထမဦးဆုံး သက်သေခံအထောက် အထားအဖြစ် ဂဏန်းများကို Password အနေဖြင့် ရွတ်ပြရသည်။ သို့မဟုတ် လုံခြုံရေးအတွက် စီမံထားသည့်အတိုင်း မေးခွန်းအနည်း ငယ်ကိုဖြေကြားပေးရသည်။ တယ်လီဖုန်းဘဏ်စနစ်သည် ငွေထုတ် ခြင်း၊ ငွေအပ်နှံခြင်းမပြုနိုင်သည်ကလွဲပြီး ဘဏ်တွင်မိမိအပ်ထားသော ငွေများထဲမှ ငွေစာရင်း balance ကိုစစ်ဆေးနိုင်ခြင်း၊ အရောင်းအဝယ်ပြုလုပ်နိုင်ခြင်း၊ လျှပ်စစ်မီတာခ၊ ဖုန်းဘီလ်များပေး ဆောင်ခိုင်းစေနိုင်ခြင်းတို့ကို ဆောင်ရွက်နိုင်သည်။

မိုဘိုင်းလ်ဘဏ်စနစ်

မိုဘိုင်းလ်ဘဏ်စနစ် (Mobile banking) ကို (M-Banking, mbanking, SMS Banking) ဟူ၍လည်းခေါ်ကြသည်။ ဝင်ငွေ ထွက်ငွေ၊ ငွေစာရင်းစစ်ဆေးခြင်း၊ အခွန်အခများပေးဆောင်ခြင်း စသည့်လုပ်ငန်းများကို မိုဘိုင်းလ်ဖုန်းမှ တစ်ဆင့် လုပ်ဆောင်နိုင်သည်။ ယနေ့ခေတ်တွင် မိုဘိုင်းလ်ဘဏ်စနစ်အား SMS စနစ်ဖြင့် လည်းကောင်း၊ မိုဘိုင်းလ်အင်တာနက်စနစ်ဖြင့်လည်းကောင်း ၂ဝဝ၇ ခုနှစ်ကတည်းက လုပ်ဆောင်လာနိုင်ပြီဖြစ်သည်။ ထိုသို့လုပ် ဆောင်နိုင်ရန် clients ဟုခေါ်သည့် မိုဘိုင်းလ်ဖုန်းသုံး ပရိုဂရမ်ကို ဖုန်းထဲတွင် သီးခြား download ယူထားရမည်ဖြစ်သည်။

အင်တာနက်ခေတ်ဖြစ်ထွန်းလာခြင်းသည် ဘဏ်လုပ်ငန်းစနစ် တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးစေရန် များစွာ အထောက်အကူ ဖြစ်စေခဲ့သည်။ အင်တာနက်ကြောင့် အွန်လိုင်းဘဏ်စနစ်၊ အွန်လိုင်း စီးပွားရေး အကျိုးဆောင်လုပ်ငန်း၊ ငွေကြေးစီမံခန့်ခွဲသူများ ပိုပြီးထွန်းကားလာ ခဲ့ရသည်။ မိုဘိုင်းလ်နှင့် ကြိုးမဲ့ဆက်သွယ်ရေးလုပ်ငန်းသည် ကမ္ဘာ တွင် အလျှင်အမြန်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာသည့် လုပ်ငန်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ GSM အဖွဲ့ကြီးနှင့် Ovum သုတေသန ဌာန၏အဆိုအရ ၂ဝဝ၅ ခုနှစ်စက်တင်ဘာလကတည်းက မိုဘိုင်းလ်ဖုန်းသုံးစွဲသူ ပေါင်း ၂ ဘီလီယံခန့် ရှိခဲ့သည်ဟုဆိုသည်။

မိုဘိုင်းလ်ဖုန်းများဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာသဖြင့် ဘဏ်များသည် မိမိတို့ ဖောက်သည်များကို မိုဘိုင်းလ် ဝန်ဆောင်မှု ပေးနိုင်ရန် စတင်ကြံဆောင်လာကြသည်။ ဥပမာ ခရီးထွက်နေစဉ် ငွေလွှဲပြောင်းပေးနိုင်ရန်၊ နောက်ဆုံး ထွက်ရှိသည့် စတော့ရှယ်ယာဈေးနှုန်းသတင်း များကို ပေးပို့နိုင်ရန်၊ ခရီးထွက်နေစဉ် စတော့ရှယ်ယာဈေးကစား နိုင်ရန်တို့အတွက် မိုဘိုင်းလ်ဖုန်းများသည် အမြန်ဆုံးနှင့် အထိ ရောက်ဆုံးဖြစ်လာသည်။ စမတ်ဖုန်းနှင့် 3G ဆက်သွယ်ရေးဆိုင်ရာ နည်းပညာများဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာသဖြင့် ဖုန်းဖြင့်စာပို့ဆောင်ရွက်ရ သည့်နည်းပညာများ သည် ခေတ်မမီတော့ကြောင်းတွေ့လာရသည်။

ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ အတိုင်ပင်ခံအဖွဲ့အစည်းကြီးတစ်ခုဖြစ် သည့် Celent ၏အစီရင်ခံစာတွင် ၂ဝ၁ဝ အတွင်း အွန်လိုင်းဘဏ်စနစ်ဆောင်ရွက်သည့်လုပ်ငန်းများတွင် မိုဘိုင်းလ်ဖြင့်လုပ်ဆောင် နေမှုသည် ၃၅ ရာခိုင်နှုန်း ရှိသည်ဟု သိရသည်။ ဘဏ်များအနေဖြင့် မိုဘိုင်းလ်ဖုန်းဖြင့် ဝန်ဆောင်မှုပေးလာနိုင်သည့်အတွက် လုပ်ငန်း ၇ဝ ရာခိုင်နှုန်းခန့် တိုးတက်လာသည်ဟုဆိုသည်။

မိုဘိုင်းလ်ဘဏ်စနစ်ဖြင့် ငွေပေးငွေယူလုပ်လာရခြင်းကို ပြည်သူများနှစ်သက်လာရခြင်းသည်။ အစဉ်အလာအရ ဘဏ်များသို့သွားစရာမလိုဘဲ ဘဏ်နှင့်ဆက်သွယ်နိုင်ခြင်းကြောင့် ဟုဆိုသည်။ ၂ဝ၁ဝ တွင် "Mobile contactless payments" စနစ် သည် ၁ဝ ရာခိုင်နှုန်း ဈေးကွက်တွင် တိုးတက်လာသည်။ Berg Insight အဖွဲ့ကြီး၏အဆိုအရ ၂ဝဝ၉ တွင် အမေရိကန်၌ မိုဘိုင်းလ် ဘဏ်စနစ်ကိုအသုံးပြုသူပေါင်း ၁၂ သန်းရှိပြီး၊ ၂ဝ၁၅ တွင် ၈၆ သန်းအထိ တိုးတက်လာနိုင်စရာအကြောင်းရှိသည်ဟု ခန့်မှန်းထားသည်။ အလားတူ ဥရောပဈေးကွက်တွင်လည်း ၂ဝဝ၉ ခုနှစ်က မိုဘိုင်းလ်ဘဏ်စနစ်ကို အသုံးပြုသူ ၇ သန်းရှိခဲ့ပြီး၊ ၂ဝ၁၅ ခုနှစ် တွင် ၁၁၅ သန်းအထိ တိုးမြင့်သွားနိုင်ကြောင်း ခန့်မှန်းထားသည်။

အွန်လိုင်းဘဏ်စနစ်သမိုင်းကြောင်း

အစဉ်အလာဘဏ်လမ်းကြောင်းသည် သတ်မှတ်ထားသည့် နေရာသို့သွားပြီး ဝန်ဆောင်မှုကိုရယူခြင်းဖြစ်သည်။ ခေတ်သစ် အီလက်ထရွန်းနစ်ဘဏ်ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းသည် အိမ်တွင်း အွန်လိုင်းဘဏ်လုပ်ငန်းတွင် စတင်ခဲ့ သည်ဟုဆိုရ မည်။ ၁၉၈ဝ ခန့် ကတည်းက အွန်လိုင်းဝန်ဆောင်မှုစတင်နေကြောင်း မှတ်တမ်းများ အရသိရသည်။ အွန်လိုင်း (Online) ဆိုသည့်စကားကလည်း ၁၉၈ဝ လောက်တွင် ခေတ်စားလာသည်။ အွန်လိုင်းကို ထိုအချိန်က ကီးဘုတ်၊ တီဗီမော်နီတာ ကိုအသုံးပြုပြီး အဝေးမှနေ၍ တယ်လီ ဖုန်းမှတစ်ဆင့် ဘဏ်၏ဝန်ဆောင်မှုကို ရယူခြင်းဖြင့် စတင်ခဲ့သည် ဟုဆိုရမည်။

အွန်လိုင်းဝန်ဆောင်မှုကို နယူးယော့ခ်တွင် ၁၉၈၁ ခုနှစ်က တည်းက စတင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ အဓိကဘဏ်ကြီးများ ဖြစ်သော (Citibank, Chase Manhattan, Chemical, Manufacturers Hanover) တွင် အိမ်တွင်းဘဏ်စနစ်ဝန်ဆောင်မှုကို စတင်ခဲ့သည်။ ထိုဘဏ်များတွင် Videotex စနစ်ကိုစတင်အသုံးပြုခဲ့သည်။ သို့သော် Videotex စနစ်သည် ထင်သလောက်ခရီးမပေါက်ခဲ့သဖြင့် အောင် မြင်သည်ဟု မဆိုနိုင်ပေ။ ပြင်သစ်တွင် Videotex စနစ်သည် Minitel ကုမ္ပဏီ၏ ဝန်ဆောင်မှုကောင်းခြင်းကြောင့် အောင်မြင်သည်ဟုဆိုနိုင်သည်။ ဗြိတိန်တွင်လည်း Prestel စနစ်ကို အကောင်အထည်ဖော်ရာတွင် အောင်မြင်ခဲ့သည်။

ဗြိတိန်နိုင်ငံ၏ ပထမဦးဆုံး အွန်လိုင်းဘဏ်စနစ်ကို Bank of Scotland တွင် ၁၉၈၃ ၌စတင်ခဲ့သည်။ ဗြိတိန်တွင်အသုံးပြုသည့် စနစ်မှာ Prestel စနစ်ဖြစ်ပြီး ကွန်ပျူတာကိုအသုံးပြုရသည်။ ကီးဘုတ်ကိုသုံးပြီး တယ်လီဖုန်းစနစ်ဖြင့် ဘဏ်နှင့်ဆက်သွယ် ဆောင်ရွက်ရခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုသို့ဘဏ်နှင့်ဆက်သွယ်ရသည့် စနစ်ကို Homelink ဟူ၍ခေါ်သည်။ မော်နီတာတွင် ဘဏ်နှင့်ဆက် သွယ်လုပ်ဆောင်ရသည့် လုပ်ငန်းအားလုံးကို customer ကတွေ့မြင် နေရပြီး၊ မိမိငွေကြေးဆိုင်ရာကိစ္စများကို အသေးစိတ် သိရှိနိုင်သည်။

ယနေ့ခေတ်တွင် ဘဏ်အများစုသည် အင်တာနက်ကိုအခြေခံသည့် အင်တာနက်ဘဏ်များ အဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲလိုက်ပြီဖြစ်သည်။ ဘဏ်ဆိုသည်မှာ ငွေရေးကြေးရေးလုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်ရသည့် အဖွဲ့အစည်းတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ ခေတ်မီစီးပွားရေးစနစ်တွင် ငွေကြေးကိစ္စရပ်များကိုသာမက နည်းပညာများ နှင့်ပါ မျက်ခြေမပြတ်စေရန်ကြိုးစားရင်း ဘဏ်လုပ်ငန်းကို ပြည်သူအတွင်း ပိုမိုကျယ်ပြန့်လာစေရန် ဆောင်ရွက်လာကြသည်။ အစဉ်အလာဘဏ် စနစ်သည် ကန့်သတ်ချက်များခြင်း၊ ဝန်ထမ်းများနှင့် ဆက်ဆံရာတွင် အဆင်မပြေခြင်း၊ အချိန်အကန့်အသတ်ဖြင့် ဘောင်အတွင်း၌ သာဆက်ဆံနေရခြင်း၊ ငွေကြေးများကို အထုတ်အထည်နှင့် သယ်ဆောင်ရသဖြင့် လုံခြုံစိတ်ချရမှုကို အာမမခံနိုင်ခြင်းစသည့် အခက်အခဲများကို ကျော်လွှားနိုင်ရန် ကြိုးစားအားထုတ်နေရသည်။ လူတိုင်းက မိမိတို့ငွေကြေးကိစ္စများနှင့်ပတ်သက်ပြီး အချိန်မရွေး၊ နေရာမရွေး၊ ဒေသမရွေး လုပ်ပိုင်ခွင့်၊ စီမံပိုင်ခွင့်၊ ခံစားပိုင်ခွင့်များကို လိုလားတောင့်တလာကြသည်။ ထိုဆန္ဒများကို အများဆုံးဖြည့် ဆည်းပေးနိုင်သည့်စနစ်မှာ ခေတ်မီနည်းစနစ်များသာဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရသဖြင့် အစဉ်အလာ ဘဏ်စနစ်ကို ပြောင်းလဲရန်လိုအပ်လာကြောင်း ဝေဖန်သုံးသပ်လာကြသည်။

အခြေခံစီးပွားရေးစနစ်ကို မည်မျှအသွင်ပြောင်းလဲစေကာမူ ဘဏ်လုပ်ငန်းကို အသွင်ဟောင်း အမြင်ဟောင်းဖြင့် ဆက်လက် ဆောင်ရွက်နေပါက စီးပွားရေးစနစ်ကို အောင်မြင်စေရန် အကောင် အထည်ဖော်နိုင်မည်မဟုတ်ပေ။ အလားတူ ဘဏ်လုပ်ငန်းစနစ်သစ် ကို အသွင်သစ် အမြင်သစ်ဖြင့် မည်မျှပြုပြင်ပြောင်းလဲသည်ဆိုစေ နိုင်ငံတော်၏ အခြေခံစီးပွားရေးစနစ်ကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲခြင်းမရှိ ပါကလည်း မအောင်မြင်နိုင်ပေ။ နိုင်ငံတော်စီးပွားရေးစနစ်နှင့် ဘဏ်လုပ်ငန်းစနစ်သည် ဆက်စပ်နေသကဲ့သို့ ခေတ်မီနည်းပညာများနှင့် မျက်ခြည်ပြတ်ကျန်ခဲ့လျှင်လည်း တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးရေးကို အဟန့်အတားဖြစ်စေနိုင်ကြောင်း သတိပြုရမည်ဖြစ်ပေသည်။

ကိုးကား

• http://www.bankersonline.com/index.html Archived 19 November 2014 at the Wayback Machine.
• http://www.ftc.gov/index.shtml Archived 4 December 2013 at the Wayback Machine.